|
2007
|
|
|
Eskualdeetako eskaintzaren garapenean autoikaskuntzaren eredua halabeharrez gauzatu behar izan dugu, nahiz eta askotan ikasleen benetako nahia ohiko ikastalde bidez ikastea izan. Hala ere, onartu
|
beharra
dugu metodo honek emaitza txukunak eman izan dituela orain artekoan eta hasieran izan genituen mamu asko uxatu ditugula. Birmatrikulazio tasa ohiko ikastaldeetan baino makurragoa izan arren, emaitzak ez dira alde batera uztekoak.
|
|
|
2006an jasotako datuek hipotesi hori edota beste batzuk eraikitzeko zilegitasuna berresten dute, Hegoaldeko hiriburuei dagokionez, bederen. Hemen, hala ere, joera horren aipatze hutsean gelditu
|
beharra
dugu, baina honetaz maila teorikoan gehiago jakin nahi duenari Jone Miren Hernandezen artikulu interesagarrira jo dezala gomendatzen diogu (Hernandez, 2004: 79).
|
|
|
Ezagutza datuak izaten dira datu horietako batzuk eta azken urteetako bilakaera baikorra da, batez ere Hego Euskal Herriari dagokionean eta haur eta gazteen arloan. Erabileraren gaineko kezka gero eta zabalduago dagoen honetan kale erabileraren neurketa ezinbesteko datua da eta ildo horretan Soziolinguistika Klusterrak gidatzen duen taldeak egindako lana eskertu
|
beharra
dugu.
|
|
|
Adinen araberako sailkapenean haurren euskara mintzatzeko joera motelduz doala ematen du, gazteen joera aldiz goranzkoa da, baina tarte honetan esaten ahal dugu %8, 5 izan baldin bada haurren artean heldu zaigun datua, %6, 9ra jaisten dela gazteen kasuan. Dena dela aipatu
|
beharra
dugu datuak nahiko eskasak direla oraindik orain eta urrun gaudela Gipuzkoako %49, 6az. Baina datu honek irakurketa bera izaten ahal du Euskal Herri mailan ere Haurren euskara erabilera %20, 8 den garaian gazteena %13, 8ra jaisten da.
|
|
2008
|
|
|
Egiaz: sistema helduenek, gutxi gorabehera, hamar hitzetik bakarra zuzendu
|
beharra
duten testuak egiten dituzte.
|
|
|
Halaber, hizkuntza irizpidea zehar lerro izatearen garrantzia azaldu du Behatokiaren txostenak. Izan ere, ohitu
|
beharra
dugu hizkuntzari
|
|
|
Talde menderatzailearen hizkuntza, berriz," estatusa duen hizkuntza" da, eta hizkuntza horixe erabiltzen da nagusiki testuinguru sozial publiko eta formaletan (Landry, Allard eta Deveau, 2006, 2007a). Horrez gain, hurbiltasun sozialak gutxiengoaren hizkuntza erabiltzen dutenek beren erakunde kulturaletatik hurbil bizitzeko
|
beharra
dutela ere adierazten du, hau da, beren ikastetxe, eliza, komunitate eta jostetako zentroetatik hurbil. Hurbiltasun sozialeko gune horretan, taldearen barruko beste hiztun batzuekin harreman kulturalak eta hizkuntza harremanak izateko aukera ematen duten ingurune sozialak bideratu daitezke (Gilbert, Langlois, Landry eta Aunger, 2005; Gilbert eta Langlois, 2006).
|
|
|
Ez da nahikoa hizkuntza eskubideak lortzea (Bourhis, 2003b). Taldeak identitate kolektiboaren nolabaiteko maila izan
|
beharra
du gutxienez ekintza kolektiboari ekiteko (Breton, 1983), eta ekintza horrek era estrategikoan antolatuta egon behar du eta bizindarraren alderdi garrantzitsuenetan jarri behar du arreta (Fishman, 1991, 2001). Baliteke taldeak komunitate mobilizazioak antolatu behar izatea, bai eta partaide garrantzitsu guztien lankidetza osoa hobetuko duen gobernamendu egitura asmatu behar izatea ere.
|
|
|
Gizaki den heinean, kode eta sistema horietako batzuen
|
beharra
du pertsonak; bizitzeko legez, baita gizaki izateko ere. Giza harremana ahalbidetzen duten kode eta komunikazio sistema horietako batzuei hizkuntza deitu diegu:
|
|
|
Pertsonek inguruneekin dituzten harremanetan (familia, harreman taldeak, identifikazioeta erreferentzia taldeak, etab.) oinarrituz eraikitzen dute nortasuna. ..., edo baztertu egiten badira, norbanakoa ezaugarri horiek baztertzera behartuta sentitzen da, eta horrek egonezina eragiten dio —ezin da justifikatu—.Onartzen badugu hizkuntza, komunikazio bitartekoa ez ezik, nortasun adierazlea ere badela (Mar�, 1996; Adell 2003) eta autoestimu maila egokia lortzeko, besteak beste, gure nortasunaren berri eman eta inolako konplexurik gabe agertzeko
|
beharra
dugula, nortasun adierazpen hori etengabe baztertzen eta kontra jartzen bada, beste hizkuntza baten faboretan (eta, horrenbestez, beste nortasun baten faboretan), oso zaila da, ezinezkoa ez bada, autoestimuari eustea. Fenomeno hori bikain aztertu du, Kataluniako gizarteari erreparatuz, Victor Alexandrek (Alexandre 2003).
|
|
2009
|
|
|
Eremu mistoko herritarrek erakunde publikoetara euskaraz zuzentzeko eskubidea dute, baina horrek ez du esan nahi erakunde publikoak euskaraz erantzun
|
beharra
dutenik.
|
|
|
Gaur egun aldiz, mugikortasun espazial zein soziala dela-eta, kontsumoak gure bizitzan hartu duen pisua dela-eta edota eraldakuntza sozialen abiada dela-eta, oso zaila da inoren etorkizuna asmatzea. Horren ondorioz, banakoak bere taldetasunak etengabe eraikitzen ibili
|
beharra
du, eta eraikuntza horretan bere hautua gero eta garrantzitsuagoa da, eragile estrukturalen pisua murriztuz doalarik. Informazioaren jendarteak identifikaziorako ematen dizkigun eredu eta aukeren ugaritasunak areagotu egiten dute joera hau.
|
|
|
Pedagogia eremuan, eskolari etekin handiagoa ateratzeko, Europako Erreferentzi Markoa hartzeaz gain, metodologiak barne hartu
|
beharra
du hizkuntzaren ikaskuntza elkarrekintzan oinarritzea honek erabilpena bultzatzen duelako bai ekintza bidean eta bai harremanetan. Eskolak ezin du bete hizkuntzaren lekua sozializazio prozesuetan beharrezkoa da euskara gaitasuna lortzeaz gain euskara gizarte bizitzarekin lotzea.
|
|
2010
|
|
|
Eskuko telefonoa urtean behin aldatu
|
beharra
dutela uste dute.
|
|
|
nola eragin euskararen hautematea eta irudikapena gizarteak berak alda ditzan? ezer baino lehen, erabiltzen ari garen kontzeptu teoriko horien (framing, agenda setting...) mamiaz jabetu
|
beharra
dugu; izan ere, halako araketa eta hausnarketa sistematiko baten eskutik baino ez zaigu posible izango kontzeptu horien hezur muinetik eratortzen diren ondorio praktikoak baliatzea. hurrengo lerroetan asmo horrekin jardungo dugu; hau da, saiatuko gara kontzeptu horien oinarrizko ezagutza aurkezten eta balizko erabilera iradokitzen. garai gogoangarri hartan, euskara ate handitik sartua zen agenda ...
|
|
|
...; paradigmak gainditzeko garaia dugu. elebakartasuna, komunikazio eta antolaketa sozialaren paradigma gisan, ez da onargarria; ez bakarrik erreala ez delako, baizik eta, gainera, ez delako hori herritar gehienen gogoa. paradigma berria eleaniztasunaren kudeaketa demokratiko eta iraunkorrarena da, nire iritzian bederen. egitatez edo omisioz hizkuntza hegemonikoen ikuspegia sustatzen dutenek, onartu
|
beharra
dute elebakartasunaren ikuspegia zaharkitua dagoela, ez dela hori euskal gizarteak nahi duena eta, beraz, ez duela balio etorkizunean euskal gizarte kohesionatua eraikitzeko. hortaz, onartu beharra dute euskarari leku" behar bestekoa" eta oparoa egitea dagokiela, ez inoren eta ezeren kaltean, bizikidetzaren mesedean baizik. euskarak, normaltasunez garatuko bada, arnasgune funtzionalak e...
|
|
|
...itar gehienen gogoa. paradigma berria eleaniztasunaren kudeaketa demokratiko eta iraunkorrarena da, nire iritzian bederen. egitatez edo omisioz hizkuntza hegemonikoen ikuspegia sustatzen dutenek, onartu beharra dute elebakartasunaren ikuspegia zaharkitua dagoela, ez dela hori euskal gizarteak nahi duena eta, beraz, ez duela balio etorkizunean euskal gizarte kohesionatua eraikitzeko. hortaz, onartu
|
beharra
dute euskarari leku" behar bestekoa" eta oparoa egitea dagokiela, ez inoren eta ezeren kaltean, bizikidetzaren mesedean baizik. euskarak, normaltasunez garatuko bada, arnasgune funtzionalak eta geografikoak behar ditu, gehien erabilitako hizkuntza izango den eremuak behar ditu, eta hori ahalbidetzea dagokie gaur egungo hegemoniadunei. ohartu behar dira gaur eta hemen, gaztelania eta eus...
|
|
|
euskaldun zaharren %86k etxean nagusiki erabiltzen dute euskara; euskaldun berrien %89k, ostera, gaztelania erabiltzen du. gune soziolinguistikoaren arabera ere alde nabarmenak daude, ezagutzari lotuak, euskararen erabileran: ...a erabiliz. giltzarria izango da, hain zuzen ere, guraso euskaldun berriek euskara (edo euskara ere) beren seme alaben etxeko hizkuntza izatea lortzea, 15 urte barru euskara era natural, bizi eta adierazkorragoan erabil dezaketen hiztunen masa kritikoa eta erkidegoa arrunt biderkatuko bailitzateke. hizkuntzen elkarbizitzarantz eta orekarantz urratzen ari garen bidea zabaltzeko eta sendotzeko, hazi
|
beharra
dugu ezagutzan. gizarte elebiduna eraikitzeko herritar elebidunak behar ditugu, jakina. baina alferrikakoa dugu, euskararen bizi indarra areagotzearen ikuspegitik, euskaraz dakitenen kopurua haztea, benetan hiztun direnen erkidegoa sendotzen eta trinkotzen ez badugu, hiztunen euskararekiko lotura naturala sendotzen ez badugu. eta horren ondoan, aipamen bat behar beharrezkoa dugun elebitasun pasib... beraiek bezala euskaraz bizi nahi duten herritarrek.
|
|
|
...gizarte bizitzan, euskarak, espainiako hizkuntza nazionalaren nagusitasuna du aurrez aurre, eta nazioarteko beste hizkuntza indartsuekin batera bizi beharra dauka teknologia berrien aro globalizatu berrian. errealitate honek zaildu egiten du bere biziraupena. euskaraz bizi nahi dugunok, ez badugu nahi bereizita edo isolatuta, beste hizkuntza bat erabiltzen duten hiztunekin elkarbizitza bat eraiki
|
beharra
dugu. euskaraz bizi nahi dugunok, bai gaztelania nahiz beste hizkuntzak ezagutuz bizi behar dugu. beste hizkuntzekin partekatuz, gure hizkuntzaren izaera. gure euskaldun izateko nahiak, ez du inor behartu behar; bakoitzak erabaki dezala zein hizkuntzatan bizi nahi duen. baina, jarrera berdina eskatzen diegu, hizkuntza nagusiko hiztunei, geurearekiko. Jarrera hau, guztiok mantendu ezkero, izaera ezberdinak errespetatzen dira eta ez da inor ukatzen. hizkuntza ezberdinen elkarbizitzak, batzuei eta besteei konpromesu, ardura edo betebehar batzuek sortzen dizkigu. euskal hiztun batek ere badu konpromesua erdararekiko, konpromesu berdina eskatzen zaio erdal hiztun bati euskararekiko ere. nere eskubideak bestearentzat betebeharra sortzen du eta alderantziz. batak bestearen hizkuntza ezagutu beharra sortzen digu honek, kasu horretan lortuko baita, bakoitzak bere borondatez erabakitako izan nahia errespetatzea. elebitasunaren ordez, elebakartasunaren aukera egiten duena da bere hizkuntza berdina hitz egiten duten hiztunez osatutako barrutia edo ingurunea sortu edo mantendu nahi duena. baina gure helburua elebitasuna da, hemengo bi hizkuntza ezberdinak partekatu nahi ditugu, bi hizkuntzak gu guztion hizkuntza izatea nahi dugu. eta azkenik, gaur egungo gizarte modernoan bizi nahi dugu euskaraz; ez dugu nahi antzinatasunean edo bizimodu tradizionalean egin gure bizitza. gure hizkuntzak gaurko gizarte modernoan bizi nahi badu, beste hizkuntzekin batera egingo du, beraien artean integratuz. horretarako garrantzitsua ikusten dugu, gure hizkuntza, euskara, informazio eta komunikazioetarako teknologia berrien eremuan ere hedatzea. baita ere, gure herrian presentzia duten bi hizkuntzez gain nazioarteko beste hizkuntza bat edo beste ere, ezagutu beharra dugu. elebitasuna ez ezik, eleaniztasuna lortu nahi dugu beraz, munduko kultura ezberdinekiko elkarrizketa eta elkar ulermenean lagungarri izanez.
|
|
|
Jatorrizko hizkuntza izanik, bere lurraldean bizirik irauteko aukerak auzitan dituen hizkuntza da gure euskara. nahiz eta errekonozimendu ofiziala eta babes politikoa ezagutzen duen —eaeko lurraldean— ez du ziurtaturik bere jarraipena; eskoletan hizkuntza hau ikasteko aukera ugariak eskaini dira azken urteetan, hala ere, gaur egun gazte diren guztiek ez dute bere egin hizkuntza hau. eguneroko gizarte bizitzan, euskarak, espainiako hizkuntza nazionalaren nagusitasuna du aurrez aurre, eta nazioarteko beste hizkuntza indartsuekin batera bizi beharra dauka teknologia berrien aro globalizatu berrian. errealitate honek zaildu egiten du bere biziraupena. euskaraz bizi nahi dugunok, ez badugu nahi bereizita edo isolatuta, beste hizkuntza bat erabiltzen duten hiztunekin elkarbizitza bat eraiki beharra dugu. euskaraz bizi nahi dugunok, bai gaztelania nahiz beste hizkuntzak ezagutuz bizi behar dugu. beste hizkuntzekin partekatuz, gure hizkuntzaren izaera. gure euskaldun izateko nahiak, ez du inor behartu behar; bakoitzak erabaki dezala zein hizkuntzatan bizi nahi duen. baina, jarrera berdina eskatzen diegu, hizkuntza nagusiko hiztunei, geurearekiko. ...alean egin gure bizitza. gure hizkuntzak gaurko gizarte modernoan bizi nahi badu, beste hizkuntzekin batera egingo du, beraien artean integratuz. horretarako garrantzitsua ikusten dugu, gure hizkuntza, euskara, informazio eta komunikazioetarako teknologia berrien eremuan ere hedatzea. baita ere, gure herrian presentzia duten bi hizkuntzez gain nazioarteko beste hizkuntza bat edo beste ere, ezagutu
|
beharra
dugu. elebitasuna ez ezik, eleaniztasuna lortu nahi dugu beraz, munduko kultura ezberdinekiko elkarrizketa eta elkar ulermenean lagungarri izanez.
|
|
|
...zeko balio digu, baita kultur sormenerako ere, eta gure identitatea osatzen laguntzen digu. hizkuntzak ezagutzea aberastasuna da, gure gizarte identitate askotarikoa izan bai daiteke. hizkuntzek ez dute izan behar helburu politikoetarako; ez ezer eraikitzeko, mundu globalizatuan egokiago integratzeko baizik, mundu mailako komunikazioan parte hartzeko. horretarako berriz, etorkizunean lekua irabazi
|
beharra
dugu, interneten lekua egin, etorkinak euskarara integratu e.a.
|
|
2011
|
|
|
Bere gazte izaera adierazi behar du eta hori helduen kontra eginez adierazten du. Ordura arte izan duen" aginteari" (helduak arauaren irudi dira) kontra egingo dio eta ez du onartuko mundu horretatik datozkion hainbat diskurtso2 Berak bakarrik gauzak esperimentatu eta deskubritzeko
|
beharra
du. Independentea izan nahi du eta familiarengandik autonomia lortzeko borrokatzen du.
|
|
|
Alegia, gazteek eurek egokitu behar dute hizkuntza beren beharretara, jergak sortu behar dituzte, hizkera berriak sortu eta euren adinaren ezaugarrietara egokitzen diren espresio berriak sortu. Hori, berriz, hizkuntza erabiliz egiten da eta gazteek hizkuntza erabili
|
beharra
dute horretarako. Nola lagundu, beraz, bide hori egiten?
|
|
|
Alegia, gazteek eurek egokitu behar dute hizkuntza beren beharretara, jergak sortu behar dituzte, hizkera berriak sortu eta euren adinaren ezaugarrietara egokitzen diren espresio berriak sortu. Hori, berriz, hizkuntza erabiliz egiten da eta gazteek hizkuntza erabili
|
beharra
dute horretarako. Nola lagundu, beraz, bide hori egiten?
|
|
|
• zure ustez, zein dira hizkuntza ekologiaren alderdi ahulenak edo bereziki indartu
|
beharra
dutenak. Teoriaren zein alderditan iruditzen zaizu gehien garatu edo sakontzea komeni dela?
|
|
2012
|
|
|
itzuli?, zuzenean erdaraz txertatu?, moldatu? Itzulpenean indarra galtzen da, edota zentzua, eta txiste txarretan bezala, zer esan nahi genuen azaldu
|
beharra
dugu. erdal" kolpeak" txertatuz, euskara funtzionalagoa egiten dugu, baina haren ezgauza aldarrikatuz. horrenbestez, erdal munduan euskal zeraren merkatu txikian hau edo hura" zurrun denotatzeko" balio du euskarak, esanahirik gabeko izen propioak egiteko nonbait, konnotazioa kasu horietan euskal zera bera delarik. euskal munduan, berriz, euskara adierazkortasuna galtzen doa, k... Bitxia, beraz, lan banaketa:
|
|
|
Bizi munduko matrizea edo biltze funtzionalaren mintza izango balitz, halakoxea izango litzateke. eta euskara natural, erdararen artekaritzarik gabe eta euskara bera hizpide izan barik, biziko genuke, alegia hizkuntza sendoak bizi diren moduan: axola gabe. urrun samarra dugu tenore hori. harako bidean euskaldunak bere buruaren behatzaile fin eta zorrotza behar du, automotibazioetan eta autozuzenketetan aditu trebatua. hartara, bizi aterpeen
|
beharra
du, eta diskurtso limurtzaileena eta kanpomotibazioko coacherena eta hizkuntza baliabide merke eta erosoena...
|
|
|
Arrazoi bakarra dago horretarako: euskara ez da atmosfera orokorra, ez du esan barik doazen gauzen indarra, ez du egitura orokorren sendotasuna. ez da normala, eta ez normala dena artez eta moldez bizi
|
beharra
dugu, hitz batean: artifizioz. euskal bizi mundu partzialak eraikiz euskara matrize gisa biziberritzen dugu neurri batean edo bestean.
|
|
|
Haurren hizkuntza ohituratan eta hizkuntzarekiko jarreratan eragiteko kontzientzia ondo txertatua dagoela berresten du datuak, gizarteak ondo barneratu duela haurren ezagutzan eragiteko, etxean ere lan egin behar dela. Baina haurrik ez dagoenean portaera aldatzeak pista berri bat ematen du, kontzientziarekin batera koherentzia landu
|
beharra
dugunaren ideia.
|
|
|
Ziklo aldaketa baten aurrean gaude euskalgintzan. Saiatuko gara artikuluan azaltzen zergatik uste dugun ziklo aldaketa horri errotik heldu behar diogula, gaiab sartu
|
beharra
dugula eta zein oinarri izango diren gure iritzian garrantzitsuak ziklo berrirako.
|
|
2013
|
|
|
Framing berriak borroka politikotik harago egon behar duelako adostasuna hedatua dago, eta baita euskararen merkatukuota handitu behar delako ideia ere. Horretarako, Framing Berriak maila etikoko gaietan sartu
|
beharra
du. Hori da azken finean hizkuntza ekologiak ekar dezakeen berrikuntza nagusiena:
|
|
|
1) egunean, identitateak gero eta konplexuagoak, malguagoak, likidoagoak, zatituagoak... badira, gorago aipatutako prozesu psikosozialak ere (kognitiboak, motibazionalak, emozionalak) horrela funtzionatzen dutelako da, eta prozesu eta portaeren artekoak ere horrelakoak direlako; 2) honek esan nahi du, egunean kontraesanezko egoeran gertatzen garela: (1) alde batetik, psikologikoki, barne koherentzia gordetzea, ohiturak mantentzea..., joeraren
|
beharra
dugu, (2) bestalde ordea, psikosozialki, alderantziz, joera zatituagora, likidoaNola egin identitatearekin?, nola ulertu pertsonen identitatean (pertsonala, soziala...) egunean ematen diren bi joera ezberdinen (kontraesanekoak ere?) artekotasuna, eta ondorengo emaitzak?: 1) alde batetik, bakoitzaren identitatean halako mantentze joeraren ondoan, psikologikoki, 2) bestetik, eguneko munduan ematen diren globalizazioa, neoliberalismo... giroan.
|
|
|
2 Landare artean, antzeko zerbait gertatu da ere, Espainiako ibai batean, landare itxuraz ederra eta polita, baina ibaia berarentzako bakarrik hartzen nahi duena, bertan zeuden betiko landare eta animaliak hilzorian jarriz, ikusi da landare hau ere kentzen, urtero kendu
|
beharra
dutela ere horrenbesterainoko erresistentzia duelako, espezie inbaditzailea bezala berriz ere sailkatuz, telebistan ikusi dugu (2012ko irailean ere). Berriro ere, aukera ekologiko bakarra bezala kontsideratuz.
|
|
|
Euskararen alde egiten zirenaren, eta direnaren, lortutako emaitzak eskasak zirela eta direla, eta zerbait egin
|
beharra
genuela egoera hobetzeko, nahiko aspalditik jakitun gara. Adibidez, gertukoenetik hasita, BAT aldizkari hau bera horren transmisio+ azterketa+ eztabaida+... egiteko tresna egokia izan zaigu, aurreko zenbakiak kontutan hartzen baditugu; alderdi honetatik ikusita, estimagarria da oraingo zenbaki honetan modu orokorragoan, esplizituagoan eta argiagoan behar honi erantzun bat eman nahi izatea, Framing Berria eredua proposatuz.
|
|
|
euskara versus iritzi publikoa" (14 or.), azpimarratuz: 1) lehenbizi euskararen errealitatearen hautematea eta irudikapena gidatu dituzten egitura kognitiboak ezagutu
|
beharra
dugu, 2) komunikazio politikoak, eta komunikabideak, dituzten ezaugarri kognitiboaren teoriak erabiliz, euskararen diskurtsoak nola eraikitzen diren eta nolako eraginak dituzten ikusteko, 3) azken finean," iritzi publikoak dituen euskararen hautematea eta irudikapena aldarazteko eta aldekoagoa bihurtzeko asmoz, zabal litezkeen bide berriak proposatzea" (14 or.) nahian.
|
|
|
Euskararen historia ere ezagutu
|
beharra
dugu, bere ibilbide luze, nahasia eta nekeza ulertu beharra, gorabehera egoera honetan hobeto erabakitzeko zer den onena Euskararen biziindarra bultzatzeko eta normalizazioa lortzeko, eta honetan ere gu bakoitzaren zeregina ikusteko.
|
|
|
Euskararen historia ere ezagutu
|
beharra
dugu, bere ibilbide luze, nahasia eta nekeza ulertu beharra, gora-behera egoera honetan hobeto erabakitzeko zer den onena Euskararen bizi indarra bultzatzeko eta normalizazioa lortzeko, eta honetan ere gu bakoitzaren zeregina ikusteko.
|
|
|
Orain erabiliko dena da: 1) Euskararen gaitasuna eta erabilera, 2) gehienbat Euskal Autonomo Erkidegoan (EAEn) orain (nahiz eta EHa osoarekiko ere egin
|
beharra
dugun), errazagoa izango zaigulako, 3) bereiztuz historia motza eta luzea.
|
|
2014
|
|
|
Horrek erakusten du hizkuntza batek bere bidea garbiagoa izateko ofizialtasuna izan eta beharrizana sortu
|
beharra
duela.
|
|
|
Baina norbanakoaren ingurunean bere kolektibitatearen ezaugarri bereizleek (hizkuntza, adibidez) begirune gutxi jasotzen badute sistematikoki edo baztertu egiten badira, norbanakoa ezaugarri horiek baztertzera behartua sentitzen da, eta horrek egonezina eragiten dio. Onartzen badugu hizkuntza, komunikaziobitartekoa ez ezik, nortasun adierazlea ere badela (Mar� 1996; Adell 2003, in Ferran eta Sanginés, 2008) eta autoestimu maila egokia lortzeko, besteak beste, gure nortasunaren berri eman eta inolako konplexurik gabe agertzeko
|
beharra
dugula, nortasun adierazpen hori etengabe baztertzen eta kontra jartzen bada, beste hizkuntza baten faboretan; oso zaila da, ezinezkoa ez bada, autoestimuari eustea. (Suay eta Sanginés, 2008)
|
|
2015
|
|
|
Lehenengo datuak hizkuntza gaitasunarekin du lotura zuzena. Aspaldian nago ni euskaldun kontzeptua, gaitasunari dagokionez bederen, orokorregi dela, eta garbiketaren
|
beharra
duela. Normalean, ikerketen datuak interpretatzerakoan, euskaldun kategoriapean eskalako goiko kosketan dauden kideak batu ohi ditugu.
|
|
|
Paradigma berri baten
|
beharra
dugula esaten dute bi egileek, zeinak bi komunitateen beharrak eta nahiak ase, orekatu eta hurbilduko dituen. Izan ere, etorkinak dauden toki batean garrantzia handia dute bi komunitateek.
|
|
|
• Etxeko elkarrizketetan nagusiki euskara erabiltzen duten hiztunen ehunekoa jaitsi egin da: kontzientzia sakonagoa hartu
|
beharra
dugu.
|
|
|
" Guztiek euskaraz jakitea bermatzea"," Jende euskalduna ipintzea"," Langile guztiek hizkuntza eskakizuna/ EGA derrigor edukitzea"," Langileen hizkuntza gaitasuna gehiago lantzea. Zerbitzua osorik euskaraz emateko gaitasuna izatea" eta" Langileek hizkuntza eskakizuna badute ere, euskara maila baxua dute eta eguneratu edo praktikatu
|
beharra
dute. Beraz, euskara maila baxu hori hobetzea".
|
|
|
Gipuzkoako Foru Aldundiak ezarri duen hizkuntza politika berriaren helburuetara iristeko, berebiziko garrantzia dute, alde batetik, Aldundiaren barnean egin behar diren ebaluazioak; eta, bestetik, gizarte eragileen eta herritarren iritzien kontrasteak. Hau da, asmoez, araudiez, eta plangintzez harago, jakin
|
beharra
dugu, herritarren begietara, bete ote diren edota zenbateraino bete diren hizkuntza politika berri honek jaso dituen neurri zehatzak.
|
|
2016
|
|
|
Eskualdeko hizkuntza baten ortografia adostea edo haurrentzako telebista programa bat egitea lorpen handia da, baina ez du hizkuntza biziberrituko. Horren ordez, epe luzerako eta alde anitzeko programa bat behar da, eta horrek ardura pertsonal handiaren eta baliabide sorta zabal baten
|
beharra
du.
|
|
|
Eskualdeko hizkuntza baten ortografia adostea edo haurrentzako telebista programa bat egitea lorpen handia da, baina ez du hizkuntza biziberrituko. Horren ordez, epe luzerako eta alde anitzeko programa bat behar da, eta horrek ardura pertsonal handiaren eta baliabide sorta zabal baten
|
beharra
du.
|
|
|
Non geunden eta non gaude galdetu eta ikertzea beharrezkoa dugu; hiru hamarkadotan egindako aurrerakadaz jabetzea eta gozatzea osasuntsua da indarberritzeko. Izan ere, indarberritu
|
beharra
dugu etorkizuna irabaziko badugu.
|
|
|
Txostenaren hasieran azaldu dugun bezala, hizkuntza ahulduaren erabilera ahalbidetu eta lagundu dezakeen neurrian interesatzen zaigu orri hauetako gogoeta honetan hizkuntza gaitasunaren gaia. Hortik abiatuta, funtsezko galdera honi erantzun
|
beharra
dugu: zein aldagaik du indar handiagoa Euskal Herrian ematen den hizkuntzen erabilera azaltzeko orduan, euskarazko hizkuntza gaitasunak edo euskarazko eta erdarazko6 hizkuntza gaitasun alderatuak?
|
|
|
Hizkuntza bera lehen baino landuago, doituago, zorroztuago eta aberastuago daukagu corpus plangintzaren aldetik: hizkera molde formal espositiboaren
|
beharra
duten jardungune eta harrreman sare zabal berrietan lehen baino errazago egin liteke orain euskaraz. Landuago dago hizkuntza barne moldaeraz, terminologiaz eta ortografiaz, eta hainbat jardungunetan lehen baino airosoago erabiltzen da maiz388 Horretan guztian aurrera egin da, dudarik gabe.
|
|
|
Labur esan, beraz, curriculum ezkutua erakunde baten bizitzan eta jardunean helburu edo arau gisa formalizatu ez den guztia da edo izan daiteke, batez ere helburu publikoei, nahi izandako emaitzei edo ohiko jardunei kalterik eragiten dienean. Erakunde guztiek, erakundeak diren aldetik, euren eginbeharrak eta helburuak zein diren zehaztu
|
beharra
dute: zertarako antolatu eta eratu diren azaldu behar dute, publikoki egin ere.
|
|
|
Eremu akademikoaren zereginetako bat irakaskuntza dela esan berri dugu. Gero eta eskakizun zorrotzagoak eta lehia estuagoa ezartzen dituen lan munduari begira, ikasleek unibertsitate soslai profesional gero eta konplexuagoa osatu
|
beharra
dute: ezagutza handiagoa, trebezia mota ugariagoak, etenik gabeko birziklatzea...
|
|
2017
|
|
|
Bestetik, hizkuntzak eskolatik kanpo ere ikasten direnez, eskolatik kanpo erabilera eremuak sortzeko behar bat dago, erregistro formaletik aldenduz, erregistro informala eta aldaera geografikoa protagonista diren erabilera eremuak, hain zuzen. Honetaz gain, ‘hiztun berriek’ aldaera geografikoa eta erregistro informala ikasteko (eta erabiltzeko)
|
beharra
duten arren, hauek edukitzea ez da ez edukitzea baino hobea. Hau da, aldaera geografikoa izan ala ez izan, erregistro informala izan ala ez, berdina izan litzateke prestigio mailan, eta ez litzateke bat goretsi eta bestea gaitzetsi behar, hiztun guztien hizkera prestigiatu baizik, desprestigiatze honek kostu soziolinguistiko handia baitakar.
|
|
|
horiek horrela, zein da euskararen eSlan eragina izan duten ikerketek erabili duten unitate nagusia? ikerketa soziolinguistikoetan garai berri bat zabaldu omen zen erakunde autonomikoen bultzadaz; hizkuntza politikak, legeak eta planifikazioak abiarazi
|
beharra
zutela eta, ikerketa" handiak" egiteari ekin zioten. horiek aztertuko ditugu. ikuspegi makroskopikoa eman nahian, errealitate soziolinguistikoa kuantifikatzea eta kartografiatzea izan da ikerketa horien asmo nagusia, eta dagoeneko hiru hamarkadako bidea egina dute. Jacqueline urlak horrela deskribatzen du bidai horren nondik norakoa:
|
|
|
euskal hiztunek ez dute beti euskaraz egiten, ez dute beti euskaraz egiterik; eta askorentzat euskalduna ez da hizkuntza kategoria hutsa, ez da erabilera edo ohitura linguistikoen deskripzioa. alderantziz izan behar duela pentsatzen dute beste askok: euskalduna denak euskaraz egingo du.
|
beharra
du, araua halakoa da, beraz egin egingo du. baina behar hau ez da linguistikoa, identitarioa da. eta behar identitaorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila – Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
|
|
|
SSarako baliagarria izango zen datu base bat sortzeko, lau kategoriatan sailkatu genituen txioak, mezua ulertzeko hizkuntza nagusia eta beharrezkoa zein zen kontuan harturik: gaztelerazkoak (osorik gazteleraz, edo zentzu osoa ulertzeko gaztelera jakin beharrekoak), euskarazkoak (berdin), ele bitakoak (bai euskara, bai gaztelera jakin
|
beharra
zutenak, ulertuko baziren), gainerakoak (ingelesez eta beste hizkuntzetan). hala eginda, datu basean hizkuntza ez zegoen erabiltzaileei loturik, baizik eta komunikazio praktikei. azkenik, sare analisia egiteko, Gephi softwarea erabili genuen (doanekoa eta irekia). goazen, bada, ikerketaren emaitzak aurkeztera. Jasotako eta igorritako mezuak kontuan hartuta, kontuek oso txio bolumen ezberdinak sortu zituzten, histograman ikus daitekeenez (1 irudia).
|
|
2018
|
|
|
Ondarroan, ostera, ez dago apenas turismorik. Uste dugu gaiaren inguruan bi herriek hausnartu
|
beharra
dutela, eta euskara eta herriko identitatea balioan jartzeari lehentasuna emanda, turismoa sustatzeko neurri iraunkorrak zehaztu behar dituztela.
|
|
|
Adibidez, malignant neoplasm of renal calyx termino konplexuan bi termino nagusi aurkitu ditugu malignant neoplasm nahasmenduen (disorder) hierarkiakoa bata eta renal calyx gorputz egituren (body structure) hierarkiakoa bestea. Aipatu
|
beharra
dugu, habiaratutako termino gehiago ere aurkitzen dituela AnaMedek, hala nola calyx gorputz egitura, malignant kalifikatzailea (qualifier) edo neoplasm nahasmendua.
|
|
|
Horrek, ordea, ez ditu herritar guztien hizkuntza eskubideak bermatzen. Euskara hizkuntza ofiziala izan arren, osasun langile guztiek ez dute euskara ezagutzen, eta euskaldunak diren osasun langileek ahozko komunikazioa euskaraz egiten dute eta berehalako itzulpena egin
|
beharra
dute oharrak gaztelaniaz idazteko. Nolanahi ere, gaixoak oraingoz ez du sistematikoki bere arreta euskaraz lortzeko aukerarik eta horretarako bidea ireki nahiko genuke.
|
|
2019
|
|
|
ARnASgUnEEn EgOERAZ ETA BIlAKAERAZ KAlEERABIlERAREn DATUEn AZTERKETAK EMAngO DIgUnARI BURUZKO hAInBAT hIpOTESI esan bezala, etxeko erabilerari buruz egin diren zentsuetako datuekin gauzatu dugun azterketatxo hau osatzen ari gara kale erabilerari buruzko datuekin. orain arte egindako probek erakusten digutenez, kale erabilerari buruzko datuek baieztatu egingo dituzte etxeko erabileraren azterketak agerian utzi dituen hainbat ikuspegi, eta beste hainbati ñabardura garrantzitsuak egin zaizkio. gure doktoretza tesian ikusi dugu hori (kaleko erabileraren datuekin, zenbait eredu lantzen ari gara balioen haztaketan eta erregresioan oinarrituta). Lanketa hori guztiz amaitu gabe dugunez, zuhurtzia guztiarekin, behin behinekotasun osoz eta berez liratekeen xehetasun metodologiko guztiak emateko astirik gabe hitz egin
|
beharra
dugu. ziurrenik, azterketak guztiz amaitu arte ez zabaltzea litzateke zuhurrena. Baina informazioak irakurlearentzat izan dezakeen interesak garamatza horrela jokatzera. plantea dezagun, hipotesi gisa oraingoz, zer ekar dezakeen kale erabileraren azterketa eta etxeko erabileraren azterketa elkarrekin lantzeak.
|
|
|
Baina, erabiltzailearen aldetik beste hiru ezaugarri azpimarratu behar dira: informazioan zehar nabigatzeko aukera, jasotzen denarekin elkarrekiteko aukera, tamaina edo kopuru handiak". kontuan izan
|
beharra
dugu hori ez dela Ikt kontzeptuari emandako definizio bakarra, Iktak kontzeptu zabal eta aldakorra dira eta. hortaz, lan honek norbanakook Ikttzat jotzen ditugun teknologiak aztertuko ditu, eta, hala, bereziki internet hartuko da kontuan.
|
|
2020
|
|
|
Bigarrenik, euskaldunok eurozentrismoa gure ekitetik baztertzeko ahalegin handia egiteko
|
beharra
genuela ikusi genuen.
|
|
|
Eskatutako edukiak dira, baina edukiak beti ere. Kontua litzateke edukiak sortu eta hedatzeko
|
beharra
duten instituzio edo gizarte taldeak aurkitzea eta haiei zerbitzu bitartez edukiak egoki lantzeko aukera ematea.
|
|
2021
|
|
|
Profil horretako haurrak eta familiak, euskararen ezagutza apala izateaz gainera, bertako kulturarekiko, hizkuntza ohiturekiko eta bizimoduarekiko urruti egoten dira maiz. Baina aipatu ere dugu, ikastetxeek hala baloratuta, euskaraz ez dakiten bertako gurasoen seme alabak egitasmoan parte hartzen ari direla; eskola orduz kanpo euskara indartzeko egitasmoen
|
beharra
dute horiek ere, kultura eta hizkuntza distantzia hain haundia ez bada ere. Etxean euskara erabiltzearen eta hizkuntzaren gaineko balioak transmititzearen garrantzia eta beharra berresten digu horrek.
|
|
|
CoE erakundeko Ministroen Batzordeak Eskualdeetako eta Eremu Urriko hizkuntzen Europako Gutuna (ECRML) onartu zuen 1992an. Gutunak Europako hizkuntz aberastasuna eta eskualdeetako eta eremu urriko hizkuntzak babestu
|
beharra
du ardatz, jakinda horietako asko
|
|
|
LISTEN metodologiaren elementu interesgarria da eremu urriko hizkuntzekin ez ezik, hizkuntza handiekin ere erabil daitekeela. Hau da, kanpoko faktore kaltegarrien aurrean nork bere hizkuntzari eusteko
|
beharra
duenean erabiltzeko metodologia da.
|
|
|
Eta COVID19aren pandemia bezalako krisietan zentzua da gehien behar duguna, ziurgabetasunari eta segurtasun ezari aurre egiteko eta nola erantzun behar dugun jakiteko. Labur esanda, zer gertatuko den eta zer egin behar dugun jakin
|
beharra
dugu halakoetan. Komunikazioa da, beraz, gakoa.
|
|
2022
|
|
|
Nekez egongo da errezeta eta teoria itxirik. Horiek horrela, ziurgabetasun testuinguruan jardun
|
beharra
dugu. Xabier Aierdik work in progress deitzen dio horri.
|
|
2023
|
|
|
Datuen arabera, badirudi bi hizkuntzetan komunikatzeko
|
beharra
dutela gazteek, euskaraz ikastetxeetaneta euskarazeta gaztelaniaz ikastetxeetatik kanpo, eta jatorriak ez duela (hasiera batean) eragin handirik hizkuntzen gaitasun eta erabileran.
|
|
|
Erantzunetan ikus daiteke euskara eta gaztelania direla Orioko gazteen komunitatean presente dauden hizkuntza nagusiak. Datuen arabera ere, badirudi bi hizkuntzetan komunikatzeko
|
beharra
dutela gazteek, batik bat euskaraz ikastetxeetan eta euskaraz eta gaztelaniaz ikastetxeetatik kanpo, eta jatorriak ere ez duela (hasiera batean) eragin handirik hizkuntzen gaitasun eta erabileran. Galdetegia bete zuten gazteen %86 Orion edo eskualdeko beste herri batean jaioa da.
|
|
|
6.3 Argi geratu da nazioarteko, edo gutxienez Europako, araudiaren
|
beharra
dutela gutxiagotutako hizkuntzek aztertutako lurraldeetan.
|
|
|
Horrez gain, ebaluazio sistemari so eginik, behaketa egin eta informazioa eman behar zuten hezitzaile guztiek ez dute galdetegia bete, eta familia guztiek ere ez dute erantzun bidalitako galdetegia. Hezitzaile behatzaileen% 57k eta familien% 31, guztira 527 Argi dago ebaluazioaren kultura zabaldu
|
beharra
dugula eta horretarako tresna gehiago eman, Gairínek aipatu bezala (Gairín 2004), agerian geratzen baita ebaluatzeko eta lan sistematikoa gauzatzeko ohitura falta dagoela/ dugula.
|
|
|
Aurrez aipatutako gobernantza eredu berria probatzeko aukera izan genuen ariketarekin. Erakunde publikoekin batera lan egiteak erakutsi digu, askotan erraza ez den arren, elkarren
|
beharra
dugula modu honetako ekimen erraldoi bat arrakastatsua izan dadin. Bestelako lankidetzatarako ate berri bat ere zabaldu du, neurri batean, Euskaraldiak.
|
|
|
Orain arteko zabalena izan da bai programazioaren, bai parte hartzaileen jatorriaren aldetik, jarraian ikusiko dugun bezala. Esan beharra dago hainbat izan zirela, ekitaldiz ekitaldi pilatutako eskarmentuarekin, moldatzeko
|
beharra
zutela antzemandako elementuak, esaterako, egunak luzatzea, elkar ezagutzeko tarte gehiago ematea, hizlarien eta tratatzen ziren gaien aniztasuna handitzea eta egunak tematikoki antolatzea, europearzentrismo ikuspegia murrizten hastea, HIGA topaketa soil bat baino gehiago izatea, elkarlanean proiektuak eraikitzea, munduan zehar ikusgarritasuna izatea, etab. Horiek guztiak kontuan hartuta osatu ge...
|