|
2000
|
|
|
Koldo, zuk aipatu duzunez, umeek erdaraz hitz egiten dute idatzizko hizkuntza irakatsi zaielako baina, nik dakidanez, espainolez ere gauza bera erakusten zaie, hizkuntza idatzia; ingelesez ere bai, eta Quebeceko ikastaro trinkoetan ere frantses idatzia erakusten da. Ni ez nago hain seguru hemengo umeek kalean erdaraz egiten dutela, juxtu hizkuntza idatzia erakusten zaielako, ze hori bera gertatzen da beste herrialde batzuetako hezkuntza sistema guztietan,
|
baina
han eurenarekin jarraitzen dute.
|
|
|
Gaur egungo bertsolariei, esan nahi dutena esateko ez bada, ez zaie interesatzen bertsolaritza, eta jarrera horrekin dabilen bertsolariari goi mailako estrukturarik ez diote sekula eskura emango. Diseinu baten barruan bazoaz goraino jasoko zaituzte,
|
baina
han hizketan hasten bazara ez. Hori da inprobisazioaren arriskua.
|
|
|
Arantzazuko Biltzarrari ate bat ireki zion, Euskara Baturantz aurreraegiteko. Lehen urratsa Baionan, Txillardegiri esker, eta ni, guduka horretako soldadutxarrena,
|
baina
han izanki.
|
|
|
Hori esatearekin goraka eraman zuen burua Aita Arbizuk; Eitzagako aldapa hasieran geunden ordea, eta keinu horrekin ez zerua
|
baina
han gaineko ospitalea ekarrizidan gogora. Nik bakarrik ez, abadeak ere antzeko burutazioa izan zuen, ondorenhonela esan baitzidan:
|
|
|
Eta jendea hasi da esaten protestante putakumeen errua zela, gaur euren egun seinalatua zela (artean ez bainekien hori ere, nahiz eta famatuak izan" orangista" izeneko talde horiek gaurko egunez egiten dituzten desfile eta alarde harroak), eta Ipar Irlandan istilu larriak izan direla gaur, eta gauean larriagoak izango direla seguruenera. Bitxiena da Errepublikan ere, alegia Hegoaldean, zenbait ekintza txiki burutu omen dituztela txerri lealistek aurten; garrantzirik gabekoak, bai,
|
baina
han hemenka izua hedatu dutenak.
|
|
|
Eta harriduraz harridura nindoan, noiz eta ohartu bainintzen ezen jauregirat iritsi ginela...
|
baina
han ez zela jauregirik!
|
|
|
Izan ere, ongi bai ongi ikasi nuen nik gartzela sekeretu haietan zer den gizonaren miseria eta deuseza! Zeren, hasteko, leku jakin baterat eraman baininduten, bai,
|
baina
han ez zen erraza deus ere jakiterik. Eta lur baten gainean nengoen, baina ez nekien zein zen lur hura.
|
|
|
Sukalderat joan nintzen, eta bortz guardiak ikusi nituen, aulkietarat gogortki lotuak eta uzkalduak —zangoak zangoetarat, eta eskuak gibelat—, bisai buruak poltsa edo zaku tipi batean sarturik eta ahoa estalgarri batez inguraturik; eta haietarik bat edo bertze kexu zen; bertzeren bat, artean, lotan edo erdi lotan. Lastategirat joan nintzen, non morroiek egiten baitzuten lo,
|
baina
han ere ez nuen arimarik ikusi. Zaltegirat joan nintzen, eta osaba eta Madda le nen zaldiak falta ziren.
|
|
|
Hurrupada egin nahi izan zion bere edalontziari,
|
baina
han horma puxkak baizik ez ziren gelditzen, itsasorik gabeko izeberg tristeak.
|
|
|
Marixa zen, arreba zaharrena. Itzuliak omen ziren herritik Unai ekarrita, baita gure etxea jo ere —nire lehengo etxea, bistan da— haurra uzteko asmoz,
|
baina
han ez omen zien inork atea ireki. Orain gure semea, jogurt bat hartuta, bere lehengusu baten ohatzean omen zetzan galtzontziloa eta kamiseta jantzita, lo seko.
|
|
|
Nekaturik ez ezik, deseroso ere sentitzen hasi gara gauza pertsonalegiak aterako ote ziren beldur, eta, gure misteriotxoari eutsiz, gure solasaldia sua bezalaxe itzali da. Horregatik elkar agurtu, eta komunera jo dut,
|
baina
han ere pentsakor geratu naiz bikote baten arnasestu bateratua entzun dudanean, eta hotzikara batek buruko ileetatik oinetako behatz ttikiraino zeharkatu nau komunetik irten, eta, zelai bateko ilunpetik agertzen, nor eta Esther, norekin eta Luisekin irteten ikusi dudanean.
|
|
|
Ezin dut ukatu: Patxirengana kafetegira jai  tsi naizenean urduri samar nindoan,
|
baina
han anaia batekin elkartu behar banu bezala sentitu naiz (beharbada besterik izango zen Rubenekin egon berria ez banintz).
|
|
|
Zure gelara deika ibili naiz eta inork ez dit erantzun. Batean Estherrek hartu dit,
|
baina
han ez zeundela esateko eta, nahi baldin badut, haiekin joateko. Zer moduz zaude?
|
|
|
Hau ikusi, bestea ikusi, eguna oharkabean igaro zait (argi dago gero eta hobeki moldatzen naizela bakarrik), eta bai gogo  tsu nengoelako bai taldekideen aurrean oso lotsagarri geratu nahi ez nuelako Adela eta Estherren aurrean bereziki, Danek ahol  katu zigun bezala, ilunabarrean Empire State Buildingera igo naiz: ikusmira eta egotaroa zoragarriak ziren,
|
baina
han inon baino bortitzagoa egin zait Dabiden hutsunea bakardadea (batzuetan irudipena izan dut Dabid New Yorkera etorri dela nire bila, eta egunean zehar zelatatu egin nauela, eta une egokiaren zain egon dela, esate baterako dorre ikusgarri horretan, ustekabean agertzeko; hala izan balitz, uste dut ez nukeela zalantzarik egingo, eta argi ikusiko nuela, gertatuak gertatu, berarekin nahi dudala; ba... Urruti batean, eraikinaren gainaldetik, Askatasunaren Estatuari antzeman diot eta, egia esatera, Mary Landford oroitarazi dit, hain ttiki ikusten zen.
|
|
|
Bai, jaso, jaso du, eta ez dakit zer idatzi diozun,
|
baina
han geundenoi argitu digu oposaketa batzuk atera dituela jakinarazteko bidali diotela. Gainera, nik zer izan zitekeen sumatu arren, ondo disimulatu du eta nik ez diot jarrera aldaketarik ttikiena ere igarri.
|
|
|
Toki mitikoa horrela esaten baldin bazaio ikusteko irrika handiagotu egin zaigu azken kilom miliak egin ahala. Eta Visitor Center era heldu, heldu gara,
|
baina
han ez zegoen furgoneta aparkatzerik. Errepide bazterrak autoz beterik zeuden eta Grand Canyonen, eskuak kameretan, denak ilunabar handiosaren esperoan zeuden.
|
|
|
Gurpil mazizoak zeuzkaten autobus haiek, inguruetako herrietatik Ordiziako azokara baserritarrak eta eramaten ibiltzen zirenak. Amaren ahizparen etxera gindoazen Tolosara,
|
baina
han ere gerra mugimenduak izan, eta egun gutxi egin genituen. Trena hartu eta Donostiara joan behar izan genuen.
|
|
|
Eusebiori bai. Espainian bi errebisio pasatuta joan zen hura, batere kezkarik gabe,
|
baina
han egin zizkioten azterketetan tuberkulosiaren zantzuak topatu zizkioten. Laster batean bidali zuten etxera.
|
|
|
Harritu egin ninduen bat bateko aldaketa hark. Burua jiratu nuen barra aldera,
|
baina
han ez zen inor, ez nuen diskoa nork aldatu zuen jakiterik izan.
|
|
|
Izututa, lehenbailehen behera egitekotan nintzela, nire betiko ohiturari jarraituz buzoian ezer ba ote zegoen begiratzea bururatu zitzaidan,
|
baina
han ez nuen Gasteizko mendizale batek bezperan utzitako txartela baino aurkitu. " Akabo lilura, Julen", esan nion, etsita, neure buruari.
|
|
2001
|
|
|
«Ados» esan zuen berak, «Non dira jantziak, manikiak eta beharrezko gauza guztiak?». Jantziak bai,
|
baina
han ez zen besterik; ezta dirurik ere. «500 bokarta kaxa erabiliz instalazio plastiko bat egin nuen».
|
|
|
euskaraz eskainiriko material bateratu baten faltari. Lehendik ere baziren lan garrantzitsuak gai horietaz,
|
baina
han hemen egoteaz gainera, gehien gehientsuenak erdaraz zeuden. Eta gauzak ordutik ona erraztu badira ere Koldo Mitxelena, Lafon eta beste hizkuntzalarien lanen bildumak hor dituztelako, gaurdaino material hori ere hortik zehar barreiaturik zegoen.
|
|
|
Ez zen ustekabean gertatu; bere presentzia lehendik antzemana nuen,
|
baina
han aurkitu nintzen aurre aurre berarekin: bakardadearekin.
|
|
|
Kale ezezagun hartara heldu nintzen. Ez nuen ezagutzen ez,
|
baina
han zegoen hura, han. Argi dizdiratsuz apaindua agertu zitzaidan lehen aldiz eta apartamendu zikinetan izkutatzen ziren argikusle gezurtien kristalezko bolak ekarri zizkidan gogora.
|
|
|
Eta han zegoen han, baina oraingoan ustekabean gertatu zen. Haren presentzia lehendik antzemana nuen,
|
baina
han aurkitu nintzen aurrez aurre harekin: bakardadearekin.
|
|
|
‘Nik, ka, ez dut ezagutzen, entzutez besterik ez,
|
baina
han goian dagoen bat dela esaten dute ba! ’
|
|
|
Ama nasan topatu zuen Goiok, aspaldian ez zuen ama lanean bisitatu,
|
baina
han ari zen sareak josten, beste sei saregileren artean jostorratzari eskularruarekin eusten.
|
|
|
Hotzak harrapatu, oratu eta estutzen gintuen,
|
baina
han jarduten genuen, irristaka, bultzaka eta estropezuka, oinak bustirik, atzamarrak hozmindurik, belarriak gorriturik, begiak gaziturik, sudurra zaldiko nekatuen antzean lurrina zeriola.
|
|
|
Kalaportu puntu txiki bat zen munduan,
|
baina
han geunden gu.
|
|
|
Porturatu ez zen ontzi asko egingo,
|
baina
han ateko bandatik itsasoan zehar enbarkazio ugari pasatzen zen, eta mutikoek haien turutak, banderak eta ofizioak bereizten zituzten. Ontzietatik gauza ugari botatzen zen, eta mareak arroketaraino ekartzen zituen janari hondarrak, kalendarioak, gaileta kaxak airetik jaurtitzen zituen hegazkina marraztuta zuten metalezko gaileta kaxak, egunkari orriak, inportazio/ esportazio erreziboak, eta flotagailu koloregabetuak, naufragoren batek abandonatua edo naufragoren bat abandonatua, ia irakurtezina zen arren kostaldeko mutikoek dezifratzen zuten matrikularekin:
|
|
|
Nik ez nuen ezer ikusten,
|
baina
han sakonean itsasontzi bat zegoela zioen Juan Bautistak.
|
|
|
Enbarkazioa geldirik geratuko da,
|
baina
han ere eguna joan eta dena izango da beharra, ontzia galtzeko arriskua larria izango delako. Hainbat izotz ainguratan lotuko duzue, sokak atezuan, baina ez da horregatik egonean eta zain inor geratu ahal izango.
|
|
|
Berea izan zen, giro hobean jaio zen Bordelekoaz landa, alde honetako lehen pausoa," Cátedra Manuel de Larramendi de lengua y literatura vasca" zelakoa, eta delakoa, abiarazi zuenean. Bazituen bere mugak, lurralde haiek ezagutu dituenak dakienez, diruz gaizki hornitua zegoelako, besteak beste,
|
baina
han izanak dira, adibidez, Bouda, Lafon, Martinet, Bottiglioni eta abar. Hemengo abarren artean, Altuna, Gorostiaga eta lerro hauen egilea.
|
|
2002
|
|
|
ETAren egungo jarduerak ez dio mesederik egiten bide horri, baina Kursaalen helburu hori estrategikoa zela ere aipatu genuen. Trantsizio hori egiteko distentsio politikoa nahitaezkoa da besteak beste ETAren su etena, Euskaldunan esaten zen bezala;
|
baina
han ere esaten zen trantsizio hori benetan gure eskuetan dagoela. Une honetan muturreko posizioak indartu dira eta horrek prozesu hori atzeratzen du.
|
|
|
Ez zen aurrerapausorik egin subjektuaren edo lurraldetasunaren gaietan, eta herritaren borondatea gauzatzeko bideak zehazterakoan. Egon ez zirenak berera egon ziren eta berera daude,
|
baina
han egon ginenok gai horiei erantzun behar diegu. Lan metodoa eta helburua zehaztea garrantzitsua da aurrera begira.
|
|
|
Horren ostean naiatortzu. Ez dakit jakitun zagozan,
|
baina
han zerean, Kofradian Kleto idazlaria ondoezik daukagu. Hara agertzeko ez da gauza hainbat ezago lanari oratuteko.
|
|
|
Adibideak nonahi daude. Gizarte batzuk modu bateko bazterkeria praktikatzen dute, beste batzuk, aldiz, beste era batekoa praktikatuko dute;
|
baina
han eta hemen txakurrak ortozik.
|
|
|
Goretsiz gero ikusten duzu hego zabal zabaldua, horrela Junoren txoriak du bere ohitura hartua, isilik
|
baina
han izango da hegaztia harrotua: dontzeilak gogoko eta gustuko du bere edertasuna.
|
|
|
Potetxoa hartu, musu eman, hegaldi zoriontsua eman ziezadala eskatu, eta nire jantzi guztiak urrun jaurti nituen nigandik; nire eskua lehiatsu sartu, ukendu mordo bat atera, eta gorputzaren atal guztiak igurtzi nituen. Txori bat bezala hasi nintzen jokatzen, besoak, orain bat orain bestea, mugitzen ahaleginduz,
|
baina
han ez zen agertzen ez hegaxka ez lumaxkaren inolako arrastorik. Aitzitik, nire ileak loditzen hasi ziren, ilesorta bihurtu arte; nire azal mintz leuna gogortzen hasi zen, larru bihurtu arte; nire eskuen muturrean hatzek bereizketa galdu zuten, harik eta oin azkazal bakarra osatu zuten arte; eta nire bizkarrezurraren behealdetik isats luzea ageri zen.
|
|
|
Zekiten guztia deklaratua zuten ordurako,
|
baina
han egon behar zuten, badaezpada. Manta batzuk ekarri zizkieten estaltzeko.
|
|
|
Ibon Sarasolak liburu bat idatzi zuen idorgiroan, Euskara batuaren ajeak (Albernadia, 1997) izenekoa, ez dakit irakasleren batek gomendatu dizun inoiz ere, baina hizkuntzen kontu hauek kezkatzen baldin bazaituzte irakurtzeko esango nizuke. ...ekin, eta nola ari garen Bidasoaz alde honetakook hizkuntza proposamenak egiten gure eguneroko jardueran mugaz haraindiko euskaldunak bigarren mailan utziz, zeren politika kontuetan hainbeste aldiz esaten dugun horrek, alegia, euskaldunak Frantzian eta Espainian bizi direla, hizkuntza kontuetarako ere balio du, ez dakit nik inoiz ere galdetu diozun hau zure buruari, euskaldunak hemen bizi baitira,
|
baina
han ere. Gaztelaniak euskarari ekartzen dion zama salatzen zen Sarasolaren liburuan.
|
|
|
Ohikoa zuen ordu laurdeneko kuluxkaren lorratzak uxatu ezinik jaitsi zen Mentxu sukaldera. Antonia bertan topatuko zuelako esperantza zeukan
|
baina
han ere ez zegoen inor, eta sargoriaren kontrako haize fresko apur bat sentitu zuen. Patioko atea erdi irekita zegoen.
|
|
2003
|
|
|
Xehetasunik ez dut emango sartaldekoaz,
|
baina
han ere hainbat ibilaldi goxo asma daiteke, adibidez Aruetik edo Lohitzunetik Oihergira iganez, handik hegiz hegi Ainharbera, hortik, Ezpeizera, Maulera edo Lanbarako ibarrera jaisteko...
|
|
|
Udalerrietan ez al dira kirol instalazio gehiegi eraiki? Kiroldegia, frontoia, instalazioak daude,
|
baina
han ez dago inor monitoreak eta teknikariak antolatzeko.
|
|
|
Astero elkartzen ginen, batzuetan gai bat eramaten genuen, beste batzuetan norbaitek irakurritako zerbait eta gero hori luzatu egiten zen. Ni beti kantuen kontuekin aritzen nintzen,
|
baina
han ez zen kantuez hitz egiten. Uste dut nire lehenengo diskoarekin harritu egin zirela gizagaixoak!
|
|
|
Ez, beste herrialde batzuetan bezala,
|
baina
han Giza eskubideen aldeko ekintzaileak badira, eta horiek jartzen dira munduarekin harremanetan.
|
|
|
Ez dugu zertan errepikatu hazkunde sostengatuaren diskurto neoliberala izandela azken 10 urte hauetan pauta markatu duena, eta Johannesburgoko Goi bileranere bai,
|
baina
han kontraesanak eta desberdintasunak gori gorian agertu ziren etahori eskertzekoa da.
|
|
|
Ez zebilen inor barruan, baina isiltasuna pobrea zen. Esan nahi da hutsik dagoen leku batek isila izan behar duela derrigor (are gehiago museoa bada);
|
baina
han barruan tango bat entzuten zen. Horregatik zen pobrea isiltasuna.
|
|
|
Nik neuk ere aipatua nuen kontu hori, baina Monika harago doa eta gordelekuen gaia dela dio haren obra osoa egituratzen duena. Bere pertsonaiak ez dira, noski, gordelekuetan bizi, salbuespen bakanetan izan ezik,
|
baina
han hartzen dute atseden, han bilatzen dute babesa, han sentitzen dira beren aisiara. Bere nobela labur bateko protagonistak, esate baterako, gerrako frontetik ihes egin eta baserriko kupel batean gordeko du bere burua.
|
|
|
Norbaitek orduan armairuaren barreneko tiraderatik album bat atera omen zuen emakumearen argazkiekin. Guztiak gelara oldartu omen ziren,
|
baina
han ez omen zegoen, han ez dago, neronek ikusi baititut beste inork baino arreta gehiagorekin, idazlearen irudi bakar bat ere. Sophieren ama izan daitekeen emakume abaildu bat agertzen da albumaren lehen orrialdeetan.
|
|
|
Hasieran, jakina, galduta ibili ninduan, uste bainuen, don Anxelmok, don Julianek eta don Estebek irakatsien arabera, paristar guztiak salbatu behar nituela... haiek ni salbatu behar nindutela ulertu nuen arte! Medikuntza estudiatzen hasi...
|
baina
han lagunak egin nitian batez ere. Haietako bat protestantea zuan, eta a zer barreak egin genituen, handik denbora batera, don Esteberen sermoia kontatu nionean!
|
|
2004
|
|
|
Nire piraguak buelta eman eta ur azpian geratu nintzenean, han ez zen monitorerik agertu, irakaslerik ere ez. Ez dakit nondik eta nola,
|
baina
han agertu zinen zu. Ni itotzeko zorian, bi begiak kanpoan, ahoa irekita, ura bazter guztietatik...
|
|
|
Eta gero epeak zeuden. ...tiralerako, eta berak erantzun baietz, eta prestatzen zenituen hiru judu haientzako arropak, eta gauez mahastien artean ihes egiten lagunduko zien nekazariari ere ematen zenion abisua, monasterioan egoteko ostiral iluntzean, eta beste dena ere prestatzen zenuen, eta zain geratzen zinen, noiz etorriko ardo saltzailea garrafoiz betetako gurdiarekin, han iritsiko baitziren dokumentuak, eta zain zain,
|
baina
han ez zetorren inor.
|
|
|
Zehazkiago, afixa ikusgarri haien atzean zeuden ideia ustelak izan ziren hiri eder hartako karrikak infernu bilakatu zituztenak. Irudi latz haiek ekarri nituen berriro gogora,
|
baina
han, Municheko plaza hartan, harrigarriro urrunak iruditu zitzaizkidan, neure begiez ikusi baino gehiago, bizi izan baino gehiago, beste norbaitek deskribatu balizkit bezala. Egunkari horixkaren batean irakurri banitu bezala.
|
|
|
–Ertzaintzako objektu galduen sekziora ere jo dut,
|
baina
han ere ez dut aurkitu, eta ez dakit...
|
|
|
" Han ere bai, e? Tren geltoki gainean aldatu zenituztela banekian,
|
baina
han eta han, ez nekian... Behintzat, gora noala, halako batean bidea bukatu edo, galdu egin diat behinik behin bidea eta, kableei erreparatuta, gora segitu diat, nire ustez kaxeta egon behar zuen aldera gora segitu diat eta...
|
|
2005
|
|
|
Seguru asko, euskarak, onarpena izango du esparruren batean. Agian ez, eskatutako guztietan,
|
baina
han edo hemen bai. Orain arte ez omen du inongo estaturik kontrako jarrerarik aurkeztu.
|
|
|
Inork ez, eta gainera hori ez dago bere eskumenen artean, baina guk han hori egiteko komunitate garrantzitsua badugu, bada, egin egiten da. Juridikoki Europako Batasuna ez da estatuen barneko arazoetan sartuko,
|
baina
han hemenka gure konplizitate sarea eraikitzeko gai bagara, gure mesederako izango da.
|
|
|
" Zer da hau?!". Gure amamak ere egiten zituen txipiroiak Australian
|
baina
han ez zen egoten gauza beltzik, han ezin zitekeen tinda aparte erosi. Eta nik hura dena platerean!
|
|
|
Jakin nahi dut zelan ikusten dudan nire burua han. Nik hemen badakit diferentea naizela,
|
baina
han. Ez dakit, eta horixe jakin nahi dut.
|
|
|
Amona Kontxi etxean sartu zen, bai,
|
baina
han ez zion inork kasurik egin. Ez zuen, ez, tutik ere ulertzen, eta hura ulertzeko, modu bakarra ze goen:
|
|
|
Carrefour-en egon naiz, baina ez esan ezer okindegiko jabeari, zin egin nion ireki zutenean ez nintzela joango baina... polita da Carrefour, handia baita. Ordenagailu politena ikusi nuen han, ederra,
|
baina
han ez zen Margerine ageri eta horrek triste jarri ninduen. Et: xera bueltatu nintzen.
|
|
|
kontutan hartzen badira baita bestean ere. Mendia sartzen dute 19 ean,
|
baina
han ez da eraikiko. Gaur egun Udalean aztertzen ari garen arau ordezkatzaileen arabera, San Migelen
|
|
|
Ainarak ez du ulertu zertarako eman behar izan dioten bira osoa etxadiari, berriro Corte Inglés eko garajearen aurrean dagoen Buda bar era joateko,
|
baina
han daude, mahai aurrean jesarrita, Ametsek eskatu duen sushi a jateko prest. Hori da japoniar sukaldaritzaz dazaguten gauza bakarra, eta beste asiar jaki motak ezagutu gabe saiatzera ez dira ausartu, gauza askok itxura ona izan arren.
|
|
|
Berehala erantzi behar izan zituen berokia eta jaka. Gorbata ere paperez betetako mahai handiaren hegalpean zegoen paperontzira botatzeko gogoa izan zuen,
|
baina
han iraun zuen, sama inguruan estu.
|
|
|
–Bai, herritik kanpo geratu ziren,
|
baina
han egon dira gau osoan, nonbait, gure zain. Aluak ez ditu loak hartu, ez.
|
|
|
Horrela atera zaio, hitzok ezin izan ditu saihestu edo bidean aldarazi. Berehala sentitu du ez zela hori esan nahi zuena,
|
baina
han gelditu da. Naroa esaldia hausnartzen geratu da, ihardesteko berbarik gabe.
|
|
|
Gero, ezagutzen genuen toki batera eraman genuen; handia zen, esan ziguten bezala, baina lehenengo bultzakada eman genionean igarri genuen ez zuela arazo handirik sortuko. Negarrez hasi zen ume txikia balitz bezala, eta berehala ikusi genuen zerbait gaizki zihoala; tipo gogorra, ankerra izan balitz, errazagoa izango zen dena,
|
baina
han zegoen ehun kiloko erraldoia belauniko, ez jotzeko eskatzen, negarrez...
|
|
|
Tarzan krokodiloarekin borrokan hasten zenean legez, zenbait buelta eman genuen lurrean endredaturik. Dena oso bortitza iruditzen zitzaidan, ez bainintzen oroitzen noiz ibili nintzen borrokan azkeneko aldiz; baketsua nintzela garbi geratu da jada,
|
baina
han, kolpeen artean, beste bat ematen nuen, Mister Hyde, zorotasun batek mugitua!
|
|
|
Esku argia piztu, atea poliki zabaldu, eta hara eta hona ibili nuen argia, Marro lo zegoela uste nuen lastairaren bila; hutsik topatu nuen ordea. Argia leiho aldera eraman nuen, han erdi lotan topa nezakeelakoan,
|
baina
han ere ez zegoen. Barrura sartu, ateari bultzatu, eta piztiaren habia miatu nuen.
|
|
|
Horma erloju baten hotsa bakarrik entzuten zen. Hormetarantz so egin zuen Isabellek,
|
baina
han ez zen inon erlojurik ageri. Inguruko etxeren batekoak izanen ziren erlojuaren hotsak.
|
|
|
Damian adiskide hori, saiatu naiz behin baino gehiagotan zurekin telefonoz hitz egiten. Hogei aldiz deitu dizut Aldaz hotelera,
|
baina
han ez zarela bizi esan didate eta ez dakitela zu non aurkitu. Horregatik idazten dizut gutun hau, noizbait iritsiko zaizun itxaropenarekin.
|
|
|
Halakoak amesten ditu oraindik ere don Serapiok gure herri xehearendako. Euskadiko Filmategiari eman zion aspaldi bere artxibo osoa,
|
baina
han ez da halakorik ageri, ez da Francisco Franco gure herrian egon zeneko plano bakarra ere ikusten, eta apez zahar honen makurtasun antifrankista ezagututa, oso logikoa da bere kameraren duin ez hartzea, zeluloide metro erdia gastatu nahi ez izatea haren filmatzen. Eta frogarik ezaz, ez diot sinesten, Nodo albistegi ofizialean ere Francoren sarrera filmatu gabe gelditu izana nahikoa froga izan litekeen arren.
|
|
2006
|
|
|
J. Gimenez. Derrepente Azoka dohainik eskaintzen ari zarete eta ez naiz konturatu (irriak),
|
baina
han egoteko ordaindu egiten dute argitaletxeek.
|
|
|
Era horretan, Viguerako forua Euskal Herrira Logroñokotik eta Funesekotik iritsi zen, ia bere osotasunean. Torres del Ríora ere hedatu zen,
|
baina
han ez zuen foruaren hedapen foku berririk sortu. Aldiz, Logroño eta Funesko foruak nahikoa zabaldu ziren.
|
|
|
–Beldurragatik –erantzun zuen azkenean– Hain nengoen nahasirik non ohartu ere ez bainintzen egiten. Maitemindurik nengoela erraten nion neure buruari,
|
baina
han ez zen amodiorik. Menpekotasuna bai, erruz.
|
|
|
Ni lehenago aspertu nintzen, eta etxera erretiratuta leihotik begira geratu nintzen. Mara mara esaten da,
|
baina
han zarra zarra ari zuen elurra, atertu gabe, aspertu gabe, eta botatakoa ez zen urtzen; bata bestearen gainean pilatzen ziren malutak, mendia eta etxeak, arbolak eta lur osoa estali zituen burusi lodi bat egin arte. Polita zen oso.
|
|
|
" Ez, ni toxikomanoa naiz, oraintxe utzi diot zaldiari"? Ez naiz nire historiaz lotsatzen,
|
baina
han nabarmenkeria bat izango zen, aparte jartzea bezala.
|
|
|
Elizako gure berritze haietarako, pareta bati eusten zion habea indartu behar genuela esan zigun aurrena Cristinak, baita horretan hasi ere, haren aginduetara, baina aurki ohartu zen han ez geneuzkan tresnak behar genituela, burdinazko ez dakit zer pieza klase, bestela alferrik genbiltzala eta. Haren bila jaitsi zen Sopeñara,
|
baina
han ez omen zeukaten halako ezer.
|
|
|
Oriolekin oroitu nintzen. Aldamenera begiratu nuen, nire ohean ote zegoen,
|
baina
han ez zen inor, lehengo trapuak bakarrik koltxoiaren gainean. Alde guztietara mugitu nuen burua, alferrik ordea.
|
|
|
nire besaburuan jarrita zeukan eskua apur bat jaitsi zuen, kamixetaren gainetik betiere; klabikularen gainera iritsi zen; haren erliebea jarraitu zuen, presiorik egin gabe, eta gero bularreraino eraman zuen eskua. Hatz mamien ukitu doi batez egin zuen ibilbidea,
|
baina
han esku naban bildu zidan bularra, kamixetaren azpian libre eta beharbada dardarka izango nuena.
|
|
|
Laguntza eskatu eta menia eta menpekotasuna eskaini. Eudon irabazlea izan zen Poitiersen,
|
baina
han galdu zuen ekialdetik mendebaldera Pirinioetako bi altzoetara zabaltzen zen erresuma tinkotu eta mantentzeko aukera, inoiz izan zitekeen eta izan ez den Pirinioetako estatua izatekoa. Poitiersko zelaietan galdu zen aukera hori, Charles Martelek ongi baino hobeto gogoratuko baitzuen, beti, nor izan zen laguntza eskatu zuena eta nor menpean geratu zena.
|
|
|
Ezta, gero, geologiako eta botanikako bildumak jasotzera joan zirenek ere. Inuiten laguntzarekin topatu zuten Wulf etzateko moldatu zuten babeslekua,
|
baina
han ez zegoen gorpurik, ez beste inolako adierazgarririk ere (hezurrak, erlojua, paperak, pipa...). Ez zen ezer agertu.
|
|
|
–Herenegun, kartolei tira egin eta gurdiaren zoruko ohola altxatu zitzaidan, ustekabean. Hori ez nizun esan, Bernat,
|
baina
han zegoen zure liburuxka –barrua husteko aukera nuen hura, amorrua kanporatzekoa– Oihal koloretsua ere ikusi dut. Gogoratzen?
|
|
|
Kanpora irten zen. Aparkalekua autoz beteta zegoen,
|
baina
han ez zebilen inor. Harantzago, Virginia Streeteko aldapa.
|
|
|
Berriz itzuli nintzen Karenen etxera,
|
baina
han ez zegoen inor. Katuez arduratutakoan, osabaren etxera joan nintzen.
|
|
|
Baina liburu dendan ez zegoen gu biok beste inor. Haren emaztearekin gogoraturik, goiko solairura begiratu nuen,
|
baina
han ere ez zen inor ikusten, ezer sentitzen. Gogoratu nintzen aitak eta amona Erikak ere askotan hitz egiten zutela halaxe, apal apal alegia, Hitlerren kontra, baita etxe barrua bezalako lekuren batean egonda ere.
|
|
|
–Guk etxe handia genuen,
|
baina
han. Tokitan.
|
|
|
Kantari ere ari gaitezke soziolinguistikaz, eta hori frogatzeko Xabier Amurizaren letra ezagun bat baliatuko dugu. Oskorriren bertsioa izanen da ezagunena, segur aski,
|
baina
han eta hemen hamaika aldiz entzuna da bestela ere. Honela dio kantak:
|
|
|
Ikastera joan nintzen,
|
baina
han erakutsi zigutena banekiela gertatu zen. Filosofia eta Letrak titulua atera nuen Erroman ikasita.
|
|
|
Ekintza literarioa, kulturala, eta euskaraz. Ez neukan han idazteko prestakuntzarik,
|
baina
han nengoen, lagunen ondoan.
|
|
2007
|
|
|
Eskoletan ere egiten da hori. Ez dakizu zer, nola eta zenbat ikasten duten,
|
baina
han daude, gurasoak besterik egiten ari diren bitartean. Aparkalekuak.
|
|
|
Ipar Irlandakoa eta Euskal Herrikoa parekatzen ari naiz,
|
baina
han bada zerbait ezberdina. Protestanteak ezkondu egiten dira.
|
|
|
Badakit nire ikuspegia hiri handietan berez itoko dela,
|
baina
han ere zerbait egiterik izango da, besterik ez bada auzoetan edo elkarteen artean edo koadrilaka edo... Badakit nire ikuspegiak udal ordezkarien bizia konplikatzen duela, bai.
|
|
|
Arantxari Edu gustatzen zitzaion, nik uste, eta Joni ezer ez zitzaion gustatzen besteren gauzetan kuxkuxean ibiltzea bezainbat. Roberren etxea zen beste aukera bat, nire anai arrebak kanpoan ez bazeuden,
|
baina
han ere ezin lasai egon: ez anaiagatik, Juankar ez baitzen gure gauzetan sartuko, ezpada amagatik.
|
|
|
–Zerua ikaragarri handia da,
|
baina
han ez da belarrik hazten...?
|
|
|
Ez zidan erantzun, bere haragi bigunak harrotu, begiak itxi eta ezpainak luzatu zituen ustez nire ahoa zegoen tokira,
|
baina
han ez zen ahorik, haizea baizik. Ahoa, harriduraren harriduraz, zabalik nuen, haizea hartu nahian, haren ezpainetatik tarte batera, dena dela.
|
|
|
markakoa gogoratzen du. Guk sagardo mota hori ez dugu oso gogoko, oro har,
|
baina
han asko edaten da. Bretainian, berriz, bertako sagardoa eta gurea antzekoagoak dira.
|
|
|
litekeena ote den alegia gizartebakar eta berean nazio identitateak zatikatzea eta, aldi berean, denen artekobatasuna partekatzea Suitzako eredua edo aplikatu ezean? Suitzakoan horrelakozerbait gertatzen da,
|
baina
han nazio politiko bakarrean nazio identitate kulturalaketa linguistikoak banaka daude eratuak, banaka eta zehatz mehatz mugarrituak.
|
|
2008
|
|
|
Bai,
|
baina
han ez didate galderarik egiten. Zuzenean egin behar izaten dut lan, baina erantzun beharrik gabe.
|