|
2010
|
|
|
Han zegoela Espainiaren eta Marokoren arteko gerla hasi zen. Itsasontzi espainoletatik hiria bonbardatzen zen artean, Jan Potocki espainiar kontsulatuan errefuxiatu zen,
|
baina
han ere ez zegoen salbuan eta Europara itzuli behar izan zuen.
|
|
2011
|
|
|
Gaztelako eremuetan galdurik zabiltza ederraren mihise diren lurrik gorrienetan Leonorren itzaletik iheska, errukarria, baina zergatik utzi zenuen han elorri zuriaren hilerrian herbesteratua, aurkitu nahi zintuzket orain
|
baina
han antzinako hitz ahantziak daude eta audientziako ordulari errukigabea denboraren orduekin bizidunak zaurituz eten gabe, eten gabe neguko gauerdietan, Soria, tan bella bajo la luna.
|
|
|
Udaren amaitzeak gertakizunen ibilbide ohikoa birreraikitzen du. Malenkoniatsua da itzulera diogu, bihotza kizkurturik,
|
baina
han, usadioaren egoitzetan ohikeria epel blaigarriak itxaroten digu, ezaguna, etxekoia, egia esanen bagenu arimarentzat hain konfortagarria. Errepikapenak sosegua baitakar urduritasunean trabatutako bihotzera, adimenera.
|
|
|
Gazte eleberriak, azkenik, guztiz kaltegabekoa ematen zuen, aspergarria izateaz landa, Isabellari Kaleko legearen kopia txar bat iruditu zitzaion argumentu ahul baten bidez europar hiri handi batean bake handirik gabe bizi ziren etnia askotariko tribuen arteko anaitasun mezua proposatzera mugatzen baitzen. Literatura eta musika nahasten zituen eta hiri batzuetako kafe antzokietara eraman zen ikuskizun baterako gidoia ere aurkitu zuen interneten,
|
baina
han ere ez zen inor hiltzen. Funtsean, beste egile batzuen testu bilduma bat zen, musikaren bidez lotzen zirenak; Habiben ekarpenen bat ere bazegoen eta, oro har, sinpatikoa suertatzen zen.
|
|
2012
|
|
|
Senarra ospitalean duela. " Ez al ziñekin?" Ez dela grabea,
|
baina
han egon behar. " Edadea, badakizo!" Emateko goraintziak bere partetik.
|
|
2013
|
|
|
Auzo lotsa emateko moduko poseak ere egin izan dira, aldeanismoan argi egitera datozela uste dutenen aldetik, oharkabean post aldeanismo aldeano bitxiak sortuz. New Yorkera joatea ondo dago,
|
baina
han artista planean laukotean paseatzea argazki bihurtuta ekarpen kulturaltzat ulertzea ez. Gure auzoko txakurra ere egona da eta New Yorken.
|
|
|
Jauregiko Xanbil sariak jasotzera behartuak zeudela azaltzen saiatu zen, baina ez zioten jaramon zipitzik egin. Batzuk txundituta ageri ziren, bakarren bat hunkituta, bazen txaloka jarraitzen zuenik;
|
baina
han jarraitzen zuten haserreak eta errietak areagotzen ari zirenak, zera, Erlene, ehiztariak eta mindutako edo iraindutako hainbat.
|
|
|
A!
|
baina
han goian, ordea, hara, iazko apustuko hiru azken lehiakideak eskuak altxatuta txanda eskaka ari dira.
|
|
|
Ehoxi, uso mezulari emea meheagoa eta arinagoa da Ahuxo uso arra baino; luzexeagoa dirudi. Malkaitzera nekatuta iritsiko dela gauza jakina da,
|
baina
han jokatu du bere bizitzako lehen dema nagusia.
|
|
2014
|
|
|
Une soil batez izan zen,
|
baina
han goian, gau mineko konstelazioen argitan, ez zen ezagun nor zen zientzialari eta nor poeta.
|
|
|
Erran zaharren munduan gara sartzen, ipuin kontatzaile trebeak dira ardura, zirtolari zorrotzak, mintzairan erreferentzia. Batzuetan bertsoa finitzean entzuten da publikoan ez irria,
|
baina
han eta hemen: " zein ontsa errana den".
|
|
|
Gogoan dut zer nolako hondamendia izan zen behin, kalean zihoala, uxo batek zirina paparrean bota zionean. Ahalegindu ziren ama eta izeba hura garbitzen, eraman zuten jaka garbitegira,
|
baina
han gelditu zen betiko orbana, zirinaren azidoak oihalari kolorea jan ziolako.
|
|
2015
|
|
|
Juliak pizza bat zeukan eskatuta, ilunabarrean amodioa egin ahal izateko. Arau hori ere idatzi gabekoa zen,
|
baina
han zegoen. Leher eginda etorri arren, Andyren oheko bidea Juliaren ohetik pasatzen zen.
|
|
|
Hura zen isilune astuna. Galeria presoz mukuru zegoen,
|
baina
han inork ez zuen ahoa irekitzen. Aita semeak lurrera begira.
|
|
2017
|
|
|
Hildakoen artean Lazaro Goñi kapitan nafarra zegoen, Minaren lagun handia. Gerra hondakinez eta hilotzez beterik, guda zelaia abandonatu ondoren, Mina eta bere gizonak etxaldera bildu ziren, orain bai, aspaldiko partez ondo gosaltzekotan;
|
baina
han ikuskizun mingarri batekin topatu ziren: gatazka hasi baino lehen, etxaldeko sukaldean prestatuta utzi zituzten jakiak inguruko txakurrek jan zituzten, lapikoak irauli eta janaria lurrean barreiatu ondoren.
|
|
2018
|
|
|
Bilbotik Donostiara edo Donostiatik Gasteizera bidaiatzea aski sinplea da; ez, beste herrietara joatea. Arrasatetik Bilbora joan nahi duenak begira dezake Pesa konpainiaren ordutegietan,
|
baina
han ez zaizkio agertuko Bizkaibusen eskaintzak.
|
|
|
Beraz honelatan," mayoral" ak esklabo taldeak antolatu zituen, ordoki xoko guztietara joan, eta antzeman bezain fite landareok erauzteko. " Mayoral" ak hurrenetik begiratzen zituen esklaboek bai, lana burutzen zuten,
|
baina
han hemenka barreiaturik solt zebiltzanek gogo honez uzten zituzten landareok hazi eta ugaltzera," mayoral" ari erraten ziotelarik ez zutela landarerik ediren, edo, erauzi ondotik, erre egin zituztela.
|
|
2019
|
|
|
...na matrikula liburuok alde batera utzita, Leitzako elizako artxiboa bururen buru erne leitu eta hamaika datu eskuz jaso zituena Pontxito Irurtia maisua izan zen, han nonbait 1980 urte inguruan, nik Leitzan ezagutu dudan gizatasunik gozoeneko abade On Frantsisko Aranguren jaunaren borondate onari esker, eta Pontxitoren datuak eskuan, argitu dizkizut azterlan honetako zalantza batzuk, ez nahi adina,
|
baina
han hemenka denak kontuan hartzen hasi ezkero, aterako dira mordoska, batez ere kofradia eta mazeroen liburuetakoak. Hori guzia, noski, lehendik Hilen Xama liburuan (15 or.) jasotakoak ahaztu gabe.
|
|
2020
|
|
|
Oso xumea zen, komunean iturriko urik ere ez zegoen. Gu egun batzuk pasatzera joan ginen,
|
baina
han bizi zirenak luxurik gabe bizitzen ohituak zeuden. Izebak ere ohitu behar izan zuen.
|
|
|
Madalena poltsa bat zeukan eskuan irekita, eta jan eta jan ari zen; ordaintzera joan baino lehen bukatuta zeuzkan madalena guztiak. Irteerarantz abiatu nintzen presaka samar,
|
baina
han nuen segituan nire aldamenean.
|
|
|
* Saio honen ordez, data bera daraman hurrengoa grabatu zen azkenean, Faktoria irratsaioaren zuzendari Maite Artolak egindako eskariari erantzunez. zeuden haietan, Iran, Turkia, Pakistan, Afganistan, Bolivia eta beste hainbat herri urrunetatik etorritakoak,
|
baina
han ere erlijioak edota identitateak ez zirudien arazo.
|
|
|
Monte Rosara doakizu soa, nekez ikus daiteke
|
baina
han dago ilunabarraren hegian mugan, handiko hondar eguzki printzek ferekatzen dute ibarra.
|
|
|
...ilihoakion tempus fugit dizu jaurtikitzen, eta oroit zara harriduraren urre aroko lurraldean oro zela jolas, ipuin izua herensuge, mamu ankertasuna, hiltzea bete gelditzea kiriketan harrapatua izan ondotik, zilar arokoan janzten zela ostertza, orain, ibaiak ekarri zaituelarik ustekabeko itsas ahoko hondartzara berriz izkiriatu dituzu zenbait ele harean itsasgorak ezabatuak segidan, hitzendaezinak,
|
baina
han dirau isiltasunaz hunatagoko menturan.
|
|
2022
|
|
|
Eguzkia lainoekin lehian ari den bitartean egiaztatzen du fardelak han jarraitzen duela. Ez bezperako leku berean,
|
baina
han. Luzeago dirudi eta, era berean, altuago.
|
|
|
Lehen mailako txartela hartu du eta inor gutxi du inguruan. Leihatilan finkatzen du begirada,
|
baina
han ikusten duena ez da gainerako bidaiariek ikusten dutena, Parisetik Amerikarantz alde egin zuenetik bizitako guztia baizik. Eta, aspaldiko partez, ikuskizunak ez du beldurrarazten.
|
|
2023
|
|
|
Norbaiti galdetu lioke, aurrean duen whiski botila eskoziarra ez den beste norbaiti. Ez daki zergatik hartu zuen telefonoa,
|
baina
han zegoen Amaia. Atsegina.
|
|
|
—Erabakia asanbladara eraman nahi dute,
|
baina
han ere badago tranpa.
|
|
|
Hotza euren botetan barneratu eta inbidiaz begiratzen diote beste aldeko suteari, txistorra usainari, elkarrizketa zintzoei. Beste nonbait egon nahiko lukete,
|
baina
han daude. Han daude eta badakite, beharbada, lanpostuak defendatzen ari diren langileei tiro egin dietela beren fusilekin, gomazko pilotekin.
|
|
|
Pinedak marraztutako lurralde horiek Garaik beretzat eskatzen zituen bitartean, berriro bidali zuen Pineda herri bat eraikitzera Veracruzen iparraldeko Panuco aldera. Hara heldu baziren, heldu ziren,
|
baina
han Uaastcooek hil zituzten espedizio burua eta berarekin joandako kolono gehienak. Anartean, Panucorako espedizio taldeari zer gertatu zitzaion Garaik jakin gabe, urtebete baino lehen, 1520an, Diego de Camargoren gidaritzapean, beste itsas armada bat bidali zuen Mexikoko Golkora, Las Palmas ibai aldera gotorleku bat eraikitzera, nahiz eta ibai hori non zegoen zehatz mehatz jakin ez (Panucotik Rio Bravorainoko tartean kokatu izan da Las Palmas delako ibai hori).
|
|
|
Espozek ere gauza bera dio, Xabierrekin batera Kortsoan ibilitako gazte nafar batzuk ere Ameriketara joan zirela. Goñi nafarrak lagundu zion Xabierri Liverpooletik Mexikorainoko bidaian,
|
baina
han lehenengoetako ekintza batean hil zuten errealistek. Minaren anaiaz ez dago datu handirik, Ingalaterratik abiatu zen Xabierren atzetik beste bidaia batean eta elkarrekin egon ziren Mexikoko ekintza guztietan, harik eta Venaditoko erorketan Xabier atxilotu zuten arte.
|
|
|
Beste euskaldun batzuk ere horrela ibili ziren. Hala, XVII. mendearen amaieran Gipuzkoatik itsas armada bat abiatu zen Tortuga uhartera piraten kontra,
|
baina
han zeudela armada horretako hainbat itsasgizonek ihesi joan ziren, ez itsasontziak ez marinelak ez baitzeuden prest gerrarako.
|