|
2000
|
|
|
Nekaturik ez ezik, deseroso ere sentitzen hasi gara gauza pertsonalegiak aterako ote ziren beldur, eta, gure misteriotxoari eutsiz, gure solasaldia sua bezalaxe itzali da. Horregatik elkar agurtu, eta komunera jo dut,
|
baina
han ere pentsakor geratu naiz bikote baten arnasestu bateratua entzun dudanean, eta hotzikara batek buruko ileetatik oinetako behatz ttikiraino zeharkatu nau komunetik irten, eta, zelai bateko ilunpetik agertzen, nor eta Esther, norekin eta Luisekin irteten ikusi dudanean.
|
|
|
Ezin dut ukatu: Patxirengana kafetegira jai  tsi naizenean urduri samar nindoan,
|
baina
han anaia batekin elkartu behar banu bezala sentitu naiz (beharbada besterik izango zen Rubenekin egon berria ez banintz).
|
|
|
Zure gelara deika ibili naiz eta inork ez dit erantzun. Batean Estherrek hartu dit,
|
baina
han ez zeundela esateko eta, nahi baldin badut, haiekin joateko. Zer moduz zaude?
|
|
|
Hau ikusi, bestea ikusi, eguna oharkabean igaro zait (argi dago gero eta hobeki moldatzen naizela bakarrik), eta bai gogo  tsu nengoelako bai taldekideen aurrean oso lotsagarri geratu nahi ez nuelako Adela eta Estherren aurrean bereziki, Danek ahol  katu zigun bezala, ilunabarrean Empire State Buildingera igo naiz: ikusmira eta egotaroa zoragarriak ziren,
|
baina
han inon baino bortitzagoa egin zait Dabiden hutsunea bakardadea (batzuetan irudipena izan dut Dabid New Yorkera etorri dela nire bila, eta egunean zehar zelatatu egin nauela, eta une egokiaren zain egon dela, esate baterako dorre ikusgarri horretan, ustekabean agertzeko; hala izan balitz, uste dut ez nukeela zalantzarik egingo, eta argi ikusiko nuela, gertatuak gertatu, berarekin nahi dudala; ba... Urruti batean, eraikinaren gainaldetik, Askatasunaren Estatuari antzeman diot eta, egia esatera, Mary Landford oroitarazi dit, hain ttiki ikusten zen.
|
|
|
Bai, jaso, jaso du, eta ez dakit zer idatzi diozun,
|
baina
han geundenoi argitu digu oposaketa batzuk atera dituela jakinarazteko bidali diotela. Gainera, nik zer izan zitekeen sumatu arren, ondo disimulatu du eta nik ez diot jarrera aldaketarik ttikiena ere igarri.
|
|
|
Toki mitikoa horrela esaten baldin bazaio ikusteko irrika handiagotu egin zaigu azken kilom miliak egin ahala. Eta Visitor Center era heldu, heldu gara,
|
baina
han ez zegoen furgoneta aparkatzerik. Errepide bazterrak autoz beterik zeuden eta Grand Canyonen, eskuak kameretan, denak ilunabar handiosaren esperoan zeuden.
|
|
2001
|
|
|
Berea izan zen, giro hobean jaio zen Bordelekoaz landa, alde honetako lehen pausoa," Cátedra Manuel de Larramendi de lengua y literatura vasca" zelakoa, eta delakoa, abiarazi zuenean. Bazituen bere mugak, lurralde haiek ezagutu dituenak dakienez, diruz gaizki hornitua zegoelako, besteak beste,
|
baina
han izanak dira, adibidez, Bouda, Lafon, Martinet, Bottiglioni eta abar. Hemengo abarren artean, Altuna, Gorostiaga eta lerro hauen egilea.
|
|
2002
|
|
|
Ibon Sarasolak liburu bat idatzi zuen idorgiroan, Euskara batuaren ajeak (Albernadia, 1997) izenekoa, ez dakit irakasleren batek gomendatu dizun inoiz ere, baina hizkuntzen kontu hauek kezkatzen baldin bazaituzte irakurtzeko esango nizuke. ...ekin, eta nola ari garen Bidasoaz alde honetakook hizkuntza proposamenak egiten gure eguneroko jardueran mugaz haraindiko euskaldunak bigarren mailan utziz, zeren politika kontuetan hainbeste aldiz esaten dugun horrek, alegia, euskaldunak Frantzian eta Espainian bizi direla, hizkuntza kontuetarako ere balio du, ez dakit nik inoiz ere galdetu diozun hau zure buruari, euskaldunak hemen bizi baitira,
|
baina
han ere. Gaztelaniak euskarari ekartzen dion zama salatzen zen Sarasolaren liburuan.
|
|
2005
|
|
|
Esku argia piztu, atea poliki zabaldu, eta hara eta hona ibili nuen argia, Marro lo zegoela uste nuen lastairaren bila; hutsik topatu nuen ordea. Argia leiho aldera eraman nuen, han erdi lotan topa nezakeelakoan,
|
baina
han ere ez zegoen. Barrura sartu, ateari bultzatu, eta piztiaren habia miatu nuen.
|
|
2006
|
|
|
Kanpora irten zen. Aparkalekua autoz beteta zegoen,
|
baina
han ez zebilen inor. Harantzago, Virginia Streeteko aldapa.
|
|
|
Berriz itzuli nintzen Karenen etxera,
|
baina
han ez zegoen inor. Katuez arduratutakoan, osabaren etxera joan nintzen.
|
|
|
Baina liburu dendan ez zegoen gu biok beste inor. Haren emaztearekin gogoraturik, goiko solairura begiratu nuen,
|
baina
han ere ez zen inor ikusten, ezer sentitzen. Gogoratu nintzen aitak eta amona Erikak ere askotan hitz egiten zutela halaxe, apal apal alegia, Hitlerren kontra, baita etxe barrua bezalako lekuren batean egonda ere.
|
|
|
–Guk etxe handia genuen,
|
baina
han. Tokitan.
|
|
|
Kantari ere ari gaitezke soziolinguistikaz, eta hori frogatzeko Xabier Amurizaren letra ezagun bat baliatuko dugu. Oskorriren bertsioa izanen da ezagunena, segur aski,
|
baina
han eta hemen hamaika aldiz entzuna da bestela ere. Honela dio kantak:
|
|
2008
|
|
|
Mapako puntu txiki horretan, jaialdia mundu txiki bat da, eta haren barruan, lagun taldea, beste mundu txikiago bat. Hermann, Jeff eta hirurok elkarrekin joan zineten autoan,
|
baina
han zeuden Lizi, Sagran, Lou eta Katrin. Talde barruan, zuon bion mundutxoa.
|
|
2009
|
|
|
San Agustinen sermoi bat errezitatzen omen zien sarritan apaizak, Panuzzok sekula ahaztu ez zuena: materialki ulertzen badugu Kristo Aitaren eskuin aldean eserita dagoela, horrek esan nahi du ezkerrean dagoela,
|
baina
han, hau da, dohatsutasunean, dena da eskuina, ez baitago inongo miseriarik... Panuzzo on Julianekin gogoratu zen penaltia jaurtitzean.
|
|
|
Bihar arratsetik etzi eguerdira, Aizkorri eta Txindoki puntetan. Gorbeian gutxixeago,
|
baina
han ere gozo gozo ez. Eta otsailetik martxorako zubittoan, batetik bestera pasatzean, frexkatualditxo bat.
|
|
2010
|
|
|
Bigarren fasea itxialdia zen,
|
baina
han behintzat bi gaitatik bat aukera zitekeen eta gainera denbora uzten zuten eramandako materialarekin prestatzeko. Niri tokatu zitzaizkidan bi gaietatik euskal metrikari buruzkoa aukeratu nuen.
|
|
|
Ziutateaz liburua ez zitzaidan orokorrean ona iruditu, poema batzuk ederrak ziren arren. Pott aldizkariko gauza batzuk laket nituen,
|
baina
han ez zegoen jakiterik gauza bakoitza norena zen, goitizen anitz erabiltzen zituztelako. Etiopia irakurri nuenean, ordea, liluratuta gelditu nintzen.
|
|
|
Lehenengoa: siestan ametsik egiten ez dela, bazkariaren zamak garunari lanik egiten uzten ez diolako; bigarrena, amets erotikoen muga lehenengo isuria zela, bi izan nituen epe laburrean eta hirugarrenerako ez nuen asko falta izan; hirugarrena, ezagutzen ez dugunik ametsetan ez dela ageri; Joxe Fermin hori ez nuen ezagutzen
|
baina
han zegoen, nire ametsean, eta berak ondo ezagutzen ninduen, detaile batek adierazi zidanez, galtzontziloetako etiketarena, umetan amak jartzen zidana, inon galtzeko arriskurik ez bazegoen ere. Aurpegia ikusi nion, gainera, ziur nago, nahiz ezezaguna izan.
|
|
|
Meza berak eman zuen eta ondoren ostatuan bazkaritara bildu ginen denok, apaiza barne. Lehen esan dudan bezala, Juanito sasikoa ote zen bazebilen,
|
baina
han ez horrelakorik nabaritu, bere guraso eta anai arreba guztiak bildu ziren ospatzera. Jende pobrea, baina duintasun handikoa.
|
|
|
Europar Batasuneko Estatu kide da Zipre,
|
baina
han ere gatazkan bizi dira estatua osatzen duten bi komunitateak, greko zipretarrak eta turkiar zipretarrak. Gatazka horri konponbidea aurkitu nahirik, Ziprerako Estatutu bat diseinatzeko lanean jardun du Upsalako Unibertsitateak (Suedia).
|
|
|
Bertso horrek, edozein aldetatik begiratu ere, Lesakarekin lotzen du Trabukok Elaman hil omen zuena. Hango seme izan zitekeen, edo beste nonbaitekoa,
|
baina
han lur santua emana. Nolanahi izanda ere, hangoren batek argitu jarraitu defendatu beharra behintzat.
|
|
|
Txano epel bat jantzi eta han atera naiz, plazoletan aurrera, kontuz,," patinaje" batere artistikoa ez dena egiteko arrisku handiz. Elurrezko aldare ttiki bat jasotzeko tentazioa ere sortu zait,
|
baina
han joan natzaio gure ilargi artistaren umore ona kantari: Hau dek umoria a!
|
|
2011
|
|
|
Kontrol bat topatuz gero, gerta litekek ihes egiteko txiripa izatea ere, baina horrek klandestinitatean bizitzera behartuko nindikek. Edo atzerrira ihesi joan beharra,
|
baina
han ere klandestinitatea bera bezain egoera estua edo estuagoa bizi beste erremediorik gabe.
|
|
|
Jendearen artean zebiltzan eta pertsonak kutsatu zituzten gaitz pozoitsuz. Saiatu ziren herritarrak pizti haiengandik aldentzen, etxeak utzi eta mendi garaietara igota,
|
baina
han ere hanken artetik ateratzen zitzaizkien, lurraren erraietatik irtengo balira bezala.
|
|
|
Migel Irazusta harakinak esanda jakin nuenean, horrelako arazoez arduratzen zen jendarme batengana joan nintzen, baina Parisera joana zen. Bere emazteak txartel bat eman zidan bulegora joateko,
|
baina
han oso gaizki hartu ninduten. Leporatu zidaten berak Frantzia askatzeko borrokan ari ziren bitartean guk kontrabandoarekin aberastea, besterik ez genuela buruan.
|
|
|
Ugaldetxotik Otso Lepora igo ginen eta Aitzkorrikogain mendirantz jarraitu genuen,
|
baina
han etsaiarekin egin genuen topo eta Adarra menditik eraso txiki bat egin ondoren, Aballarrirantz urrundu ginen eta azkenean Onddi mendian bukatu genuen; berak Urnietako Xoxoka auzoa baino goraxeago gelditu ziren. Hogeita sei gizon ginen, ia denak hernaniarrak.
|
|
|
Askotan jende armatua izaten zen eta lehenengo bidaiak ongi atera baziren ere, haietako batean klabea esan eta tiroka hartu gintuzten. Sekula ez genuen jakin norena izan zen errua,
|
baina
han bi gizon geratu ziren seko. Egun haietan Aliatuak Italian sartu zirela eta, jendeak asko hitz egiten zuen eta alemanen kolaboratzaileak oso urduri zebiltzan.
|
|
2012
|
|
|
Eta hasperen hura...! Esan nahi zuen ulertzen ninduela, inbidia ematen ziola nire askatasunak, beste egoera batean, berak ere hamar bizitza nahiko zituzkeela, denak gozatzeko,
|
baina
han zegoela egunak eta urteak nola igarotzen ziren ikusten, amodiorako alferrik galduak.
|
|
2019
|
|
|
Txikitatik kristau izateko hezia, aldrebestu egin zen noizbait. Elizak urduri jartzen zuen,
|
baina
han zen, aldare parean zegoen hilkutxari so, meza abestiak entzuten.
|
|
|
" Hemen gaituzu, aita". Halako batean, listua lehortu, gela barneko boz hura isildu, eta gizona tarrapataka sartu zen gela miatzera,
|
baina
han inortxo ere ageri ez! Deabruak hartua ukuilura jaitsi zen arren, amorrazioz ohartu zen ordurako tokitan egongo zirela, onartu behar izan zuen ezkonberriek zaldietan alde egitea lortu zutela eta, absolutuki, ez zeukala zereginik.
|
|
|
Eserita geratu naiz denbora luzez, liburuari begira. Beste definizioei eta irudiei begira egon naiz (hiztegi entziklopedikoa delako),
|
baina
han ez da ezer esplikatzen gure munduaz, gure mundu debekatuaz esan nahi dut, heriotz zigorraren mehatxupean hara joateko eskubidea ukatzen zaigunaz?.
|
|
|
Gure inguru hauetan ere, bat herri, bai, Donostiako eliz ederra barne. Portugal aldean, bitxia da,
|
baina
han marinelek izendatu zuten euren zaindari. Frantzia aldean, berriz, mahastilari eta ardoegileek aukeratu zuten.
|
|
|
Erromesen makulu asko ere hurritzak osatu zituen, txakurren defentsan eta suge eta gainerakoengandik libra  tzeko egokia beti. Asturias aldean dantza ederrik ere bazizuten gure makil  dantzen antzerakorik,
|
baina
han propio hurritz makilekin dantzatua. Aiton amonen esku  makiletarako ere balio izan du.
|
|
|
1998ko abuztua izan zen antzerako fenomeno baten adierazgarri: Arantzazun, 105 litro egin zituen, lanbro eta lainobera asko izan genuelako; gertu dago Oñati,
|
baina
han, berriz, 40 litrora ez zen iritsi.
|
|
2020
|
|
|
Rosariok segituan utzi zituen besteak, esnea erosita bere zereginetara itzultzeko,
|
baina
han geratu zen Mikela. Elvira arratsalde osoan saiatu zen haren lana goraipatzen edo Mikelak ulertzen ez zituen elkarrizketetan sar zedin laguntzen.
|
|
|
Poeta, haren gainean jarrita, lepoa estutzen ari zaio. Ez zuen inoiz halakorik pentsatuko,
|
baina
han dago, amorruak itsututa, gizon bat bere atzaparrekin hiltzeko zorion. Hil egin nahi du; desio basati bat jabetu da beraz, desio basa alimaleko bat, freskoa eta ederra, gizon bat hiltzeko desioa.
|
|
|
Soldadua sukaldean zegoen. Ez zukeen egon behar,
|
baina
han zegoen. Ondo aztertuak zituzten, gizonak batez ere, ordutegiak, denbora zehatzak, guardia zibilen errutinak, falangistenak, zibiko patriotenak, bai eta apaizarenak ere; labur esateko, kontrolpean zituzten han goian, lurraren gainean, bizi ziren guztiak.
|
|
|
Ez zen emakume erakargarria izango, hirian. Emakume bitxia izango zen, edo emakume trauskil bat, edo auskalo zer,
|
baina
han, zakurrarekin eta baratzearen atzealdean lanabesak gordetzeko estalpearekin eta oilo eta zuhaitzekin eta harategiarekin, han, sukalde hartan, nor zaren jakin dezan nahi duzun emakume horietakoa zen. Eta gero pentsatu nuen ez niola gehiago begiratu behar, ez nuela erakargarria zen ala ez pentsatu behar.
|
|
|
Ostegunik gehienetan San Mamesen jokatzen zuen Baskoniak Athleticen aurka. Entrenamendua izaten zen,
|
baina
han ez zen txantxarik. Epaile eta guzti.
|
|
2021
|
|
|
Inoiz edo behin, lainoan zehar, eguzki ahula iragazten da, eta arrosaz eta lilaz tindatzen ditu elur metak eta landareen adar biluziak; kale eta etorbideetan, palekin kendu eta meta txikietan bildu dute elurra, baina lorategi publikoak geruza ukigabe eta bigun batek estaltzen ditu oraindik, hatz bateko lodiera duena aulki abandonatuetan eta iturrien ertzetan; zaldi heztegiko erlojua geldirik da, ezin konta ahala denboraz, hamaikak laurden gutxiago markatuz. Ibaiaren beste aldean muinoa goratzen da, hura ere elurrez zuritua
|
baina
han hemen sasi gorrixkaz zipriztindua; eta muinoaren gailurrean laranja koloreko eraikin bat gailentzen da, zirkulu formakoa, behiala Opera Nazionale Balilla izan zena. Eguzki pixka bat bada, eta dirdira egiten badu Automobil Erakustokiko beirazko kupulak, eta ibaia dirdai berde batez badabil harrizko zubi handien azpian, istant batez, hiriak arrai eta abegitsu ere irudi lezake:
|
|
|
Aitak entzun izan balitu nire burutazioak! Besterik gabe, aitonari halako xera susmagarri batzuk antzeman nizkion, halako distira likits bat begiradan; apika ez zen begietako zurieria baizik,
|
baina
han aberrazioren bat zegoela iruditzen niri. Astean behin gorputzari garbitu bat emateko, nire anai arrebak natural natural biluzten ziren sukaldean, umearen inozentziaz, eta batzuetan aitonarekin jolasean ere ibiltzen ziren, eta ni ezin eramanez egoten nintzen bazter zokoan beste alde batera begira," agure likits nazkagarri hori" esanez neure buruari.
|
|
|
Eta afari zein tertulia goxoan amaitu luke kontakizun honek, halako erritual literario xume baina katartiko batez, Apuleioren Urrezko Astoaren moldean,
|
baina
han bezalako azantza eta erakustaldirik gabe, elkarrizketa xumean, konpainia noblean, hori baita indar kosmikoak eta patua bideratzeko modurik eraginkorrena. Hara gure erritua eta sektatxoa sortu, iloba maitea; gonbidatua zaude.
|
|
|
Aldamenera begiratu, eta Jaxinto ere gora eta behera ikusi nuen, zurrungaren erritmoan, eta horrek barregura eragin zidan, eta izua pixka bat baretu. Begiak itxi nituen,
|
baina
han barruko mugimendua okerragoa zen kanpokoa baino. Berriro zabaldurik, telebistaren ertz batean finkatu nituen begiak, eta halaxe, poliki poliki, burua geldi geldi mantenduz, mugimendu larrigarri hura geldiarazi nuen.
|
|
|
Egunkariak irakurri ditiat, bai, baina ezer gutxi zakiat: Dulantzin atxilotuak izan zineten, komisarian gaua eman eta biharamun arratsean, Gasteizko tren geltokira eraman zintuzteten, poliziaz inguratuta eta itzulerarako billete banarekin;
|
baina
han, ordutsu hartan, manifa bat zela-eta istiluak piztu zituan eta zuek hanka egin zenuten. Ihesaldia, ostera, asteartean gertatu zuan eta ez zakiat bien bitartean zer gertatu zaian.
|
|
2022
|
|
|
Tomate eta saltsen trantsituan ere begiratu zuen, baina ama ez zen han. Esnearen eta fruta zukuen trantsituan begiratu zuen,
|
baina
han ere NÃ dia ez zegoen; gaileten trantsituan begiratu zuen, baina deus ez; pastaren trantsituan ere ez.
|
|
|
Murmur egiten zuen; eta zerbait aitortu nahi zidala ulertu nuen. Eskualde atsegin eta makur batera urruntzen sentitu nuen arima;
|
baina
han ere zain neukan aurpegia. Aitortza hori egiten hasi zitzaidan murmurka, eta pentsatzen nuen ea zergatik egiten ote zuen etengabe irribarre eta zergatik ote zituen ezpainak listuz horren bustiak.
|
|
|
Beheko bulegoko bere idazmahaira itzuli zen eta kopiatzeko falta zitzaizkion orriak zenbatu zituen. Luma hartu eta tintatan sartu zuen,
|
baina
han geratu zen, inozoa bezala, azkena idatzi zituen hitzei begira begira: du, inolako moduz, aipaturiko Bernard Bodley berak...
|
|
|
Herrialdeak galduta zegoela sinesteari uko egingo balio bezala zen. Jada ez zegoen armadarik; armadako gizonak preso zeuden; negurik gogorrenari egin zitzaion aurre; gerra ez zen amaitzen; herriak sufritzen ari ziren;
|
baina
han, landa aldean, bizitzeko sena ez zen zeharo ito.
|
|
|
Tartean Michaudarren gutun bat zegoen. Bankuaren Pariseko egoitzan aurkeztu ziren,
|
baina
han ezin izan zieten argitu zuzendaritzak zer asmo zituen. Bankuak zona librean geratzeko asmoa ote zuen?
|
|
|
Baina alferrik. Herrira itzuli dira Jesusek harako bidea hartuko zuelakoan,
|
baina
han ere semearen arrastorik ez. Jerusalemera itzuli dira berriro, tenpluan begiratzea otu zaie.
|
|
2023
|
|
|
Fardeltxoan, alkandora zuri bat, eta gona bat eta xal beltzak. Bulegora itzuli da gero,
|
baina
han Rosa anderea baino ez dago orain.
|
|
|
Mugitzerik ez daukadan arren, ez dago ni harrapatuko nauenik. Bidali zenidan lehendabiziko eskutitza Alhama de Aragóneraino izan nuen segika,
|
baina
han ere bainuak alferrikakoak izan nituen. Mediku malapartatuak!
|
|
|
Rozina, dear Rozina, are you here, yet. Rozinak gora begiratu zuen; itsasontzian ez zuen ezagunik, bakarrik bidaiatzen zuen, inoren laguntzarik ez zuen nahi,
|
baina
han goian agure zahar bat zegoen kapitain garai beltzaranaren alboan, hura ere kareletik begira jarria baitzen; agureak agur egiten zion eskuaz, barreka; handia zen, zahartzaroak makurtua, gaztetan benetan erraldoia izango zen noski. Rozina, I, m Apostilidis, Rozina, dear Rozina, egiten zion oihu han goitik, eta beste bidaiariak ere begira zeuzkan.
|
|
|
aro bidaiaria ez zaio eguzki haizeari jarki. Basaburuko herriburua du begien aurrean, Jauntsarats,
|
baina
han ez da baratu, hurrengo herria, Beruete, jomuga baitu. Haratzeko, zearraizeari hegorantz pixka bat egiteko eskatu dio, hego mendebaltxo bihur dadila.
|
|
|
Artikutzako basoan adina ez dut inon ikusi; zuhaitz alfonbratuak nonahi. Agian, Leireko monasterio gainetik doan menditik Altzuzara bidean dagoen (lehen behintzat bazegoen) ezpel baso miresgarrian egon liteke hainbeste,
|
baina
han goroldio ugari baina multzo txikitan oroitzen dut, eta goroldio baino liken gehiago enborrak margotuz. Baso hark ez zirudien mundu honetakoa, fantasiaren baten mundukoa baizik.
|