|
2000
|
|
|
Urru eta biok zeharo jota geundelako, eta Txino eta Rafael gu zaintzera joan zirelako. Hauek ere greban zeuden,
|
baina
gu baino hobekixeago haatik. Egundoko sagu pila zegoen enfermeriako bazterretan.
|
|
|
Behin batez, haur mordoska joanda, egundoko jana egin genuen aranondoetatik. Mikatzak eta berdeak egongo ziren,
|
baina
guk bapo jan. Denok gaixotu ginen, larri gainera.
|
|
|
Nabarrikaren dendara ere joaten ginen, Santa Maria kalera. Gaztak, gatzariak eta horrelakoak eduki ohi zituen; gazta zaharra ere bai mostradore gainean, lurrezko ontzi batean; ogi opil batekin sartzen ginen hara; mostradore gaineko lurrezko ontziari tapa kendu, zurezko koilara sartu eta ogi opilean oreztatuko zigun gazta zaharra, garratza,
|
baina
guk gustura asko jaten genuena.
|
|
|
Baina hori guk jakin, azkeneko egunean jakin genuen. Gu harrituta geunden, inoiz ez zelako hemendik ateratzen; Goretiri egiten zizkion kaleko mandatuak, egun batean tabakoa ekartzea zela, beste batean gutun bat eramatea zela...
|
baina
guk ez genuen susmatu ere egiten... hala zebilenik. Beharrik ere noski.
|
|
2001
|
|
|
Behin, harriduraz kolpea eman beharrez, Asia hegoaldekoa asmatu genuen:
|
baina
guk genituen buru gainetara napalm jaurtigailuen errauts pozoitsuak bildu eta irris lohidoietako urmael usteldu geldoetan belaunetaraino sarturik, mugiezin geratu ginen. Apocalypse Now filmaren minean kausitu ginen ote?
|
|
|
|
baina
guri beste zerbait ere hautsi zaigu
|
|
|
kasu honetan, enperadorea jakinaren gainean jartzea. Bestalde, Napoleon, Napoleon pertsonaia historikoa izateak, bere garrantzia du Kartusia n, noski;
|
baina
gure liburuan horrek ez du inolako garrantzirik; izan ere, guri, Kartusia tik, hitzak interesatzen zaizkigu, ez hitzen ingurukorik, ez testuingururik. Hitz horiek bere horretan, ukituren bat han eta hemen, eta nahikoa da.
|
|
|
" Alua... paripé... alua". Esanahi ezkutu, kabalistiko, magiko, tantrikoa agian, suposatzen zitzaien hitzei (egia esan, ez dakit zergatik egozten zitzaien inolako zentzurik burua joaniko baten hitzei,
|
baina
gure artean beti horrela izan denez, eta zoroen hitzek, orakuluarenak bailiran, esanahi sakona dutela uste izan denez, logikoa zela iritzi nion), inork atzeman ez, baina hermeneutika saio luzeak eragin zituen esanahia, nahiz behin betiko ondoriorik ateratzea ezinezkoa gertatu. Ofizialtasunik gabeko iritzi ezkor eta zabaldu baten arabera, Kolko Mitxoletaren hitzak etsipenezkoak ziren," Elemenia Nebrijana" talde higuingarriko elementurik preklaroenek sorrarazia.
|
|
|
dirua hartu
|
baina
gure bila agertu ez zen berak.
|
|
2002
|
|
|
|
baina
gure bihotz hezurrak beratu gabe daude oraindik.
|
|
2003
|
|
|
Aparailua ezker eskuaz harturik, bestearekin umeei egiten zaien tas tas keinua egin nion Sinbadi. Gure artean Buru esaten genion Zerbitzuburuari, bai,
|
baina
gure artean baino ez. Urduri hartu nuen.
|
|
2004
|
|
|
" Ni barneari eta amari eman nintzaien; egia da zenbaitetan ateratzen nintzela,
|
baina
gure artean lehenago zegoena hautsia nabaritzen genuen denok, Jexus Marik izan ezik, noski".
|
|
|
|
baina
gure eldarnioak eta alkohol usaina
|
|
2005
|
|
|
– Barka,
|
baina
gu ez gara gordeka ibili.
|
|
|
Apar handian zebilen hara eta hona zodiac gris hura, hiru lagun, prismatikoak, portu aldetik heldua zen eta gu geunden posiziotik milia erdira egon ondoren, olagarrotan, eskafandraz, oxigenorik gabe, Purrustarri ingurura joana zen kalma zuria baliatuz itsasoan zabal lema estiborrera zarratuta. Gerogarrenean gure aitzinetik iragana zen hiriburuko bazterretara branka harro, bagenekien berriz azalduko zela porturantz edo gure ingurura eta prismatikoetarik ariko zitzaizkigula,
|
baina
guri askorik ez, egunen batean gaitzeko pintaketaz apainduko genituen labar zabalak begi bistan, Platako farola gailur, ez ginen etxeratuko haren distirak nabaritu arte.
|
|
|
Bagoien baskulan halako tenorean, Eustakiok beti leku berezitan biltzeko usarioa zeukan garai hartan. ...dutxetan, nor ari da ordea, denak ordu estrak sartzen gelditzen dira, ni naiz zortzi ordukoa bertzerik egiten ez duena, eta eguerdian, inor ez gara dutxatzen bazkalaitzin, norbait ari baitzen dutxatzen han barnean, ez da egia izanen, zer uste du horrek, bera da izan ere, horiek ez dira makinista batenak, sobera lirainak dira zangar horiek, bera zen, kokotsandi hura, zazpigarren garabiko kabinan ez
|
baina
gure aldagelan sartua.
|
|
|
Arraunean hasi ginen itsaspekorantz,
|
baina
gure baforerako tiro lerrotik aldenduta.
|
|
|
Izardun batek komentatu zuen hasiberria izan behar zuela komandante hark, torpedoa alferrik gastatzea kanoi ukaldiño bat aski zuenean. Bestelakorik gerta zitekeen,
|
baina
gure ontziak ez zuen oliorik isuri, azalak ez zuen su hartu. Garai hartan naufrago ugari hil ziren horrela, itota, baina oxigeno ezaz.
|
|
2006
|
|
|
Itundu eta izutu egiten naute argazki zaharrek. Egia da, bai, zientifikoki frogatua dago, ez gaituztela argazkiek hiltzen,
|
baina
gure hilkortasunaren lepotik burla egiten digutela ezin izango dit behintzat inork ukatu.
|
|
|
saltsa ona!, esaten zuen Mixak, okela, okela ona!, esaten zuen, hitz hori bizkaian ikasi zuen, eta ordizian harritu iten ziren, hauek nondikan datoz?, eta Mixak hala iten zuen, euskaraz bere moduan eta gero numeroak erdaraz eta numeroak erdaraz esanda jendia pixka bat lasaitu iten zen, eta hura benetan gaizki nola atera zitzaigun handik nik tuterara nahi nuen, festa izugarriak izaten omen dira han, eta Mixak ezetz, hara etzuela nahi, lehenago han arizana zen eta han mobida izan zuen eta igual behar ez zuen batekin topo ingo zuela, zergatik Mixak, errusiatik etorri zenian, ekarri zutenekin eta etortzeko pasaportia eta lan baimenak in zizkiotenekin zorren bat bazuen, horregatik etzuen fotorik nahi eta horregatik ere etorri zen herriz herri nirekin, ezpaitzitzaion herrian udaletxiak pagatzen zionarekin ailegatzen eta zeuzkan diru pixarrak errusiara bidali zituen han bi alaba baitzituen eta horregatik etzuen ezta pentsioa pagatzeko ere, baionan in genituen bi gau, jarri ginen kale luze batian, han ziren saltzaile guztiak eta hainbestian, etorri zitzaigun magrebeko ume moko bat kollariak saltzen zebilena eta haragirik gabe eskatu zigun bokata bat, ezpaitzen haragiarekin fiatzen, txerria ote zen, eta Mixak in zion hari saltsarekin bokata, berrogeita hamar xentimo, eta gero sailian sailian hasi ziren etortzen magrebeko umiak, eta gero hango zaharrak ere bai, eta nik, nahikoa dek!, kontra in nien eta Mixari ere kontra ze bestela ere nahikoa lioa bagenuen, makina bat moxkorrekin peliatu nintzen, ezpainuen pitorik entenditzen eta haiek manera txarrekin etortzen, Mixak ere gutxi entenditzen zuen baina hura moldatu iten zen, moldatzeko zera hori zuen, abilidade hori, bera lasai zegoen, ni takartu nintzen, hirekin ruina zaukaat!, irribarre iten zuen, baionan bi lo in genituen, bigarren egunian, bertan, nik banku batian, zakuan, eta Mixa furgonetan manta batekin, halako batian esnatu naiz eta, arratoi bat zakuari oxka, salto in nuen, alde in zuen hark, eta ni in nintzen lurrera erori eta, lurrian nengoela begiak bildu eta atzera lo gelditu nintzen, nekia, Mixak berriz, hamabi ordu in zituen tirada batian, hark ere nekia, iten bazuen zutik ordu asko hankan mina jartzen zitzaion, zergatik behatz txikia moztuta zeukan, hori izan zen kropotkin, uste dut izena, hiri bat txetxeniatik honontza, zergatik kuarteletik lagun batekin eskapatu zenian, kamioi bat pillatu zuten eta heldu ziren hiri horretara, lagun haren etxera eta, berak botak erantzi gabe bazeraman lau hilabete, eta mina, eta mina, hanka dena haunditua eta han moztu zioten, gero handik pasa zen ukraniara, han mafia batekin tratua in edo hala etorri zen, ihes, beti ihes, esaten zidan, txikitan ere, amak minan lan iten zuen eta, mina itxi zutenian handik hanka in behar, orain, hau da nire etxia!, esaten zuen, bidia zela bere etxia, pena zuen familiagatik, umeekin askotan gogoratzen, handik, baionatik, berara goazela, furgoneta malda batian gelditu zitzaigun, hura izan zen aurreneko aldia, Mixak sartu zuen burua motorrian, jo zion ostiko pare bat, martxan jarri zen, berara ailegatu eta han jendiak irriak eta burlak iten zizkigun eta handik kontzejal batek edo eztakit zer zen bidali gintuen eta ni hitz inda nengoen hurrengo egunerako oiartzungo tipo batekin eta hark esan zigun halako ordutik aurrera jartzeko halako tokian, eta bueno, jarri ginen eta in genituen gelditu gabe hirulau ordu lanian, halako batian altxatu zen haize fuerte bat, amarratu genuen toldoa barandilla batian eta ezin, toldoa puxkatu eta noski sua itzali eta ezin aguantatu behintzat, gauzak azkar bildu eta martxa, hurrengo goizian, toldoa partxiatu genuen, garbitu garbitzekoak eta erostekoak erosi eta, berriz ere martxa, gasteizera joan ginen, han jarri ginen parte zaharrian, kantoi batian, hara etzen poliziarik sartzen eta ...in diskutitu genuen eta hark zerga kobratu zigun eta utzi zigun toki bat, gero jeneradoriak etzigun arrankatzen eta presoen txosnan eskatu genuen entxufe bat, ondoan bagenituen ijito batzuk karrito batekin eta haiek ikusi zuten guk argia bagenuela eta guri eskatu ziguten, beltz bat ere etorri zitzaigun eske eta gero zilar saltzaileak ere, argentinako batzuk, gero hurruna, bagenekien zaila zela oso
|
baina
guk bilbora nahi genuen, bilbon astebete! bilbon akitu arte!, esan genuen, bagenituen telefono batzuk, ia lotu genuen, azkenian ezetz, etziguten utzi, horregatik tafallara segitu genuen, han bukatu zitzaigun solomoa eta Mixak baratxuri zopa prestatu zuen eltzian, baratxuriak zanpa zanpa in eta eskatu genituen bar batian ogi zaharrak eta txorizo batzuk erosi genituen, handik in genuen goizueta, han jende txikitxoa zegoen, diferentzia haiekin Mixa harrituta zegoen, han leitzan ezagutu genuen saltzaile bati zerbeza kaja bat eman eta bere aldian toki bat utzi zigun, hurrengo goizian, handik gatozela, errebuelta asko eta Mixa mariatuta zijoan, baso zahar batian, basoko mutilak motozerrekin eta gazte batzuk pagoetara igoak, batzuk aurpegiak estalita, beste batzuk makillatuta bezala, kolore txuria, lekeition in genuen goizaldian ordu pare bat bidali bitartian eta zarautzen heldu bezain laster etorri ziren bi munipa eta papera eskatu ziguten eta herritik aparte jarri behar izan genuen, bermion in genuen gau ona, kontzertu haundia zegoen eta laurehun bokata saldu genituen, denak eta gehiago ere salduko genituen, argi pirrintarekin ari ginen gauzak furgonetara jasotzen, ya ari ginen burniak biltzen, halako batian bronka izugarri bat, tipo txiki buru haundi bat gugana ikaratuta korrika eta ikusi ez ikusi furgonetara sartu zitzaigun eta atia itxi zuen, haren atzetik amorratu batzuk, ni, zer pasatzen da!, tartian jarri nintzen, joputa!, esaten zuten, neska bat bortxatu zuela txiki hark, nahi zizkioten barrabilak moztu, nik tranki tranki!, bakarrik esan nuen, eman zidaten ostia latz bat, ya furgonetara sartu behar zuten, Mixa etzen ikaratu eta hanka burni bat ibili zuen airian, bidali zituen bi tipo lurrera, jende gehiago etorri zen, akatu baino lehenago sartu ginen furgonetan nola hala, hautsi ziguten atzeko kristala eta burni batzuk han utzi genituen, atera ginen bermiotik, zartaien eta serbilleten artian gure buru haundia, alkandora urratua, puta, esaten zuen, puta zela, etzuen besterik esaten, neska hura, puta zela, halako batian, herritik ateratzeko maldan, taka, in zen furgoneta berriz ere gelditu, jaitsi ginen, buru haundia begiak atera beharrian ikaratuta zegoen, eskerrak eman gabe piztia bezala mendira salto in zuen, hurrengo egunian ez, hurrengoan, furgoneta karga in, nafarroa aldera abiatu ginen, ba omen ziren hango erdialdeko haranetan herri txiki batzuk, denbora hartan jaiak zituztenak, jendetzarik ez, esan ziguten, baina joanez gero poliki salduko duzue, pasa genituen harako mendiak, iritsi ginen ipuruen lurrera, galdezka galdezka, heldu ginen ariztira, feria zen ariztin, jende gutxi, haur batzuk, barraka batzuk, tipo batek puñalarekin jolas iten zuen, bi lagun padera zabalian ogia erretzen ari ziren, etorri zitzaigun herriko mutil ile luze bat, informatu zen zer zen gure nahia, esan zigun ostatuaren ondoan non jartzia genuen, nonbait, esan zigun hark, gobernuak, bertako jauntxoekin elkar hartuta, pribatizatu in nahi zituen mendi haietako lurrak, eta kontra iteko zen festa, nik susmoa, zibilak joango ote ziren eta, joan nintzen begiratzera bazterrak, ez nintzen fiatzen, Mixa mutil harekin gelditu zen, itzuli nintzenian ostatuan ziren biak, Mixa ikusten zen gustora zegoela, mutil ile luze hark, Stefan izena, galderak iten zizkion, errusiako eskolaz, siberiaz, hango ibaiez, lehortu zen itsaso batetaz, iluntziarekin hasi zen jendia etortzen plazara, guk sua piztu, bonbillak arboletatik txintxilika jarri eta, gutxi bat, gutxi bat, oso ongi saldu genuen, goizaldian, bostak seiak izango ziren biltzen hasi ginenian, denak bildu eta abiatzera goazela, furgonetak, etzuela nahi, aritu ginen, eman genizkion takateko batzuk, alferrik, ematen zuen hila zela motorra, probatu genuen Stefanek utzi zigun bateria batekin, etorri ziren ferianteak ere, motorrari begiratu, burua kordokatzen zuten, etzen hari nondik sartu eskua, ezin ezer egin, apartatu ginen, madarikatu genuen gure suertia, Mixa
|
|
|
Beste batean hartz emea eskopetaz bota zuen, eta labanaz errematatu. Edo bazitekeen bi balentria horiek ez izatea erabat horrela,
|
baina
guk hala izan balira bezala ikusi genituen beti.
|
|
|
Gure ustez zaharra, haiei ez zitzaielako zaharra irudituko, geroni gurea zaharra iruditzen ez zaigun bezala –aitzitik! Teknologia eta berrikuntzaren goren puntuan gaudela uste dugu eta! –,
|
baina
gurea zaharra irudituko zaien bezala bi mila urte barru biziko direnei. B gozatu zen pentsatuz, une batez, Platonek edo Aristotelesek, haiek ere, gaurkotasunaren eta berritasunaren paradigmatzat edukiko zituztela euren buruak, guk gureak ditugun bezainbeste; eta bi mila urte barrukoek ere guri errukiz eta konmiserazioz begiratuko digutela, gure panoplia teknologiko zaharkituaren, gure uste barregarrien, gure kezka ulertezinen berri izatean, guk orain greziar zaharrei begiratzen diegun bezala medikuntzan izainak erabiltzen zituztela jakitean, edo beren erretorikari buruzko kezken berri dakigunean, esaterako.
|
|
|
badakik frontoian jokatzen?, ba, orduan burtsan jokatzen ere badakik, ez zakiat ba, defenditzen zen Goio, hik nahi duana esango duk baina nik frontoiarena garbiago ikusten diat, tira, orduan ez hadi gehiago kezkatu eta jokatu frontoian, eta uztak burtsa Armanirentzat, Armanirentzat?, Goio harrituta, ez duk izango, berriz irri egiten zioten, izango ez duk ba, nondik uste duk ateratzen duela bestela, horren traje bakoitzak hire pagaren erdia balio dik, Goio, mesedez, Goio, –hau Armani zen–, Goioren begietan irakurtzen zuen mesfidantzak asaldaturik, eta nork lortu zian KPI gehi bateko igoera, zer uste duk, gauza horiek traje eder bat eramateagatik lortzen direla?, ez horixe, gure indarraren kontziente direlako lortzen dituk, eta guk badakigulako nola tratatu jendilaje hori, nola erabili, nola kudeatu gure indarra, eta horrek, gaur egun, lehen ez bezalako gauzak eskatzen ditik, esaterako irudia, esaterako trajea, nire trajea hire buzoa duk, gauzak izugarri aldatu dituk, errealitatea bera aldakorra duk, lehen ere ez al genian horretaz hitz egin, trajea atrezzoaren parte duk, baina patronalaren aurrez aurrekoak gogorrak dituk, gogorrak gero, baita zera ere, esaten zioten orduan beste mihigaizto batzuek, baina ez al diok bibotea ikusi, Armaniren bibotea sarria zen, itxia, batek bertan edozer aurkitzea espero duen horietakoa, ez al diok bibotea ikusi, nik lehengoan bertatik langostino azal bat ateratzen ikusi nian, horiek babokeriak dituk, Goio, patronalaren amarru zaharrak, borrokan kontsekuenteenak direnak desprestigiatzeko, horretan ez zagok aldaketarik, hori betiko errealitatea duk, hik hain ongi ezagutzen duana, Goio, hori jokabide betierekoa duk, dena den ulertzen diat, Goio, hain zuzen lehengoan hitz egin nian horretaz beste hainbat konpañerorekin, konfiantzazkoekin, badakik gauza nola dagoen gaur egun, garai berriei egokitzeko ahalegindu beharra zagok, lehen pentsaezinak irudituko litzaizkigukeen soluzioak, ez duk afiliatuentzako plan bat, ezin zaiok horrela deitu, baina sindikatuak ez dik begi txarrez ikusten, urte luzeetako afiliazioa daramaten kideentzat duk, bakarrik, eta pentsatu diagu agian hik, bakoitzak hainbeste jarri behar dik, nahi duenak, noski, nahi ez duenak ez dik jarri behar eta ez duk deus gertatzen, gero sindikatuak eramango dik irabazien ehuneko hainbeste, gainerakoa norberarentzat, joño, Armani, esaten didazun hau, ez nuen sekula pentsatuko, ez al zaizu iruditzen pixka bat, nola esango nuke, gure estilotik, gure etikatik kanpo, etika, etika, erraz esaten duk etika, esadak, Goio, hogeita hamabost urte buzoarekin ibilita, hiru txandatan, eta uste al duk hiri kontu eske etortzeko eskubidea eduki dezakeenik inork, urlia, sandia eta berendia sartu dituk, guztiz legala duk, errealitate aldakor honetan zilegi duk kapitalaren tresnak klase ikuspegi batekin erabil ditzagun, zilegi eta logikoa, ezin gaitezkek atzean geratu, ez kezkatu etikagatik, etika arazo faltsuengatik, ez zakiat, zioen bere artean Goiok, niregatik igual ez nikek egingo, baina familiarengatik, andrea eta semearengatik, semeak uste dik bere aita tonto hutsa dela, ez duk diru asko baina bizi osoko aurrerakina duk, edo ia, ateratzen denarekin etxean obra egingo genikek eta semea bidaltzen genikek kanpora ingelesa ikastera, Armanik arrazoi dik, ez diat kezkatu behar horregatik, eta zer arraio, ez ditek esaten, ba, mihigaiztoek, Armanik ordu sindikalak aprobetxatzen dituela bere swing a edo dena delakoa hobetzeko, orduan, zergatik ez ni... ez diat kezkatu behar horregatik, baina ez, esaten zioten beste lankide maltzur samar batzuek, ez kezkatu horregatik, kezkatu beste honengatik, eta berripaper bat erakusten zioten, non esaten baitzen planta itxi eta beste norabait eramango zutela, gaur jan dituan lentejak zorretan jan dituk, bai horixe, baina kreditua bukatu zaik, ez zagok lenteja gehiagorik, garaiz baino lehen azken tanta arte zukututako limoia haiz, hik ez duk jada limoi urik ematen, kitto beraz, baina lentejak ...beraz, baina lentejak jaten segitu behar diat, hor konpon, hi, Goio, hori ez duk euren problema, jabeena, alegia, Armani, Armani, noizko alternatiba famatu hori, urteak dituk esaten duala ez dela biharko, baina ordutik bihar asko pasatu dituk, edozer baino lehen, ez gaitezen urduri jar, antola gaitezen, gainerako sindikatukook eta gainerako lankideok, orokorrean, bat datoz, egoera larria da, bai,
|
baina
guk ere indarra daukagu, manifestazio bat egingo dugu, hasteko, ezin gaituzte part botata utzi, konpromisoak dauzkate gurekin, ederki asko aberastu dira gure kontura, azken hamabost urteetan, borroka egingo dugu, negoziatu dute, negoziatzera behartuko ditugu, langileria berriro karrikaren jabe, beren ikur zaharrekin, jendea trumilka bildurik, Poliziaren karga bat edo beste, atxilotu batzuk, ez be...
|
|
|
Amaitu denean izokinak arrantzatzeko tresnak erakutsi dizkigu. Hortxe egon dira, lehen lehenengotik zuhaitz baten parean,
|
baina
guk ikusi ez, hain deigarri egin zaizkigun adar multzoak. Salabardoa, guk Mundakan txistea deritzoguna, edo gakoa, gurean gure uretakoak arrantzatzeko erabiltzen direnen berdinak dira izokina arrantzatzeko erabiltzen direnak.
|
|
2007
|
|
|
Haizemin trenputxartzear zegoen. Etxahunen pare, gu ere denak josafateko sohüetan juntatuko ginen,
|
baina
gure sohüak ez ziren haraindietan irudikatu zeruetakoak, larruzko laztan eremuak, gorputz eztien harrizko espazioak, taigabeko elkarrizketen ordokiak eta norbera serioski hartzeko garrantzitsua zen bakartasun estimatuaren lautadak baino.
|
|
|
– Nola begiratzen duzun. Gaur egun ez,
|
baina
gure harremanean eragina izan du.
|
|
|
|
baina
gu beste batzuk gara
|
|
|
|
baina
gu izatez jendea gara
|
|
|
|
baina
guk oraina izan gura genuen,
|
|
2008
|
|
|
|
baina
guk badugu
|
|
|
|
baina
guk etxean telebistarik ez dugunez eta
|
|
2009
|
|
|
Conquista del pan zuen izena Frantsesaren itzulpenak. Ordu asko eraman omen zion itzulpen lanak,
|
baina
gu ezagutu aurretik harekin entretenitzen omen zen. Paper txar haiek ekarri zizkidanean, gosea zer zen ba ote zekien, zirikatu nahi izan nuen gure zahagi handia.
|
|
2010
|
|
|
Arrebak bazekien gertatu zitzaidana,
|
baina
gure arteko sekretuak benetako sekretuak zirenez ez zuen ezer esan.
|
|
|
– Nahi duelako etortzen da. Kuxkuxean ibiltzeko aitzakia besterik ez da –harrotu zen Eneko– Plastikozko ontzietan ekartzen digu janaria,
|
baina
gu ondo moldatzen gara sukaldean. Pasta jaten dugu beti.
|
|
|
– Zerbait txarra dela, edo, areago, musika bat puzkerraren zarata baino itsusiagoa dela esatea giza eskubide bat izan behar likek. Musikariek eskubidea zaukatek nahi duten musika egiteko, dela rocka dela bakailaoa;
|
baina
guk ez zaukaagu eskubiderik zarata hori kaka dela esateko. Pairatu bai, baina ezin diagu kexatzeko oihurik egin, agian bihar geuk egiten duguna kritikatuko dutelako:
|
|
|
– Bai, eta indabak su gutxirekin pol pol irakiten edukita jaten dira gozoen;
|
baina
gu ez gara indabak, eta ontziolen garaia azkenetan da.
|
|
|
Kazetarigai eta sasi ikertzaile lanak hartu dituzunetik ez dut esaten duzunetik erdia ulertzen. Zeure buruarekin izaten dituzun elkarrizketa horietan, lantzean, denok entzuteko moduko galderak egiten dituzu,
|
baina
gu ez gaude zure gogoetekin solasean.
|
|
|
Ez nabil harrokeriaz, Lorea. Herritarrak informatzeko lanean ari gara,
|
baina
gure eztarriek ezin dute horren ozen kantatu.
|
|
2012
|
|
|
Bestea ezezaguna da, guhaur guhaurri ezezagun gagozkion bezala. Huts egiten dugu hurkoa, arerioa edo etsaia bereak ez
|
baina
gureak diren intentzioz janzten dugunean eta gerra hazten. Norbera ez da guztiaren neurria.
|
|
|
|
baina
guk ordain dezakegu, hobeto gaudelako.
|
|
2013
|
|
|
Kanpineko denda bainuetxetik hurbil paratua genuen. Debekatua zegoela erran ziguten,
|
baina
gu ez bertze inor ez zebilen paraje haietan eta suerte pixka batekin ez ziren guardia zibilak agertuko.
|
|
|
Gure etxea Urrabiaren arrimuan dago, itsas hegiko talaian farola nola, halaxe gurea, Zubiko Benta. Edozeini arriskutsua ere irudituko zaio hain hurbil izatea,
|
baina
guretzat konfiantzazko bizilaguna izan da beti ur suge eder hori. Hartan eta harekin aritu gara makina bat aldiz jostetan.
|
|
|
|
baina
gurea
|
|
|
Klara anderearen senar ohiaren abizena Estivariz zela ondorioztatu nuen. Ezaguna izan behar zuen,
|
baina
guk ez genekien ezer pinturari buruz. Artistaren heriotza goiztiarraz geroztik (bihotzekoak jota hil zen ezkontza batean) haren margolanen balioak gora egin zuela azaldu zigun amaren izebak.
|
|
|
Higanoten artean joan ginen,
|
baina
gu higanotak baino hurbilagokoak izan ginen Enrikerentzat, amak hil zorian harentzat erran zizkigun hitzak adieraztera joan gintzaizkion, eta ordutik aitzinera bere aginduetara jartzera.
|
|
2014
|
|
|
argi zuri bat zeruetan eta izenak galdu ditugun bertze batzuk:
|
baina
gure eriek maiteari igorri ferekaldi bat arras ontsa eman ziguten: erauntsi ikaragarrienaren jaterat eta edaterat joan behar:
|
|
2015
|
|
|
|
baina
guk txoria dugu maite
|
|
|
|
baina
gure hutsegiteaz jabetuta
|
|
|
Gure iragana ez da kaka zahar hutsa izan. Sagasti zabalek ere bizi izan gaituzte; ilunabarretako zorion azkarra hainbat lekutan biziko zuten mundu herrian,
|
baina
gurean ere bai, eta atxiki beharra dago. Sagastia etorkinei zabaldu eta nahasteari beldurrik ez, hain gurea den endogamia erdi intzestuzkoa zoritxar iturri izan baitzaigu.
|
|
2016
|
|
|
|
baina
gure gogoek
|
|
|
Erraz lurreratu genuen, ez zuen indarrik egin,
|
baina
gure kaboa bidoi batekin zetorrela ikusi zuenean, askatzeko ahalegina egin zuen, hotzikara lako bat. Su emonik erreko genuela uste izango zuen.
|
|
|
– Ederki gaude hemen,
|
baina
gure igantzaren eta beste balentria batzuen heroia omentzeko bildu gara. Hauxe zen gure omenaldi pribatua, afari galego bat galegoen kontuak kontari, Patxi Arizkun gurekin galegotu baitzen eta garai hartan bezain galego itzuli baita hainbertze urteren buruan guregana.
|
|
2017
|
|
|
|
baina
gure piknolepsian
|
|
|
Ordua iritsita, amak eskuak garbitu, mantala hiru tolesetara errenditu eta labearen heldulekuan zintzilikatu ondoren egongelako atea zabalduko zuen. Jarraian, akaso hotzak egongo ginela esango zuen, beraiek ez zutela hotzik,
|
baina
gu ez hozteko berogailua piztuko zutela, eta berogailua piztuko zuen.
|
|
|
– Esaten ari nintzen, landare hau ekarri dudala berez Urte Zahar gauean egin behar litzatekeen erritu baterako,
|
baina
guk egun hori borda batean igaroko dugunez... iruditu zaigu kosmosari ez zaiola inporta izango astebete aurreratzea...
|
|
|
– Maitemindu eta larrutan egin, esan nahi dut. Ez dakit azaltzen,
|
baina
gure gorputzek bakarrik hitz egingo lukete, tranparik gabe –esan zenion, zeinu hizkuntza imitatuz.
|
|
2018
|
|
|
“Gu gara mundu dekadente honen biktima bakarrak! Buruzagiek, gurasoek haiek bezalakoak izan gaitezen nahi dute,
|
baina
guk ezetz esaten diegu! Gurasoen mundu aldrebes hau ez dugu onartzen, diruaren morroi izaten erakutsi digute soilik! ”.
|
|
|
uztartu behar dira egoeraren inguruko diagnostikoak eta kokapen politikoa, baina esperientziak ere badu garrantzia”. Identifikatuta sentitu gara, izan ere, askotan, akademia edo merkatu arautua kritikatu ohi ditugu esperientziaren eta ezagutzaren artean sortzen duten arrakalarengatik,
|
baina
guk geuk ere, batzuetan, horixe indartzen dugu gure jardunean. Erronkari heldu dio segituan:
|
|
|
“Ikerketa prozesu kolektiboak egiten ditugu azkenaldian: guk tresna batzuk ditugu,
|
baina
gu ez goaz aditu gisa, herri horretan antolakuntzan dabilen jendearekin egiten dugu lan, haiek landa lana egiten dute, eta edozer gauza proposa dezakete”. Azken horretan jarri nahi izan dute indarra; hots, jendearen inplikazioak aldaketa sozialak sustatzeko duen ahalmenean:
|
|
|
Balirudike, Kau Kori Kura-koek salatzen duten eran (ikus liburu honetako atarikoa, Andoni Tolosa Morau k idatzia), ez diegula maitasunari, pertsonen arteko era guztietako harremanei, naturari, denboraren joanari, gaztetasunari, telebistari edo eguneroko gauza txikiei kantatu. Kantatu diegu, bai,
|
baina
gure helburua ez da izan kantu guztiak banan banan aztertzea. Gure helburua euskaldunon imajinarioan iltzaturik dauden kantuen eraginaz gogoeta proposatzea izan da, eta kantuak hautatzerako orduan kanturako liburuxka gehienetan, kantu lagunetan, kantu jiretan, kantu afarietan, bazkalosteetan… errepikatzen direnak edota gai honi buruz idatzi duten gainontzekoen liburuetan nabarmentzen direnak galbahetu ditugu.
|
|
|
Munduan arrakastatsu zena euskaraz ematea zela gakoa ulertu eta buru belarri ekin zion Etxaniz apaizak letrak itzultzeari. Ez zituen publiko aurrean kantatu, ez zuen oholtzarik zapaldu, ez zuen diskorik argitaratu,
|
baina
gure ustean bera izan zen intelektualki euskal kantagintza berriaren bidea zabaldu zuena. Euskal kantagintza berriaren aitzindaria Mixel Labegerie izanik ere, kantagintzarekiko eta tradizioarekiko Etxanizek abiarazitako ikuspegi aldaketa funtsezkoa izan zen.
|
|
|
Gugatik zeharkatu, gure ordez. Gure ordez,
|
baina
gu gabe. Gure oroimenean eta gure omenez.
|
|
2019
|
|
|
|
baina
gu zeharo izatera
|
|
|
Bertso munduan bati baino gehiagori entzun/ irakurri diot, publikoak ere gai arinak geroz eta gehiago eskatzen dituela. Egungo joera izan liteke,
|
baina
gure adin bueltan sumatu dut emakumeok diskurtso, dialektika, poetikaren eremua hartu dugunean desprestigiatu egin dela, gehiago baloratzen direla ziria, zirtoa, naturaltasuna...".
|
|
|
Joan Mari Torrealdaik idatzi zuen Euskal kultura gaur liburuan ere jasotzen da: nola Arantxa Urretabizkaiari Pako Aristik eta niri Joxerra Garziak egin zizkiguten kritika batzuk ez literarioak, baizik eta... gizonezkoak bagina ad hominem esango genieke,
|
baina
gure kasuan ad mulierem izan zen, hau da, gupidagabeak, tonuz kanpo, eta literaturan bilatzen genuen espazioa ukatzera zetozenak.
|
|
|
Gure zoorako behar genuen, eta eskuratu guk. Ez zen zigorrik izan guretzat,
|
baina
guk bera Itun Zaharreko itsukeriarekin hartu genuen: eman eman egin genion, asun sortak zartailu, ereinotz batean lotu eta gero.
|
|
|
Aurki, ordea, erruz etorri zitzaizkigun ate joka, eta kontuz ibiltzen hasi behar izan genuen badaezpada. Aurreneko neurria izan zen gure benetako identitatea ezkutatzea; beste modu batean esateko, ezagunek eta lagunek beti bezala deitzen ziguten,
|
baina
gure artean bakoitzak bere ezizena aukeratu behar izan zuen, hala nola: Wolfram, nire kasuan.
|
|
|
Ikuspegi zoragarria, benetan: mendi lauso eta leunak,
|
baina
gure alderdiokin alderatuta txit bestelakoak. Inguruko mendiek gamelu erraldoien konkorrak ematen zuten lanbroaren azpian.
|
|
|
Erdaldunak, horrela, erdaraz hitz egin zezakeen edozeinekin lasai asko; euskaldunak, alabaina, hizkuntza aldatu beharra zeukan bidera ateratzen zitzaion lehenengo erdaldun soilaren aurrean. Elebakarraren ikuspuntutik, noski, aukerarik onena herri honetako biztanle guztiak elebakarrak izatea litzateke,
|
baina
gurea bezalako gizarte sasi elebidun honetan ere ez al dira eroso bizi. Asper asper eginda nago han eta hemen entzuten ditudan aitzakia merkeekin.
|
|
|
Oraingoan, kapela beix ilun bat aukeratu zuen eta, azaldu zidanez, cloche deitzen zioten adituek modeloari. Egia esateko, izugarri ondo gelditzen zitzaion,
|
baina
gureak ez ziren garaiak atentzioa ematen ibiltzeko.
|
|
|
“Beti gurekin”. Armiarmak badaki zertarako josten duen sarea...
|
baina
guk. Zertarako hitz politak josi?
|
|
2020
|
|
|
|
baina
guri ere lagundu egin ziguten
|
|
|
Norberak bere ahaleginez lortu duenagatik harrotzea ulergarria da, eta bidezkoa iruditzen zaigu, ondo merezitako lorpena denean, satisfazio hutsetik haragoko harrotasun hori ere, ospakizunetan horditasun puntu bat barkagarria den bezala. Berezko dohainengatik burua tente ibiltzea ere aski arrunta da, nahiko zentzugabea bada ere meriturik gabeko edertasunaz, indarraz edo buru-argitasunaz ilarraintzea,
|
baina
gure odoleko bat izan denagatik edo arbaso batek egindakoagatik harrotzea, hori bai dela gogoaren ahuleziaren seinalea. Izango du, ordea, bere esplikazioa, hain dago zabalduta gure aurreko norbaitek erakutsi zuen talentua geuk ere nola edo hala oinordetzan jaso dugula sinetsi eta sinetsarazi nahi hori.
|
|
|
Ez zen bisita luzea izan, eta susmoa dut dezepzio puntu batekin itzuli zela Berlinera,
|
baina
gu biok elkartzen gintuen une berezi hura gogoratzeko aprobetxatu genuen. Espetxeratuei laguntzeko taldeko Hansek Martin Steinbrückekin pasaporte trukea egiteko aukera eskaini zidanean, muga pasatzeko besterik ez zuela behar esan zidaten, gero ez zuela gehiago erabiliko.
|
|
|
Emakume heldu batek garagardoak salgai dituela dio oihuka. Ez darama ezer esku artean,
|
baina
guk eskatu diogu bat. Estolda bat zabaldu eta bertatik atera ditu fresko, eta merke.
|
|
|
Beren maitasunarekin bizitzera, hanka sartzera, ezinezkoan saiatzera bultzatu nauten guztien lorpen isilak oroitu nahi nituzke, aurpegirik gabe bada ere, haien izenak ezagutu gabe bada ere. Posible dudan neurrian haien parte izango naiz, bihar gu ez garen norbaitek liburu bat idatz dezan, gu existitu garenik jakin gabe,
|
baina
guri esker. Hori baita historiarik gabeko biografia guztien puntu komuna:
|
|
|
urezko koltxoi bat. Esango nuke garai bateko pelikuletan ohikoa zela urezko koltxoiak azaltzea,
|
baina
guk ez genuen sekula ikusi holakorik, lehenengo aldia izan zen, hogeita hiru urte geroago ere aldi bakarra izan zela uste dut. Gogoan dut sentsazioa, likatsua, hondoragarria, zaratatsua.
|
|
|
“Maitale unibertsala”, hala esaten ziotela entzun genuen behin baino gehiagotan, betiere emakume helduagoen ahotik. “Maitale unibertsala”, behin ere ez genuen jakin zer esan nahi zuten zehazki,
|
baina
gure irudimena kitzikatzen zuen. Alfredo zuen, berez, izena.
|
|
|
MERLINE: Bai,
|
baina
guk asko begiratzen genuen ingurura, beti begira egoten ginen. Eta idaztea ere begiratzea bezala zen.
|
|
|
HIBER: Bai,
|
baina
gure garaian bazegoen. Garai “ona” izan zen hura, gu nerabeak ginen, baita hango lagunak ere.
|
|
|
Gure familian inportantea izan da txaranga. Gaztetxotan, Urtezahar gauerdian txaranga ateratzen zenean, normalean, familiak ez ziren kalera irteten,
|
baina
gu bai: aita, ama eta laurok King Kongen egoten ginen zain eta besotik helduta joaten ginen txarangaren atzetik, hamasei hamazazpi urteko gu, itzulia egiten genuen osorik.
|
|
|
Batek esan zigun lotsa ematen diola gu liburu saltzaileak izanda dendatzera sartu eta liburuak hartzeak,
|
baina
guk ulertzen dugu jende guztiak ezin dituela irakurtzen dituen liburu guztiak erosi. Erositako guztiak irakurri beharrik ere ez dago.
|
|
|
90eko hamarkadan hasi zen bolada, Jorge Bucayrekin. Emakumeek erosten dituzte batik bat,
|
baina
gure autolaguntza eroslerik onena berrogeita hamar urte inguruko gizon bat da. Gertatu da halako itzuli bat borroka sozialetatik “ni”ra, denda liburu politikoz beteta zegoen ireki genuenean, orain askoz gehiago saltzen dira autolaguntzakoak politikoak baino.
|
|
|
“Zure aita edo ni” esan zidan. Ni saiatu nintzen biak zoriontsu egiten,
|
baina
gure aitak... orain ere oinutsik utzi nau, galtzerdiak bistan. Ez dizut esango non amaitu zuen Maiteren portatilak.
|
|
|
AITA: Zuk hobeto ezagutzen duzu, ama,
|
baina
gure mutiko hau triste ikusten dut. Zure neba Juan etxetik bidali zenuenean bezala.
|
|
|
Segituan bota zion: “Nahiago badun hitz egingo dinagu politikaz, euskal preso politiko bezala bizi dugun egoeraz, badatorrela dirudien armagabetzeaz, mugimendu sozialen egoeraz, ezker abertzaleaz edo hik nahi dunan gauzez,
|
baina
gure munduaren gainbeheraren erdian, nahiago niken hirekin beste edozertaz jardun, baita hainbeste gustatzen zain ditxosozko irla horri buruz ere”.
|
|
2021
|
|
|
Nik uste dut markoa hori dela, nahiz eta horrela bizi ez den jende asko egon. Hau da, zu bizi zaitezke Alde Zaharrean pisu konpartitu batean eta praktika bisexualak izan
|
baina
gure erreferentea bestea da oraindik ere: baserria, furgoneta, aita eta ama, umetxo bat eta euskarazko naturako elementuren baten izena duen txakurtxoa.
|
|
|
Eta, orduan, derrepente horrelako gauza bat izatea Markinako plazan, mila lagun, eta mundu guztiarentzat mikrofono batetik honetaz hitz egingo dugu... Segun zer esparrutatik begiratuta erridikulua dirudi,
|
baina
gure munduan zer edo zer izan zen hori. Eta horrelako gai bat izatea gai unibertsal bat edo neutro bat; mundu guztiarentzat bat...
|
|
|
Gai batzuen gordintasuna apaintze aldera, edo alderantziz, gordintasuna erakuste aldera, umore mota ezberdinak erabili izan ditugu. Umore absurdoa eta lotsagabea erabili dugu, haurren umorea batzuen hitzetan; beste batzuetan, performatiboa; gure kritikak performatzen genituen, performatze hutsarekin barregarri bihurtuz; bertso eta kantetan, umore ironikoa;
|
baina
gure tresna eta lagun handiena parodia izan da, gauza oro handitu, zentzua kendu eta barregarri bihurtzen duena. Umoreaz birjabetzen saiatu gara.
|
|
|
Ez zuten aienerik egiten airez itotzen zirenean, edo gure beharriek ez jakin haiena aditzen; gorputz irristakorrak desesperaziozko inarrosaldi batzuk baino ez zuen egiten gure eskutik ihes egiteko. Begietara begira hiltzen zitzaizkigun,
|
baina
gu soraio, haien sufrikarioaz ohartu gabetanik: xarboak, hain inuxenteak non inork ez zizun dominarik paparrean paratuko haietako dozena batengatik ere; amuarrainak, eskuratzen ahal genuen trofeo desiratuena, txiripaz harrapatuagatik ere halako ospe bat eman izanen zigutenak inoiz arrantzatu izatera (“ez amurri”); aingirak, heriosuhar borrokatzen zirenak, deskuidatuz gero ausiki markarekin ordainduko zizutenak atrebentzia, lepoa nabala kamutsez mozteko tenorean huts egiten bazenuen.
|
|
|
Horrela izan da beti. Lurra berdina da,
|
baina
guk zatitzen dugu desberdin, berdina desberdin josten joateko.
|
|
|
Beti dabil bakarrik izkinan eserita, denari begira. Esan gabe doa, literatura sari batek on egingo lioke, bulkada txikia da,
|
baina
gugana erakartzeko pauso handia.
|
|
|
Igor Calonge gure koreografo handienetariko bat da, handiena ez esatearren,
|
baina
gurean dantzak duen proiekzio eskasak eragozten dio europar sortzaile ezagunen artean gutxienez maila ertainean egotea. Zer egin luke handienen dirua eta babesa lortuz gero?
|
|
|
Desengaina gaitezen, ordea. Hori izango litzateke egoerarik desiragarriena,
|
baina
gure herri malapartatu honetan antzezlanak edo dantza lanak egun bakarrerako programatzen dira leku gehienetan, telebistako aktoreak kartelean agertu ezean. Orduan bai, orduan egunetan eta asteetan egon daitezke programatuta, beren taula gainerako prestakuntza askotan ez bikaina lau haizeetara oihartzundua.
|
|
|
Behin begitartea kolpez ubeldua itzuli zen eta bi astez ez zuen kamera aitzineko bere lana egin ahal izan. Sexu aldi gogorra ukan zuela erran zigun,
|
baina
gure irudiz, salbaiki bortxatu zuen norbaitek. Isilik gelditu zela oroitzen naiz.
|
|
|
Neure burua salbatzen nuen, maitasunak muga politiko sozialik ez zeukala errepikatuz, baina sinesgarritasun izpirik ez neukan. Hobeko nuen, agian, ETAko emakume pistolero distiratsu haietatik baten andregaia bilakatzea...
|
baina
gure mundua, neurri batean, ongi ikasia zen eta, ene hautu sentimentalak kitzikatzeko partez, ezpainetan nuen euskararen traketsa salatzen zuten, beraiek ere, demagun, euskara uzki zut batean “ikusteko beharra baldin badenez” gisako fraseak ahoskatzen zituztela irratietako goizetako uhinetan.
|
|
|
Euskaldunak ginen, ez beti harro, baina kito. Erakunde armatuak bere ekintzak egiten zituen, hilak metatzen ziren,
|
baina
guk ez genituen ikusten, herri zapaldua zen genekusan gauza bakarra, tortura egiten zela, eta gobernu atzerritarrek gure herrietara bidaltzen zituzten hiltzaile bandak. Begi okerrekoak ginen.
|
|
|
Diskretuak ginen, ez baikinen jantzi eta puska garestiekin plazaratzen. Arropa zaharkituak genituen soinean,
|
baina
gure banku kontuak arrada beteak ziren. Baxoa doi doia pasatu eta, uda hartan, hirurak Kaliforniara joan ginen bidaiaz.
|
|
|
Altxamendua iritsita ere, aisialdiaren debekuak iraun egin zuelako haientzat. “Igandeetan dantzaldia egoten zen, eta han ibiltzen ginen,
|
baina
guk goiz joan behar genuen etxera. Mutilek, beranduago.
|
|
|
|
baina
guretzat beti izango da Blas Lopez.
|