|
2000
|
|
|
Ez zegoen mugarik. Muga Gipuzkoa zen, baita Araba ere,
|
baina
garai hartan Pirinioak ez ziren inongo muga. Hango jendearen artean, halaber, jauntxo tiki anitz zegoen eta une horietan, zergatik ez badakigu ere, Nafarroa Garaian horietako leinu historiko anitz desagertu zen, bertze horiei tokia hartzeko aukera emanez.
|
|
|
Ni beti izan naiz baikorra,
|
baina
garai hartan ilun ikusten genuen dena, oso goibel eta triste. Hala eta guztiz, bistakoa zen diktadoreak ez zuela luzaroan iraungo, azkenetan zela tiranoa.
|
|
2001
|
|
|
Euskal libururik gehienak garai hartan Iruñean argitaratzen ziren; badirudi inprenta lanetarako erraztasun handiagoa zegoela han. Jesuitak Espainiatik bota baino urte pare bat lehenago aurkeztu zuen hau aita Kardaberazek baimena eskatuz,
|
baina
garai hartan agintariak ez zeuden oso jesuiten alde. Hori  horrela da, baina ezagutzea merezi du baimenik ez emateko atera ziren arrazoiak edo aitzakiak.
|
|
|
Neure gaxtean, hiru urteko batxillerra egin ondoan, fabrikan hasi nintzen lanean, hamabost urte nituela. Gorbatadun horietakoa nintzen, egia,
|
baina
garai hartako gorbatadunek ere langiletzat zeukaten bere burua, soldatakotzat. Batez ere, beti bezala, ni bezalako behe baino beheragoko gorbatadunek.
|
|
2003
|
|
|
Eta haren muxua kopetan. Gaur ez dago horrelako txanponik,
|
baina
garai hartan asko erabiltzen ziren berrogeita hamar xentimoko edo pezeta erdiko txanpon haiek.
|
|
2004
|
|
|
" Zer izan da gure aurretik?". Gaur egun, esate baterako, ugari xamar eta onak ditugu emakumezkoak literaturan, bidea urratu da,
|
baina
garai hartan, ausart xamar behar zuen batek gizonezko horien denen artean idazten hasteko.
|
|
|
Ezezko jarrera, gaur egun datorkigun sektore berdinetik zetorrela. Oso mingarria zen
|
baina
garai hartan, boluntarismoz beteta, guk nahi genituzkeen goi mailako helburuetara, hots, lurralde batasunera, autodeterminazio eskubidera eta independentziara joatea ezinezkoa zen. Nik uste dut urrunen iritsi gintezkeen lekura iritsi ginela.
|
|
|
Orduan alde bat hartzen duzu eta ez duzu balio telebistan kronika egiteko. Nola izan litekeen objektibo ez dakit,
|
baina
garai hartako egunkari batek, La tribune de Genevek oso ongi egiten zuen. Bi orritan zabaltzen zuen albistea, erdian marra bat jarri, eta alde batera korrespontsal bat zegoen, beste aldera bestea.
|
|
|
Hizkuntza arazoak genituen, txikitatik eskolan gaztelania hitz egitera behartuak geunden, baina abilezia urria geneukan horretan, eskolara joatea zigor bat bezala zen. Saminduraz ikusten dut orain hori,
|
baina
garai hartan oso gogorra zen zerbait bezala gogoratzen dut?. 449
|
|
|
Urte batzuk pasatu dira,
|
baina
garai hartan aipatzen zenuen Di Ruggeroren izena, esaten zenuen Pietro Di Ruggero, eta jendea zoratu egiten zitzaizun. Ez ardoagatik, ze oraindik ez zuen mahasti erdirik ere, ezpada mendian egin zituen balentriengatik.
|
|
|
Haiek baino lehentxeagokoa, berriz, beste esperientzia hura nuen, igande arratsaldeetan tabernara etortzen zen psikiatrarena, gaur egun hobeto ulertzen dudana, baita beste dimentsio batekin ikusten ere,
|
baina
garai hartan arrasto berezirik utzi ez zidana, nire jarrera sexualari dagokionez... hutsune afektibo bat bai ordea, bere momentuan kontatu dudanez.
|
|
|
Egia esan, eskatu behar izaten genituen gehienetan, animatu ere bai liburuxka horiek prestatzera. Gaur egun, argitaletxeek izango dute zer aukeratua,
|
baina
garai hartan sortu egin behar ziren, egoera oso bestelakoa zen.
|
|
2006
|
|
|
Txillardegikpertsonaia erabiltzen du 1988 arteko erakundearen bilakaeraren kontatzeko.Nabaritzen da, zilegi den bezala, nobela idazlearen esperientzian oinarritzen dela.Lehen atentatuak, eztabaida politikoak taldean eta taldetik kanpo, Frantziaraerrefuxiatzea, banda armatua barnetik ezagutzen laguntzen gaituzten hainbat etahainbat elementu jartzen dizkigu izkiriatzaleak orrialde hauetan. Exkixu fikzio batda,
|
baina
garai hartan, gure herrietan ehunka Exkixu harrapa zitezkeen. Exkixubizkaitar rock talde baten izena bilakatu zen.
|
|
|
Disko bat eskatzen dut eta ia egunero joaten naiz garbigailuak saltzen dituzten dendara, diskoak iritsi diren ala ez jakitera. Eibarren baomen dago disko denda bat, esaten didatenez,
|
baina
garai hartan Eibar urruti dagoniretzat. Autobus interurbanoa ordaindu egin behar da, eta hori dirua amiltzea da.
|
|
|
ohol gazteluetara harriak igo eta handik harrika hasten zitzaizkien batzuetan, txokoren batean ezkutuan gorde eta bat batean oihuka eta espantuka agerturik sekulako sustoak ematen beste batzuetan... Ez dakit orain nolakoak diren,
|
baina
garai hartan horrelakoxeak izaten ziren neska mutilen arteko gorabeherak.
|
|
2007
|
|
|
Bai. Toki guztiak zaizkit politak,
|
baina
garai hartan Iruñean geratu nahi nuen. Aukerak aztertu nituen.
|
|
|
Carlos Mejía Godoy y los de Palacagüina, izen osoa esatera. Musikari nikaraguarrak,
|
baina
garai hartan Espainian arrakasta gaitza lortu zutenak. Geroago jakin genuen, sandinistek Somoza diktadorea bota zutenean, matxinoen aldekoak zirela eta horregatik zebiltzala, nonbait, erbestean.
|
|
|
Gaur egun kasik desagerturik dago. Ontzi bakan batzuek oraindik jarraitzen dute legatza harrapatzen teknika hori erabiliz, batez ere Capbretón inguruko uretan,
|
baina
garai hartan kako arrantza oso hedaturik zegoen, eta 200 metroko sakoneran aritzen ziren arrantzan, eta ez bakarrik legatza harrapatzen, espezie gehiago ere harrapatzen baitzituzten: berdela, e.a. Ontzi flota hark bisiguaren harrapaketan ere jarduten zuen, Kantaurian bisiguak bazirenean.
|
|
|
Aristotelesen liburua galdu eta zenbait mende geroago, arabiarren bitartez heldu zen halako batean –erdia, bedere– Arte Poética bedeinkatu hura kristauen artera,
|
baina
garai hartako itzultzaileak ez omen ziren arras fidagarriak; beraz, gaur egun ezagutzen dugun bertsioa, Maria Josefaren ustez, urrun samar ere egoten ahal zen jatorrizko lan hartatik.
|
|
2008
|
|
|
Aurrerago aipatutako taldeez gain, han daude erreferentzia izan diren beste batzuk, Cicatriz, Odio, Tijuana in Blue eta Eskorbuto, adibidez. Grabazioak ez dira kalitate oso onekoak,
|
baina
garai hartako giro sutsuaren ispilu fidelak dira. Ispilu horri begiratzen diote oraindik gazte askok, mitifikatzerik nahi ez duten" mito" horien energiak kutsatuta.
|
|
|
Hemen ildo gogorragotik joan izan da kontua urtetan. Badirudi orain panorama askoz irekiagoa dela,
|
baina
garai hartan, 1990eko hamarkadaren hasiera erdialdean...
|
|
|
Etxez etxe dirua eskatzen hasi ginen herrian gauzak egiteko. Orain auzolanean egiten dira gauzak eta diru sarrerak bankutik,
|
baina
garai hartan ez zen horrelakorik.
|
|
|
UCEMen negozioa ez zen argindarra,
|
baina
garai hartan ez zuen beste erremediorik izan, munduko beste enpresa gehienek bezala, bere lantegiek behar zuten argindarra sortzea baino, horiek zekartzan gastu guztiekin. Harik eta enpresa batzuk agertu ziren arte argindarra modu fidagarrian eta nahi adina eskaintzen zutenak.
|
|
2009
|
|
|
Gerrak bitan banandu zuen Europa,
|
baina
garai hartan arerioak zirenak aliatu dira gaur Europar Batasunean.
|
|
|
Hasieran ez genion eman duen garrantzia (eta ematekoa zen), baina C 60 aren egitura berez sortzen da. Gaur egun begi bistakoa da,
|
baina
garai hartan ez zen.
|
|
|
Txoritan ari ginen, badakizu, karabinekin eta. Orain debekaturik dago,
|
baina
garai hartan sekulako hamaiketakoak prestatzen genituen. Asteburu hartan Berriogoitiko neska batzuk gonbidatzekoak ginen eta... tira, horrek ez du axola, barkatu...
|
|
|
Handik pikotxa eta pala hartuta, hilotzak zeuden tokira joan ginen. Orain galsoroak eta daude toki horretan,
|
baina
garai hartan sasia besterik ez zen. Harrizko gurutze zahar bat zegoen handik hurbil.
|
|
|
–Arraroa ote den? Bai,
|
baina
garai hartan dena zen arraroa?.
|
|
|
Migel Goiaingeruari bedratzi urrena (1956), Meza saindua (1958) eta Bederatzi urren beharrezkoenak eta eliz otoitz batzuk (1958). Horietaz gain, Urte guziko homiliak izeneko bilduma ere prestatu zuen, liburu mardul batean argitaratzeko asmoz,
|
baina
garai hartan atera zen ordenatik eta argitaratu gabe gelditu zen.
|
|
|
Halere, instituzio zibilek ere askotan parte hartu izan dute Elizaren prozesu horretan, bi aginteak (zibila eta eklesiastikoa) elkarrekin aritzen baitziren lanean. Gure garaietan beharbada ez da ongi ulertzen,
|
baina
garai hartako mentalitatea oso bestelakoa zen. Autoritate zibilak kristauak ziren eta erakunde zibilek ere Elizak irakatsitako kristau fedea, morala eta ikuspegia onartzen zituzten oinarri bezala beren eginbeharra betetzeko.
|
|
|
EAk ere argi dauka sozialistek eta popularrek erdietsi egin dutela bere garaian Orejak eta Redondok bilatutako gobernu frontista. Moduak aldatu dituzte,
|
baina
garai hartako filosofia ez. Mikel Irujo EAko eledunak kritikatu du akordio horrekin Patxi Lopezek euskal gizartea zazpi urtez engainatu duela, idazkari nagusi izendatu zutenetik Redondoren jokamoldetik urrundu nahi izan badu ere, azkenean hark bultzatutako akordioa sinatu egin duelako.
|
|
|
Diplomatikoa da Ladis, baina gure arteko lehia erabatekoa zen. Orain oso ondo konpontzen naiz berarekin,
|
baina
garai hartan, biak goian geundenean, harremana ezin zen izan hain ona. Baina, tira, orain orduko pasadizoak eta anekdotak kontatzen dizkiogu elkarri?.
|
|
2010
|
|
|
Pixka bat pairatu dugu egoera. Pentsu nuen eskuaraz mintzatzea gauza naturala zela,
|
baina
garai hartan, Maulen hasteko, zokoratuak izanak gara eskualdunak ginelakoz… Esan dezaket gauzak aldatu direla gaur, Mauleko burgesia ikusi dugularik pastoralerat jiten edo euskara kurtsoak hartzen. Halere haur denborako pairamenak ez baitira aisa ahazten, oinarri horren gainean izan ditut geroztik sentimendu asko.
|
|
|
Berorik eman gabe ere eraldatzen zituzten jakiak, gatzetan jarrita, ketuta, onduta edo marinatuta; gaur egun gutiziatzat hartzen ditugu,
|
baina
garai hartan ezinbesteko baliabideak ziren elikagaiak kontserbatzeko.
|
|
|
Berorik eman gabe eraldatzen diren jakiei dagokienez, berriz, hor daude gatzetan jarriak, ketuak, onduak edo marinatuak; gaur egun gutiziatzat hartzen ditugu,
|
baina
garai hartan ezinbesteko baliabideak ziren elikagaiak kontserbatzeko.
|
|
|
Ereagatik Matxitxakora, Elburua Gernika eta Aberria. Izatez, Getxokoa da Elortza,
|
baina
garai hartan Parisen bizi zen. Hizkuntzaren biziraupenerako ikus entzunezkoak zuen garrantziaz jakitun, hainbatetan gainditu zuen muga, orduko pertsonaia eta egoerak plazaratzen dituzten euskarazko lanak filmatzeko.
|
|
|
...n Más allá del bien y del mal irakurtzerakoan hantxe ikusi, eta irakurtzen hasi orduko argi bat piztu baitzitzaidan oroimenaren gelarik ilunenean; geroztik, bospasei liburu itzuliak ditut euskarara, baita munduko poeta handi batzuen poemak ere, zure akuiladari zor diot, Damaso, maila handi batean, neure ahalegin hori, bihotzez eskertzen dizudana?, eta ez nuke gaur lan handirik esaldia itzultzen,
|
baina
garai hartan, astindu ederra eman zenidan, Damaso, mailutzar batekin buruan jo baninduzu bezala; eta mailukadak Axularrengana eraman ninduen, jakina, zeinak aspaldi esan baitzuen problema euskaldunona zela eta ez euskararena; garai batean, haatik, gaiarekin obsesionatuta ibili nintzen: irakurtzen nuen egunkarian gaztelerazko esaldi bat, ahalegintzen nintzen buruz itzultzen?
|
|
|
Izan ere, Domingo kontsekuentea zen, bai, baina bide okerretik zebilen; ulertu ere, ulertzen nion jarrera, jakina, nik ere neure krisia izan bainuen, Jainkoagandik urrundu ninduena, neure buruaz beste egiteko punturaino ia;
|
baina
garai hartako gizona ere banintzen. Domingo baino askoz lotuagoa ere bai, bistan da?, eta aurreiritzi asko nituen, baita betiko inertziak ere, anaia deskalifikatzera eta nik neuk eraiki niòn idulkitik botatzera bultzatzen nindutenak, buruan bainuen, besteak beste, Domingok Jainkoaren laugarren manamendua hautsi zuela:
|
|
|
–Halakok edo holakok euskaraz ikastea lortu badu, nola ez dugu lortuko eskola sistema on batez belaunaldi berria osorik euskalduntzea??. Ez dakit esaldi hori orduko paperetan inon idatzirik dagoen hitzez hitz,
|
baina
garai hartako ikuspegi kolektiboan aski oinarri zabala eskuratu zuela uste dut.
|
|
|
Eskola kontuetan ni izaten nintzen buru, eta kalekoetan bera nagusi. Banaketa horrek, urteek aurrera egin ahala, beharbada niri emango zidan nolabaiteko lehentasuna,
|
baina
garai hartan kaleko saltsak eta giroak gaur ez bezalako munta zeukaten gure bizitzetan, eta ikasgaietan txapeldun izateak txori kakaren balioa zeukan harrapaketan, txabolak egiten edo harri jaurtiketan nabarmentzearen aldean. Eskolako aulkiberoa nintzen honek ere onartzen zuen hori; zer esanik ez, beraz, kaleko erregea zen Mikelek.
|
|
|
Izan ere, Domingo kontsekuentea zen, bai, baina bide okerretik zebilen; ulertu ere, ulertzen nion jarrera, jakina, nik ere neure krisia izan bainuen, Jainkoagandik urrundu ninduena, neure buruaz beste egiteko punturaino ia;
|
baina
garai hartako gizona ere banintzen —Domingo baino askoz lotuagoa ere bai, bistan da—, eta aurreiritzi asko nituen, baita betiko inertziak ere, anaia deskalifikatzera eta nik neuk eraiki niòn idulkitik botatzera bultzatzen nindutenak... buruan bainuen, besteak beste, Domingok Jainkoaren laugarren manamendua hautsi zuela: izan ere, aita zernahi izan zitekeen, niri ere ez zitzaizkidan sarritan gustatzen haren manerak, baina aita beti aita; buruan nuen anarkistak jainkogabe madarikatu batzuk zirela, eta buruko harrian nituen aspaldi zizelkatutako esaldiak:
|
|
|
...á del bien y del mal irakurtzerakoan hantxe ikusi, eta irakurtzen hasi orduko argi bat piztu baitzitzaidan oroimenaren gelarik ilunenean; geroztik, bospasei liburu itzuliak ditut euskarara, baita munduko poeta handi batzuen poemak ere —zure akuiladari zor diot, Damaso, maila handi batean, neure ahalegin hori, bihotzez eskertzen dizudana—, eta ez nuke gaur lan handirik esaldia itzultzen,
|
baina
garai hartan, astindu ederra eman zenidan, Damaso, mailutzar batekin buruan jo baninduzu bezala; eta mailukadak Axularrengana eraman ninduen, jakina, zeinak aspaldi esan baitzuen problema euskaldunona zela eta ez euskararena; garai batean, haatik, gaiarekin obsesionatuta ibili nintzen: irakurtzen nuen egunkarian gaztelerazko esaldi bat, ahalegintzen nintzen buruz itzultzen... eta askotan ezin izaten nuen; euskara malda gora egiten zitzaidan, beraz, gazteleraren aurrean...
|
|
|
Horiez gain, Madrilera bizitzera joan ziren lehengusuek bidaltzen zizkigutenak, Enid Blytonenak kasu gehienetan. Tintinen album batzuk ere bagenituen,
|
baina
garai hartan hauek ez ziren liburutzat hartzen. Tebeoak ziren besterik gabe.
|
|
|
Elgoibarko elektrotresna denda hartan disko bat eskatzen nuenean ia egunero joaten nintzen hara, iritsi zen ala ez jakitearren. Esan zidatenez Eibarren ba omen zegoen benetako disko denda bat,
|
baina
garai hartan Eibar urrutitxo gelditzen zitzaidan. Herriarteko autobusa ordaindu egin behar, eta hori dirua amiltzea zen.
|
|
|
Gaur egun oso ezagunak diren idazleak
|
baina
garai hartan hasi berriak zirenak ere bazeuden, Antonio Muñoz Molina, esaterako, 1987ko irail hartan bi artikulu liburu eta Beatus ille eleberria baino ez zituena argitaratuta. Berehala egingo zen famatua, udazken hartan bertan argitaratu baitzen bere El invierno en Lisboa eleberria.
|
|
|
[23] D. Juan Antonio Urkizu, 35 urteko goizuetarra,
|
baina
garai hartan Aranoko erretore zena, 1730eko urriaren aurrenetan pilota partida bat ikustera joana Hernanin tokatu omen zen Minondo jaunarekin, eta bazter batera deiturik galde egin ere bai kontzientzia lasa ote zeukan, eta farreaxal bat eginez: pregunto el dicho Minondo porque le decia; a lo qual le volvio a decir, cómo tuvo el valor de pasar a perder una donzella de semenjante calidad, estando apalabrada con Maria Clara Zulaica.
|
|
2011
|
|
|
Pentsa ezazu, garai hartako Donostia ingurua guztiz euskalduna zen, eta baserritarrek, esaterako, ez zekiten erdaraz.Euskara batuaren aldeko sutsua izan zinen. Orain egina dagoela dirudi,
|
baina
garai hartan eztabaida latza izan zenuten.Oso eztabaida latzak izan ziren. Gure artean, alde batetik, Mitxelena zegoen; eta, bestetik, Krutwig.
|
|
|
nola funtzionatzen zuen errege olak, zeinen ongi lan egiten zuten garai hartako langileek edota tekniko adituek.Nola eragin zieten eraso horiek bertako langile eta herritarrei. Garai hartan, egun baino jende gehiago bizi zen Aezkoan. Egun ez da mila biztanlekoa ere ibarreko bederatzi herrietako biztanle kopurua,
|
baina
garai hartan bi mila ere baziren. Zeharkako kalteak handiak izan ziren; batez ere, Konbentzio Gerran.
|
|
|
Bukolikoa. " Herri txiki batekoa naiz,
|
baina
garai hartan oso hirizalea nintzen". Bidaiatzako zaletasuna ere bazuen, eta 1989ko Gabonetan Dominikar Errepublikara joan zen oporretan.
|
|
|
Alor politikoa garrantzitsua da eskubide jakin batzuk lortzeko,
|
baina
garai hartan errieta batzuk izan ziren. Politikan aritu nahi zuten emakume batzuk botere gosea zuten, beren buruetan segurtasun ikaragarria erakusten zuten, eta beste guztioi gauzak eurek ikusten zituzten bezala ikusarazi nahi zizkiguten.
|
|
|
Korrika joan nintzen etxera, eta ez nuen ezer esan. Ez dakit oraingo umeek zer egingo luketen,
|
baina
garai hartan ez genuen ezer esaten. Etxera joan eta txerri janetara bota nuen harmonika.
|
|
|
Ni hasi nintzenean Azpeitian bakarrik nengoen. Orain mutil asko ari da horretan
|
baina
garai hartan ni bakarrik nengoen. Orain toki guztietan daude dantzako eskolak edo klaseak eta gero eta jende gehiago aritzen da dantzan.
|
|
2012
|
|
|
Ondoren, bere anaiak tropa frankistekin lan egin behar izan zuela oroitu du Iturainek. " Egun xelebrekeriak dira gertaera horiek,
|
baina
garai hartan une mingarriak eta gogorrak izango ziren, dudarik gabe. Halako beste kasu batzuk ere badaude herrian,
|
|
|
Bazterketa baten kronika egiten du Koldo Izagirre idazleak Jazinto Rivas Elgeta trikitilariari buruz idatzitako liburuan, Elgeta, Sasiaren sustraiak lanean. XX. mendeko herri folklorearen funtsezko osagaia izan zen trikitia, gurera langile italiarrek ekarritako musika tresna,
|
baina
garai hartako eragile kontserbadore zein ezkertiarrek ez zuten berehalakoan onartu. Tresna izendatzeko erabilitako bost izen aipatzen ditu horren frogatzat Izagirrek:
|
|
|
Bikiniaren adibidea da horren erakusgarri garbiena. 1946 urtean asmatu zuten,
|
baina
garai hartan inork ez zuen jantzi nahi izan, gehiegi erakusten zuelakoan. «Modeloek ere ez zuten jantzi nahi, dantzariek bakarrik erabiltzen zituzten», azaldu du Birksek.
|
|
|
Bi arlo ezberdin dira, baina orduan ez ziren bereizten, garai hartan esan nahi dut. Orain ikasleek biak bereizteko aukera daukate,
|
baina
garai hartan ez.
|
|
|
Gainera, ARCOko zuzendariak gaineratu duenez, duela 15 edo 20 urte bezain berritzailea eta esperimentala izaten jarraitzen du azokak. Agian, gaur egungo esperimentatzeko modua gogoetatsuagoa da eta ez hain ikusgarria edo bisuala,
|
baina
garai hartan bezain berritzailea da, edo gehiago, adierazi du.
|
|
|
Helduaroan, Markina Xemeingo biztanleengan gerrak izan zuen eraginari buruz gehiago jakiteko gogoa piztu zitzaidan,
|
baina
garai hura bizi izan zuten inguruko pertsona gehienak hilda zeuden, eta liburuen bidez gehiago jakitea zaila zen; besteak beste, Gerra Zibilean gure herrian gertatu zenari buruz gutxi zegoelako idatzita.
|
|
|
Ez dakit Odriozolak nola pentsatzen zuen duela 35 urte,
|
baina
garai hartan inork uste ez zuena aurreratu dugula esango nuke, inork pentsatzen zuena baino askoz gehiago egin dugula aurrera uste dut nik seguru Odriozolak hori ere ikusten duela. Agian berarentzat izpi hutsak besterik ez dira zango.
|
|
2013
|
|
|
Ez. Gerora, baten bat inplikatu zen horretan ere,
|
baina
garai hartan gure artean ez zen ETAkorik. Guk geure lana egiten genuen.
|
|
|
Zarata kenduta, orain oso garbi aditzen dira haien ahotsak eta musika tresnak; mirari bat bezalakoa izan da», azaldu du Agerrik. Beste diskoan, berriz, egun grabatutako kantuak daude,
|
baina
garai hartan jotzen zituztenak. Jo arren, grabatu ez zituztenak batzuk, eta bestelako dantzak besteak:
|
|
|
Baina garai hartan... Orain oso argi dago,
|
baina
garai hartan, ikerketak hasi genituenean, asko kostatu zitzaigun. Ni bizi nintzen tokian, adibidez, bizilagun askok, lagun askok, hitza ukatu zidaten; ordu arte nire lana txalotzen zuen jendea zen, komunikabideetan eta ETAren eta GRAPOko komandoen kontra ikusten nindutenean animatzen ninduen jendea, baina Galindo jenerala espetxeratzeko eskatu nuenean, ez zuten ulertzen nola gal genezakeen denbora horretan, ETAk atentatuak egiten jarraitzen zuen bitartean.
|
|
|
Langileak ez ziren profesionalak, nahiz eta batzuek bederen inplikazio handia izan zutela hauteman dezakegun. Hori kontuan harturik, begi bistakoa da ez dezakegula egunkari edo astekari profesionalekin parekatu,
|
baina
garai hartan nagusitzen ari ziren informazio iturri eta kazetaritza ereduen eta Eskualduna k zituenen arteko konparaketa bat egin dezakegu.
|
|
|
Graf von Stauffenberg nor zen eta zer egin zuen irakasle batzuetatik kanpo, inork ez du ezagutzen gure artean. Alemanian uztailaren 20an bere oroimena ospatzen dute,
|
baina
garai hartako aliatuek, ez dute ezer ospatzen. Hitlerren kontra erasorik handiena antolatu zuen 1944an.
|
|
|
" Manolo Sanjuanek esan izan du gaztetan mekanikoa izan nahi zuela,
|
baina
garai hartan mekaniko bezala ez zela ezer askorik irabazten, eta tailagile moduan lana eginez gero, berriz, hiru pezetako soldata ematen zietela; badaere, horrekin arrautza bat erosteko aukera zutela.
|
|
2014
|
|
|
Autobusetik kanpo baturik zirudiena autobusera igotzean banatu egiten zen, ordea. Futbola izan zitekeen,
|
baina
garai hartan politika izaten zen eztabaidagai nagusia metro erdiko haien artean. Pentsa.
|
|
|
Kasete hura berriz entzutea da nire buruari jarri diodan ariketa, honenbestez. Gaur egun pirata> esango li tzaioke, ez baitzuen osKorri beste hitzik gainean,
|
baina
garai hartan inori ez zitzaiokeen halako izendapenik burutik pasako. Ez dut, ordea, kasete hura zintaz betetako zapata kaxa hautsezta tuetan topatu.
|
|
|
Arazo handia zegoen, baita hizkuntzalaritzaren ikuspegitik ere. Gaur egun gauzak normalizatuta daude,
|
baina
garai hartan oraindik batuari buruzko eztabaidaren arrastoek irauten zuten. Batzuek onartzen zuten, beste batzuek ez.
|
|
|
" Gaur egun, astebetean sendatzen da
|
baina
garai hartan hainbat milioi hil zituen".
|
|
2015
|
|
|
64 Zazpi urte lehenago argitaratua zen, 1973an,
|
baina
garai hartan, euskal literatura sistema garapen bizian zela, zazpi urte denbora mordoa zen lan honetan bertan ikus daitekeen moduan.
|
|
|
Egileak filosofiaren eta mistizismoaren inguruan egindako irakurketak eta ikasketak daude liburua osatzen duten poemen oinarrian.Nobel saria 1948anLiteraturako Nobel saria eman zioten 1948an. Hurrengo urteetan idazten jarraitu zuen, hil zen arte (1965),
|
baina
garai hartan ondu zituen lanek ez dute The Waste Land eta Four Quartets ekoek adinako oihartzun eta itzalik.1983an kaleratu zen T. S. Elioten poemen itzulpenekin osatutako euskarazko aurreneko liburua, eta, oraingoz, bakarra: T. S. Eliot euskaraz (Hordago).
|
|
|
Scarlattiren CD bat kopiatu eta oparitu zidan, noizbait kantata horiek elkarrekin interpretatuko genituen esperantzaz, seguruenez. Egun izen ona lortzen ari da barrokoaren mundutxoan, entzun dudanez,
|
baina
garai hartan tematia izatea zen haren xarma bakarra. Azkenean, etxera gonbidatu nuen bakarrik nengoen asteburu batez, Monteverdiren madrigalak entzuteko aitzakiaz.
|
|
|
mahai baten inguruan zeuden EAJ, HB, Ezker Batua, EA, UA... Aldiz, PSOE eta PP ez zeuden,
|
baina
garai hartan horiek guztiak hor eserita egotea berria zen?. EAJren jarreran eta estrategian eragina izan zuela uste du Fernandezek:
|
|
|
Euskal Herriko egoera ez da hori, ordea, edonork dakien bezala. Marc Legasseren idazlanak ezagutu izan banitu bestelakoa izango zen igual nire aburua
|
baina
garai hartan hitzez hitz hartua nuen neure fede berriaren katexima, eta gogoan dut behin batez, trenean, Legorretako Joxemarittorekin eztabaidan nola aritu nintzen, aberria zela eta ez zela; ez da egia eztabaidatu genuenik ere: nork bere iritzia bota zuen.
|
|
|
Hego Amerika edo, hobeto, Afrika aldera joango nintzela, hango ezeukien alde zerbait egiteko, misiolari laiko moduan edo. Orain ugari dira Gobernuz Kanpoko Erakunde zibilak, hirugarren mundu deritzan horretan laguntzen dabiltzanak, edo kooperante in ternazionalistak bestela,
|
baina
garai hartan ez zen horrelakorik, edo nik behintzat ez nuen ezagutzen. Hortik misiolari laikoaren ideia xelebre samar hori:
|
|
|
alde batetik, bere lengoaia propioa aurkitu eta garatu behar izan du erritmo bizian, beste arte diziplinekin berdinduko bazen; eta aldi berean, pinturaren baitan sfumato teknikak edo akrilikoaren sorrerak suposatu zuten iraultzaren maila bereko aurkikuntza teknikoak egin behar izan ditu oso epe laburrean. Griffithek Dickens hartzen zuen eredu,
|
baina
garai hartan James Joyce ia ia iristear zen literaturan. Atzerapen horren pisua nabari zen lehen urrats haietan.
|
|
|
Ez da, ordea, egia. Azpiegiturari buruzko bilerak egiten zenituzten, hori hala da,
|
baina
garai hartan ez zenuten politikari buruz apenas hitz egiten.
|
|
|
Ezkongabeak eta adingabeak ziren biak, artean 21ak bete behar baitziren nagusi izateko. . Bitxia da,
|
baina
garai hartan alabaren hankartean kokatzen zen familiaren ohorea?. Alta, semeen kasuan desberdina zen afera, guztiz:
|
|
|
Gaur egun ez litzaidake batere, azkenean neu ere DVDra pasatu bainaiz, mundu guztia bezala;
|
baina
garai hartan ez nuen nire altxor zinematografikoa inolaz ere galdu nahi. Klasikoen bilduma egiten nenbilen, bi asterik behin ateratzen ziren zine faszikuluak txintxo erosiz, eta halaxe esan nion:
|
|
|
1960 hamarkadan irauli zen egoera, batasunaren aldekoak bildu, eta eredu argia, zehatza eta egokia aurkeztu zutenean. Aurrerapauso ikaragarria gertatu zen euskara batua, ondorengo urteetako jardunak erakutsi duen bezala,
|
baina
garai hartan izandako eztabaida garratzek bitan banatu zituzten euskaldunak. Uste izatekoa denez, gauzak guztiz atera ziren bere onetik eztabaida giroan:
|
|
|
Xalbador Garmendiaren irudiko, bestalde, logikoa zen Anaitasuna eta Zeruko Argiak ziotena,
|
baina
garai hartan pentsaezin bezain gauzaezin ei zen euskara hutsezko egunkari bat:
|
|
|
Militar nazi haiek oinez igo ziren goiko partera, eta gero segi egin zuten bertakoek Aitzpeko Minak deitzendioten lekurantz. Gaur egun Aitzpeko Minetarainojoateko bide ederra dago, autoz ere lasai asko joandaiteke,
|
baina
garai hartan oinez joan beharra zegoennahitaez. Herritik Minetara joateko badago kilometropasea, apika bi kilometro.
|
|
|
Mencía del Aguila, Frantzisko Salcedoren emaztea. Ospedal anderea, on Frantziskoren neskamea da,
|
baina
garai hartan pixka bat harritzekoa dena,, andere, titulua ematen zaio, agertzen zituen bertute eta zintzotasunagatik.
|
|
|
Neoliberalismo ortodoxoa gainditu dela neurri handi batean ukaezina da, lehen esan dugunez, baina aldi berean, hura gainditzeko egin den apustu ekonomikoa desarrollismoan oinarritu da nagusiki. Ez da XX. mendeko desarrollismo klasikoa, ehuneko ehunean,
|
baina
garai hartako joera nagusiak errepikatzen ari dira une historiko honetan. Lehenik, duela hamarkada asko bezalaxe, ondasunen pilaketa natura baliabideen ustiaketan zentratua dago.
|
|
|
Lapurzulon dagoen 10 hektareako mendi bat 5.800 pezetaren truke saldu zen 1915an, langile baten eguneko soldata pezeta eta erdikoa zenean. Orain ez du ezer balio,
|
baina
garai hartan bai, ikatza ekoizten zelako bertan.Esaten da Olentzero eta Mari Domingik txarto portatu diren umeei eramaten dietela ikatza. (Julia Barberena, Pablo Azkoagaren emaztea, hasi da hizketan): Ikatza egitea zer zen ezagutu dugunontzat ogibide horren gogortasuna adierazteko modu bat da Olentzeroren ospakizuna.
|
|
2016
|
|
|
Esan nahi dut: Lemoizen garaian, adibidez, jende asko mobilizatu zen,
|
baina
garai hartan monopolioa zegoen, eta ezin ginen beste leku batera joan. Orain, egoera aldatu da, zorionez.
|
|
|
Ez dut kazetaririk ezagutzen frontera derrigortuta joan denik. El Diario Vasco n postu finkoa nuen nik,
|
baina
garai hartan, Reala Championsera sailkatzea zen lan bidaiatxo bat egiteko aukera bakarra. Horregatik, egitura bat muntatzen joan ahala, lanpostu finkoari uko egin eta freelance hasi nintzen.
|
|
|
" Eta bertsoa ez dago ulertzerik ez badugu komunitatean, herrian kokatzen. Orain nekez suma genezake Irunen horrelako komunitaterik halere badugu, zorionez,
|
baina
garai hartan Lopetegi eta beste asko izango ziren bertsotan aritzeko gai. Bera izango zen onentsuenetakoa".
|
|
|
Françoise d' Eaubonne frantziarrak bereganatu zuen terminoa,
|
baina
garai hartan hainbat mugimendu ekofeminismo hitza erabiltzen hasia zen. Gerra Hotzaren testuinguruan sortu zen:
|
|
|
Pekin, XIII. mendea. Marko Poloren hitzetan," munduko hiririk handiena, ederrena eta aberatsena" zen,
|
baina
garai hartan Khanbaliq (Khanaren hiria) zuen izena, Kublai Khan buru zuen mongoliar inperioaren hiriburua baitzen. Hantxe jaio zen 1220 urte inguruan Bar Sauma, gerora, monje nestoriotarra izaki, Rabban (maisu) titulua jaso zuena.
|
|
|
Aldizkaria sortu zuenean, 14 urte neuzkan, marraztea gustatzen zitzaidan beste ezeren gainetik, eta aitak, oso bere estiloan, erabaki zuen seme nerabearen marrazkiak argitaratuko zituela aldizkarian. Lotsa dezente ematen didate marrazki haiek egun,
|
baina
garai hartan primeran pasatzen nuela ezin uka. Geroago, 18 nituela, idazteko aukera ere eman zidaten.
|
|
|
Izan ere, giro sozial eta politikoa benetakoa izateaz gain, Bassanik berak eta bere familiak ere jasan zituzten faxismoak indarrean ipini zituen lege arrazialak eta haien ondorengo bazterkeria; senitarteko batzuek, pasarte batean iradokitzen zaigun bezala, nazien errausteko labeetan izan zuten akabua. Berak, zorionez, ihes egin ahal izan zuen,
|
baina
garai hartan Ferrarako giro antifaxistan mugitzen zen, eta horren ondorioz kartzelara sartu zuten 1943ko maiatzean, bi hilabetez, faxismoa erori zen arte. Urte hartantxe ezkondu eta Florentziara joan zen bizitzera, nortasun faltsuaz.
|
|
|
Antzerkia nire bizitzatik kanpo zegoen,
|
baina
garai hartan, progrea nintzenez, Cómicos de la Legua ren Nafarroa 1.500 ikusi nuen Plaza Berrian, eta harritu nintzen; eta Artzeren Hitzez eta hotsez?, eta hunkitu nintzen. Eta Manel Barceló aktorea ikusi nuen Dario Foren La tigresa y otras historias egiten?, eta flipatu nuen.
|
|
|
Elkarrizketa bertan behera uzten dute etsaia hurbiltzen ari baita. Etxe miaketa egiten dute, jauregi miaketa da kasu horretan,
|
baina
garai hartako etxe miaketa oroitarazi nahi dituena:
|
|
|
Ez eta Sinaiko penintsulan garai hartako aurkikuntza arkeologikorik ere. Exodoan aipatzen diren hiriak Eilat, Tel Arad, Qadhesh Barnea errealak dira
|
baina
garai hartan ez ziren existitzen edo garrantzi gutxi zuten. Judako Erreinuaren garaietan ordea, istorioa idatzi zenean, agertzen diren hiri eta tokiak berebiziko garrantzia zuten (Finkelstein, 2011: 55).
|
|
2017
|
|
|
" Hogei urte daramatzat Aralarren artzain eta hasi berritan harrapatu ninduen 2002ko kontuak. Orduan ere pistak egitea eskatzen genuen
|
baina
garai hartan, mankomunitateak ezezkoa eman zuen. Ez genuela ezer egiterik esan ziguten".
|
|
|
Aitak Hernaniko Orbegozo lantegian egiten zuen lan eta hori ez da garrantzirik gabeko ñabardura. Gaur egun oso gutxi eragiten dio senideari gurasoen langintzak,
|
baina
garai hartan oso bestela zen kontua, lanak den dena antolatzen baitzuen bere inguruan. Gure auzoan baserritarrak eta kaletarrak zeuden, eta gu bigarren multzokoak ginen.
|
|
|
Txikitatik deitu izan zien amona Gracielak horrela,
|
baina
garai hartan Lunak ez zekien limoiondo haren atzean zenbat abentura zeuden, orain bai, ordea. Eta Violetari gaia nola atera pentsatzen hasi zen berriro.
|
|
|
Sentitzen dut beste istorio hura
|
baina
garai hartan mutil koskor bat besterik ez nintzen sekula ez nuen izan zurea bezalako amarik zenbait fintasun erakusteko hori jakinda alferrik sufritzea besterik ez luke egingo bai arrazoia duzu alferrik litzateke Candaceri ere ez noski
|
|
|
Txirrindularitza taldea sortu berria da, baina bidea irekitzen hasi gara pixkanaka. Iraganeko Danenak talde profesionala eduki zuen,
|
baina
garai hartan errazagoa zen, beste ezer ez zegoelako. Egungo egoeran, bideraezina da hori Euskal Herrian.Zein litzateke etorkizunerako erronka. Haurrei herritik atera gabe, formakuntza osoa emateko aukera izatea, benjaminetatik hasi eta jubenilak arte.___ Bizikletari estuki lotutaVillabonako Irrintzi txirrindulari elkartean egin zituen Ander Altunak txirrindulari gisa lehen urteak; sei urte, hain zuzen ere.Taldea desagertu ondoren, kadete zelarik, Beasainera joan zen Loinaz taldera eta, Zarautzen urtebete igaro eta gero, Goierrin egin zituen afizionatu mailako hiru urte Ordiziako taldean.
|