|
2000
|
|
|
Gure inguruan jendea mugitzen hasia zen kanposainduko sarrera aldera, samalda apainaren agurra jaso beharrekoa heldu zen seinale. Haiekin bateratzeko keinua egin nuen,
|
baina
emakumeak finki kontzen zidan besotik.
|
|
2001
|
|
|
Ez zekien. Egia esan, ordubete pasa zuten berataz berba egiten
|
baina
emakumeak ez zuen ahorik zabaldu. Ederra zen.
|
|
|
Batbatean emakume bat heldu zen taberna aurretik kairantz. Goiok eskua aurpegiaren aurrean zabaldu zuen ia automatikoki,
|
baina
emakumea gelditu egin zen, Goioren ama baitzen emakume hura.
|
|
2002
|
|
|
Bi lagunak aztertu zituen, mantso, denbora hartuz. Hurbilago egongo zen hogei urtetik hogeita hamarretik baino,
|
baina
emakume adinduagoaren rola hartu zuen. Argi zegoen ederki zekiela zertan ari zen.
|
|
|
–Hain tuntuna ez banintz, lurretik janaraziko ninan bota dunana,
|
baina
emakume tuntuna naun, eta...
|
|
2004
|
|
|
Barne zarata isilarazteko ahalegina egin du emakumeak musika zinta bat atera eta kasetean sartuz. Musikak piztia baretuko duen itxaropena galdu barik, gizonak eztabaida ahazteko ahalegina egin du,
|
baina
emakumearen azken hitzen zorroztasunak bide garratz bat ireki dio eztarritik behera. Autoaren argiek errepidearen iluntasunean bidea irekitzen duten bezala, hala dabil garraztasuna bere samatik behera.
|
|
2005
|
|
|
Koronelak poltsikotik ateratzen hasia zen paketea bere lekuan utzi du. Gero, libre geratutako eskua bular aldeko kondekorazio distiratsu eta koloretsu ugarietatik pasatu du, bera ere nor badela erakutsi nahi balu bezala,
|
baina
emakumeak bere tokia hartu du, aulki bi dituen mahaiaren aldean, eta paperak birpasatzen hasi da, arreta handirik eman gabe. Koronela, kontrastean, beltzarana da, bai ilez –urdintzen hasitakoak izan ezik– bai azalez, eta emakumea baino nagusiagoa, aurpegi zaildua.
|
|
|
irola eta konketa beltzak, ate makurdun dutxa angeluan, ispilua, eta konketa azpian armairutxo bat. Sinplea
|
baina
emakume baten gustuaz egina eta lurrintsua. Garbigailuaren gainean dagoen toallentzako esekitokia berogailua ere badela ohartu da, eta gainera Madokak piztuta utzi dio, dutxatik irteterakoan toalla bero topa dezan.
|
|
|
Aldamenekoari, ostera, ondo egiten zuela
|
baina
emakumea zela igartzen zitzaiola esaten entzun nion.
|
|
2006
|
|
|
Hitz zaparrada noiz bukatuko zain daude Nerea eta bere izeko, behingoz Luisari kasu egiteko,
|
baina
emakume hari begira geratu dira, hitzek zorabiatuta bezala, esnatu da esan duen arte. Berriz agertu da urre zati distiratsua errekako harrien artean.
|
|
2007
|
|
|
–Oraindik ohean da, atzo oso nekatuta zegoen eta ez dut oraindik esnatu nahi izan. . MJ emakumearen begirada aztertzen ari da, beldur edo mespretxuaren bila,
|
baina
emakumea beti bezain irribarretsu agertu zaio?. Zer behar duzu, andereño?
|
|
2008
|
|
|
–Vronsky makurtu egin zen treneko bagoira sartzera zihoala,
|
baina
emakume hari berriz ere so egiteko beharrizana sentitu zuen, ez ederra edo dotorea zelako, ezta haren figura osoari zerion soiltasun xarmagarriagatik, ezpada haren begitarte liluragarriaren aldartea, Vronskyren ondotik iragan zenean, bereziki goxoa eta xamurra zelako.?
|
|
|
Gure kontzientziarako konponbide polita dira kola intxaurrak, zertan uka. Herriko agureentzat direla entzun dugu,
|
baina
emakume heldu batek ere gustura hartu dit bat, eta bigarrena eskatu.
|
|
|
Apur bat lasaitutakoan, etsi etsian, inguruko bazterretan zebiltzan prostitutei hurbildu zitzaien argibideren bat lortu nahian. Edozein informazio eskertuko zuen,
|
baina
emakumeek, zerbitzu eske barik laguntza bila hurbiltzen zitzaiela ohartu orduko, bizkarra ematen zioten.
|
|
|
Puntu horretara helduta, esan beharreko guztiak esanda zeudela begitandu zitzaion Mario Barbosari. Bizkarra aulkian tentetu eta jaka ajatutik diru zorroa ateratzeko keinua egin zuen,
|
baina
emakumeak geldiarazi egin zuen.
|
|
|
–Oso abegikorra da zure zakurra, esan nuen. Jabea txandalarekin jantzitako jubilatu triste bat izan balitz, hitz txarren bat esan eta uxatuko nuen seguru asko aberetzarra,
|
baina
emakumeak han jarraitzen zuen niri begira. Zakurrari eutsi ahal izateko, takoien gainean pauso txikiak ematen zituen.
|
|
|
Egia da heriotza aipatu zuela, baina modu jostagarrian egin zuen betiere. Kolpetik hiltzea ez zitzaiola axola esan zuen esate baterako,
|
baina
emakume eder batekin ohean sartu eta ezer ez sentitzea, hori ez ziola bere buruari sekula barkatuko. –Norberak aukeratzen du adinaren kontra borroka egiteko gudu zelai bat.
|
|
2009
|
|
|
Ez nuen lekukotza zuzenik lortu,
|
baina
emakumeak izan ziren gaizkien pasatu zutenak. Eusko Jaurlaritzak txosten bat atera zuen okupazio indarrek Bizkaian izaniko jokaerari buruz.
|
|
|
Ama Birjinaren errepresentazioen bilakaeran, adibidez, gizartearen eboluzioaren ispilu: emakumea beti idealizatu baita (demonizatzen zenean ere),
|
baina
emakumearen zer idealizatu izan den aroan aroan, beti ez da berdin. Arantzazuko Ama Birjina bera nabariki (eskulturaren ukituekin eta) eboluzioko irudi bat da.
|
|
|
Doluminak ematera joan zitzaion Anaren lehengusuetako batek erran zion poliziak Anaren amari jakinarazi ziola ez zutela susmagarritzat hartzen, eta bestelako hipotesiak erabiltzen ari zirela hilketari buruz. Berriak adoretuta, Oskar Felisarengana hurbildu eta hitz batzuk murmurikatu zizkion,
|
baina
emakumeak ez zituen begiak jaso ere egin. Hala ere, Oskarrek esker isilak eman zizkion Armentiari.
|
|
|
Berriki irakurria nuen eta datuaz oroitzen nintzen: gizonen% 80k gonekin emakumeak erakargarriagoak zirela uste zuen,
|
baina
emakumeen% 8k baino ez zituzten normalean erabiltzen.
|
|
|
Arlo hartan, gainera, Maria Bibiana ez bezala, izeba Ernestinarekiko lotura estuagoa zuena, joera berekoa atera zitzaion Ada, halako eran, non ez baitzen harritzekoa amaalabak elkarrizketa friboloetan murgilduta ikustea: Rodolfo Valentinoren eraztun bat enkantean jarri, eta badakizu zenbat pagatu duen emakume batek, Ada?, hamar mila dolar?!; bai, ama,
|
baina
emakume horrek ez du bere buruaz beste egin, eta hori ere zerbait da; arrazoi duzu, gauza bat baita Jainkoarengatik hiltzea eta beste bat Rodolfo Valentinorengatik?; Rodolfo Valentino, hala ere, gizon liraina zen, ez niri ezetzik esan?; lasai, Ada, orbetarrok ere bai baitugu geure Rodolfo Valentino: Teofilo Maria?
|
|
|
–Bai,
|
baina
emakume batek? –atera zitzaion Domingori hitzetik hortzera, burua ezker eskuin mugituta.
|
|
|
Baina Adak txoriak ditu buruan, eta beldur naiz txori horien atzetik joango ez ote den berriro, auskalo nora? Ada, izan ere, zu bezalakoa da,
|
baina
emakumea da, eta horrek zailtzen du haren egoera. Maria Bibiana, berriz, zintzoa da, eta zintzokeria guztiak alde batera utzi ditu, gainera:
|
|
|
Domingo, beraz, ezetz esatera zihoan,
|
baina
emakume azalzuriaren eskariak, baita haren begi distiratsuek ere, mutila distira hartan harrapatuta geratu baitzen, nola anbarean intsektua, atzerakako mugimendu bat eragin zion, zalantzaren eremura eramanez berriro; orduan, baina, bizardunak berriro ekin zion?. Bai, mutila!
|
|
|
halako zerbait izan behar zuen, gizonak, jarraian, toxa atera eta zigarreta bat biltzeari ekin baitzion; anartean, aldameneko mahaiko atsoek barre txiki konplizeak egiten zituzten, baita begirada iheskorrak zuzentzen ere, Txarorentzat iraingarri zitezkeenak; gero, gizonak zigarreta piztu, xurgada bat eman, eta berehala eman zion zigarreta Txarori; zergatik, baldin eta Txarok berea bazuen eta erretzeko erdia falta bazitzaion?; galdera hark, baina, bazuen erantzunik, bi zigarretak bereganatu ondoren kea ateratzeari ekin baitzion korukideak, batean bati eta bestean besteari; jokaldi hartan irabazi zuen, antza, bi mahaien artean piztutako lehia, bi atsoen barre txikiak amorru handi bihurtu baitziren segidan: ...en handia haien amorrua eta hain begi bistakoa, non zutik jarri eta alde egitea erabaki baitzuten, ez Txarori zerbait esan baino lehen, jakina, bi atsoetan menderatzailea zirudienak hartarako ardura hartuta; inguruabarrak kontuan hartuta, kioskoaren eta mahaien artean zegoèn distantzia, alde batetik, eta mahaikideek zerabiltèn tonua, bestetik?, Adak nekez entzun zezakeen eztabaida hartatik ezer,
|
baina
emakumeak oihuka hasi eta orduantxe hasi zen zerbait entzuten, beharbada, lotura gabeko oihuak, halere, hots batzuek besteak jan eta hitzak herren utzi balituzte bezala, esanahi zehatzik gabe?, harik eta Adak ezkutalekutik irtetea erabaki zuen arte, eztabaidaren suan, Txaro ezin zen mugimendu hartaz jabetu?, baita iskanbilagunerako bidean bizpahiru urrats egin ere, nondik emakumearen esaldi bat e...
|
|
|
Henrikeren bizkarrekoak ikara eragin zidan. Nire jauna Margaritarekin batera etorria izanen zen,
|
baina
emakumearendako baizik ez ziren izan nire begiak ere.
|
|
|
Arlo hartan, gainera, Maria Bibiana ez bezala, izeba Ernestinarekiko lotura estuagoa zuena, joera berekoa atera zitzaion Ada, halako eran, non ez baitzen harritzekoa amaalabak elkarrizketa friboloetan murgilduta ikustea: Rodolfo Valentinoren eraztun bat enkantean jarri, eta badakizu zenbat pagatu duen emakume batek, Ada?, hamar mila dolar...!; bai, ama,
|
baina
emakume horrek ez du bere buruaz beste egin, eta hori ere zerbait da; arrazoi duzu, gauza bat baita Jainkoarengatik hiltzea eta beste bat Rodolfo Valentinorengatik...; Rodolfo Valentino, hala ere, gizon liraina zen, ez niri ezetzik esan...; lasai, Ada, orbetarrok ere bai baitugu geure Rodolfo Valentino: Teofilo Maria...
|
|
|
halako zerbait izan behar zuen, gizonak, jarraian, toxa atera eta zigarreta bat biltzeari ekin baitzion; anartean, aldameneko mahaiko atsoek barre txiki konplizeak egiten zituzten, baita begirada iheskorrak zuzentzen ere, Txarorentzat iraingarri zitezkeenak; gero, gizonak zigarreta piztu, xurgada bat eman, eta berehala eman zion zigarreta Txarori; zergatik, baldin eta Txarok berea bazuen eta erretzeko erdia falta bazitzaion?; galdera hark, baina, bazuen erantzunik, bi zigarretak bereganatu ondoren kea ateratzeari ekin baitzion korukideak, batean bati eta bestean besteari; jokaldi hartan irabazi zuen, antza, bi mahaien artean piztutako lehia, bi atsoen barre txikiak amorru handi bihurtu baitziren segidan: ...haien amorrua eta hain begi bistakoa, non zutik jarri eta alde egitea erabaki baitzuten, ez Txarori zerbait esan baino lehen, jakina, bi atsoetan menderatzailea zirudienak hartarako ardura hartuta; inguruabarrak kontuan hartuta –kioskoaren eta mahaien artean zegoèn distantzia, alde batetik, eta mahaikideek zerabiltèn tonua, bestetik–, Adak nekez entzun zezakeen eztabaida hartatik ezer,
|
baina
emakumeak oihuka hasi eta orduantxe hasi zen zerbait entzuten, beharbada –lotura gabeko oihuak, halere, hots batzuek besteak jan eta hitzak herren utzi balituzte bezala, esanahi zehatzik gabe–, harik eta Adak ezkutalekutik irtetea erabaki zuen arte –eztabaidaren suan, Txaro ezin zen mugimendu hartaz jabetu–, baita iskanbilagunerako bidean bizpahiru urrats egin ere, nondik emak...
|
|
|
–Bai,
|
baina
emakume batek... –atera zitzaion Domingori hitzetik hortzera, burua ezker eskuin mugituta.
|
|
|
Baina Adak txoriak ditu buruan, eta beldur naiz txori horien atzetik joango ez ote den berriro, auskalo nora... Ada, izan ere, zu bezalakoa da,
|
baina
emakumea da, eta horrek zailtzen du haren egoera. Maria Bibiana, berriz, zintzoa da, eta zintzokeria guztiak alde batera utzi ditu, gainera:
|
|
|
Domingo, beraz, ezetz esatera zihoan,
|
baina
emakume azalzuriaren eskariak –baita haren begi distiratsuek ere, mutila distira hartan harrapatuta geratu baitzen, nola anbarean intsektua– atzerakako mugimendu bat eragin zion, zalantzaren eremura eramanez berriro; orduan, baina, bizardunak berriro ekin zion –" Bai, mutila! Aurrera!" –, baita bi emakume beltzek ere –Martinikakoak edo behar zuten–, bizardunak esana errepikatu baitzuen batak, besteak burua goitik behera mugitu eta ezpain hezeak –masusta helduen zukutan blai? – zabaltzen zituen bitartean, agerian utziz hortz zerrenda ezin zuriagoa, azukre koxkor ilara bat iduri; Domingo, ondorioz –eskariek makurtuta, baita azukrearen gozoak edo balizko masusta zukuaren promesak sorginduta ere, ausaz–, gainezka sentitu zen:
|
|
2010
|
|
|
Nik, baina, emakume hura atsegin nuen arren, ez nuen, aldi berean, atsegin; indar handia zuen,
|
baina
emakume apetatsua zen, gaizki esaka ibiltzen zena nornahiz, ostatuko zerbitzariez, sukaldariez, eta zer esanik ez berak bezala pentsatzen ez zuèn jendeaz?, pobreekin eta eskuzabala ere bazen arren; Espainia eta Espainiaren handitasuna noiznahi zituen mihian:
|
|
|
Bere buruan loturak sortzen hasiak ziren. Informazio gehiago nahi zuen,
|
baina
emakumeak orain festa giroan zeuden, kantu zaharrak gogoratu nahian, eta tekilarekin topa egiten. Ama ere ikusi zuen tekila probatzen.
|
|
|
Sinesten zaila bazen ere, goiz horretan bertan (goiz urrun hartan) ezagututako bi irakasle mexikarrak ziren, arkeologoa eta antropologo forensea, nahiz eta Amaiak ezin gogoratu nor zen nor. Emakume horien izenak ere, alferrik saiatu zen Amaia gogora ekartzen,
|
baina
emakumeek aspaldiko lagunak balira bezala besarkatu zuten.
|
|
|
Isilunea egon zen,
|
baina
emakume gizenak ostera ere ekin zion:
|
|
|
Badakit gauza hauek zuzenean eta orain baino lehen esan behar nizkizula,
|
baina
emakume ausarta eta indartsua izan banaiz ere, nik ere izan dut gailendu ezin izan dudan beldurrik, bat bakarra izan bada ere: zu galtzeko beldurra, izua hobeto esateko.
|
|
|
Iritsi da hotelera. Zoragarria da parajea, ikusgarriak horretatik dauden bistak,
|
baina
emakumea ez dago paisaiari erreparatzeko. Aparkaleku zabalaren txoko batean utzi du autoa; bata bestetik tarte batera daude auto apurrak, elkarren berri ahalik eta gutxien jakin nahi balute bezala.
|
|
|
–Zerbait hartuko dugu? –esan du, ahots alaiz, balkoira sartzean,
|
baina
emakumearen ondora iristean negarrez ari dela ohartu da– Zer duzu. Zerbait gertatzen zaizu?
|
|
|
Nik, baina, emakume hura atsegin nuen arren, ez nuen, aldi berean, atsegin; indar handia zuen,
|
baina
emakume apetatsua zen, gaizki esaka ibiltzen zena nornahiz —ostatuko zerbitzariez, sukaldariez... eta zer esanik ez berak bezala pentsatzen ez zuèn jendeaz—, pobreekin eta eskuzabala ere bazen arren; Espainia eta Espainiaren handitasuna noiznahi zituen mihian: " Al igual que el hombre camina sobre dos pies, España caminará al ritmo marcado por la Virgen del Pilar y la Virgen de Pagoaga, que no son sino la misma Virgen de la Iglesia de Roma", entzun nion behin batean; bere buruari bakarrik entzuten dioten emakume horietako bat zen, hitz jario handikoa eta ahots sendokoa, ozen hitz egiten zuena; bestela, errege erregina erbesteratuen aldeko jarraitzaile amorratua zen, politika aintzakotzat hartzen zuena eta Euskal Herria jaiki eta matxinatuko zela sinesten zuena, Espainia salbatzeko...
|
|
2011
|
|
|
Saltokitik atera eta autora bidean begiz jo nuenean ohartu behar izango nuen minigonaren azpitik hanka zuztar gizenegiak erakusten zituela, ezpainetako gorria esajeratuegia zuela edo ilaje kardatuak urratuak eragin zitzakeela ingurukoen aurpegietan. Hori guztia ikusi nuen,
|
baina
emakumeei buruz idatzi behar duen idazle batek hori eta gehiago eramaten jakin behar duela erabaki nuen. Nire pausoa bere pausajeari egokitu ezinik egin genuen bidea, oso trakets alegia (beldur nintzen bere takoiren batek ez ote zidan oina hondatuko), eta igogailuak aurrez aurre jarri gintuenean jakin nuen sekula ez nintzela emakume haren aurreikuspenen mailara iritsiko.
|
|
|
Isilean, izotz koskorrez betetako edalontzi bat eta laranjazko freskagarri bat utzi zituen mahai gainean. Mikelek esker oneko irribarre bat egin zion,
|
baina
emakumeak ez zion begiratu ere egin. Ipurmasail sendoak astinduz etxeratu zen.
|
|
2012
|
|
|
Auto gorriaren barnean, esku batek goiko aldeko ispiluari heldu dio,
|
baina
emakumeak ez du atzera begiratu, bere buruari baizik. Begi handi batzuk ikusi ditut.
|
|
|
–Aita,
|
baina
emakume hau erdi biluzik dago!
|
|
2013
|
|
|
Egunean bi aldiz etortzen da aurpegi txarreko erizaina zuri garbiketak egitera. Noski, nik ere besteen ipurdiak garbitzen eta eriak artatzen eman banitu egunean zortzi ordu, irribarretsu egotea ez zen erraza izango,
|
baina
emakume horrek ezpainetan pintatuta darama alderantzizko, u, hizkia.
|
|
|
Batzuetan bera dun nitaz aspertu dunana, bestetan ni. Ez naun sekula ezkondu,
|
baina
emakumetan zortedun izan naun. Maite izan ditudan emakumeek maite izan naiten, ez dun gutxi hori.
|
|
|
Baina ez etorri hurrengoan lelo berarekin, mesedez? Beste gai askotan alproja bat izan naitekek, ezagutzen nauk,
|
baina
emakumeekiko tratuan ez. Gainera, nire karta honetan zintzoa izateko eskatu didak, eta horretan saiatzen ari nauk.
|
|
|
–Gaizki zagok nik neure arrebatxoaz horrela hitz egitea,
|
baina
emakume berezia duk: ederra eta bihotz onekoa:
|
|
|
Izan ere, ipintzen diozue erratz bati adats dotore bat, eta gizon bat baino gehiago joango zaizue erratzaren atzetik, sorginduta edo? begiak itsutzen baitu maiz gizona,
|
baina
emakumea ez: ni lakoak ez behintzat.
|
|
|
gaur Gabriel arkaingerua azaldu zait, eta hauxe erran dit: . Zuk, Fadila, ez dituzu seme alabak izanen,
|
baina
emakume elkorrei lagunduko diezu, seme alabak izan ditzaten: horixe da Allahren nahia??.
|
|
|
–Hori esan dizu Olgak? Esan nion, bada, zuei ez esateko, kezkatu egingo zinetela-eta!,
|
baina
emakume horrekin?
|
|
|
Badu zerbait, alabaina, besteok ez duguna eta emakumeei deigarria egiten zaiena. Zerbait horrek ez du izenik beharbada,
|
baina
emakumeek berehala antzematen diote eta liluratu egiten ditu edo galbidean jartzen ditu, horrela esan badaiteke. Nire emaztea bereganatzeko ere badakit ez zuela pausorik eman, aski izan duela atea irekitzea.
|
|
|
Itsasoa eta zerua ez beste guztia txikia ikusten da handik. Haizeak leun jotzen zuen, maitekiro, lotsati,
|
baina
emakumeei beren soineko harroak altxatzeko adina indarrekin, hala ere. Lurrari atxikita ozta ozta mantentzen ziren aireko izakiak ziruditen, gonak eskuekin zangoetara lotuta.
|
|
|
Daukan soinekorik estuena jantzi du eta ondoeza egiteko moduko eskotea erakusten du. Nerabe baten janzkera da,
|
baina
emakume heldu baten gorputza du. Eskarmentua eta berotasuna aldi berean emateko gai dela frogatu nahi du.
|
|
|
Tanpez gelditu nintzen. Emakume baten boza zen,
|
baina
emakume andana zebilen nire inguruan.
|
|
|
Eta, neskaren eskua hartuz, Darcy jaunari ematekoa egin zuen. Gizona, erabat harrituta egon arren, ez zen uzkur agertu Elizabethen eskua jasotzeko,
|
baina
emakumeak atzera eraman zuen bat batean, eta, pixka bat asaldaturik, honela esan zion Sir Williami:
|
|
|
Bada, sosak zituèn gizon argentinar bat Katiz maitemindu eta Argentinara eroan zuela –eta, kasua aztertzeko bere filosofia partikularraz baliatzen zela, jarraitu zuen–: Izan ere, ipintzen diozue erratz bati adats dotore bat, eta gizon bat baino gehiago joango zaizue erratzaren atzetik, sorginduta edo... begiak itsutzen baitu maiz gizona,
|
baina
emakumea ez: ni lakoak ez behintzat.
|
|
|
–Gaizki zagok nik neure arrebatxoaz horrela hitz egitea,
|
baina
emakume berezia duk: ederra eta bihotz onekoa:
|
|
|
–Hori esan dizu Olgak? Esan nion, bada, zuei ez esateko, kezkatu egingo zinetela-eta!,
|
baina
emakume horrekin...
|
|
|
Baina ez etorri hurrengoan lelo berarekin, mesedez... Beste gai askotan alproja bat izan naitekek, ezagutzen nauk,
|
baina
emakumeekiko tratuan ez... Gainera, nire karta honetan zintzoa izateko eskatu didak, eta horretan saiatzen ari nauk.
|
|
|
gaur Gabriel arkaingerua azaldu zait, eta hauxe erran dit: ‘Zuk, Fadila, ez dituzu seme alabak izanen,
|
baina
emakume elkorrei lagunduko diezu, seme alabak izan ditzaten: horixe da Allahren nahia’".
|
|
2014
|
|
|
Henryk sinesgaitz egin zuen barre, eta Choupetteri begiratu zion, hark ere barre eginen zuelakoan edo,
|
baina
emakumeak burua jiratua zuen eta azkar hartu zuen arnasa, ahoa erdi zabalik. Bat batean konturatu zen Wiese benetan ari zela:
|
|
|
Bat batean Henryk barre egin nahi zuen, eta, istant izugarri batez akusazio hartan egia izpiren bat ba ote zen bere buruari galdetu bazion ere, laster uxatu zuen zalantza hura. Choupetterengana jiratu zen,
|
baina
emakumeak begirada urrundu zuen berriz ere.
|
|
|
Arantxa atera denean, gauzak jasotzen lagundu dio Iñakik Reginari. Lagundu baino gehiago enbarazu egin dio, beharbada,
|
baina
emakumeak irritxo batekin eskertu dio. Amaitu dutenean, gaixoarengana makurtu da Regina.
|
|
|
Bidean gora abiatu dira, Regina aurretik eta Iñaki atzetik. Egurrezko eskaileretan estropezu ez egiteko, non zapaltzen duen begiratu luke gizonak,
|
baina
emakumearen ipurmasailetan du begirada, haren binbili banbala erritmikoan. Haren ukitua eskuetan daraman basurde okelarena bezalakoa izan litekeela bururatu zaio:
|
|
|
–Ez dinat hire adorea zalantzan jartzen, Nadia,
|
baina
emakume bat aurrera jarraitu ezinik geratuko zunan nekearen nekeaz.
|
|
2015
|
|
|
Eta ziur jabetu dela nire bular arteko tantak ez zirela jatetxean ez zegoelako aire giroturik. Ama duzu,
|
baina
emakumea da. Eta komunetik bueltatu naizenean ea atzamarra garbitu dudan galdetu dit.
|
|
|
Kristin emazteak bere burua urkatu du, etxearen egitura nagusiko egurrezko euskarriari soka lotuta. Presaka joan da harengana, soka askatzen ahalegintzera,
|
baina
emakumeak azken hatsa emana du dagoeneko.
|
|
|
Gorabehera haiek asko urrutiratu zituzten Ragnheidur eta Ari,
|
baina
emakumeak ez zuen harremana guztiz moztu nahi izan semearekin, izaera ireki eta eskuzabala zuelako, eta ez zuelako bere biloben arrastoa betiko galdu nahi. Pentsamendu deserosoen gatibu pasatu du gaua Arik eta, egunaren arratsean, aldez aurretik hitz egin bezala, berrogeita hamar gizonekin elkartu da, Ogurreko elizara.
|
|
|
Hiruzpalau segundo iragan orduko, begiak itxi eta aurpegia zurbiltzen zitzaion bitartean aitaren egin ondoren, heriotza oso gertu ikusten zuela iragarri zion. Iñigo beldurtu egin zen
|
baina
emakumeak ez zion ahurra gordetzen utzi. Begiak itxita jarraitu zuen eta, segundo batzuen buruan, Iñigok emakumearen aurpegia berriro bere senera etortzen atzeman zuen.
|
|
|
esanik, alkandorak, prakak eta jakak ateratzeari ekin zion. Ez zuen besterik esan,
|
baina
emakumearen irribarre hotzak garbi asko adierazten zuen sinesberatasuna ez zela bere ezaugarri nagusia. Berdin zen.
|
|
|
Oriokoa da Valentina izatez, Saikola deitzen zaion auzokoa, aspaldiko urteetan Zarautzen bizi bada ere. Oriotarren kasta eta jenioa ditu
|
baina
emakume langilea eta atsegina izan da beti. Astea pattal samar igarotzen du; ostiralerako, aldiz, pixkortu egiten da.
|
|
|
Orduan ez nuen jakin neure tristura eta etsipenaren beharrak eraginda ote zen, edo benetan gozoa duelako ahotsa nire emazteak,
|
baina
emakume hari arreta handiagoarekin behatu nion handik aurrera. Txiki samarra zen, ilea motz eta beltz, mutilen antzera moztuta.
|
|
|
|
baina
emakume hura larrua jotzen pantera zuan.
|
|
|
Betidanik ukatu izan zaie adimena animaliei,
|
baina
emakumea ez dator bat uste horrekin. Aitzitik, berak uste du arrazoi duela beharbada Zoroastrok, txakurraren adimenari esker dirauela agian munduak.
|
|
|
Esate baterako, Kunderaren liburu hartan bertan, 111 orrialdean, dauden etxea utzita nora joango diren galdetu dio emakumeak Xabierri. Hark azaldu dio zer duen buruan,
|
baina
emakumea ez dago konforme, han ez baitu izango orain duen armairua arropak gordetzeko, ezta bere txori kaiolatua ere.
|
|
|
Berritsua da, edo aukera gutxi izaten du inorekin hitz egiteko. Presaka igarotzen da jendea aldamenetik,
|
baina
emakume zaharra eta alargun gaztea geldiro doaz, hizketan.
|
|
2016
|
|
|
Berehalaxe hasi nintzen elkarrizketari bestelako tankera bat ematen, eta, alderdi izpirituzkoa zein morala aintzat harturik, ohartu nintzen oker nengoela haren izaerarekin;
|
baina
emakumeak bere aurpegia niganantz jiratzeaz bat, halako erantzuna ematera bulkatu ninduen izpiritua itzalia zen: giharrak laxatu ziren, eta harengana estreinako aldiz erakarri ninduen begirada saminezko huraxe ikusi nuen.
|
|
|
Poeta gaztea auto-fikzioaren muturreko kontakizunak idazten ibili da oraindainokoan (exhibizionismoaren mugan betiere). Komisarioak bidali didan testu hau ere bere bizitzaren erakusketa soila izan daiteke, hori ez dakit, ez baitut ezagutzen mutilaren bizitza pribatua,
|
baina
emakumearen ahotsa sinesgarria iruditu zait.
|
|
|
eta, emakumeek afera politikoetan parte hartzearen desegokitasuna?; azken batean,, emakumeen esparruari? buruzko ohiko kalaka baizik ez zen hori,
|
baina
emakume kapaz hark, orain bezain zentzuduna baitzen orduan ere, nire argudioak oro ezeztatu zituen, eta orduz geroztik behin baino gehiagotan eta modu eraginkorrean azaldu dituen arrazoiak aletu, zeintzuek ezein gizonek ez baititu, oraindik, taxuz gezurtatu. Baldin eta adimena bada gobernuaren oinarri egiazko eta arrazoizko bakarra, ondorioztatu behar dugu gobernurik onenak eskura dituen jakintza, energia eta ontasun iturri oparoenetatik elikatu behar duela.
|
|
|
Bostonen egin zen Koloreko Emakumeen Lehen Nazio Biltzarra, 1895ean,
|
baina
emakume beltzen asmoa ez zen beren ahizpa zurien ereduari zehatz mehatz jarraitzea, bost urte lehenago sortu zuten emakume zuriek kluben nazio federazioa?; aitzitik, erresistentzia estrategia bat zehazteko elkartu ziren, emakume beltzen aurkako garaiko propaganda erasoei eta lintxamendu erreinuaren agindu etengabeari aurre egiteko. Missouriko Prentsa Elkarteko presidenteak, lintxamenduen aldekoa bera, Ida B. Wellsi eraso zion, eta, horri erantzute aldera,, emakumetasun negroaren aurkako irain?
|
|
|
Emakumea sobera femeninoa da, gizona sobera maskulinoa den moduan,
|
baina
emakumea ez da gizakia, eta gizona, ordea, bai. Etxeko bizitzak ez du areagotzen gure gizatasuna; izan ere, etxetik kanpora daude giza garapenaren bereizgarri guztiak.
|
|
|
–Zuek ezin duzue ulertu,
|
baina
emakumeok badakigu gizonezkorik gabe egoten.
|
|
|
Asiainek esertzeko eskatu zion Ivanovari,
|
baina
emakumea zutik egoten tematu zen, gela hartako altzariak erabiltzeko beldur santuak perlesiaturik edo. Galdeketa zutik egin behar izan zuten.
|
|
|
Haurdunaldi haren berri jakin zenean, esan dugu lehen ere, geldirik egoteko aholkatzen zioten denek, ez ezer egiteko, ez deus pentsatzeko, bere kimu jaiogabe haren hazkuntza ez bazen, gorputzaren emankortasun haren berezko osagarri eta ondorio naturala gogoaren antzutze bat balitz bezala; baina, hau ere esana dugu eta orain argituko, kontrako efektua lortu zuten, elkortu ordez zabaldu egin baitzen Begoñaren perspektiba, hedatu haren kezken eremua, ugaldu pentsaketan aritzeko denbora, zorroztu analisirako gaitasuna. Itsasontziaren mugitu ezin hura denentzat zen mintzagai eta kezka iturri,
|
baina
emakumeek horixe baizik ezin zuten egin, kezkatu eta mintzatu, aldi berean haurrak zaindu eta beste hainbat zereginez arduratu behar zutelako; gizonak, aldiz, berdin berdin kezkatzen eta mintzatzen ziren, baina beren buruei garrantzi gehiago emanez, ohi dutenez: batzordeak osatzen zituzten, ordezkariak bidaltzen zituzten kapitainarekin edo portuko agintariekin hitz egitera, batzarrak egiten zituzten hurrengo pausoak erabakitzeko...
|
|
|
–Zurekin hitz egin?. Konfesio eske ari zaiola pentsatu du bikarioak, horretarako badaude ordu batzuk jarriak,
|
baina
emakume hau arrotza da, premiazko kasua izan behar du inondik ere, eta besotik helduta eraman du berarekin,. Zatoz?.
|
|
|
Ume zaratatsuaren ama, ordea, erdiko atetik saiatu zen sartzen, baina arrakastarik gabe, gaizki moldatzen zelako gidariak ateratako plataforma mugikorrera kotxetxoa igotzeko. Joseba, hura ikusita, azkar joan zitzaion laguntzera,
|
baina
emakumeak esku batekin apartatu zuen. Berak ez zuen inor behar, berak oso ongi zekien umea eramaten.
|
|
|
Beltzez jantzitako emakume zaharrak, ai ama? esan eta zutitu egin zen, umearen segurtasunaz kezkatuta,
|
baina
emakume potoloa berehala konturatu zen haren intentzioaz eta, normaltasuna berreskuratu balu bezala, umeari hobeto oratu eta harro hasi zen besoetan kulunkatzen, bere gorputza sehaska bat balitz bezala, hurrengo bihurgunean oreka galdu eta lurrera erori zen arte. Umea bere besoetatik atera zen ziztu bizian, hegaka antzean.
|
|
|
Baina oro har iritzi politikoen garrantzia apaldu dela uste dut, eta horretan ere kritikarien kopuruaren eta aniztasunaren zabalkuntzak zerikusia izan dezakeela. Emakume kritikarien kopuruak ere gora egin du, emakume idazleenak baino gutxiago ordea, eta parekotasunetik oso urrun gelditu da, beraz;
|
baina
emakumeek idatzitako liburuei arreta handiagoa eskaintzen dietenez gizonezko kritikariek baino, horien inguruko iruzkinen portzentajeak gora egin du, nahiz eta alor horretan parekotasuna ez dagoen, ezta ere, hurbil.
|
|
|
«Euskalgintza alde femeninoa da. Birsortzen du Euskal Herria, sortzen ditu hiztunak, elikatu, hezi, kultura eman...
|
baina
emakumeak bezala dago: ez dauka soldatarik, diru laguntzen menpe dago».
|
|
|
Ametako bati Kattalin eraman diote,
|
baina
emakumeari iruditu zaio hura ez dela bere alaba.
|
|
2017
|
|
|
–Zergatik gordeko nian? Hik nahi duana esango duk, nagusi,
|
baina
emakumea gauza berezia duk, berezia, ez duk humanoa. Zergatik gordeko nion herrarik?
|
|
|
Zorba patiora irten zen. Negargurak itoa zegoen,
|
baina
emakumeen aurrean negar egiteak lotsa ematen zion. Gogoan dut nola esan zidan behin:
|
|
|
Nik ez nukeen nik ez nukeen. Badakit ezetz ez nizun hain gogorrean hitz egin nahi
|
baina
emakumeek ez dute errespeturik elkarrekiko beren buruarekiko.
|
|
|
Laino artean, kanpadenda andana ageri da, pare bat dozena bai, inarrak eta harriak tartekatzen dituen ordokian. Anabasa iduri du,
|
baina
emakumea berehala ohartu da, ikuspegia handitu ahala, lau kanpamendu desberdin direla, metro gutxi batzuek bereizirik. Haiena lehenbizikoa da.
|
|
|
Eskua sabelpean mugitzen hasi eta hasperen bat egin du. Kameraren begia lausotzen ari zen ur beroaren lurrinarekin,
|
baina
emakumearen itzala ikusten jarraitzen nuen mugimenduan. Eskuaren mugimendua azkartu egin du.
|
|
|
Eta ileak? Hori izan zen gero misterioaren funtsa, han hemen aditua baikenuen, neska koxkorrek ez
|
baina
emakume helduagoek ilez estalia izaten zutela beheko parte hori, ile beltz, jori, ugari, zarratua... Eta arazo haiek askorik axola ez bazitzaizkigun ere, egia da pixka bat pizten zigula ile baso sarri hori imajinatzeak.
|
|
|
Ni ez naiz kulturismoan profesionala, baina zaletasun oso sendotua daukat. Ez dut ukatuko hondartzako denbora ondo pasatzen laguntzen zidala, niri ez zait irakurtzea gustatzen?,
|
baina
emakume gorputzak behatzeak bazeukan denbora pasa baino helburu serioagorik.
|
|
|
Ez dudala kafe makina hori ere behar, telebistarik ere ez. Ongi bizi nintzela emakumearena egiten,
|
baina
emakume soldatadun, poteatzaile, autonomoarena egiten. Ez ezkontzeko aukerarik gabe geratu, nesken amets txoroak erdietsi nahi eta sukalde moñoño bat izan nahi duen neska hori bezala, jolasean dabilena, bere tokia onartu ez eta tranpetan jausten.
|
|
|
Lanean ari dira gaur egun Gallastegi eta Gaztelurrutia. . Edertasun estereotipoa bada oztopo bat,
|
baina
emakumearen estereotipoari atxikitzen zaizkion ezaugarri batzuk betez gero, modari jarraitzea eta makillatzea adibidez, lan munduratze horretan aukera batzuk zabaltzen dira. Hamar hautagai egonez gero, egon seguru ez zarela aurrena izango, baina izan dezakezu aukeraren bat.
|