|
2000
|
|
|
Ezagutzaren sorrerari buruz hastapeneko gogoeta garatzen
|
ari zelarik
, KarlMannheim aspaldian ohartu zuen, ezen gizabanakoaren eta taldeen ideiak eta errepresentazioak ezin direla isolaturik ulertu. Ideiak elkarren eragile dira, batek besteazehazten du.
|
|
|
Saindu hori mendiko haitzulo batean dago, izenak adierazten duen bezala, eta jende-itxurako harri batean itxuratua. Diotenez, gau batez sartu zen bere harpean, gaueko hamabietan, hamabi argiekilan; eta sartzen
|
ari zelarik
, inguru haietako kabalaguztiak orroka eta marrumaka ari izan omen ziren, eta ez omen ziren isildu Sainduhura han sartu arte. Sekulako harrabotsa eta sekulako mugimendua izan zen auzohartan, entzun zutenek ez zuten, segur, miralukua inoiz ahantziko.
|
|
|
Ez dakit Mignonek erran zizkidanetarik, neure dohainen eta neure bertuteen alderakotzat, bihirik ere egia izan ote zen, ez dut uste; aitzitik, uste dut ezen hura zela haren egitekoa: nitaz ahalik eta gorakien mintzatzea, aisekiago eta errazkiago engaina eta atrapa ahal izan nintzan; bere buruaz
|
ari zelarik
, berriz, ez zitzaidan imajinazino eskasagokoa iduritu, haren kontakizuna lekuko. Zer kontatu zidan, bada?
|
|
|
Ai, nola izan nintekeen hain sinple eta inozent...! Halarik ere, orain pentsatzen jartzen naizela, nork daki hark errana edo erranaren zati bat bederen —jende printzipalarekin zituèn harremanez
|
ari zelarik
, konparazione— egia ez ote zen, zeren eta hura ez baitzen emazteki menditik edo basotik jaitsi berria, ez arrunta eta ez zakarra, bere moduetan eta maneretan; aitzitik, dotorea eta eleganta zen, zibiltasunaren arauak ezagutzen zituena, hitz errazekoa, aho-xuri eta ele-ederra; eta kontent zirudien bere ofizio hartan, bertzalde, zeren eta, galdegin nionean zoriontsua ote zen mundu hartan, hal... " Bai, mon petit.
|
|
|
Eta nik pentsatu nuen, kapitaina hura erraiten
|
ari zelarik
, ezen banekiela nola ihardetsiko niokeen, baldin hitz haiek urte pare bat lehenago erran izan balizkit: ihardetsiko nion ezen haiek guztiak agure zahar urtatuaren desenkusak zirela, hain bainengoen haragiak itsuturik; orain, aldiz, pentsatzen nuen ezen jakintsu baten hitzak izan zitezkeela.
|
|
|
hartu nituen osabaren poltsatik bi erreal zilarrezko, beztitu nituen beztimenda erantzi berriak, eta jaitsi nintzen beheiti, ostatuko jangelarat. Eta napolitarra arraitu eta alegeratu egin zen ikusi ninduenean, zeren, kantatzen
|
ari zelarik
, keinu abegikor bat egin baitzidan. Eta, kanta akabatu zuenean, gitarra izterren gainean paratu — bularraren eta mahaiaren artean—, eta solasean hasi zitzaidan, gau hartan gertatuak argitu nahian edo.
|
|
|
denak, luze. Eta orduan pentsatu zuen, gosal  tzen
|
ari zelarik
, hura haluzinazio baten ondorio besterik ezin zitekeela izan, eta hala izanik ere-edo, hain zuzen, halaxe zelako-, ez zuela askorik iraungo, ezin zezakeela askorik iraun, eta gehiegikerien sareetan ez erortzeko ahalegin guztiak egin behar zituela, eta egoera hura ahalik eta modurik naturalenean eraman. Eta zein zen modurik naturalena?
|
|
|
Makurtu zelarik berriz, irrist egin zuen, sasietara erori; eta, handik ateratzearren egin zuen ahaleginean, sasitan barrenago joan zen. Madarikazio bat bota zuen, esfortzu handi bat eginez atera, elurraz ipurdia garbitzen
|
ari zelarik
, Pitita une batez ikustea iruditu zitzaion; haren figura baina, berehalaxe elur-lainotan ezkutatu zen; uste ote zuen bada hark berak bazekiela bidea. Eta, Xanek bideari berrekin eta handik pixka batera berriz, bidea bitan bereizten baitzen, zalantza egin zuen.
|
|
|
" Ez nuen hori esan nahi", esan zuen. ...n zuen Elik;" inork ez du ezer esan nahi"; Xan mutututa zegoen; bista jaistean, ohartu zen zapatetako lokarriak askatuta zeuzkala; lotzekotan eseri egin zen; Elik esnea baso bitan zerbitu, gainean kafe sorta bana isuri, gero, ostatura behako bat emanik Xanen parean, hankak zabalik zituela jarri zen; minduta bazegoen ere, ez zuen behinik-behin ematen; koilaratxoarekin azukrea disolbitzen
|
ari zelarik
: " ikusi dut", esan zuen," lo gelditzen ari zinela barran".
|
|
2001
|
|
|
–Errealitateaz?
|
ari zelarik
, bistan da, gatazkasozio-politikoa ulertu beharra zegoen. Delako idazle hori, funtsean, euskal literatura engaiatua eskatzen ari zen, gure karrikak eta gure barrenak inarrosten zituengertakarien oihartzun, eta, horiei dagokienez, iritzi-emaile eta iritzi-sortzaile.
|
|
|
ohartuz eta hori koblan erabiliz, emazteaixilarazi zuen: «Aldi hortan mututua omen zitzaion emaztekia, jendea karkailakairriz
|
ari zelarik
, ethendua!». Istorioa ez da horretan baratzen naski:
|
|
|
–edo konposatu organiko usaindunak? kontzentratzen
|
ari zelarik
, etengabeko usaina ematen zuten konposatu horiek, nahiz eta landarea lehor egon.
|
|
|
Hona adibide bat. Euskaltzaindia bere hiztegi handia prestatzen
|
ari zelarik
, ez zuen inork txintik atera hiztegi hori  erdal-euskal hiztegi bat zelako, hots, ez euskaraz mintzatzeko bidea, baizik eta erdaraz esanak euskaraz berresatekoa. Erdalkeriaren ihesi ote genbil  tzan ala erdalkeriaren bila?
|
|
|
Horrenbeste jende, hain aspaldidanik âeta alferrik, dirudienezâ horrezaz mintzatu ondoren, nola nahi duzu nik ezkutu sakon hori azal  tzea? Behin batean, Pikabea zenak, bestetaz
|
ari zelarik
, esan zuena datorkit gogora: " Batasuna zer dan galdatzen didazu, Pello Errota?".
|
|
|
Mantso, presarik gabe inguratu nintzaion. Artean ere ateratzeko maniobrak egiten
|
ari zelarik
, eskuaz irmoki heldu nion bolanteari. Une horretan taxia kaletik atera, eskuinetara hartu eta bistatik galdu zen.
|
|
|
Taxi bat deitu eta Pablori bertara sartzeko keinua egin ondoren, ostatu ezagun baten helbidea eman nion gidariari. Urruntzen
|
ari zelarik
, erregu begitarte xelebrea islatu zuen kristalaren beste aldetik baina, zorigaitzez, hasi berria zen zaparradak pittin bat lausotu egin zuen, harekiko lastima sentitzea, neurri batean bederen, eragotziz. Makuluak harturik, estropezuka eta minez mekaguenka, astiro alde egin nuen.
|
|
2002
|
|
|
Kareletik filma errodatzen
|
ari zelarik
autoreak kontrabandotik bizi izandako jendea ezagutu izanak Tobacco Days (Erein, 1987) hurrengo eleberria idaztera eraman zuen. Bertan, eta polizi eleberri beltzaren ildotik, itsasoaren eta kontrabandoaren mundura hurbiltzen da Lertxundi.
|
|
|
Sokrates horrela
|
ari zelarik
, Pythodor beldur zen-erran zerautanez-hitz bakhoitzean, Parmenides eta Zenoni hasarratuko ez othe zitzaien. Bainan hauk adi adi zegozen, elkharri maiz behatuz eta irrigozo eginaz, Sokratek zoratuak baileduzkan.
|
|
|
Zahartuz gero, luzatzeko gaitasun handiagoa dute Prime eta Harmony laginek (beren egiazko tamaina baino 8,3 bider luzeago bihurtzen dira) eta proba honetan laginik txarrena Presttys izan zen, bere tamaina 7,5 aldiz luzeago iristen
|
ari zelarik
hautsi egin baitzen.
|
|
|
Edo biak bakarrik, Sara eta Karmele. Harik eta istripu txiki bat izan zuten arte, Karmelek, Sarari bultzaka
|
ari zelarik
, irrist egin baitzuen, eta gero auskalo zer egin zuen: kontua da zabuak, atzerako mugimenduan, betean harrapatu zuela Karmele.
|
|
|
Eta Sarak ere ez zuen hura begi txarrez ikusten. Batik bat mutilak mendi gailurrean Gora Euzkadi, bizi bedi kantatu zuenetik, bere tenore ahots irmoarekin, zeren, kanta hura entzuten
|
ari zelarik
, ezin baztertu izan baitzuen Sarak aitonaren irudia, Euzkadiren alde bizia eman ondoren iraindua eta desohoratua izan zen gizonarena, eta aitona imajinatu baitzuen beste munduan irriz, kantaren hitzek eta notek pozturik eta ohoraturik.
|
|
|
Euskaltzaindia ez, baina bai ordea Dolly ardi famatua: egun horretan, Eguzkitza sarrera hitzaldia irakurtzen
|
ari zelarik
, bete zituen zorioneko bost urte gure Dolly zorioneko ardi zoriontsuak. Bost edo hamaika, batek daki, hor ez baitatoz zientzialariak bat, kontuan harturik bere ama edipikoak sei urte zituela gure bildotsa munduratu zenean eta bildots hau bitasunaren misterioaren erakusgarria dela.
|
|
|
Kasurik argien eta nabarmenena, gertutik ezagutu nuena, LUR Entziklopediarekin gertatu zen eta garai hartan goiti eta beheiti ibili ziren gutun, prentsa artikulu, adierazpen edo idazki gogorrek ongi dokumentatzen dute kontua. Orduan, eta ez diot orain inori ere ezkarda sartu nahi, publikoki salatu genuen gai hau H. Knörr, B. Oihartzabal, I. Sarasola eta nik neuk, gure ustez diru publikoarekin elkarte pribatu bat negozioa egiten ari zelako sos pribatuekin beste enpresa bat bere aldetik eta bere baliabideekin lan bertsua egiten
|
ari zelarik
. Hori egiteagatik, txartxaka batekin aski kilikor nonbait, berehala pasatu gintuzten gaiztoen zakura, baten batek hartu zuen arrailduraren ondorio.
|
|
|
Iluntzeko ordua hurbiltzen
|
ari zelarik
, autoa hartu eta Yosemiteko alderik zoragarrienetako batera abiatu ginen: sekuoia basoa.
|
|
|
Baina jokoz kanpo harrapatu gaitu, bat baino gehiagohase rretzeraino, kanpotik etorri behar izan dutelako esatera SPrako tranbialibu ru ona dela, oso txukuna. Hemengo beka batetik aparte utzi ondoren, Euskadi Sarirako hautatu gabe lagata, bigarren edizioa ozta-ozta saltzen
|
ari zelarik
, ha rtu eta Madrilen nabarmendu dute, iaz argitaratutakoehundik gora lanen artean. Edo Espainian oso azkarrak dira, hiruga rren begi batekin irakurtzen dute, edo ziria sartu nahi izan digute.
|
|
|
Bigarren eta hirugarren asaltoak ere berdintsu joan ziren. Lurrera bota zuen behin, zeharkako matraileko-andana batetik babestu guran
|
ari zelarik
gantxoz sartutako kolpe siku baten ostean. Epaileak lau esan arte Joseluk lurrean itxaron zuen nahita.
|
|
2003
|
|
|
Badaukat ene paperetan gutun bat, nihaur Hazparnetik Parisera bidali nindutelarik 1965ean eta Erroman Biblia ikasten
|
ari zelarik
, André Hiriart-Urruty zenak handik bidali zidana, Jean-Paul Vincent, Lyonetik etorri Baionako apezpiku berriarekin ezagutzak egin ondoan. Hona, komentariorik gabe, azken lerroak:
|
|
|
Arropak metatzen
|
ari zelarik
, Txokok amaren aurpegi izutua haztatu zuen. Ama duntzetarik jaukitzear zegoen:
|
|
|
Gaur goizean guardia zibil batzuei, Itziarko Errestopean," kafesne bat eta huts bat" eskatzea entzun diet, euskara argian. Gauean, berriz, adiskide batek deitu nau telefonoz, sutan, Medemen pelikulan ERNEko ertzain batek" la ertzaina..." lasai asko bota duela entzun diolako, hura erakundeari buruz
|
ari zelarik
. Mundua hankaz gora.
|
|
2004
|
|
|
Gure jaun artista Gombrowicz-en goiko testu hori irakurtzen
|
ari zelarik
, telefonoak jo du.
|
|
|
Joan den urtarrilean, arautegi hori eratzen
|
ari zelarik
, indemnizazioak beste hainbat sektoretara ere zabaltzeko aukera jorratu zen-itsasontzi eta tren bitarteko garraiora, hain zuzen-.
|
|
|
Txosten hau idazten
|
ari zelarik
, uztailaren erdialdean (hots, honelako espazioetara jende gehien gerturatzen den sasoian) egiaztagiriak entregatu ahal izateko, hondartzetan aurretiazko ikuskaritzak egiten ari ziren.
|
|
|
kankailu haren hazpegi geldo gorrixkek garbi salatzen zuten mendi ilunen artean galduriko baserriren batean jaioa zela. Del Valle zeruari eskerrak ematen
|
ari zelarik
, emakume potolo bat agertu zen jende artean bide eginez, kabuaren parera iritsi eta, kankailua makurtu zenean, bi musu ozen eman zizkion masail gorrietan. Segidan, emakume ttikiak semeari gorbata zuzendu eta hauts-izpi batzuk haizatu zizkion uniformearen sorbaldetatik.
|
|
|
Hamar minutu geroago, trena geltoki burrunbatsutik abiatzen
|
ari zelarik
, Del Valle ikuskizun barregarri baten lekuko izan zen: leporaino betetako nasako jendetzari ezker-eskuin bultzaka, Hans zetorren, korrika batean etorri ere.
|
|
2005
|
|
|
Gazte denboran, behin baino gehiagotan entzun dut emazte batek haurra ipuruan munduratu zuela, arto-jorran
|
ari zelarik
. Emazte bat ezagutu dut, zortzi hilabete esperantxetan eta senarrak berekin eramaten baitzuen mendira ote epaitera, hots, laborantzako lan bortitzenetarik baten egitera.
|
|
|
Beraz, desfile hura ikusten
|
ari zelarik
, sofatik altxatu, eta bera ere desfilatzen hasi zen gelaren alde batetik bestera, gerri-aldakak hara eta hona mugituz, sekulako estiloarekin.
|
|
|
Ametsek, beraz, aurrera jarraitu du. Garai hartan, Euskal Herriko punk eztanda indargabetzen
|
ari zelarik
, beste lagun talde bat zuen. Aldatu gabeko gauza bakarretarikoa, edari ofiziala:
|
|
|
-mahaia ere papertxoz goraino. Behin batean, Julio nire ariketa Â--koadernoa zuzentzen
|
ari zelarik
, han bururatu zaio orrialdeak pasatzen hastea, zer topatuko. Eta, poemak topatu zituenean, aurpegia okertu zuen ironiaz, ezustekoa ere ezkutatu gabe.
|
|
|
Asunekin oroitu zen erortzen
|
ari zelarik
.
|
|
|
Isabelle sofan bere baitara kizkurtu zen, pipatzailearen sorbalda bere sorbaldarekin ukitzeraino. Isiltasuna deserosoegi suertatzen
|
ari zelarik
, erabaki zuen mintzoari ostera kateatzea:
|
|
|
Leloturik gelditu da, irudi mordoa burutik eztarrira kolpeka ahots honek begi hauek zer ekartzen dioten ezin hitz eginik: fusilaketa deskargak entzuten zituen gauetan amets egindakoa, baforearen korazta ura urratzen, inoiz oparitu zioten poema liburu txipia euskaraz, antzaren hegada linea elektrikoen gainetik, metrailak segatuta hiltzen
|
ari zelarik
oraindik betetzeko zeukan lagunak eskatu mesedea, ibaiak zekarren kimika portuan urtzen, burdinaren galda txinpartaka moldera.
|
|
|
Eta estiborreko karelaren gainean jarri zituen oin biak estatxaren tinkotasuna baliatuz, amurako eskudela amaitzen zen hartan. Pauso baldarra eman zuen airean, kanoa goratzen
|
ari zelarik
egin baitzuen jauzi barrarantz, eta eskuineko aldakak farolaren oinarriaren kontra hartu zuen kolpeak jakinarazi zion lehorreratua zela, hankak uretan baina barraren gainean. Beharrik, estatxa lehorra zegoen oraino.
|
|
2006
|
|
|
«Travail» hitzak hor du jatorria. Guk, Heletan, norbaitek bazituelarik arrangurak edo egin ahala izerditan
|
ari zelarik
, «ze trabailuak!» erraten genuen. Gero, eginaren eginez lana askatzailea ote den?
|
|
|
Idazle hura, errealitateaz?
|
ari zelarik
, bistan dena, gatazka soziopolitikoa ulertu beharra zegoen. Gurekontu triste hori.
|
|
|
Hala ere, Anek isilean sufritzen zuen. Behin, taberna bateko komunean negarrez
|
ari zelarik
, bere adiskide bakanetako batek Jon uzteko aholkatu zion. Anek eroturik balego bezala begiratu zion neska hari.
|
|
|
Nire aldera behatu gabe mintzatzen hasi zitzaidan, eskuak bular hantuen eta tripa puztuaren artean ezarrita. Lehen gauean Mañot etxe-mutilarekin
|
ari zelarik
aditu nion doinu erretxin bera zerabilen:
|
|
2007
|
|
|
Sartre jenio bat izan da (berak ere, bere buruaz
|
ari zelarik
, uste zuenez?). Horra hor?
|
|
|
Nola gertatu ziren gauzak? 1945eko neguan, nazismoaren porrot odoltsua bere azkenera iristen
|
ari zelarik
, kazetari mordoxka bat (zortzi hautatu zituzten guztira) Estatu Batuetara hegazkinez bidaltzea erabaki zuten frantsesek.
|
|
|
Bazituen hiru seme. Egun batez xurnal baten irakurtzen
|
ari zelarik
, [atzematen du] badela ur bat, gaztetzeko dena. (29 or.)
|
|
|
Bazituen hiru seme. Egun batez xurnal baten irakurtzen
|
ari zelarik
, badela ur bat [atzematen du], gaztetzeko dena. (29 or.)
|
|
|
Egun batez xurnal baten irakurtzen
|
ari zelarik
, badela gaztetzeko den ur bat [atzematen du],. (29 or.)
|
|
|
Beraz, lehen bezala euli xerka segitu zuen. Momentu batean, pentze batean pausatzen
|
ari zelarik
, asto bat ikusi zuen eta zer ikusten du astoaren gainean. Euliak...!
|
|
|
Arrats apaltzen ari zen orduko, eta bisitariak, errelojuari begira besaulkitik jaikitzen
|
ari zelarik
, izerdi-tanta sentitu zuen bizkarretik beheiti. Azken trago bat eskaini zion, baina ez zuen hurrengo autobusa galdu nahi, eta uko egin behar izan zion.
|
|
|
Maindireak aldatzera etorri zitzaion neskameak azaldu zionez, garbiketa zerbitzua ere eskaintzen zuten hotelean, baina ez zuen ustekabekorik hartu nahi kontua ordaintzeko tenorean; beraz, xaboi-hautsa erosi zuen supermerkatuan eta, bainu-ontzia erdiraino urez bete ondoren, izerdia bertzerik ez zuten puskak utzi zituen beratzen. Eskuak idortzen
|
ari zelarik
telefonoaren txirrinak jo zuen eta, bidean presaka, nor izaten ahal zen galdetu zion bere buruari.
|
|
2008
|
|
|
Hurbiltzen ari zen pixkanaka, guk, eserita, arnasari eusten genion bitartean. Ostatuko atea jo zuen gero indarrez, eta segidan heldulekua jiratzen sentitu genuen, eta morroiloa ere tinki-tanka, zital hura barrura sartu nahian
|
ari zelarik
; ondoren isilune luze bat izan zen, hala barruan nola kanpoan. Eta azkenean makila txapaka hasi zen ostera, eta, gure poz eta esker on adierazezinez, moteltzen joan zen pixkanaka erabat isildu arte.
|
|
|
LOGROÑOKOseminarioko murala egiten
|
ari zelarik
, Artetak bozetoak eman zizkion Bastidari. Paperean margotzen zuen lehenik gero muralean pintatuko zuen hura, txikian egin gero handian egin beharrekoa.
|
|
|
–Ez didazu esan zeri buruz den zure nobela hori, itaundu dit Renatak mahai-tresnak plastikozko poltsatik askatzen
|
ari zelarik
.
|
|
|
Geroztik, Julio Caro Barojak, osabari eta aitonari buruz
|
ari zelarik
, honela idatzi zuen Los Baroja liburuan:
|
|
|
kasu honetan, eratorpen-atzizki emankorren alorrera. Atzizkiez
|
ari zelarik
, bera-riaz aztertu zituen Villasantek-alde> eta-talde> osagai lexikalak. Horrezaz gai-nera, konposizioarekin batean posposizio-bidea ere landu zuen liburuxkan (oso iragaitzaz halere), eta aipamen horien ildotik posposiziozko alde> ere begien bistan izan zuen une batez (PVCD, 44).
|
|
|
Eta hain zuzen hiztegi hori Toursen inprimatzen
|
ari zelarik
, Diputazio baten eskutik Euskal Akademia sortzeko saio serio bat etorri zen. Baina ez Gipuzkoako Diputazioaren eskutik Azkuek espero zuenez, baizik Bizkaikotik.
|
|
|
Eta zazpi probintzietan egindako bilaketa hau, ez zen «berez» ahaleginik gabe egiten zuen zerbait, aitzitik neke eta esfortzu aktiboa eskatzen zion. Hola, adibidez, Euskalerriarenyakintza osatzen
|
ari zelarik
, nahiz Hegoaldean bildutako material folklorikoarekin aski zuen argitaratzen hasteko (jada 1931an zioen: «mi obra, pronta ya a salir a luz, intitulada Literatura popular de Euskalerria»105), bilketa Iparraldean osatu beharra adierazi zuen
|
|
|
Orain ehunen bat urte, Jean Etcheparek, mediku xahar baten hil-aurrea kontatzen
|
ari zelarik
, idatzi zuen: " Hok izan ziren mediku xaharraren azken hitzak.
|
|
|
[Adibide praktikoa, baina ez oso.] Behin batean, adiskide mami bati, kabitu-ezineko bolada latz xamarra pasatzen
|
ari zelarik
, jaun psikojakitunak esan zion" zezen bihurri" bat zeukala barruan, eta hura heztea komeni zitzaiola. Osasunaren izenean oreka pertsonal hutsa saltzen den garai honetan, zer esan behar dio batek adiskideari?
|
|
|
lehenengoa Harresi Handiari dagokio. Hegazkina artean garaiera egokia hartzen
|
ari zelarik
, Harresi Handiak zeharkatzen duen mendikate osoa ikusi ahal izan genuen, eta zinez da ikusgarria. Bigarren irudia Mongoliari dagokio.
|
|
|
Hirugarrena, hegazkinaren depositua betetze aldera Berlinera jaisten ari gineneko unea da. Izan ere, hegazkina hurbiltze lanak egiten
|
ari zelarik
, hango basoak eta lakuak ikusteko aukera izan genuen, zoragarria benetan.
|
|
|
Oihanerat hurbiltzen
|
ari zelarik
, gertakari ttipi batek lotsapenak atzarrarazi zizkion. Haritz hostotsu batetarik atera eta airatu zen Lumabeltz belea.
|
|
|
Goibel eta ilun, gauzak bere alde nola bihurtu galdezka
|
ari zelarik
, Gorrailek sasi zarrailuan ikusi zuen ur errekaño baten pasaia. Zalu-zalua, handik iragan zen, ez bere larruari kalte zerbait egin gabe haatik.
|
|
2009
|
|
|
6.500 elebidun hartzaile galdu dira. Ulergaitza da nola elebidun hartzaileen kopurua bat-batean anitzez guttitu den, hamar urtez goratzen
|
ari zelarik
. Pentsatzekoa da badela estatistika problema bat" doi bat" eta" hitz batzu" dakitenen artean.
|
|
|
Kontua da irakasleak poema errezitatu ziòn egunaren biharamunean, halako interesa erakutsi zuen Gabinok, non irakasleak agindu baitzion ezen biharamunean berean igorriko ziola poema, makinaz idatzia: pasa dadila Domingo ikastetxetik, eta emango diot?, Rakel neskame leiala, garbiketa lanetan
|
ari zelarik
, eskailera batetik erori, berna-hezurra hautsi eta, haren ordez, Rakelen beraren aholkuz, haren iloba bat etorri zela. Helena?, hamazortzi urteko neska ganorazkoa; eta kontua da Gabinok Bécquerren poema buruz ikasi, eta noiznahi errezitatzen zuela bere kolkorako, batzuetan begirada galdu eta ezpainak mugitzen zituen ezin hautemanezko eran, keinu nahastezin batean?, poema hura argizko lur bat bal... hanka hautsi zuenetik hiru egunera; guztiek zekiten etxe hartan Helena etortzekoa zela lehen orduan, Domingo merkataritza estudioetan espezializatutako akademia batera eta Ada eta Maria Bibiana Arte eta Ofizioetako eskolara joan aitzin; esan nahi baita Helena Regina-enera iritsi zenean aurkezpen guztiak egiteko aukera izan zuela (aita eta Teofilo Maria lanera irtenak ziren ordurako, eta Damaso Madrilen zegoen), Gabinorena izan ezik, etxekoek lasai uzten baitzuten Gabino, atsedena eta atsedena zen medikuen preskripzioa, nahiz eta, hobera egiten zuen heinean, kanpoko irteerak eta ibilalditxoak ugarituz joan?, nahi zuenean jaiki zedin; hala, bada, egun hartan, Gabino hamarretan jaiki, penduluak bere hots metaliko eten-jarraituez markatu zuen ordua, Gabinok gelako atea ireki ahala?, jantzi, amak gauero jartzen zizkion biharamunean jantzi beharreko arropak?, bainugelara joan, non egin beharrekoak egin baitzituen, eta sukaldera joan zen gosaltzeko asmotan, ohi bezala.
|
|
|
Damasok, gero, Maria Bibiana besarkatu zuen: hori, baina, esateko edo hitz egiteko modu bat besterik ez da, zeren, Maria Bibiana besarkatzen
|
ari zelarik
, Txopitea jaunaren begietan josi baitzituen Damasok bere begi irtenak, halako moldez, non bai baitzirudien ezen gogoa medikuaren baitan zuela, bere gorputzak Maria Bibianarena besarkatzen zuen arren.
|
|
|
Adaren buruan noiznahi Domingo? halako eran, non ez baitzen harritzekoa, neurri bateko jertsea egiten
|
ari zelarik
, neurriaz ahaztea; horrelakoetan, Ada haserretu egiten zen, baita ahapeka zerbait esan ere berak irudikatutako Domingori: –Orain ere alferrik aritu naiz lanean, eta hurrengoan abisatu, mesedez!?, nahiz eta hurrengo istantean keinua leundu eta irri bat moldatzen zuen, nostalgiaren ehundegietan ehundua, irri harekin nebari zera ere esan nahi balio bezala:
|
|
|
Eta, negua bukatzen
|
ari zelarik
, udaberrira begira jarri zen Ada; honek, baina, negu gorria besterik ez zuen ikusten, antza, neguari negua balerraio bezala.
|
|
|
Edo ustez senetik zetorkidana hitzak baldintzatua ote zetorkidan?, zeren gogoan bainituen sendategiko kapilauari sermoi batean maitasunari buruz entzundakoak, buru-buruan sartuta geratu zitzaizkidanak. Kastitateaz
|
ari zelarik
, maitasunik ederrena arimatik arimara mamitzen zena zela esan baitzuen?. Goi-maitasunak arima du planetatzat, eta gorputza satelitetzat, zioen?, eta nik sinetsi?
|
|
|
José Goikoetxeta zenaren hilobia bilatzen
|
ari zelarik
, Dolores Totoricak oroitarririk gabeko beste sei euskaldun topatu zituen Morris Hill hilerriko artxiboetan; hortaz, Euzkaldunak Inc. erakundeko zuzendaritza batzordera jo zuen, berak hasitako ikerketa burutzeko egitasmoan interesik ba ote zegoen galdezka. Liz Dick Hardesty garai hartan lanean ari zen zuzendaritza batzordean eta, Totoricak egitasmoa aurkeztu zuenean, ekimena zuzentzeko prest agertu zen, betiere, aste gutxi batzuetako jarduera izanez gero.
|
|
|
Bilbo hartu zuen bizileku, geroztik. Bilboko Institutuan irakasle
|
ari zelarik
, haurrentzako euskarazko ikastaldiak ere antolatu zituen, aurrena Jardines kaleko ikastetxean, eta
|
|
|
-Aurrenak El Salvadorrera garamatza: FMLN gerrillarekin borrokan
|
ari zelarik
, Pakito Arriaran arrasatearra hil zuten 25 urteurrena egiten da aurten (ahaztu gabe El Salvadorren bertan urte batzuk beranduago hil zituzten Begoña Gonzalez eta Marta Garcia ere). Urteurrena FMLNk hauteskundeetan irabazi izanarekin batera etorri da gainera.
|
|
|
Domintxainen (Zuberoa) bizi da, eta 2008ko abenduaren 11n polizia espainiarrek bi orenez bahitu zutela salatu zuen. Mujikaren hitzetan, Donapaleuko merkatuan (Nafarroa Beherea) erosketak egiten
|
ari zelarik
, hiru gizon joan zitzaizkion Frantziako poliziak zirela erranez. Auto batean sartu zuten eta mendira eraman.
|
|
|
–Ezagutzen nuen Still, Nash eta Crosbyrekin
|
ari zelarik
, baina Harvest atera zuenean, beste zerbait zen. Oso gazte zela atera zuen lan hura eta izugarrizko kantugilea iruditu zitzaidan.
|
|
|
Horrelako hipotesirik ez zen aipatu ere egin, aldiz, Airbus A330 batek arazo bat izan zuelarik Tolosa (Okzitania) gainean proba bat egiten
|
ari zelarik
, 2007 urteko azaroaren 21ean. Egun hartan, Airbusek hegaldi erakustaldi bat antolatu zuen eredu horretako aireko bat erosi zion Air Mauritius aire konpainiako ordezkarientzat.
|
|
|
atzera irakurri eta ipuina berea iruditzen ez bazitzaion, ona zela erabakitzen bide zuen. Beraz Irati Jimenezek arrazoi izan zezakeen norbere buruarengandik ihesi ibiltzeko gogo horri buruz
|
ari zelarik
, joan den astean. Susmoa daukat, ordea, ezin dela idazletzarako arau orokor bihurtu.
|
|
|
Manifestazio burua itzuli osoa egin eta Euskaldunen plazara heltzen
|
ari zelarik
abiatu ziren azken manifestariak
|
|
|
Manifestazio burua eta buztana elkar ikusteko gisan egon ziren. Antolatzaileen hitzaldia bukatzen
|
ari zelarik
heldu ziren bukaerakoak San Andres plazara. Xaho kaiko plaza beterik zegoen.
|
|
|
Duela hamar bat urte, Joxe Iriartek (Bikila. Borrokaren Gorrian.Txalaparta 1999), plazaratu zuen liburuaren pasarte batean, Amnistiari esker Hegoaldera itzultzen
|
ari zelarik
, polimili bikote batekin izandako solasaldia kontatu zuen. Euskal Herriarentzat zabaltzen ari zen aro berria hizpide izan zuten.
|
|
|
Damasok, gero, Maria Bibiana besarkatu zuen: hori, baina, esateko edo hitz egiteko modu bat besterik ez da, zeren, Maria Bibiana besarkatzen
|
ari zelarik
, Txopitea jaunaren begietan josi baitzituen Damasok bere begi irtenak, halako moldez, non bai baitzirudien ezen gogoa medikuaren baitan zuela, bere gorputzak Maria Bibianarena besarkatzen zuen arren.
|
|
|
Adaren buruan noiznahi Domingo... halako eran, non ez baitzen harritzekoa, neurri bateko jertsea egiten
|
ari zelarik
, neurriaz ahaztea; horrelakoetan, Ada haserretu egiten zen, baita ahapeka zerbait esan ere berak irudikatutako Domingori: " Orain ere alferrik aritu naiz lanean, eta hurrengoan abisatu, mesedez!", nahiz eta hurrengo istantean keinua leundu eta irri bat moldatzen zuen, nostalgiaren ehundegietan ehundua, irri harekin nebari zera ere esan nahi balio bezala:
|
|
|
Kontua da irakasleak poema errezitatu ziòn egunaren biharamunean –halako interesa erakutsi zuen Gabinok, non irakasleak agindu baitzion ezen biharamunean berean igorriko ziola poema, makinaz idatzia: pasa dadila Domingo ikastetxetik, eta emango diot–, Rakel neskame leiala, garbiketa lanetan
|
ari zelarik
, eskailera batetik erori, berna-hezurra hautsi eta, haren ordez, Rakelen beraren aholkuz, haren iloba bat etorri zela –Helena–, hamazortzi urteko neska ganorazkoa; eta kontua da Gabinok Bécquerren poema buruz ikasi, eta noiznahi errezitatzen zuela bere kolkorako –batzuetan begirada galdu eta ezpainak mugitzen zituen ezin hautemanezko eran, keinu nahastezin batean–, poema hura...
|
|
|
Edo ustez senetik zetorkidana hitzak baldintzatua ote zetorkidan?, zeren gogoan bainituen sendategiko kapilauari sermoi batean maitasunari buruz entzundakoak, buru-buruan sartuta geratu zitzaizkidanak. Kastitateaz
|
ari zelarik
, maitasunik ederrena arimatik arimara mamitzen zena zela esan baitzuen –" Goi-maitasunak arima du planetatzat, eta gorputza satelitetzat" zioen–, eta nik sinetsi... horregatik marrazten eta pintatzen bainituen neure paisaia ia gehienetan kolore guztietako hodeiak, zerua lurtzat banu bezala. Nik apaizari ulertu nion moduan, bazirudien ezen maitasun espiritualak –‘maitasun platonikoa ere deitzen diote’ esan zuen apaizak hitzez hitz– materiaren propietateak itzulipurdikatzen zituela, baita materia bera grabitatearen indarretik askatzen ere.
|
|
|
Eta, negua bukatzen
|
ari zelarik
, udaberrira begira jarri zen Ada; honek, baina, negu gorria besterik ez zuen ikusten, antza, neguari negua balerraio bezala.
|
|
|
salda-pixa egiten
|
ari zelarik
|
|
|
Mitxelenak esango zukeenez, ebakitzeko balio duen neurrian da ona aizkora, eta, berdin-berdin, norberaren komunikazio-premiak asetzeko balio duen eta erabiltzen den neurrian da ona hizkuntza. Alde horretatik begiratuta, eta diogunaren ildotik, bete-betean zaie aplikagarri hizkuntzei, baita euskarari ere, Axularrek alferkeriak eragiten dituen kalteez
|
ari zelarik
idatzi zuena (Axular, Jakin, 1977):
|
|
|
Denak mahain ttiki baten bueltan elkartu ginen, eta basu batzuek edanez humorez ongi libratu ginen. Bat bertzian berri batzuek hartuz elkar izagutu ginuen obekisio, gaua aitzinatzen
|
ari zelarik
. Ez ginen parean, Beñat eta ni, baino maiz gure begiak elkarreri lotzen ziren.
|
|
2010
|
|
|
Gogoan dut The Picture of Dorian Gray, Oscar Wilde-ren nobelan oinarrituta 1945ean egindako filma (bertsio berriagoak izanda ere, nire oroimenak bertsio zahar horri eusten dio). Azaroaren 7an, Anjel Lertxundik hartu zuen hizpide, Hitz besten, Berlusconiz
|
ari zelarik
. Agian horregatik etorri zait gogora orain.
|
|
|
...ezadan hori ere, nigan sortu zèn amodioaren mundu ezezagun hura, Helenaren edertasuna abiapuntu zuena, neure begiez bakarrik neureganatu nahi banu bezala, senetik zetorkidàn jarreran; edo senetik ustez zetorkidana hitzak baldintzatua ote zetorkidan?, zeren gogoan bainituen sendategiko kapilauari sermoi batean maitasunari buruz entzundakoak, buru-buruan sartuta geratu zitzaizkidanak; kastitateaz
|
ari zelarik
, maitasunik ederrena arimatik arimara mamitzen zena zela esan baitzuen?. Goi-maitasunak arima du planetatzat, eta gorputza satelitetzat, zioen?, eta nik sinetsi?
|
|
|
Pertsonak, soldaduak zein zibilak, intsektuak bezalakoak ziren, batik bat gerratean. Laonen, 1940eko ekainaren 10ean, ohean irakurtzen
|
ari zelarik
, aireko bonbardaketa entzun zuen gauean. Burrunba egiten zuen hegazkinak, teilatuen gainetik,, intsektu arriskutsuak?
|
|
|
Amets hartan lehergai-karga batek milaka soldadu aurretik eraman zituen. Ildo honi jarraituz, Laonen (1940/VI/10), ohean irakurtzen
|
ari zelarik
, bonben eztandak aditzeari ekin zion: teilatuen gainetik, intsektu arriskutsuak bezala hegazkin batek burrunba egiten?
|
|
|
Nonbait, Dublinen bizi zen azken urteetan. Gero eta ezagunagoa bihurtzen
|
ari zelarik
, gero eta zailagoa egiten zitzaion eguneroko bizitza.
|
|
|
274 Ikus, esate baterako, ikastetxe pribatuetako ikasleez
|
ari zelarik
Siadecok zer zioen (Siadeco1978: 119):
|
|
|
Bilerak Urretxun egiten ziren, bertako Pasiotarren fraide etxean, Euskal Herri osoko ikastoletako partaideak elkartuz. Paulo Agirre zen Ikastola Batzordean parte hartzen zuenetako bat, jada buru-belarri
|
ari zelarik
lanean ikastolen alde. –Segituan hasi nintzen Urretxuko bileratara joaten.
|
|
|
Hirugarren batek kontatzen zuen alai Bilboko udaletxera hurbiltzerakoan txalaparta jotzen
|
ari zelarik
, aitaren bizkar gainean zutik zegoen 3 urteko mutikotxoa nola hasi zen txalaparta-dantza egiten eta amona bat nola ari zen barrez hunkituta haurtxoa ikusita.
|
|
|
...ezadan hori ere, nigan sortu zèn amodioaren mundu ezezagun hura, Helenaren edertasuna abiapuntu zuena, neure begiez bakarrik neureganatu nahi banu bezala, senetik zetorkidàn jarreran; edo senetik ustez zetorkidana hitzak baldintzatua ote zetorkidan?, zeren gogoan bainituen sendategiko kapilauari sermoi batean maitasunari buruz entzundakoak, buru-buruan sartuta geratu zitzaizkidanak; kastitateaz
|
ari zelarik
, maitasunik ederrena arimatik arimara mamitzen zena zela esan baitzuen —" Goi-maitasunak arima du planetatzat, eta gorputza satelitetzat" zioen—, eta nik sinetsi... horregatik marrazten eta pintatzen nituen neure paisaia ia gehienetan kolore guztietako hodeiak, zerua lurtzat banu bezala; nik apaizari ulertu nion moduan, bazirudien ezen maitasun espiritualak —" Maitas... zerrien askara, alegia!" jarraitu zuen apaizak, gutxi gorabehera...
|