|
2000
|
|
|
Kultura gaietan
|
Espainiak
ez du beste gai batzuetan duen presentzia, eztaegunkari erregionalistetan ere (handiena EL CORREOn du, gai honetako albisteenherena Espainiakoak izanik). Bestalde, gai hauek nabarmen uzten dute egunkariabertzaleen eta erregionalisten arteko aldea, DEIA azken hauen ondoan kokatzendelarik:
|
|
|
Etorkizuna, aurrera begira dio Josemari Velez de Mendizabalek martxoaren 13ankaleratutako artikuluak. Tribuna abierta ataleko kolaborazioa da eskuartean duguna.Velez de Mendizabalen lanak euskal arazoa deitutakoaren aurrean
|
Espainiak
etaFrantziak dituzten jarrerak aztertzen ditu.
|
|
|
Bada gure artean, hirugarrenik, sentsibilitate estatutista dei diezaiokegun jarreraren aldekorik; horien arabera, gaur egun ezagutzen diren Gutun autonomikoek ezartzen duten marko juridiko politikoak nahiko lurraldetasun administratibo ezartzen dute eta, beraz, Euskal Herriaondo definiturik dago komunitate berezitutan. Bada gure artean, era berean, EuskalAutonomia Erkidegoaren eta Nafarroaren artean harreman soziopolitiko bat onartuarren,
|
Espainiak
eta Frantziak administratutako Iparraren eta Hegoaren artekoharreman zuzenik eta arauturik onartzen ez duenik. Bada gure artean, azkenik, euskalnazionalisten konstrukzio kontzeptuala onartzen duenik ere, hots, mapa politiko administratiboa mapa linguistiko kulturalaren gainean modu isomorfikoan ezarrikolukeena.
|
|
|
Euskal Herrian zabaltzeko argitalpenean, Madrilgo egunkari honek bere egiten duZazpiak bateko leloaren zentralitate grafiko integratzailea. El Mundok, kontuan hartzen du Euskal Herria bere osotasunean, eguraldiari buruzko mapa marraztean, Frantziak eta
|
Espainiak
administraturiko euskal lurraldeen arteko estatu muga adierazteko marka berezirik gabe.
|
|
|
Oinarri ikaragarri hauetan, nekazaritzan eta meatzaritzan ezarritako mundukoekonomia dugu, zeinean kafea, kotoia, azukrea, kakaoa, urrea eta zilarra ustiatzeko, lan bortxatua eta produkzio esklabista erabili zituzten. Mundu mailako ustiakuntzahorretan oinarriturik, hiru gizalditan zehar,
|
Espainiak
, Frantziak, Portugalek, Britainia Handiak eta Herbehereek beren hizkuntza, kultura, erlijioa eta baloreakezarri zituzten mundu mailan. Eta hemen dugu Kapitalismoaren mendiaren magala; gaur egungo gizateria eta gaur egungo izatea baldintzatzen duten benetako oinarri ekonomiko, sozial, politiko, kultural, linguistiko, erlijioso eta etikoa.
|
|
|
Gaztelak eta
|
Espainiak
Euskal Herriari eragindako konkistei buruz, zenbait testuaurkeztea iruditu zait interesgarriena. Hasteko, Araba, Bizkaia, Errioxa eta Gipuzkoa1200 urtean konkistaturik izan baitziren, orain 800 urteurrena gogoratuz, jakingarridiren ondoko bi testu hauek ekarriko ditut Gonzalo Martinez Diez-engandik jasoak (1974):
|
|
|
Espainiarrek egunen batean EuskalHerriko konkistari amore eman badiote ere, gure Herriaren ustiaketa beste 20urtetan zehar luzatu ahal izanez gero, zertarako 10 urtetan bakarrik edo 3 urtetanbakarrik ustiatu? Tamalez, ez du ematen gaur egun
|
Espainiak
Euskal Herriari eragitendion ustiaketa ekonomikoaz ikerketa lan handirik egiten denik.
|
|
|
Euskal Herriak eta
|
Espainiak
elkarrekin duten borroka ez da horrenbeste sozio-ekonomikoa, konkistaren arazo politiko nazionala baizik. Espainiaren eta Euskal Herriaren nazio lornahi politikoak uztar ezinekoak dira.
|
|
2002
|
|
|
Hego Euskal Herrian, 1993an mugarik gabeko kontratua zutenak, alokatuenguztizkoaren aldean, %70etik gora ziren bitartean, 2000 urtean %66 ziren. Gainera, gaur egun Hego Euskal Herrian mugarik gabeko kontratua dutenen proportzioaEuropako Batasunekoa baino askoz txikiagoa da (%86, 8), Europako Batasunekoestatu guztiek %80tik gorako ehunekoa dutelarik,
|
Espainiak
izan ezik (%67, 3).
|
|
|
Frantziaguztiz aurka dago, proposamen hori azkenean aurrera joango balitz gaur egunEBtik jasotzen dituen nekazaritza subentzioen zati bat berak finantzatu beharkolukeelako.
|
Espainiak
, bere aldetik, egiturazko edota kohesio fondoen zati handiakgalduko lituzke, aurreikusitako epea baino lehenago, hots, 2006 urtea bainolehenago. Hori dela eta, EAE oso ukituta geratuko litzateke, Europako Batzordeakfinantzatutako programa eta proiektu asko desagertuko liratekeelako.
|
|
|
Horietako lehena, arestian aipatutako1959ko hitzarmena izan zen, zeinak Nazioarteko Moneta Fondoa eta OECD izanzituen babesle. Ondoren, 1970ean Europako Elkartearekin
|
Espainiak
sinatutakoLehentasunezko Akordioa etorri zen, eta, azkenik, 1979an, EFTArekin eginikohitzarmena eta GATTek Tokioko Itzulian hartutako ebazpenen onarpena.
|
|
|
Bidea posible da, kontuan hartuz Europan unibertsitate eremu bakarra aldarrikatzen hasi direla eta
|
Espainiak
jada bere barruti bakarra ezarri duela. Nola ezdugu izango euskaldun guztiok gure unibertsitateetan euskaraz ikasteko eta ikertzeko eskubidea?
|
|
|
Herri baten garapenean garrantzi estrategikoa duenarlo honetan erabakiak hartzeko ahalmena, berriro ere, Madrilen etaParisen eskuetan dago. Hala ere, ikerkuntza politika BaskongadetakoEstatutuaren eskumen bat da, letraren arabera; baina
|
Espainiak
ez dutransferitu nahi izan. Horren ondorioz, Josu Jon Imazek onartu zuen
|
|
|
|
Espainiak
eta Frantziak beti oztopatu dute gure herriaren garapena egituraketa maila guztietan, eta unibertsitatearen arloa ere horren adibidea da. Era horretan, historian zehar euskaldunok ikasketa unibertsitarioak burutzeko asmoa izanik, atzerrira joan behar izan dugu.
|
|
|
Gaur egun Euskal Herrian daukagun sistema unibertsitarioa gurea denik ezindugu esan. Sistema unibertsitario koloniala daukagu,
|
Espainiak
eta Frantziakantidemokratikoki inposatuta. Euskal Herriak ez du inoiz bere unibertsitate ereduaeztabaidatzeko eta martxan jartzeko aukerarik izan.
|
|
|
Herri baten egituraketan oso garrantzitsua da unibertsitatearen antolaketa. Zoritxarrez, EuskalHerriak ez dauka bere burua antolatzeko aukerarik ez unibertsitate arloan, eztabestelakoetan ere,
|
Espainiak
eta Frantziak ukatzen baitigute eskubide hori.Horrela, gaur egun indarrean dauden unibertsitate ereduek ez dituzte EuskalHerriaren behar kulturalak, linguistikoak, sozialak, zientifikoak, ekonomikoak... asetzen, eredu horiek interes arrotzen zerbitzuan jarrita baitaude.
|
|
|
Adibideak ez dira hain urrun bilatu behar. Euskal Herriari gagozkiolarik, bai prentsa espainiarrak bai frantsesak berton gertatukoak azaltzeko erabiltzen dituzten analisi ildoek argi eta garbi uzten dute ezen
|
Espainiak
Euskal Herri espainola besterik ez duela ikusten eta ulertzen, eta Frantziak Euskal Herri frantsesa baino ez duela ikusten eta ulertzen. Ikuspuntu horretatik begiraturik, politikagintza abertzalea zaharra da denboraz, inkongruentea Europako haize berriekin, atzerapauso bat.
|
|
|
1886an, Europan 8.010 telegrafo bulegok ziharduten lanean eta telegrafo lerroek 150.000 kilometro zeharkatzen zituzten. Frantziak berak 1.550 bulego zeuzkan;
|
Espainiak
215.
|
|
2003
|
|
|
Europar Batasunak, erantzukizun gehien duenetakoa, kuota %8 murriztekokonpromisoa hartu zuen, nahiz eta kide batzuek 1990eko balioen gainetik mantendu ahal izan duten, %15ean mantendu ere, Espainiako kasuan esaterako. 2001.urtean
|
Espainiak
muga hori gainditu egin zuen 1990 urteari dagokionez, %33, hainzuzen. 2002 urtean, %38ra igo ziren eta ez da inondik ikusten nondik etor litezkebehera joateko baldintzak.
|
|
2005
|
|
|
–
|
Espainiak
guztiz etenda dauzka Marokorekiko harreman diplomatikoak?.
|
|
|
–
|
Espainiak
guztiz etenda dauzka harreman diplomatikoak Marokorekin?.
|
|
2006
|
|
|
|
Espainiak
aipatutako zuzentaraua ondoko legearekin egokitu du: 28/ 2005 Tabakoaren Legeak, abenduaren 26koak, tabakoaren publizitatea, promozioa eta babesletza debekatu ditu, hedabide eta gizarte informazio zerbitzu guztietan.
|
|
2007
|
|
|
Espainiar hezkuntza sistematik igaro dugunok badakigu ondo zein zen Espainiaren jatorrimitiko ideologikoa:
|
Espainiak
herri askoren ekarpena jaso omen zuen; zeltiarrak, iberoak, lusitanoak, fenizioak, grekoak, erromatarrak, arabeak... Arrago horretan ekarpenak oro bat eginda atera omenziren, inolako pitzadurarik gabeko batasunean.
|
|
|
Eta hau diogunean, ez garagarai bateko kontuez ari.
|
Espainiak
eta Frantziak hezurmamitu duten nazio estatuaren eredua estatu totalitarioa dela esatean, gaur eta hemen bizi bizirik dagoenbarne logika hiltzaileaz ari gara. Horrela, bada, Madrilen edo Parisen indarreanegon daitekeen erregimen eta gobernu motak funtsean ez dauka zerikusirik auzihonekin.
|
|
|
Hala zioen
|
Espainiak
Eurovisionera aurkeztutako abesti jasangaitz batek, eta gaur abiatzeko primeran datorkit.
|
|
|
Hala zioen abesti jasangaitz batek,[
|
Espainiak
Eurovisionera aurkeztuA], eta gaur abiatzeko primeran datorkit.
|
|
|
Hala zioen abesti jasangaitz batek,[
|
Espainiak
Eurovisionera aurkeztuAK*], eta gaur abiatzeko primeran datorkit.
|
|
|
|
Espainiak
36ko gerrako paperak itzultzeko negoziatzea onetsi du
|
|
|
(2) Atzo [pelikula bat] ikusi nuen[
|
Espainiak
eginiko genozidioari buruz Ameriketan]
|
|
|
Hiru perpausotan, lehenengo, ageri da informazio mota bat, informazio gunea (hitzaldi/ pelikula/ konbersazio); ondoren, zer esaten den informazio gune horien gainean (drogaren gainean/
|
Espainiak
eginiko genozidioari buruz Ameriketan/ Bushen sasidemokraziaren gainean). Hiru perpaus horiek gaur nagusiki iruntzitara erabiltzen dira, atzekoz aurrera:
|
|
|
(2a) Atzo[
|
Espainiak
Ameriketan eginiko genozidioari buruzKO pelikula bat] ikusi nuen
|
|
|
[pelikula bat][
|
Espainiak
eginiko genozidioari buruz Ameriketan]
|
|
|
|
Espainiak
36ko gerrako paperak itzultzeko negoziatzea onetsi du
|
|
|
Hala zioen
|
Espainiak
Eurovisionera aurkeztutako abesti jasangaitz batek, eta gaur abiatzeko primeran datorkit.
|
|
|
Denborazko esangura hutsa: konpromisoak ez ziren berretsi
|
Espainiak
itxurakeria egin zuelako.
|
|
|
Hala zioen
|
Espainiak
Eurovisionera aurkeztutako abesti jasangaitz batek, eta gaur abiatzeko primeran datorkit.
|
|
|
Hala zioen abesti jasangaitz batek,
|
Espainiak
Eurovisionera aurkeztutakoA, eta gaur abiatzeko primeran datorkit.
|
|
|
Hala zioen abesti jasangaitz batek,
|
Espainiak
Eurovisionera aurkeztuA, eta gaur abiatzeko primeran datorkit.
|
|
|
Hala zioen abesti jasangaitz batek, BERAU
|
Espainiak
EurovisioneraaurkeztuA, eta gaur abiatzeko primeran datorkit.
|
|
|
Hala zioen abesti jasangaitz batek?
|
Espainiak
Eurovisionera aurkeztuA?, eta gaur abiatzeko primeran datorkit.
|
|
2009
|
|
|
Beste batean, Errepublikaren izena zuen Iruñekoan, alegia, hasi zen hiltzen, 1936ko uztailaren 19an ehunka matxinok bat egin zutenean Madrilera joateko, indarrez agintea hartzeko asmoz. Eibarkoudaletxean jarritako bandera errepublikanoarekin abiatu zen
|
Espainiak
izan zuenlehen aro demokratikoa, 1936ko uztailaren 19ko goizean, falangistek IzquierdaRepublicanaren egoitzaren errotuloa lurreratzearekin eta bertako egoitzaren aurkaegindako erasoarekin hasi zen deuseztatzen. Horixe ez zen ekintza isolatu bat, ordurako horrelako legez kontrako sartzeak baimenduta zeudelako, Molak etabeste militar matxinoek zabalduriko gerra bandoen bitartez, hain zuzen ere.
|
|
|
Kasu honetan Erresuma Batuaren eta Espainiaren artekoerlazioak aztertzen dituena.
|
Espainiak
II. Mundu Gerran izan zuen papera zein izanzen jakiteko ezinbestekoa.
|
|
|
II. Mundu Gerran
|
Espainiak
parte ez hartzeko Erresuma Batuak egin zituenahaleginen berri ematen da hemen. Gaia ezagutzeko liburu egokia.
|
|
|
Horretaz guztiaz gain, hau da, historiografia berri hau kanpotarrek eginaizateaz aparte, akademikoa ere bada, eta bere ezaugarri nagusia errepublikarenesperientziaren porrotean eta egitura demokratikoak gauzatzean
|
Espainiak
erakutsitako, ustez behintzat, ageriko ezintasunean datza. Historialari hauek ematenduten azalpena ia erabat politikoa da.
|
|
|
Bilbon egin zen lehen bileran, 1937ko irailaren 16an, prisioneroak meategietan aritzeko plana adostu zen, eta horretan hauxek izan ziren parte hartu zutenak: «El vicepresidente de la Comision Militar de Incorporacion y MovilizacionIndustrial Sr, Bastos, dos ingenieros de la Jefatura de Minas, dos representantes dela Camara Minera y tres vocales de la comision Tecnica Asesora de Campos deConcentracion, Sres Sancho, ingeniero de minas, Diez, arquitecto, e Iribas, Secretario e ingeniero de caminos»11 Planaren arabera, urtero 1.700.000 burdina tonaaterako ziren, eta horietatik 1.400.000 tona esportatuko ziren. Horien truke milioibat libera esterlina jasoko zuen
|
Espainiak
. Horretarako 3.000 prisionero beharkoziren, Camara Minerak ordainduko zituen barrakoietan ostatu izango zutenak.Planaren arabera 200 prisionero Bilbon egon ziren jadanik urriaren 1ean, eta gero 100 gehiago aste bakoitzean.
|
|
|
Komitern Aurkako Hitzarmenarekin bat egin zuen
|
Espainiak
1939ko apirilean, Bigarren Mundu Gerra hasi baino pixka bat lehenago. Hamabi estatuk sinatuzuten komunismoaren aurkako hitzarmena eta argudio horri eutsiz, Italiak, Alemaniak eta Japonek Europa, Asia eta Afrika kontrolatzeko helburuarekin ofentsiba politiko militarra martxan jarri zuten.
|
|
|
Nazionalistakez omen diren estatuetako kazetari esatariek argi uzten dute beraien nazioetakoohorea jokoan dela ordezkariren batek jokatzen duenean. Nork ez ditu gogoratzenfutboleko azken Eurokopa
|
Espainiak
irabazi zuenean entzun eta irakurritakoak. Kontua ez da berria. Maila batean edo bestean eremu guztietan azaltzen denfenomenoa da1.
|
|
|
Baina
|
Espainiak
ez duenez Nazio Batuen 1968ko Gerrako krimenen eta Gizateriaren aurkako krimenen preskribaezintasunari buruzko Hitzarmena izenpetu, ez du nazioartean zentzu honetan konpromiso zehatzik hartu, eta argudio horretanoinarritzen da bere betebehar eza baieztatzeko. Hala ere, Espainiak nazioartekobeste tresna eta hitzarmen batzuekiko atxikimendua adierazi du, tartean GizaEskubideen Adierazpen Unibertsala edo Eskubide Zibil eta Politikoen NazioartekoItuna.
|
|
|
Baina Espainiak ez duenez Nazio Batuen 1968ko Gerrako krimenen eta Gizateriaren aurkako krimenen preskribaezintasunari buruzko Hitzarmena izenpetu, ez du nazioartean zentzu honetan konpromiso zehatzik hartu, eta argudio horretanoinarritzen da bere betebehar eza baieztatzeko. Hala ere,
|
Espainiak
nazioartekobeste tresna eta hitzarmen batzuekiko atxikimendua adierazi du, tartean GizaEskubideen Adierazpen Unibertsala edo Eskubide Zibil eta Politikoen NazioartekoItuna. Hauekin lotuta, Nazio Batuen Giza Eskubideen Komiteak Kolonbiarenaurkako 1995 eta 1997ko bi erabakietan argiki azaldu du giza eskubideen ustezkourraketa larriak ikertzeko Estatuak duen betebeharra38, eta egiaztatzen direnurraketen egileak zigortzeko obligazioa ere, beste hainbat ebazpenetan39.
|
|
|
Azkenik, biktimentzako justizia eskubidea bermatzeko ezinbestekoa da
|
Espainiak
nazioartean dauzkan konpromisoak bete ditzan, eta biktimak kontuan hartzeko prozesua arau horien barne egon dadin, arau horien errespetuan egin dadin.Lehen urratsetarik bat, Estatuaren borondate onaren adierazgarri gisa, Gerrakokrimenen eta Gizateriaren aurkako krimenen preskribaezintasunari buruzkoHitzarmena izenpetzea izan liteke.
|
|
|
Bi hitzez, biktimentzako justizia lortzeko eskubidea, batez ere Estatuarenahalmenen barne dauden aterabideen bidez gauza daitekeena, gaur egun ez dabatere bermatzen Espainian. Frankismoaren biktimek ez daukate oraingoz bereneskaerak bide judizialetik aurkezteko ahalik,
|
Espainiak
ez baititu nazioartekobetebeharrak betetzen.
|
|
|
Azkenik, Estatuari ez errepikapen berme sendoak eskatzen zaizkio, gizarteaknazioarteko giza eskubidearen arauak ezagutu ditzan eta iragandako urraketenkonzientzia zabaldu dadin, berriro ez gertatzeko. Europako beste estatuak bezala, sistema demokratikoaren estruktura hartu du
|
Espainiak
, eta beronen erakundeakinplementatu, baina aurretik zegoenari bidea erabat itxi gabe (hor daukagu frogatzat Guardia Zibila armadako talde bezala), eta prozesuari jarraitutasun antzeko batemanez, Estatuaren bilakaeran hausturarik gertatu ez zedin. Horren ondorioz, gaurko gizartearen zati handi batean ez da benetan agerian jartzen aurreko erregimenaren aurkako sentimendu bateratu bat.
|
|
|
Giza eskubideen irakaskuntzaren aldetik,
|
Espainiak
2005eko azaroaren 10eanadostutako 27/ 2005 Legeak Gobernuaren gain uzten du ikasgai eta ezagutza hauenhedatzea, eta Errege Dekretu bidez Estatuak bere konpromisoa berretsi du 2007an, baina konkretuki emandako urratsak eskasak izan dira. Izatez, goi mailako ikasketa ezberdinetan unibertsitate publikoek ez dute sekula giza eskubideen ingurukonahitaezko ikasgairik eskaintzen, eta hala izan luke gutxienez zuzenbideko, hezkuntzako, kazetaritzako edo medikuntzako karreretan46 Aipatzekoa da, bestalde, herritartasunerako hezkuntzako ikasgaiak espainiar gizartean altxatutakoeztabaida:
|
|
2010
|
|
|
el Poder Judicial, Institut de Ciències Politiquees i Socials Universitat de Lleida, Bartzelona, 1996, 59 or. eta hur. Aurrerago aztertzeko aukera izango denez, batasun jurisdizional horrek legearekin bat izendatutako eta estatutu organiko bakar baten menpe dagoen epaile kidego bakarrak estatu osoan justizia administratzen duela esan nahi du,
|
Espainiak
sinatutako nazioarteko hitzarmenekin bat, kasu bati buruz atzerriko organo jurisdizional batek ebatzi behar duenean izan ezik. Beste ñabardura bat egin daiteke:
|
|
|
Oinarrizko eskubidea den heinean, bereziki babestuta dago lehentasun eta sumariotasun printzipioetan oinarritutako epaitegi arrunten aurreko prozedura berezi batekin eta KAren aurreko babes helegitearen bitartez (EKren 53.2 art.). Gainera, oinarrizko eskubideek dituzten berme guztiak ditu: Botere publiko guztiak lotzen ditu; derrigorrez lege organikoz arautu behar da (EKren 53.1 art.) eta Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala eta
|
Espainiak
gaiaren gainean sinatutako gainerako Itun eta Nazioarteko Hitzarmenekin bat interpretatu behar da (EKren 10.2 art.). Era berean, ordenamendu juridikoa interpretatzeko irizpide edo printzipioa da (KAE 46/ 1981, uztailaren 23koa eta KAE 92/ 1983, azaroaren 28koa). Are gehiago, KAk esan duenez, arau prozesal oro oinarrizko eskubide hau ahalik eta eraginkorrena izateko eran interpretatu behar da.
|
|
2011
|
|
|
Lege honen zioen azalpenak 1870eko lege organikoaren erreformaren beharra justifi katzen zuen:
|
Espainiak
15 milioi biztanle izatetik 30 milioi biztanle izatera pasatu zen, nekazaritza ekonomiaren ardatz izatetik gizarte industrializatu batera. Testuinguru berri horretan epaileak teknifi katzea ezinbesteko gertatzen zen, epaile legoaren papera, «gizon onarena» alegia, auzotarren arteko gatazka bakunetara mugatuz.
|
|
|
ez duenean erreklamatutako zorraren zenbatekoarekin, (3) ondasun sakratuak eta legearen arabera erregistratutako erlijioek euren kultu zereginetan erabiltzen dituztenak, (4) legeak esanbidez enbargaezintzat jotzen dituen kopuruak, eta (5)
|
Espainiak
berretsitako itunek enbargaezintzat jo dituzten ondasun eta kopuruak. Era berean bahituezina da lanbide arteko gutxieneko alokairua gainditzen ez duen alokairua, soldata, pentsioa, ordainsaria edo parekoa.
|
|
2012
|
|
|
XVI. mende hasieran
|
Espainiak
erresumaren hegoaldea. Nafarroa Garaia, konkistatu ondoren, Baskoniako errealitatea hiru ikuspegi desberdinetatik interpretatuda nafar gizartean, Aro Moderno eta garaikidean. Kronologikoki bata bestearenatzetik etorri dira baina, halere, hiru ikuspegiek jarraitzen dute gure herriaren taldeirudimenean, aldi berean.
|
|
|
Ganboatarren (Nafarroa zaleak) etaoinaztarren (Gaztela zaleak) arteko gatazketan barne urraketa adierazten zen, okupazioaren ondorioz. 1512an hasitako okupazio gerran, Europako leku askotakosoldatapeko tropak erabili zituen
|
Espainiak
. Nafarroak ere egin zuen, baina Espainiakahalegin berezia egin zuen Baskongadetako tropak erabiltzeko Nafarroako zilegizkoerrege erreginen eta erakundeen aurka.
|
|
|
«menegin, baina ez da betetzen». Horren adibide dira
|
Espainiak
eta Frantziak inposatutakonahitaezko errekrutatzeei eginiko ukatzeak. «Kintak» dira (Esparza, 1994):
|
|
|
Adibidez, estatu batean herritarren% 90 nazionalitate batekoa bada, etagainerako% 10a eskualdetan biltzen bada (eskualdearen% 50 dena), posibleda nazionalitate bien artean gatazka latza izatea. Estatuko nazionalitate nagusiaeskualdearen% 50 da, baina, estatu mailan gehiengoa duenez, eskualde mailandagoen aniztasuna lauso dezake, eta eskualdeko gutxiengoa asimilatzeko edo/ eta bertan bere estatus pribilegiatuari eusteko politikak indartzen jarrai dezake.Bestela esanda, pluralak ez diren herrialdeek (hala nola Frantziak eta
|
Espainiak
) pluralak diren (Euskal Herria) lurraldeetako aniztasuna arautzeko politikak ezartzendituzte. Aldiz, lurralde plural horren (Euskal Herria) sezesioa balego, kudeaketahori lurraldearen barne orekari egokituta legoke, kanpoko esku hartze interesaturikgabe.
|
|
|
Caminal ek (2008: 150) esan bezala,
|
Espainiak
ez du nazio politikoarenkontzeptua banatu nahi Espainiako estatuan bizi diren gainerako nazioekin.Horren ordaina, lurralde katalan edo euskaldun osoari erreferentzia egiteko kulturnazionalitate bat onartzea da, eta hori «gezurra» da Caminal en ustez; eta honakohau gaineratzen du: «Euskadi eta Katalunia ez dira gaurkoz, kultur nazio homogeneoez elebakarrak».
|
|
|
b) Euskal berezitasuna: euskal autonomia estatutuak beren foru izaerarenbidez eta eskubide historikoetan oinarrituta saiatu ziren Espainiako estatukogainerako autonomia erkidegoek baino autogobernu maila altuagoa lortzeneta Espainiako araubidetik aparteko berezko araubide bat izaten33 Alabaina, euskal berezitasuna hein handi batean neutralizatuta geratu daeta
|
Espainiak
ahal izan duen heinean gainerako autonomia erkidegoekinparekatzeko joera du.
|
|
|
Gutun hori
|
Espainiak
1992an sinatu eta 2001 ean berretsi du eta, horrenondorioz, indarrean dago Espainiako lurraldean (BOE, 15). Hala ere, aurrerapauso handiak egitea ez da erraza eta Gutunaren aplikazioaz hirugarrentxostenean egindako gomendioak, neurri handian, lehen eta bigarren txostenetanegindako berberak dira (Hizkuntz Eskubideen Behatokia, 2011:
|
|
|
Mikel Buesa Blancok, Madrilgo Unibertsitateko Ekonomia Aplikatukokatedradunak, kalkulatu du Euskal Autonomia Erkidegoaren independentziarenkostua zenbatekoa izan daitekeen kasurik okerrenean. Hau da, Araba, Bizkaia etaGipuzkoa, hirurak bat, estatu independente gisa eratuko balira Europar Batasunetikat eta
|
Espainiak
gerra ekonomia ezarriko balie. Ikerketa 2008 urteko krisia bainolehenago argitaratua da (2004).
|
|
|
En Castilla el espiritu se desase del suelo y se levanta». Euskal Herriak, txokoariatxikia, historiarik ez badu,
|
Espainiak
mundiala dizu. Espainiaren historiazUnamunok irakurketa loriazkoa dagi.
|
|
|
1901, Salamancako Unibertsitateko errektore (hiru aldiz izango da). Inperiokoloniala galdurik,
|
Espainiak
orain inperio espiritual berri bat eraiki behar duelapentsatuz, Unamunok, Errege Katolikoen Unibertsitateko bere katedratik etaerrektoregotik, bere burua «arraza linguistiko» espainol guztiarentzat erantzukizunbereziarekin eta misio salbatzaile batekin uste du.
|
|
|
Orain arte, deskribatu egin dugu Hego Amerikan garaturiko eredua; honek asko zor zion
|
Espainiak
lorturiko egoera hegemonikoari. Iparraldean, aldiz, egoera ezhegemonikoan burutu zen kolonizazioa, eta horrek beste eredu bat ezarri zuen, Laugarren Munduaren garapenerako hain garrantzitsua den itun bidea ekarri zuena, hain zuzen.
|
|
|
Deialdi horri jarraituz, NBEk 1993ko urtea izendatu zuen «Munduko Populazio Indigenen Urtea». Indigenek nahi zuten 1992a izendatzea baina AEB eta
|
Espainiak
1993ra atzeratu zuten (Minde, 1995). Urteetan zehar mobilizazio pan indigenaren helburu bat bete zuen:
|
|
|
|
Espainiak
aipatutako Zuzentaraua ondoko legearekin egokitu du: 28/ 2005 Tabakoaren Legeak, abenduaren 26koak, tabakoaren publizitatea, promozioa eta babesletza debekatu ditu, hedabide eta gizarte informazio zerbitzu guztietan.
|
|
2013
|
|
|
Arkitektura eta hirigintza ofiziala, gerraurreko urteetan garatu eta orokortu zen hirigintza liberal eta arkitektura arrazionalistaren kontrako kritikekin lagundu zen11, jada Alemanian, Italian eta Portugalen ere egin zituztenak12 Izan ere,
|
Espainiak
Alemania, Italia eta Portugaleko erregimenekin zuen afinitate ideologikoak bat egin zuen ere hiria eta arkitektura ulertzeko moduetan. Modu horretan, 1939tik aurrera atzerriko hirigintza eta arkitekturaren inguruko aipamen ia bakarrek Berlinen (Bidagor, 1941:
|
|
2014
|
|
|
Euskal populazioaren% 6,8k esaten du bere bizitzan noizbait kokaina probatu duela (Euskadi eta Drogak 2010).
|
Espainiak
, berriz, Europar Batasuneko lehen postua dauka kokainaren kontsumoan.
|
|
|
Gizonen artean% 41,5eko maiztasuna du, eta emakumeen artean,% 27koa.
|
Espainiak
, berriz, Europar Batasuneko lehen postua dauka 14 urteko gazteen kanabisaren kontsumoan.
|
|
2015
|
|
|
Hortaz, estatuen baitan sortutako kirol egitura honek bestelako ordezkariak ahalbidetzen ditu, baldin etahorien gaineko eskumena duten estatu kideek onespena ematen duten. Gardena da,
|
Espainiak
etaFrantziak, Euskal Herriari gagozkiolarik, hori onartu ez, eta ahaleginak egiten dituztela estatuaez duten naziooi ordezkaritza sinbolikoa debekatzeko. Esteban Gonzalez Pons PP AlderdiPopularreko eledunak argitu zuen zergatia:
|
|
|
Esteban Gonzalez Pons PP AlderdiPopularreko eledunak argitu zuen zergatia: . Munduaren begietara
|
Espainiak
azkar utziko zionnazio bakar gisara hautemana izateari kirol eremu bat kirol selekzio askotan banatuta zanpatukozuen unetik bertatik? (cfr.Gomez, 2007:
|
|
|
Eskualde edo Eremu Urriko hizkuntzei buruzko Europako Karta, hau da, Carta Europea de lasLenguas Regionales Minoritarias.
|
Espainiak
karta hori berretsi zuenean, konpromiso batzukhartu zituen, eta 9.2 artikuluko konpromisoa da: –no rechazar la validez de los documentosjuridicos elaborados dentro del ambito del Estado, por el solo hecho de que esten redactadosen una lengua regional o minoritaria?.
|
|
|
Gurean, Giniren indizea 1986 urtean 0,281 izatetik 2012 urtean 0,253 izatera pasatu egin da Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE) 21, ondorioz, denboraldi horretarako errentaren banaketa ekitatiboago bat adieraziz. Europar Batasun (EB15) herrialdeekin alderatuz gero, EAEk bigarren balio baxuena lortzen du Suediaren (0,244) atzetik; Giniren indizerik garaiena Portugalek du (0,342),
|
Espainiak
bigarren garaiena (0,34) eta EB batezbestekoa 0,308 da.
|
|
|
Lehenengoak estatuaren hiriburuarekin lurrez konektatuta dauden lurralde guztietan naziosentimendu berdina inposatu nahi du inperialismo aurrerakoian oinarrituz, lan horretan etnia desberdinen asimilazioa bultzatuz gradu desberdinetan. Horregatik, inperioek joera izan dute lurralde konektatuak asimilazio politikekin tratatzeko, hau da, inperioak estatu nazio bat sortu nahi badu, bere nazioko parte definitzen ditu hiriburuarekin jarraitutasuna duten lurraldeak, Frantziak,
|
Espainiak
edo Erresuma Batuak egin izan duten bezala edo partzialki Errusiak eta Otomandar Inperioak. Berriz, lur deskonektatuak ez dira normalean nazioko parte bezala definitu, ondorioz, inperialismo atzerakoia sufritzeko aukera gehiago izan dituzte kolonia papera esleitzen zitzaielako, britainiar kolonia gehienei gertatu izan zaien moduan.
|
|
2017
|
|
|
Zer ikasten dugu egoera honetatik? Bada, gehienez,
|
Espainiak
hizkuntza gutxituekiko duen jarrera eta hizkuntza eskubideen eskaintza mugatutako, tolerantziara bideratutako hizkuntza eskubideak, direla, Kloss en sailkapen hori gogoratuz.
|
|
|
Estatut aren gaineko epaia11, Madrildik bultzatutako murrizketa ekonomikoak, defizit fiskala, hizkuntza eta hezkuntza katalanari egindako erasoak, Parlament ak onartutako eta Auzitegi Konstituzionalak suspenditutako 44 legeak (momentuz)? Horiek guztiek asko zabaldu dute
|
Espainiak
Kataluniaren erabakitze eskubidea inoiz errespetatuko ez duenaren, eta ondorioz, alternatiba bakarra abiapuntu berri bat jartzea denaren ideia; alegia, haustura demokratikoa gauzatu, errepublika aldarrikatu eta prozesu konstituziogile baten bidez errepublika berri horren zutoinak definitu12.
|
|
|
16 mendearen zehar, Espainia, munduko potentzia bezala, itsas bideen segurtasuna bermatubehar zuen bere nagusitasuna mantentzeko. Artilleriak garrantzi handia izan zuen itsas gerretan, eta horren ondorioz, kalitate oneko artilleria piezak lortze arren
|
Espainiak
inbertsio handiakegin behar izan zituen [1]. Burdinurtuzko munizio ekoizpena Espainiar monarkiarentzatgarrantzi estrategikoa eduki arren, bere produkzioa urria zen.
|
|
2019
|
|
|
Justizia trantsizionalaren tresnak ez direlako aplikatu, trantsizio bortitz eta gatazkatsu batezagutu du
|
Espainiak
, bereziki Euskal Herriarekiko loturarekin. Amnistia eta amnesian oinarrituden trantsizioak ez du bermerik ekarri demokrazia sendo bat eraikitzeko.
|
|
|
Ni naiz kantuan aipatzendu, ni naiz/ lorerik gabe gelditzen ari den ardaxka lehorra?. Metafora bera, baina bizitza beharreanosotasuna, euskaltasuna, ordezkatzen du loreak Barojari eskainitako Altzateko jaun kantan(, desertuko haizeak lehortu ez zuen lorea?; alegia, Baroja ez du usteldu
|
Espainiak
). Kantu berean. Bidasoaren ezker eskubi udaberrian lore gorriak/ isilikako ur izkutua?
|