|
2005
|
|
|
–
|
Baina
emakume bat zihoan-eta, bolantean?
|
|
|
|
Baina
Emakumeen Elkarte hura, oro har, elizari lotuegia zegoen, ezinbestean, eta elizaren doktrina zuen ardatz. Eta elkartearen arduradunak, ondorioz, pairamen eta eraman onaren aldarria zabaltzen ahalegintzen ziren bertaratutako emakumeen artean, baita etxeko istiluei aurre egiterakoan ere, noizbehinka antolatzen zituztèn bileren eta hitzaldien bidez.
|
|
2007
|
|
|
Burua oso goian duela egon ohi da emakume transparentea autobus geltokian, egunero Parisa doan autobus bat hartzera balihoa bezala, eta Parisen operara eramango duen aktore famatu bat zain baleuka bezala, zapata distiratsuekin.
|
Baina
emakume gardenak ere ez du sekula autobusik hartzen, eta geltokian egoten da, eserita edo tente, gainontzekoei beren dependentziaren neurria gogoraraziz:
|
|
|
Inoiz ez zuen usteko Monika Etxabe polita izan zitekeenik.
|
Baina
emakume ederra da benetan.
|
|
2008
|
|
|
Hasieran ez nintzen konturatu ere egin, horren ilun zegoen.
|
Baina
emakumearen garrasiek ohartarazi ninduten. Bikotea liskarrean ari zen.
|
|
2009
|
|
|
Kontu handiz ibiliak ziren.
|
Baina
emakumeek seigarren zentzumen bat omen dute kontu horietarako. Aski izanen zuen arropei lurrin arrotz bat hartzea, edo umore aldaketa bati antzematea.
|
|
|
–mutila?, eta jarri zenuen harresia!
|
Baina
emakumeok ere izan dugu noizbait ausartak, noizbait egin dugu urrats bat aurrera: ez al zaizu iruditzen?
|
|
|
Brentekin ondo konpontzea, horregatik esan nion lorategiarena.
|
Baina
emakume zaila zen Mrs. Brent?
|
|
|
–
|
Baina
emakumeak gustatuko zaizkio ba?
|
|
|
" mutila", eta jarri zenuen harresia!
|
Baina
emakumeok ere izan dugu noizbait ausartak, noizbait egin dugu urrats bat aurrera: ez al zaizu iruditzen?
|
|
2010
|
|
|
Begiak itxita eta belarriak tapatuta igaro bertan eman beharreko egun guztiak?
|
Baina
emakumeek, berritsuak biak, egunkaria alde batera utzi eta hilketaren gaia ez zuten aipatu ere egin:
|
|
2011
|
|
|
–
|
Baina
emakume honekin? –erraten zuen botikariak.
|
|
|
Norbaiten premian ziren unean hurbiltzen nintzaien, beso batean haur txikia eta beste eskuan erosketak zintzilik zituztela autoa irekitzen ari zirenean, esate baterako, eta nire laguntza eskaini ondoren haurrari buruzko komentarioren bat egiten nien gehienetan, horrek erraztu egiten baitzuen hizpidea.
|
Baina
emakume bat liluratzea ez da hain erraza, gutxiago oraindik hogei urte bakarrik dituzunean. Aldian aldiko pertsonaia bat txisteratik atera eta hori ziurtasunez kudeatzen jakin behar da, eta nire errepertorioa oso zen urria.
|
|
2012
|
|
|
|
Baina
emakumeak itzuriak ziren biak ere beren suminduran. Emma zangopilaka ari zen errepikatuz:
|
|
|
Misoginoa omen zen, hala diote ezagutu zutenek, eta hala iruditzen zaio irakurleari, beti mantentzen baitu distantzia luze zabala beraren eta Emma Bovaryren artean, pertsonaiarekin identifikatzera inoiz iritsi gabe.
|
Baina
emakumeak gogoko ez bazituen, gauza bera esan daiteke gizonezkoei buruz. Esan nahi dut ez zuela inguruko jendea aintzat hartzen.
|
|
|
Gizon bat, gutxienik ere, libre da; grinetan eta herrialdeetan barrena ibil daiteke, oztopoak zeharka ditzake, urruneneko gozamenak hozka ditzake.
|
Baina
emakume bati etengabe eragotzi egiten zaio. Aldi berean geldo eta malgu, bere kontra ditu haragiaren guritasunak legearen menpekotasunarekin batera.
|
|
|
|
Baina
emakume gajoak ez zion gehiago ezer entzun nahi. Hura zen guztiaren eragile.
|
|
|
Ez zeukan aski begi begiesteko jantziak, apainduriak, pertsonaiak, oinez ibiltzean ikara egiten zuten zuhaitz pintatuak, eta belusezko bukozapiak, longainak, ezpatak, beste mundu bateko eguratsean bezala harmonian higitzen ziren irudikapen haiek guztiak.
|
Baina
emakume gazte bat aurreratu zen poltsa bat jaurtikiaz zaldizko berde bati. Bakarrik geratu zen, eta orduan txilibista bat entzun zen, zeinak iturriaren murmurioa bezala edo txoriaren txirulia bezala egiten baitzuen.
|
|
2013
|
|
|
–
|
Baina
emakume bat gizon baten zale baldin bada eta gainera ezkutatzen ahalegintzen ez bada, orduan gizonak berak antzeman behar du.
|
|
2014
|
|
|
|
Baina
emakumeak ez zuen etsi. Aldiz, setak hartuta, inoiz baino gehiago tematu zen.
|
|
2015
|
|
|
Hori onar dezaket, hori sinesgarria zait erabat.
|
Baina
emakumeek txilibituari inbidia. Nondik nora?
|
|
|
Eta oso litekeena da konortea galtzea semea korrontearen esku uzteko unean.
|
Baina
emakumeak halabeharrez jokatu zuen horrela, Faraoiak, israeldarrekiko mesfidantzaz, haien jaioberriak hiltzeko agindua eman zuelako, haiekiko susmoak zituelako.
|
|
|
|
Baina
emakume zintzo haien artean madona Estefania Pennantierrekoa maite zuen Peirek beste emakume guztien gainetik. Madona Estefania Otsanda zeritzan izengoitiz eta Guilham Rostanhen emaztea zen, Buoleko jauregiko jaunaren emaztea.
|
|
2016
|
|
|
Gogo bizia piztu zitzaidan ikusteko lur eman zioten lekua; eta han, hilobi ondoan eseri eta fraide gaixoak eman zidan adarrezko tabakontzia atera, eta hilobiaren buruan zeuden asun lore bat edo bi kendu nituelarik, zeinek ez baitzuten han hazteko batere eskubiderik, halako eszenak hain bortizki eragin zien ene sentimenei, ezen negar anpuluak lehertu baitzitzaizkidan hitzetik hortzera.
|
Baina
emakume bat bezain ahula naiz; eta munduari erregu egiten diot ez dezala nitaz barre egin, baizik eta gupida izan dezala.
|
|
|
Estimatzen ditugu emakumeen errezo arrandiarik gabeak, erlijioaren aldekoak direnean(...).
|
Baina
emakumeak gizon baten tokia eta tonua hartzen baditu, eta erreforma egile publiko bilakatu(...), uko egiten dio Jainkoak bere burua babes dezan eman dion botereari, eta izaera ez naturala hartzen du. Burdin sarera makurtzea eta mulkoa erdi ezkutuan gordetzea da mahatsondoaren edertasuna eta indarra; hortaz, baldin eta mahatsondoak erabakitzen badu zumarraren moduan burujabea izatea eta itzala ematea, bada, orduan, fruitua emateari utziko dio, eta, ez hori bakarrik, lotsaren lotsaz eroriko da, eta desohorean geratuko, hautsetan.
|
|
|
halako batean, beste askotan bezala, jostari eta inolako beldurrik gabe Nilo ibaian bainatzen ari zela, krokodilo bat hasi zitzaion hurbiltzen.
|
Baina
emakumea ezin izan zen urrunago iritsi bere errelatoan. Bidaiariek, ordura arte erruki handiz entzuten egon zirenak, ezin izan zioten amaieraraino eutsi, ezin izan zuten itxaron krokodiloak aho ikaragarria zabaldu eta umea irentsi arte, eta entzuten ari ziren guztia hitzez hitz egia zela ondo zekiten arren, guztiak batera lehertu ziren, bat batean, barre algaratan.
|
|
2017
|
|
|
Gizona gizon duk, futxo, horrenbeste eraman zezakek.
|
Baina
emakumeari, ezta bihi bat ere. Zeren, zenbat aldiz esan diat hau, nagusi??
|
|
|
Eta ez dik lotsarik ematen.
|
Baina
emakumeen aurrean gizonak beti sendo agertu behar dik. Ze, gu ere negarrez hasiko bagina, zer bilakatuko lirateke dohakabe horiek?
|
|
|
Sorginkeria da botererik gabekoen arma, esan izan zaigunez.
|
Baina
emakume zaharrenek zuten erresistentzia handiena, komunitatean harreman kapitalistaren hedapenak suntsitutako herritarren arteko harremanen aurrean. Horiek islatzen zituzten komunitatearen jakituria eta memoria.
|
|
|
Laugarren maila errepikatzen eta lehenengo ebaluaketan bost suspentsorekin?
|
Baina
emakume honi nola esan behar dizkiot gauzak? –tutorearen etsipena.
|
|
|
–Nola?
|
Baina
emakume horrek ez al du atseden hartuko. Berak eskegi dit niri eta!
|
|
|
Eskuak kulero barrura eraman beharrean, masailetara eraman banizkio, eta hasieran irribarre eta xerazko hitz bat esan, gero ondorengo bi egunetan keinu bakoitza errepikaturik, hirugarren egunean arazorik gabe sartuko nintzen emakume haren kuleroetan; seguru baino seguruago.
|
Baina
emakumeak beti emakume. Eta ni ez nago prest inguru minguruka denbora galtzeko.
|
|
|
E:
|
Baina
emakumea, diru konturik edo... lapurren konturik edo... ez al zizun beste ezer esan?
|
|
|
emakume gutxiagok eman zioten botoa Trumpi, gizonek baino, botoen %42 andreek, eta %53 gizonek?.
|
Baina
emakumeen botoak arrazaren arabera aztertuz gero, horrek irudi interesgarriago bat erakusten digu. Unibertsitateko ikasketarik ez baina bestelakoak badituzten emakume zurien %64k bozkatu dute Trumpen alde, eta %35ek Clintonen alde.
|
|
|
Berak ez dit deus erran, e?
|
Baina
emakumeok gauza horiei antzematen diegu.
|
|
2018
|
|
|
Tiro egiten badizute, ondo, zorte oneko zaude.
|
Baina
emakumea bazara eta gorila horiek ahazten badira zu hilez gero paradisura joateko aukeraz eta nahiago bazaituzte bizirik. Orduan, zer egingo zenuke?
|
|
|
Haien konbentzimenduaz ari naiz; ez sozialki zuten pisuaz.
|
Baina
emakume haiek bazekiten zer eskatuko zuten. Hanka sartze galanta izan zen hori ez ulertzea?.
|
|
2019
|
|
|
Gizonak, elkarlanerako eta onginahirako jarrera duenean emakumearen inguruan, tematizatu egiten du berdintasun abstraktuaren printzipioa, eta ez du planteatzen ikusten duen desberdintasun konkretu hori.
|
Baina
emakumearekin gatazkan hasten denean, alderantziz gertatzen da: desberdintasun konkretu hori tematizatu egingo du, eta gai izango da baita berdintasun abstraktua ukatzeko ere.
|
|
|
gehiengoak bere legea inposatzen dio gutxiengoari, edo gutxiengoari jazartzen zaio.
|
Baina
emakumeak ez dira gutxiengo bat, Ameriketako Estatu Batuetako beltzak edo juduak diren bezala; gizon adina emakume dago munduan. Askotan, bi taldeak independente izanak ziren lehen:
|
|
|
Esana dugu gizonak, bere burua pentsatzeko, ezinbestekoa duela Bestea pentsatzea; dualtasun moduan atzematen du mundua; dualtasun horrek hasieran ez du sexu kutsurik.
|
Baina
emakumea Beste kategorian ezarria da, bere burua Norbera gisa agertzen duen gizonaren desberdina denez; emakumea Bestetasunean bildua da; hasieran, emakumea ez zen Bestea berak bakarrik hezurmamitzeko bezain garrantzitsua, baina azpizatiketa bat egin zen Bestearen bihotzean: antzinako kosmogonietan, elementu berak inkarnazio aldi berean maskulino eta femenino bat izaten zuen; esaterako, Ozeanoa eta Itsasoa kaos kosmikoaren inkarnazio doblea ziren babiloniarrentzat.
|
|
|
|
Baina
emakumeak, gizonaren banitate soziala lausengatzeaz gainera, harrotasun intimoago bat ere ematen dio; gizona poz pozik dago emakumearen gainean duen nagusitasuna dela medio; ildoa irekitzen duen goldearen irudi naturalistekin batean, sinbolo espiritualagoak erabiltzen dira emakumea pertsona bat denean; erotikoki ez ezik, moralki eta intelektualki ere, trebatzen du, senarrak emaztea:
|
|
|
Gizarte aldaketek, jaiotza kontrolak indarra kendu diete motibo horiei, neurri handi batean.
|
Baina
emakumea beti mendean mantendu nahiak betikotu egiten ditu haren inguruko debekuak. Askotan, emakumeak barneratuak edukitzen ditu debeku horiek; begiak ixten dizkie ezkontzako zentzugabekeriei, eta erlijioak, moralak,, bertuteak?
|
|
|
Ezkonbizitzak molde bat edo bestea hartzen du kasuan kasuan.
|
Baina
emakume askorentzat eguna berdin iragaten da, gutxi gorabehera. Goizean, senarrak presaka alde egiten du emaztea etxean utzita; emakumeak atseginez aditzen du hura ateratzean ateak egiten duen soinua; gogoko du libre egotea, agindurik gabe, bere etxean subirano.
|
|
|
Haietako batzuk giza miseriaren erakusgarri peto petoak dira, emakumeak haien kontingentzia ikusten baitu eguneroko bizitzan?; beste batzuk, berriz, gizonaren goratasunaren ispilu dira.
|
Baina
emakumeak ontzat jotzen du bi irudi horiek batean juntatzea ere. –Inoiz lortzen badut ospetsua izatea?
|
|
|
|
Baina
emakumeak arbuiatu beharra dauka gizonak proposatzen dizkion engainuak, haren gaineko abantaila horiek izango baditu. Goi klaseetan, emakumeak beren jaunen konplize sutsu egiten dira, zeren gozatu nahi baitute haiek segurtatzen dizkieten onurez.
|
|
|
Bego.
|
Baina
emakumea ez ote dago zapaldurik hain zuzen immanentzian inguruka dabilelako. Montherlantek zer goi asmo, zer xede bikain du amaren, maitalearen maitasun posesiboaren kontrakarrean?
|
|
|
hura; Martzialek mira egin zien Klaudia Rufinari, Virginiari, Sulpiziari, emazte tatxagabeak eta ama sakrifikatuak ziren aldetik.
|
Baina
emakume askok, amatasuna arbuiatu, eta dibortzioak ugaritu zituzten; adulterioa legez debekatua zegoen oraindik: matrona batzuek prostituta gisa eman zuten izena, lizuntasunetan trabarik gabe segitzeko.
|
|
|
Gudrun itzali egiten zen harengan, eta Geraldek perfekzioa erdiesten zuen?.
|
Baina
emakumea utzi bezain laster, gizona bakarrik eta hutsik sentitu da; biharamunean, emakumea ez da agertu hitzordura. Emakumea indartsua bada, gizonaren asmoak asmo simetriko bat pizten dio; liluraturik eta matxinaturik, orain masokista eta orain sadiko bihurtzen da.
|
|
|
ondotxo dakigu zein gaizki tratatu duten Elizako Aitek emakumea.
|
Baina
emakumea zuritua dago, ordea, onartzen badugu Jainkoaren xedeen zerbitzuan aritu dela. –Emakumea!
|
|
|
halako gizarteetan, emakumea Estatuarentzat zen, ez norbanakoarentzat, eta amatzat hartzen zuten soil soilik, erotismorako inolako zirrikiturik gabe.
|
Baina
emakumea gizonari emana zaionean haren ondasun izateko, gizonak eskatzen du haragia presente egotea emakumearengan, bere faktikotasun hutsean. Emakumearen gorputza ez da hautematen subjektibitate baten irrada gisa, baizik bere immanentzian sorgorturiko gauza gisa; gorputz horrek ez du munduaren gainerako ezer islatu behar; ez du ezeren promesa izan behar, ezpada bere buruaren:
|
|
|
Gizonak zer egiten duen, horren arabera epaitzen dute bere parekoek, bere objektibotasunean eta neurri orokor batzuen arabera.
|
Baina
emakumeari bakarrik interesa dakizkioke gizonaren nolakotasun batzuk, besteak beste, bizi nolakotasunak?; emakumearen aldean baino ezin da izan gizon gizona, xarmagarria, seduktorea, samurra, krudela: bertute ezin sekretuago horiek baliotsuak baldin badira gizonarentzat, orduan emakumearen beharra du erabat; emakumearen bidez ezagutuko du bere burua beste gisa ikusteko miraria, bere ni sakonena ere baden beste gisa.
|
|
|
Xantipa da gizonek beti izu laborririk handienaz aipatu duten emakume tipoa.
|
Baina
emakumea gaztea denean ere, ezkontzan mistifikazio bat dago, zeren, erotismoa sozializatu nahian, erotismoa deuseztatu baino ez baita egiten. Izan ere, erotismoak berekin dakar istanta aldarrikatzea denboraren kontra, norbanakoa aldarrikatzea kolektibitatearen kontra; bereizketa berresten du komunikazioaren kontra; matxinoa zaie arau guztiei; gizartearen etsai den printzipio bat du barnean.
|
|
|
lurreko animaliak eta landareak, harribitxiak, errekak, izarrak.
|
Baina
emakumeak ez du altxor horiek harrapatzeko bitartekorik; anatomiak kondenatua dauka baldar eta inpotente izatera, eunuko bat bezala: jabe izateko desirak huts egiten du, hezurmamituko duen organo baten faltaz.
|
|
|
|
Baina
emakumea, Jainkoaren eskuetan, ez da aizto hori bakarrik, erredura hori bakarrik; mundu honetako ondasunak ez dira beti errefusatzekoak: jangaia ere badira; ezinbestekoa da gizonak haiek hartu eta beretzea.
|
|
|
|
Baina
emakumea, ororen gainetik, Edertasuna da. Bretonentzat, edertasuna ez da so egiten zaion ideia bat, baizik errealitate bat pasioaren bidez bakarrik agertzen, existitzen?
|
|
|
Ez dago ezer mitikorik emakume haragiaren ezaugarri boluptuosoak topatzen dituen esperientzian, eta ez dugu mitora jotzen ezaugarri horiek adierazi nahian loreekin edo harriekin konparatzen ditugunean.
|
Baina
Emakumea Haragia dela esatea, Haragia Gau eta Herio dela esatea, edo Kosmosaren Edertasunik Handiena dela esatea, munduko egia abandonatzea da, eta hegan hastea zeru huts baterantz. Izan ere, gizona ere haragi da emakumearentzat, eta emakumea ez da haragizko objektu hutsa; haragiak esanahi singularrak ditu bakoitzarentzat eta esperientzia bakoitzean.
|
|
|
–Eta bai, badakit soilik idazle gizonezkoak aipatu ditudala.
|
Baina
emakumeak ez zarete hobeak.
|
|
2020
|
|
|
Emakumeen kasuan, gizonek baino gutxiago balio dutela sinistuko ez balute, biolentzia zuzena errazago atzemango litzateke, emakumeen partetik batez ere, eta tratu txarrak identifikatzea euria identifikatzea bezain erraza izango litzateke.
|
Baina
emakumeek gizonek baino gutxiago balio dutela, gizonen objektua direla, etab. gorpuztutako ideia horiek ez baleude objektibatuak, hau da, sistema produktibo, ekonomiko, instituzional, sozial eta kulturalean ez balira birsortuko, ideia horiek desagertuko lirateke epe ertainera: estaturik edo erakunde objektibaturik ez duten nazioekin gertatzen den moduan, edo diruaren balioaren kasuan, banku zentralek eta erakunde lotesle eta aginpidezkoek ez balute ziurtatuko gizartearen pertzepzioan diruak balio bat duela eta balio zehatz bat gainera, diruak balioa galduko luke (Goikoetxea, 2015).
|
|
|
Konplikaziorik batere ez.
|
Baina
emakume hark bazuen zer edo zer: haren ahotsak, ahoak, ezpainen mugimenduak... kateatuta nindukaten.
|
|
2021
|
|
|
Gizonek, azken finean, egunaren zatirik handiena lantokian ematen zuten.
|
Baina
emakumeek egunak ematen zituzten auzotik irten gabe, oso gutxitan jaisten baitziren hirira. Solik %15 jaisten zen egunero Bilbora erosketak egitera.
|
|
2022
|
|
|
–Hegan egiten dut teilatuen gainetik –ongi hezitako mutila nintzen, eta helduak begirunez tratatzen irakatsi zidaten, hitzez zein kolpez irakatsi ere.
|
Baina
emakume haren galderek neure onetik atera ninduten.
|
|
|
|
Baina
emakumea jada ez dago mahaian.
|
|
|
Akaso hilda nengoen jada?
|
Baina
emakume bitxiak hitz egiten jarraitu zuen. Ez zen isiltzen!
|
|
2023
|
|
|
Diru harekin etxea ordaindu eta neska lagunarekin ezkontzea zen bere nahia.
|
Baina
emakume horrek ez zion itxaron. Uste dut ezin zuela jasan bere aita emakume batengatik sufritzen imajinatzea.
|
|
|
nahi dudan mozorroa jantz dezaket, gaizki esan eginak aisa zuzendu.
|
Baina
emakume gisa egin dudan ibilbidea garbi azaldu nahi badut, ezin arbuiatuko dut, bada, amak pantiak eta gona estua janztea galarazten ziola-eta negar batean hasten zen neskamotza. Horren ordez, esplikatu beharra daukat, eta ez tuntun hutsa nintzela esan.
|