|
2000
|
|
|
Honekin ez dizut erran nahi, jaun André, ezen jesuita guztien jokabidea halakoa izan zela, zeren eta ezagutu izan baititut nik euskararen alde mintzatu izan diren jesuita sutsuak ere.
|
Baina
aita Bartolomek bai, ohitura hura zuen, eta aitortu beharra dut ezen ez zela hartan bakarra, zeren, urrunagorat joan gabe, aztura eta ohitura bera zabaltzen ari baitzen, bertzenaz ere, jauregian, batik bat aita Villagrandeko dukearekin harremanetan jarri zenetik eta gure prezeptore jaun Marcelek jauregitik alde egin zuenetik. Osaba Joanikotek, aldiz, maite zuen euskara, eta, jaun Marcelen ondoan, are gehiago maitatzerat heldu zen, batik bat gure prezeptore zenak berboari buruzko argibide haiek —logikaren munduarekin lotuak— eman zizkionetik, eta, hala, erran behar zuenaz konbentzitua zegoelako, baina baita apezari kontra egiteagatik ere, halako batean —euskaraz, jakina—, erran zion:
|
|
|
|
Baina
aita jesuitak ez zuen, artean, etsi nahi, eta erran zion eta eskatu zion, arren eta arren, ezen utz ziezaiola apur bat gehiago bere egiteko hartan eta bere utziezinezko trabailu hartan, baina aitak ezetz eta ezetz, gaua eta goiz osoa izan zuela hartarakotz, eta aski zela, zeren eta lehenbailehen akabatu nahi baitzuen tigrearen historia harekin... Eta aita Bartolomek orduan erran zion:
|
|
|
|
Baina
aitak ideiak garbi zituen, eta ihardetsi zion:
|
|
|
Joan nintzen, bada, haienganat, eta aitak erran zidan: " Aita Bartolome Iruñatik etorri berria duk, eta..."
|
Baina
aitak bide erdian utzi behar izan zuen bere errana, zeren orduantxe aditu baikenituen osabaren ziztuak eta oihuak ere: " Luthero, Luthero!" Eta aita jesuitaren keinu hura ikusi nuen ondotik:
|
|
|
|
Baina
aita Bartolomek, bertzeek ez bezala, bere hitza zuen eta bere predikuak zituen, eta kaperako pulpitutik zabal zitzakeen bere ideiak eta iritziak, baita Urbiaingo elizakotik ere, zeren, bertze nonbait erran dizudan bezala, Urbiango apez berria, don Laureano, aita Bartolomeren erranetarat baitzegoen, halako moldez, non honek anitz igandetan emaiten baitzituen, don Laureanoren orde, bere sermoiak, h... Eta baliatzen zen, hartarakotz, dramatismo handiko hainbat historiaz, zeinak aditzerat emaiten baitzituen ongi loturikako iduri bizi bezain bortitz batzuen bidez, zeren eta halakoa baitzen aita jesuitaren trebetasuna ere, historia haien hariak ezin hobeki mugitzen zituenean.
|
|
|
|
Baina
aita jesuitak gehiago jakin nahi zuen, eta bertze egun batean, hark propio eskaturik, Pagabasoko leizerat eraman nuen.
|
|
|
—Eta hala, bada, heldu zen, bai, halako batean, izurritea —erran zuen amak— Eta aita Bartolome egun haietarik batean Iruñatik etorri, eta ikusi zuenean izurriteak eragin miseria, erran zuen, ukabilak hertsatzen zituela: " Urbiainek ez du konponbiderik izanen, Pagabasoko leizea estali arte!"
|
Baina
aita jesuitak mintzagai gehiago zituen, itxura batean, bere zakuan, eta hala aritu ginen orduan ere honetaz eta hartaz... eta, Iruñarat itzuli aitzin, galdetu zidan: " Pentsatu al duzu lehengoan erran nizun zer hartaz, andere Graziana...?" Ene testamentaz eta jauregiaren etorkizunaz ari zitzaidan, jakina...
|
|
|
|
Baina
aita Bartolomek ez zuen ikusten ari zena ikusi nahi, eta ez zuen aditzen ari zena aditu nahi... eta, eskuak eta hatzak begien aitzinean eta belarri zuloetan paraturik, dantzalekutik alde egin zuen, bakarrik uzten ninduela.
|
|
|
|
Baina
aita kaputxino hura ez zegoen han bakarrik, eta bertze lagun bat zuen, Zacarías López de Rojas zeritzana, handik ordu pare baterat edo etorri zena, komarka hartako tribu bateko indiarrak bisitatu ondoren, eta ezin hobeki hartu gintuena. Eta guk hari mapa erakutsi, eta jakin zuenean zertarat gindoazen, halaxe eleztatu zitzaigun hura, abegikortasunez, bai, baina baita engainamendurik gabe ere:
|
|
|
|
Baina
aita ez zegoen, ez, bakarrik, zeren ama baitzuen, ohi bezala, bere alde, eta, horrela, noiz eta aita osaben arteko ihardukiak eta eztabaidak aitzina egin baitzuen, amak, oharturik ezen mokokaldiaren funtsak eta mamiak lehentasunezko auzi baterat jo zuela, zeren eta osabak erraiten baitzuen ezen jendearen eskubideak zirela lehenik, eta aitak, aitzitik, ordena zela lehenbizi, erran zuen azkenik:...
|
|
|
" Jostetan nabil, aita, zuk erregalatu zenidan kanoiarekin", asmatu nuen.
|
Baina
aitak bere manua eman zidan, kontrako errepuestarik onartzen ez zuena: " Kanporat hemendik!"
|
|
|
|
Baina
aita Bartolome ez zegoen hura irensteko prest, eta erran zuen:
|
|
|
|
Baina
aitak, aldiz, halako espekulazioneetan ibili gabe, guztiz klar zituen gauzak eta, akabatu zuenean Pedro Huizik ni hainbertze liluratu ninduen marrazkia, ama eta aita Bartolome ere han berean genituela, erran zion:
|
|
|
|
Baina
aita Bartolome ez zegoen, ez, etsitzeko eta, osabari esku besoetako urratuak erakusten zizkiola, baita sotanakoak ere, erran zion:
|
|
|
|
Baina
aita jesuitak, orduan, bular gainean eraman ohi zuen gurutzea hartu zuen eskuan eta, tigreari hura erakusten ziola, erran zuen:
|
|
2001
|
|
|
Juliak gorroto zion tabakoari.
|
Baina
aita biriketako minbiziaz hil zitzaionean hasi zen erretzen.
|
|
|
Hastear ziren etsaminen estutasunetik libratuko ginen.
|
Baina
aita imajinatzen nuen, ikusi ere egiten nuen nire aita egun batzuk barru, itsuak bere aita aurrez aurre ikusten duen moduan. Ikastetxetik bota egin naute entzutean egingo zuen keinua imajinatzen nuen, eskuaz gorbata laxatuko zuen urkatuak soka laxatuko lukeen moduan.
|
|
2002
|
|
|
|
Baina
aitarenak kapitulu bat aparte merezi du. Aitak, izan ere, ez ninduen erretzaile nahi.
|
|
|
|
Baina
aitaz eta aitak jarri zidan debekuaz ari nintzen, zigarroak erretzea zela-eta, oker ez banago. Esan dut, alde horretatik, nola, lehenengoan, zaplazteko izugarria eman zidan.
|
|
|
Eta are gehiago etsi zuen, enea kasu galdutzat hartu arteraino, esplikatu nionean Rezolako tximiniak liluraturik nindukala, orduan bai, guztiz ulertu baitzuen mundu osoan ez zegoela Zugarramurdiko sorginek prestatutako edaberik, ez fierabrasik, ez beste formula magikorik, ni bizio hartatik sendatuko ninduenik.
|
Baina
aitak bere arauak zituen, eta esan zidan:
|
|
|
|
Baina
aitak eta biok bagenuen, artean ere, beste eztabaida bat. Izan ere, berak ene estudioei lotutako bere beste amets harekin segitzen zuen.
|
|
|
|
Baina
aitaren arreta osoa ardoan jarrita dago, sommelierak bete dion kopa usaintzen ari baita. Kopa jasotzen du, argitan hobeto ikusteko.
|
|
2003
|
|
|
|
Baina
aita eta ama… gaizkileak dira?
|
|
|
Lehian ari garenean ez dugu pentsatzen ezer gertatuko zaigunik, istripu arriskua beti hor egon arren.
|
Baina
aita ari denean karreran, oso urduri egoten gara. Nahiz eta gehiago urduritu karreran zenbatgarren egingo ote duen pentsatzen, istriputan baino.
|
|
|
Orain, garbitzaile on bat bilakatu behar zara etxeko andere errespetagarri bat izateko, eta hortan badituzu oraindik antzinamenduak egiteko. Gure herriko ohitura guztiak ahantzi dituzula ohartu naiz.
|
Baina
aita, badakizu biziki ongi, betidanik erizain izan nahi dudala. Hori da nire ametsa! Oya, errealitatea begiratu behar duzu.
|
|
|
mekanoa!", hasi zen haurra, ikusten ari zenarekin txundituta.
|
Baina
aitak ez zion orain besteko kasurik egiten garai hartan, ez eskua sorbalda gainean hainbestetan jarri ere. Garai latzak zirela errepikatzen zioten behin eta berriro gurasoek, auskalo zein gerra aipatu ere bai, eta bera ez zela etxeko ume bakarra.
|
|
|
Amak horrelakoetan errieta egin izan dio, egunen batean kartera lapurtuko diotela, espaloiarekin estropezu egingo duela...
|
Baina
aitak, kasu piperrik ere ez. " Zer gertatzen ote da munduan egunkaria egunero horrela irakurtzeko?", pentsatu du askotan.
|
|
2004
|
|
|
Eskaini zioten bere kontrako prozesua ixtea salaketa hori atzera botatzearen truke.
|
Baina
aitak ez zuen onartu. Azkenean, epaitu zuten, eta kondenatu; baina berak ere irabazi zuen tratu txarrengatik poliziei jarritako hoben judizioa.
|
|
|
|
Baina
aitak ordulari suitzarra ekarriko dit, lan bidaia egin behar baitu Europara.
|
|
|
bertan egonen baitzen, aitaren arropen artean kukuturik, nire oparitxoa.
|
Baina
aitak galdera anitz izaten zuen artean niri egiteko, maleta zabaltzeko unea heldu baino lehen:
|
|
|
|
Baina
aita minduta zegoen, antza, eta, nola errealitateak deus gutxi eskaintzen baitzion bere min hura eta amorrua apaltzeko, irudimenean bilatu zuen bere mendekua:
|
|
|
|
Baina
aita ez zegoen aitatasunaren esperientziarik ez zuèn gizon haren aholkuak entzuteko prest:
|
|
|
|
Baina
aita onttoekin hasi, gibelurdinekin jarraitu, eta amanitekin bukatu zuen. Eta Lukasek esan zion:
|
|
|
Esan dut aita eta ama hala hola konpontzen zirela, batzuetan hobeto, besteetan okerrago, baina amak Joben pazientzia zuen, eta haren pazientzia zen ekaitzak baretzen zituèn tximistorratza... aita alkoholikoa egin zenean nondiknahi jo baitzezakeen trumoi erasoak.
|
Baina
aitak bezainbat sumintzen ninduen amak batzuetan: beren arteko egoerak muturrera egiten zuenean, aitak despotaren papera jokatzen zuen, amak esklaboarena, eta nik ez nituen atsegin ez bata eta ez bestea.
|
|
|
|
Baina
aita sendaturik zegoen, eta bere argudio bitxi haietako bat asmatu zuen, bihurria bezain handinahia:
|
|
|
|
Baina
aitak ez zuen istilurik nahi, eta ez zuen ezer erantzun.
|
|
2005
|
|
|
Hala ere nahiko lotsagarria da bai niretzat.
|
Baina
aita etxetik kanpo, eta emaztea erdalduna den etxe askotan bezala, azkenean haurrak erdaldunak. Uste dut konturatzen denean ikasiko duela.
|
|
|
Hantxe jaio ginen.
|
Baina
aitak esan zuen han ez zegoela bizimodurik eta Mungiara joan behar genuela. Etorri ginen Mungiara eta hementxe bizi ginen".
|
|
|
"
|
Baina
aita saskibaloi jokalari profesionala naiz Friburgon, egunero entrenatzen gara, nekatuta iristen naiz etxera, asteburu oro dugu partida, hara eta hona bidaiatzen dugu, ez daukat denborarik ikasteko..." erantzungo dizu berak.
|
|
|
gutxi irabazten zuelako baizik.
|
Baina
aitak kinielak egiten zituen, eta bazuen amets bat, kinielaren bat egiten zuen bakoitzean ahazten ez zuena: –Noizbait asmatuko dut, bai, eta, handik aurrera, egunero jango da oilaskoa etxe honetan!?.
|
|
|
Hogeita bat urte eskasekin, 1873an, doktore tituluaz amaitu zuen.
|
Baina
aitaren lanbidea ikasi arren, Ferminen zaletasuna idaztea zen.
|
|
|
Huraxe.
|
Baina
aitak otorduetan mahaiaren nire zatia papurrez gainezka neukala esan zidanez geroztik, ez diogu elkarri hitz egiten.
|
|
|
Marx anaien film bat ematen zuten latindar auzoko zinema batean, zaldi karrerei buruzko bat, hara joan nahi nuen nik.
|
Baina
aitari bost axola zitzaion zinema: Sorbonneri buruz hitz egiteko seta sartu zitzaion.
|
|
|
Denoi eragin zigun, ezinbestean.
|
Baina
aita, borroka osoa lehen lerroan bizi izan zuena, heldulekurik gabe geratu zen. Ezin esan ama eta bere artekoa aspaldi hartan ez gozotik ez leunetik zihoanik, eta urtegia betetzeko aginduaren debekua lortzea zen harrezkero, familian gertatzear zen uholde bortitza nolabait saihesteko era bakarra.
|
|
2006
|
|
|
Aitak erranik, Anek bazekien aitonak Frantziara erbesteratu behar izan zuela 37an, eta bertan bizi izan zela 50eko hamarkadara arte.
|
Baina
aitak ez zion erbesteratze haren arrazoirik eman. Eta berak ez zion sekula galdetu.
|
|
2007
|
|
|
Arkitekto handiak nahikoa kontzesio egin dio Pontifizearen autokontzientzia inperialari, muinoaren perspektiba osoa Vatikano aldera itzuliz, berez egiten zuen bezala Foro historikoetara eman ordez, horrela antzinateko Erroma eta moderno pontifikala elkarri lotuz bata besteari begira.
|
Baina
Aita Santuak Plaza Kapitolinoa bera ere autoritate goren paternalistaren oholtza gisa apailatu gura izan du, errepublikarra barik. Plaza hori eta berak hor ipinarazi duen zaldun inperiala eredua izango dira gero mendebal guztian, Donatello-rekin Paduan, Verrocchio-rekin Venezian, eta handik hara Madrilen zein Parisen, Londresko St James, s Square edo Berlingo Charlottenburgen, barokoan nahiz neoklasikoan jaso edo pintatuko diren zaldizko estatuentzat, larderiaren sinbolo faboritoak.
|
|
|
Kumeak, berriz, fresko fresko daude bere inguruan.
|
Baina
aita lehian zailduta dago, hainbat antilope harrapatua baita.
|
|
|
Aitaren eta arrebaren heriotzek bidea erraztu zioten, gainera.
|
Baina
aita galtzeak seme bakarraren gainbehera ekarri zuen, eta haren izaera dezente gaiztotu zen etxean bakarrik geratu zenez geroztik. Garai hartan gertatu ziren istilurik latzenak, komunalak zirela eta ez zirela, eta berak bakarrik aurre egin behar izan zien lur okupazioei eta, hamaika lan-uzteren ondorioz, sindikalistekin izan zituzten negoziazioei.
|
|
2008
|
|
|
Aitaren irudikatze hartan orbetarrek belaunaldiz belaunaldi jarraitutako usadioak bazuen zeresanik. Nazarioren aitak eta osaba Bixentek ere ez zuten besterik egin, hura baserriaz arduratzen zela eta hau sutegiaz?, Nazarioren eta Ismaelen gustuak bestelakoak ziren arren, Ismaelek atseginago baitzuen baserria, eta Nazariok sutegia.
|
Baina
aitak bere asmoak bazituen ere, bi anaiek trukatu egiten zituzten beren lanak tarteka, halako eran, non ez baitzen harritzekoa Nazario sutegian ikustea, osaba Bixenteren agindupean, edo astoak, mandoak eta zaldiak ferratzen, edo inguruko baserritarren burdinazko lanabes zartatuak konpontzen: halakoak ziren sutegiari lotutako kontuak inguru haietan, halakoak ikusi zituen osaba Bixentek betidanik?
|
|
|
Gero, markesa andereak bere jarduna bukatu bezain laster?, muturra okertu zuen, keinua berehalako batean desegin bazuen ere.
|
Baina
aita kalonjea zalantzak hartua zegoen, antza, begien eta eskuen etengabeko mugimenduek halako zerbait aditzera ematen zuten behinik behin?, eta luzaz egon zen pentsatzen, hogei segundo, hogeita hamar, berrogei; esan nahi baita aita kalonjeak jokoan ikusten zituela, beharbada, bere ospea eta izen ona, baita bere buru estimua ere, arazo hura berak eta berak bakarrik konpontzera zeramana; badirudi, bestalde, arrisku bat ere ikusi zuela afera hartan guztian, zabaldu ere, zabaldu zituen itxuragabeki begiak, halako batean, beldur ezkutu batek bat batean hartu balu bezala?:
|
|
|
Makurtu edo ez makurtu.
|
Baina
aita zen zuzendu zitzaiona, eta aitari obedientzia eta begirunea zor zizkion. Baina eta aita urruti samar zegoen, eta harekiko posizio erlatiboak tarte gutxieneko bat eskaintzen zion Beñardori, arriskuari, aitaren balizko erreakzio gogorrari?
|
|
|
Gure amaren familiakoak bai, ostera, mila kontu dakizkigu amaren aldekoak, halakoren eta bestelakoren istorioak.
|
Baina
aitaren partekoak oso gutxi. Beharbada horrexegatik sortzen zidan aitona hark jakin mina.
|
|
|
–Zoaz umeen gelara eta egin errieta?.
|
Baina
aita gelan sartzen zenean ohe alboan esertzen zen eta hantxe egoten zen guri begira, isil isilik.
|
|
|
UNAI.
|
Baina
aita! Gizon hori hamar urtean kartzelan egon da, tipo bat hiltzeagatik?!
|
|
|
ABEL.
|
Baina
aita duzu!
|
|
|
Aitaren irudikatze hartan orbetarrek belaunaldiz belaunaldi jarraitutako usadioak bazuen zeresanik Nazarioren aitak eta osaba Bixentek ere ez zuten besterik egin, hura baserriaz arduratzen zela eta hau sutegiaz, Nazarioren eta Ismaelen gustuak bestelakoak ziren arren, Ismaelek atseginago baitzuen baserria, eta Nazariok sutegia.
|
Baina
aitak bere asmoak bazituen ere, bi anaiek trukatu egiten zituzten beren lanak tarteka, halako eran, non ez baitzen harritzekoa Nazario sutegian ikustea, osaba Bixenteren agindupean, edo astoak, mandoak eta zaldiak ferratzen, edo inguruko baserritarren burdinazko lanabes zartatuak konpontzen: halakoak ziren sutegiari lotutako kontuak inguru haietan, halakoak ikusi zituen osaba Bixentek betidanik... eta halaxe jarraitu zuen, bere buruari galderarik egin gabe, egunerokotasunaren inertzien mende, ezagutzen zuèn mundu zurrunarekin batera beste mundu baten modernitatearen hotsak ere iristen zitzaizkion arren, zeinei ez entzunarena egiten baitzien.
|
|
|
Gero –markesa andereak bere jarduna bukatu bezain laster–, muturra okertu zuen, keinua berehalako batean desegin bazuen ere.
|
Baina
aita kalonjea zalantzak hartua zegoen, antza –begien eta eskuen etengabeko mugimenduek halako zerbait aditzera ematen zuten behinik behin–, eta luzaz egon zen pentsatzen... hogei segundo, hogeita hamar, berrogei; esan nahi baita aita kalonjeak jokoan ikusten zituela, beharbada, bere ospea eta izen ona, baita bere buru estimua ere, arazo hura berak eta berak bakarrik konpontzera zeramana... zer izango zen, izan ere, bere ospeaz eta izen onaz, baldin eta Natalia hiltzen bazen, exorzitatzen zuen bitartean?, zeren, markesa andereak eta doña Normak esan zutenez, Nataliak gaixo gaixo igaro baitzuen gaua, hilzorian ere bai, eta zeren hura ez baitzen exorzismo batek hilen bat eragiten zuèn lehenengo kasua izango, gauzak okerreko bidetik egitekotan.
|
|
|
Aitaren irudikatze hartan orbetarrek belaunaldiz belaunaldi jarraitutako usadioak bazuen zeresanik –Nazarioren aitak eta osaba Bixentek ere ez zuten besterik egin, hura baserriaz arduratzen zela eta hau sutegiaz–, Nazarioren eta Ismaelen gustuak bestelakoak ziren arren, Ismaelek atseginago baitzuen baserria, eta Nazariok sutegia.
|
Baina
aitak bere asmoak bazituen ere, bi anaiek trukatu egiten zituzten beren lanak tarteka, halako eran, non ez baitzen harritzekoa Nazario sutegian ikustea, osaba Bixenteren agindupean, edo astoak, mandoak eta zaldiak ferratzen, edo inguruko baserritarren burdinazko lanabes zartatuak konpontzen: halakoak ziren sutegiari lotutako kontuak inguru haietan, halakoak ikusi zituen osaba Bixentek betidanik... eta halaxe jarraitu zuen, bere buruari galderarik egin gabe, egunerokotasunaren inertzien mende, ezagutzen zuèn mundu zurrunarekin batera beste mundu baten –modernitatearen– hotsak ere iristen zitzaizkion arren, zeinei ez entzunarena egiten baitzien.
|
|
|
Makurtu edo ez makurtu.
|
Baina
aita zen zuzendu zitzaiona, eta aitari obedientzia eta begirunea zor zizkion... Baina eta aita urruti samar zegoen, eta harekiko posizio erlatiboak tarte gutxieneko bat eskaintzen zion Beñardori, arriskuari –aitaren balizko erreakzio gogorrari– ihes egiteko.
|
|
|
Ibon, animaliegi egiteraino erakargarria.
|
Baina
aita goapoago da, inondik ere. Goapoagoa zen.
|
|
|
Beno bizkartzainarekin, Kaskamotza eta haren itsusitasunarekin.
|
Baina
aita gizajoa!
|
|
|
–
|
Baina
aitak esan zidan ez zinetela errefuxiatuak!
|
|
|
Goiz ederra gelditu da, zeruak aratzaren aratzez ikuzi berria dirudi, oraindik ur eta xaboiaren arrastoek distira egiten dutela.
|
Baina
aita ez da horretaz ohartuko, leihoko argitasuna, zeruari erreparatzea, ageri diren distirak arretaz harantzago daude.
|
|
|
Ordena ezarri delakoz, Barrutiaren hitzetan.
|
Baina
aita ez zen heroi tragiko bat, Barrutiaren iraganeko susmoak susmo.
|
|
2009
|
|
|
zoaz hortik, ez halako txorakeriarik esan, lehen ere hor gabiltza hirugarren ordenaren aldizkingiarekin hau dela ta bestea dela ta batzutan estu samar eta orain zera, berria, eta halako neurritako aldizkingia, ez horren ametsik egin.
|
Baina
aita Buenabentura setosoa zen".
|
|
|
Lizaso eta horiek... gertatu da.
|
Baina
aita baino gutxiago delarik, hori sistematikoki egiten du Ez duk aita bezeinbat. Badaki Mixel-ek ere aita norbait zela.
|
|
|
Seme moduan konponbiderik ez zuela, neba moduan zeresanik ez.
|
Baina
aita bezala beharbada, aita bezala beharbada hobeto egingo zuen.
|
|
|
|
Baina
aita kalonjearengan baino gehiago emaztearengan jarria zuen Nazariok bere arreta, don Anizetok bukatu ez beste hitz egin baitzuen Reginak:
|
|
|
–Bai.
|
Baina
aitak ezin du ikusi, eta, haren izena aipatzen duenean, madarikatzeko besterik ez da. Izan ere, gure gurasoak monarkikoak dira.
|
|
|
–
|
Baina
aitak? –defendatu zen Teofilo Maria.
|
|
|
Hil ere, hil zela esan didazu, baina horrek ez du esan nahi bizitzan ordaindu zuenik.
|
Baina
aitak ordaindu ez bazuen, beste norbaitek ordaindu du, eta, Txarorengana jiratzen zela, jarraitu zuen?: Zuk ordain dezakezu, adibidez, aitaren alaba ezin zintzoagoa zaitugu-eta, eta, ile apaintzailearengana zuzendurik, koplarik gabe esan zuen?:
|
|
|
gogoratu du Ignaciok. ?
|
Baina
aitak galdetu zuen: –joan, orain, zertarako??, eta ez ginen joan.
|
|
|
hil egin nahi du, haren lekuan bera jartzearren.
|
Baina
aitaren indarrak ikaratu egiten du, susmatzen du maitasun gorroto horri eutsiz gero aitak zikiratu egingo duela. Horren arabera interpretatzen du alua:
|
|
|
ALIZIA. Baliteke.
|
Baina
aitaren beharra ere handiagoa.
|
|
|
Dena den, erabakia hartzeko ordua iritsi zenean zalantzan ibili nintzen.
|
Baina
aitarekin hitz egin eta garbi ikusi nuen.
|
|
|
UNAI:
|
Baina
aitak behin eta berriro esan zidan zu maite zintuela eta gero gerokoak, baina ordurako ni ere konturatu nintzen pertsona zoragarria zinela.
|
|
|
Horrexegatik, Borgesek bere lehenengo liburuaren eskuizkribua eman zion aitari irakur zezan, eta zuzenketak egin ziezaizkion.
|
Baina
aitak ezetz esan zion, bera ez zela nor zuzenketak egiten ibiltzeko, idazleak berak zuzendu behar zituela liburuko akatsak, aldi batean jalkitzen utzi eta gero.
|
|
|
Belaun hori ahalik eta ondoen osatzeko, bizikletan ibiltzea gomendatu zioten medikuek.
|
Baina
aitak, bizikleta bakarra beharrean, hiru erosi zituen: berarentzat, eta Leon Leon eta Luis Leon semeentzat.
|
|
|
Orduz geroztik Luis Leonek anaiari eskaintzen dizkio lortzen dituen garaipen guztiak; haren omenez lortutakoak baitira.
|
Baina
aitari esker da txirrindulari. Atzo Ataunen, aitari esker nagusitu zen, eta anaiaz gogoratu zen helmuga zeharkatu zuenean eta podiumean bi besoak altxatu eta zerura begira jarri zenean.
|
|
|
–Zure senarra, beraz, errepublikanoa zen –esan zuen Tasiok, tonua pittin bat eztituz– Hil ere, hil zela esan didazu, baina horrek ez du esan nahi bizitzan ordaindu zuenik.
|
Baina
aitak ordaindu ez bazuen, beste norbaitek ordaindu du –eta, Txarorengana jiratzen zela, jarraitu zuen–: Zuk ordain dezakezu, adibidez, aitaren alaba ezin zintzoagoa zaitugu-eta –eta, ile apaintzailearengana zuzendurik, koplarik gabe esan zuen–:
|
|
|
|
Baina
aita kalonjearengan baino gehiago emaztearengan jarria zuen Nazariok bere arreta, don Anizetok bukatu ez beste hitz egin baitzuen Reginak:
|
|
|
–Bai.
|
Baina
aitak ezin du ikusi, eta, haren izena aipatzen duenean, madarikatzeko besterik ez da. Izan ere, gure gurasoak monarkikoak dira.
|
|
|
|
Baina
aita eta semea harenganantz biratu ziren gizon bakarra balira bezala.
|
|
|
Beste lau seme alaba dituzte Nadineren ondotik.
|
Baina
aita baten ohore laidotuarekin espekulatzea, ama baten malkoekin... Inoiz ez!
|
|
2010
|
|
|
Lourdesen gertatzen diren mirariak bene benetakoak dira, hori hasteko, baina??.
|
Baina
aita argi izpi baten bila zebilen, eta hantxe moztu zuen: –Zer esan nahi didazu, Lourdesera joateak merezi duela???.
|
|
|
|
Baina
aitak bazituen seme alabok ez genituèn datuak, umemoko batzuk besterik ez ginen, azken batean?: ez genekien, esate baterako, erregeak eskuinetik ere kritika latzak jaso eta jasaten zituela, batzuek buruarintzat eta liberalegitzat zutelako eta beste batzuek ahultzat?
|
|
|
Aita hain irudimentsua zen bere ofizioan, non aparatu berriak diseinatzen baitzituen.
|
Baina
aitak bazekien dirurik gabe ez dagoela, eta aurrezki guztiak Suitzako banku batean gordetzen zituen, esaten zidan Meyer jaunak.
|
|
|
–
|
Baina
aitarena ez bazen gertatu, seguru aski ez zen hurbilduko zure amarengana, ez?
|
|
|
Ama polit polita ateratzen zitzaidan beti, eta aita berriz itsusia.
|
Baina
aita ez zen batere haserretzen. Hurrengo egunean han azalduko zitzaidan koaderno eta margo berriekin.
|
|
|
Gogoratzen naizenetik, Lukax jaio arte edo.
|
Baina
aita ordurako hasia zen batzuetan afaltzera berandu etortzen. Eta horrelakoetan oso haserre agertzen zen.
|
|
|
|
Baina
aitak hainbeste babesten ninduen, haren besoetan ahazten eta goxatzen nituen, bizitzen eta sentitzen nituen tristura guztiak. Lukaxen eta nire aurrean, saiatzen zen amarekin ere atsegina izaten, baina ordurako oso zarpaildua zegoen, zakartua.
|
|
|
–Bai, ama ospitalean dago, eta laster etxean, seguru aski.
|
Baina
aita noiz itzuliko da etxera. Aita okerrago dago, ez?
|
|
|
Gosarian ikusi dut zure ama.
|
Baina
aita zer moduz dabil. Aspaldi ez dut berari buruzko berririk.
|
|
|
Aita bizirik balego, berak eramango zuen, elkarrekin sartuko lirateke autora, elkarrekin hordituko larruaren berri usainarekin.
|
Baina
aita bizirik balego, berak ez leukake auto berririk. Beraz, aukera horrek ez zuen balio.
|
|
|
Zirkuko familia osoaren txera sentitzen zuen.
|
Baina
aita ez zegoen. Eta orain ama ere ez.
|
|
|
KANDIDO.
|
Baina
aitak konbentzitu zian azkenean.
|
|
|
KANDIDO. Pasatuko zaio.
|
Baina
aita ezagututa, ezta harritzekoa ez esatea.
|
|
|
KAR. Helduagoa hintzela uste ninan.
|
Baina
aita galtzeko beldur den ume bat ematen dun.
|
|
|
ABEL. Zer?
|
Baina
aitak etzintuen abandonatu jaioberritan?
|
|
|
IKERNE. Nik berdin berdin maite zaituztet aita eta zu...
|
Baina
aita bakarrik dago, ulertzazu. Eta ondoan behar nau...
|