|
2009
|
|
|
Zer iruditzen zaizue azken boladan konkurtsoak esleitzeko modan jarri den joera, zeinetan amaierako fasean proiektu batzuen artean herritarrei gustukoena aukeratzen
|
uzten
baitzaien?
|
|
|
Karteletik eratorritako zerbait da. Kartelak bi alde zituen, alde batean argazki bat, bertan behera
|
utzitako
karobi baten argazkia. Beste aldean, tetraedro baten zatikatzea dator.
|
|
|
Madrid Procesos bukatu zenean, ez zen erakusketa formal bat egin, dena oso modu irekian
|
utzi
zen. Ondorioz, guk ekoitzitako materialak modu berbera hartu zuen, bukaera bat jaso gabe alegia.
|
|
|
Interes tasek eta zorpetzeak gora egin ahala, zenbaitek euren hipoteka ordaindu ahal izateari
|
utzi
zioten, eta gainera, prezioak altuegiak izatera heldu zirelako eta zorpetzea garestiagoa zelako, etxebizitzen salmenta behera egiten hasi zen, bereziki AEBn. Salmentak behera egitean, etxebizitzen prezio balioak ere berdin egin zuen, eta hortaz, maileguok bermatzen zuen ondasunaren balioak behera egin ahala, maileguon bermeek ere.
|
|
|
Bai eta zorrak ordaintzeko ere. Bankuek elkarri fidatzeari
|
utzi
zioten lehengo, eta gero enpresa eta norbanakoei. Era berean, kreditu galera aktibitatearen murrizketarekin loturik, beste zor batzuk ordaintzea gero eta zailago bilakatu zaie, konkurtsoan erortzeko arriskua handituz.
|
|
|
Edo kostuak gutxitzeko beharra lan kostuak murriztuz, hau da, langabeziara bidaliz hainbat lagun. Horrek bereziki jo ditu higiezinen enpresak eta eraikuntzaren industria, ez bakarrik inbertsio eta arrisku hartze ugari eskatzen dituztelako, ezpada azaldutako arrazoi guztiengatik (euren prezioa gainestimatua zegoelako, interes tasek kota altuegiak jo zituztenean jendeak hipotekak eskatu eta erosteari
|
utzi
ziolako, bankuek ere hipotekak emateko baldintzak arras zorroztu dituztelako,...) etxebizitzaren salmentak itzel egin zuelako behera, eta horrela dirau. Garai txarrak eraikuntza berriko proiektuetarako, eta horretara dedikatu nahi duten arkitekto hasiberrientzat.
|
|
|
Interbentzio MINIMOA, zoruan jarrita zegoen materiala (travertino harria) mantenduz eta horma banatzaileek
|
utziko
zituzten ildo edo zuloak morteroz beteta, interbentzio arkeologiko baten antzera.
|
|
2010
|
|
|
Partaidetza federalismo baten emaitza da eredu hori, eta hiritarren parte hartzea ezinbestekoa du, betiere estatu mailako lege kontrolekin eta berrikusketa judizialekin. Nire aburuz, hori litzateke ibili beharreko bidea, eta udalak bakean
|
utzi
, gutxiena jasota gehien ematen dutenak baitira.
|
|
|
Bertan, Etxebizitza Plangintzako zuzendari hasiera batean, eta geroago sailburuorde gisa egin zuen lan. Politika alde batera
|
utzi
badu ere, etxebizitzaren inguruko hausnarketek diraute, EHUko Ekiten Thinking (3) ikerketa taldearen eskutik.
|
|
|
AU batek (lurzoruaren jabeak edo/ eta enpresari batek) uda laren aurrean plangintza eskema baten garapen osoa proposa dezake (ordenazioa, gauzatzea eta kudeaketa), Administrazioa ri udaletik landa jaso den zerbait onarraraziz. Ezbairik gabe, eragile pribatu bati hirigintzari buruzko erabakiak hartzen
|
uztekotan
, bere alde hartuko ditu. Baina arestian aipatutakoak ez du EAEko Lurzoruaren Legeak islatzen duen AUrekin zerikusirik, kasu horretan administrazioak aukeratutako eragile hutsa baita, hirigintza prozesua gauzatzen duena izanik.
|
|
|
Hango esperientziatik ere ikaskuntzak jasotzeko asmoz joan da. EHUko irakasle izateari berriki
|
utzi
badio ere, Xabier bere ohiko pasioaz jardun zaigu urteetan jasotako bizipenak partekatu nahian.
|
|
|
Europan, etxebizitza publikoak gi zartearen zergen bidez eraikitzen dira. Bide hori zuzenagoa da, gizarteak berak ordaintzen baitu etxebizitza eskaria, sustatzaile pribatuaren gain
|
utzi
beharrean.
|
|
2012
|
|
|
gaur egun Espainian dauden ia eraikin gehienek ez dituzte CTEk ezartzen dituen minimoak betetzen. Ondorio horrek agerian
|
uzten
du denboraldi ez oso urrunean, berriki eraikitako etxe asko energetikoki birgaitu egin behar izango direla Europako baldintza berriekin bat egin ahal izateko. Errealitate hori oraindik ere gehiago areagotuko da, lehendik dauden eraikuntzen egiaztatze energetikoaren prozedura berriarekin (Certi, cación energética de edi, cios existentes).
|
|
|
Beraz, energia kontsumo murritza edo ia nulua izatetik urrun geratzen da gaur egungo araudia eta eguneratu behar da. Era berean, horrek agerian
|
uzten
du gaur egun Espainian dauden ia erakin guztiek energetikoki birgaituak izan behar dutela etorkizun hurbilean.
|
|
|
Gizarte jasangarritasuna bermatzeko, komunaren onurarako, indibidualtasuna kolektibitatearen menpe
|
utzi
da komunitatea eraikitzeko prozesuan. Lortzeko, hainbat jarrera eta funtzionamendu prozedura aldatu lirateke.
|
|
|
Ondareak bere garrantzi, sikoaz gain, beste garrantzi handiago bat duelako, iraganaren lekuko, historian zehar ondare bezala elite gutxi batzuen eraikinak identifikatu ditugu, eta horiek garaiko biztanle gutxiren erantzukizuna besterik ez zuten. Ezin dugu
|
utzi
horrelakorik gertatzea, jasangarritasunak birgaitze prozesuan etxebizitza ondarearen garrantzia hartu behar du bere baitan.
|
|
|
lurraldea behin betiko aldatu dezakete, eta objektu ederrak edo itsusiak izateak ez du hori aldatuko; Txinan, Hiru Arroiletako presa erraldoiak 100 TWh energia sortuko du, Txinako egungo beharraren% 9, eta haren 2,4 kilometroko luzerak 600 kilometro baino gehiago zabalduko du urtegia. Aski ezagunak dira urtegi berri horren proiektuak sortutako ondorioak, tartean etxea
|
utzi
behar izan duten 1.400.000 lagunen tragedia.
|
|
|
Horrelako istripu bortitzek hilotzak
|
utzi
ohi dituzte agerian; har dezagun, adibidez, Company Town delakoak, meategi baten inguruan sortutako hiri artifiziala. Zer gertatzen da ikatza bukatutakoan?
|
|
|
Gizartea gero eta aldakorragoa da, eta eraikinen aldakortasuna gero eta garrantzitsuagoa bihurtzen ari da, bai erabilerari dagokionez baita eraikitakoak berak aldaketak jasateko aukerak izateari dagokionez ere. Eraikinak osatzen dituzten elementuak birziklagarriak eta desmuntagarriak izatea bertute izatetik ohikoa izatera pasatu beharra dago, lehenago aipatu bezala, eraikinak betirako direlako ustea alde batera
|
utzi
beharra baitago.
|
|
|
5 Eraikuntzaren sektorearen izaera espekulatiboak eta jabetza aldaketak (enpresa eraikitzaileek eraikinen jabe izateari
|
uzten
diotela etxebizitzak saltzean, alegia) zaila egiten du jabe desberdinen arteko adostasuna eraikinen bizitza erabilgarriaren amaiera kudeatzeko orduan, baita bizitza amaiera aurreikusteak proiektuan izan ditzakeen garestitzeak onartzea eta aurrera eramatea ere.
|
|
|
Autogintzaren industrian esaterako, erosleak autoaren prezioa galdetzeaz gainera, zenbat gasolina kontsumitzen duen galdetuko du seguru, baita autoak zenbat iraungo duen kontuan hartu berau erosi aurretik. Eraikuntzaren industrian aldiz ez da horrelakorik gertatzen, eta bankuek
|
uzten
duten diruarekin etxea erosteko adina diru biltzen dugun baino askoz gehiagori ez diogu erreparatzen.
|
|
|
Noiz
|
uzten
dio hiri batek, edo hiri zati batek, ekosistema izateari?
|
|
|
Energia merkea delako. Energiak merke izateari
|
uzten
dion momentuan, galiziarrak izango dira lurra jotzen lehenak. Ez dute jakingo nola bizi, dira mugitu.
|
|
|
Merkatuen liberalizazioak eta ondorengo lehiakortasunak ustiapen tradizionalak sistema menderatzailearen logika ekonomikoa hartzera behartu ditu. Denborak aurrera egin ahala, eraikina eta ustiapena bertan behera
|
uztea
izan da pa turik errepika tuena.
|
|
|
Etxejabeak gustura azaldu ziren emaitzarekin, eta marrazkiok bere horretan
|
uztea
erabaki zuten. Kareztatze egunerako beste lau eraikin aukeratu ziren hortaz, beraien etxeak zuritzeko hurbildu ziren hainbat auzotarren eskakizunen artean hautatuak, hala, ekintzaren hedapena zabalduz.
|
|
|
Non dago jasangarritasuna landa eremuko nahi adina lur kontsumitzen denean eta lurra klinex bat bezala gastatzen denean? Ezinbestean, etxebizitzen merkatuaren izozteak landa eremuko plangintza guztia berriz diseinatzeko eta aldatzeko parada eman behar digu, behin betiko lurra alperrik xahutzeari
|
utziz
.
|
|
|
Lautada putzu texanoz betetzen
|
uzten
badugu, alferrikakoa izango da ingurumen arloan lortutako guztia. Baina auzi honetan, berriz ere, alderdi politikoen koherentzia eza kezkagarria da, PSEren jarrera entusiasta eta garapenzalearekin edo PP eta EAJren jarrera txepela dela medio (udalean kontra agertu diren bitartean, legebiltzarrean alde bozkatuz).
|
|
|
Ekologiaren baldintza mahai gainean dela ere, funtsean orain arteko pentsamendu berdinak dirau, baina posible den heinean ingurumenari eragiten zaion gaitza gutxitzearen esperantzaz gauzatzen dira ekintzak, neurri zuzentzaileen bidez. Legediak sentsibilitate hori islatu nahi izan du eta hiri plangintzarekin batera Ingurumenaren gaineko Eraginaren Baterako Ebaluazioa egin behar da. Praktikak agerian
|
utzi
du ingurumen ebaluazio horrek hiri plangintzari legitimazioa emateko besterik ez duela balio, urritan eraldatzen du erroko helbururen bat, eta kontzientzia garbitzaile da kasu gehienetan, behin eraiki beharrekoa definiturik dagoenean gauzatzen den izapide hutsal bihurturik.
|
|
|
Beraz, ezinbesteko lehen baldintza hondakinen bereizketa jatorrian egitea dela garbi
|
utziz
, errefusa kopurua ahalik eta gehien murriztu dezaketen bilketa modu berriak bilatu eta probatzera beharturik gaude. Modu horretan, herri, hiri edota lurralde bakoitzak, bere ezaugarrien arabera, hobekien egokituko zaion sistema aukeratzeko posibilitatea izan dezan.
|
|
|
Helburu zehatz batzuk lortzeko oinarrizko zenbait baldintza ezarri ondoren, ikasleek, lantaldean, aukera desberdinak landu dituzte. Lan fase honek sistema berriaren bideragarritasun teknikoa argi eta garbi
|
uzteko
balio izan du eta ondorengo faseekin jarraitzeko aukera eman du.
|
|
|
Azkenengo hamarkadan, udalak hiria eraldatzeko egitasmoa garatzea erabaki du. Plan horren oinarrietako bat hirian zehar hustutako eraikinak eraitsi eta
|
utzitako
orubeak landagune bihurtzea da. Horri lotuta, enpresa «agroekologikoak» sorrarazi eta sustatzeko laguntzak ezarri dira baita ere (6).
|
|
2013
|
|
|
Abantaila asko dituzten material teknikoak dira. Akabera landugabeak ahalbidetzen dituzte, horrela kantu ikusiak
|
utziz
. Kalitate estetikoez gain beroak dira eta eraikuntza azkartzen dute.
|
|
|
Posible al da airean zirriborratuz altzariak diseinatzea? Urte batzuk baditu proiektuak, baina ezinezkoa da Sketch Furniture egitasmoa aipatu gabe
|
uztea
Do It Yourse! ffilosofiaren eskala ertaineko aplikazioak azaltzerakoan. FRONT talde suediarrak sortua, Japoniako Tokyo Design Week azokan erakutsi zuten performance formatuan.
|
|
|
Ametsak gabeziak agerian
|
utzi
ditu, hondartzari, soilik hareatza bati lotuta, jauzi egin duten bi herrietan (5) Kantauriko lainoak hain ugari izanik.
|
|
|
Horrekin batera, bainuetxeak XIX. mendean sortutako produkzio sistema industrialek bereganatu zituzten, ur botilaratzeak, kremak eta osasun gaiak ekoizteko. Kasu batzuetan, bainuetxeek aisialdiko aktibitateak alde batera
|
utzi
eta botilaratutako ur produkzioari ekin zioten, produkzio gune bilakatuz, Alzolako bainuetxean (Elgoibar) gertatu zen bezala (Larrinaga,?).
|
|
|
Eta bertako biztanleen kanporatze prozesu hau ez da edonolako afera. Hiri zaharreko arazoen aurka irmoen borroka egin dutenetarikoa da Itziar González, barruti horretako zinegotzi izandakoa aurreko legealdian, 2010ean kargua
|
utzi
zuen arte. Ustelkeriaren dimentsioaren aurrean ezin ezer egin, erakundeetan barruraino sartua baita.
|
|
|
Bartzelona nortasun eta memoria faltsua sortzen ari da, urtero hiriz hiri errepikatzen diren gertakariak asmatuz, bere tradizio garaikide propioa sortzeko ezgai, gertakariz gain asaldaturik, partaidetza aurreikusi, eztabaidatu eta sustatu ezinik. Sistema turistikoak hiri ehun historikoak irentsi eta bertako biztanleak kanporatu ez ditzan aukera bakarra erakunde eta turismo eragileek lekuan bertan bizi kalitatean kuota, zerga edota tasa bidez inbertitzea da, turismoak
|
utzitako
irabaziak bertan banatzea, alegia.
|
|
|
elementu kulturala. Edo beste era batera esanda, gizakiak bere eboluzioarekin batera naturan
|
utzitako
aztarna. Aztarna horiek era askotakoak izan daitezke, leize zuloetako margolanak, Vatikanoko Done Petriren katedrala, Guggenheim museoa, Segoviako akueduktoa edo pinu landaketa bat edo errepide bat, adibidez.
|
|
|
Berezia izan arren, Pazko uhartea erresilientzia galdu duen zibilizazio baten gainbeheraren adibide paradigmatikoenetakoa da dudarik gabe, deforestazioak eta arazo sozialek inongo etorkizunik gabe
|
utzi
zutena.
|
|
|
Lehengora bueltatuz, hirigune nahiz eskualdeen erresilientzia lortzeko, beraz, sektorekako enfoke atzerakoiak alde batera
|
utzi
behar ditugu eta transbertsalitatea eta elkarlana bilatu. Herri, hiri, eskualde edo beste zirkunskripzioen indibidualtasuna alde batera utzi, eta Euskal Herri osoarentzat onuragarriak izango diren baliosolidario, kolektibo eta kooperatiboak indartu.
|
|
|
Lehengora bueltatuz, hirigune nahiz eskualdeen erresilientzia lortzeko, beraz, sektorekako enfoke atzerakoiak alde batera utzi behar ditugu eta transbertsalitatea eta elkarlana bilatu. Herri, hiri, eskualde edo beste zirkunskripzioen indibidualtasuna alde batera
|
utzi
, eta Euskal Herri osoarentzat onuragarriak izango diren baliosolidario, kolektibo eta kooperatiboak indartu. Eta administrazioaren kasuan ere berdin, ikuspuntu zatikatuak eta sail desberdinen arteko konpartimentalizazioa gainditu, transbertsalitateari lekua irekiz.
|
|
|
«Hazkundea= Aurrerapena» dioen mitoari gizateriak buelta ematea beharrezkoa da, baita «Hazkundea= Ongizatea» dioenari ere. Aurreikuspenik eta beharrezko azterketarik egin gabe aurrera eramaten diren plan faraonikoei bukaera eman behar zaie, eta gardentasunean eta azterketa zorrotzetan oinarritutako egitasmoei lekua
|
utzi
, bereziki hirigintzarekin loturiko proiektuetan; politikoek «estrategiko» deitzen dieten horietan, alegia.
|
|
|
60ko hamarkadan jarduera horrek behera egin zuen nabarmenki eta enpresa asko Bartzelonako kanpoaldean zeuden industrialde berrietara mugitu ziren. Baina lehen aipatu bezala, mende oso bat iraun zuen jarduera industrialak balio handiko paisaia industriala
|
utzi
zuen auzoan, industrializazio prozesuaren garai ezberdinetako eraikinekin. Auzo honek duen industria ondarearen aberastasuna, Bartzelonako Udalaren Ondare Arkitektonikoaren Katalogoan antzeman daiteke, bertan gaur egun babestu eta katalogatutako 104 eraikin industrial aurkitu daitezke (Modificación del Plan Especial de Proteción del Patrimonio Arquitectónico e Histórico de la Ciudad de Barcelona.
|
|
|
Europako hiri askotan arestiko industria auzoak aktibitate artistiko handiko zona bilakatu dira. Westergasfabriek (Amsterdam), Custard Factory (Birmingham) eta Soho Factory (Warsaw) adibideen bitartez, industrializazio aroak
|
utzitako
ondare industriala ideia berritzaile eta artistikoen lur emankorra dela frogatuko da.
|
|
|
Jarraian aztertuko dugun bezalaxe, fenomeno hori langileen auzoen berreskuratzearekin bat gertatu da, aro industrialaren ondorio zuzen gisa ulertua. Industriaren kokaleku estrategikoek, azpiegitura handien
|
uztearekin batera
, industriaguneen potentzial sinboliko eta ekonomikoa agerian utzi dute. Egun batez industriak betetako hiriaren bihotz hauetan erabilera berriak txertatu dira.
|
|
|
Jarraian aztertuko dugun bezalaxe, fenomeno hori langileen auzoen berreskuratzearekin bat gertatu da, aro industrialaren ondorio zuzen gisa ulertua. Industriaren kokaleku estrategikoek, azpiegitura handien uztearekin batera, industriaguneen potentzial sinboliko eta ekonomikoa agerian
|
utzi
dute. Egun batez industriak betetako hiriaren bihotz hauetan erabilera berriak txertatu dira.
|
|
|
Egun batez industriak betetako hiriaren bihotz hauetan erabilera berriak txertatu dira. Usadiozko artisten kontzentrazioa hiriko alde batean modu espontaneoan gertatu bada ere, azken hamarkadan eraikin zahar eta
|
utzitako
guneak berreskuratzeko helburuz espresuki bultzatutako aktibitatea izan da.
|
|
|
Sir Alfred Bird ek duela 100 urte «Arrautza esne» fabrika eraiki zuen, non 1.000 langilek lan egin zuten garai batean. 80ko hamarkadaren bukaeran fabrikaren produkzioa beste leku batera eraman zen eta eraikinak
|
utzi
egin ziren. 1990 urtean lantegiaren hainbat eraikin zaharberritzen hasi ziren gazte sortzaileen atrakzio gune bilakatu zitezen.
|
|
|
Baina auzoaren bereizgarririk behinena garai komunistako izaera industriala da. 80ko hamarkadatik aurrera, berriz, lantegi asko itxi egin ziren, eta ondorioz hiriko alde
|
utzi
eta degradatua izan da urte askotan. Berriki gune hau berpizten ari da hiriaren kultura bihotz gisa, auzoaren definizio garaikide bat asmatu dute sobietar estetikarekin.
|
|
|
Berriki gune hau berpizten ari da hiriaren kultura bihotz gisa, auzoaren definizio garaikide bat asmatu dute sobietar estetikarekin. Pareta grisak atzean
|
utzi
eta inprobisaziozko muralak agertzen dira han hemenka.
|
|
|
Edonola ere, hiri orbana puzten eta puzten zihoan neurrian are eta argiagoa zen fabrikek okupatzen zuten zentraltasuna ibaiko ardatzaren bi erriberetan (ezkerraldean eskuinean baino askoz ugariago). Urteen poderioz libre
|
utzitako
espazio horiexek izan dira gerora zentraltasun berriko guneak, balio erantsiak hamaika eta bat erakarri dituztenak.
|
|
|
Denbora tarte horretan aldatu egiten dira ekonomiaren eta hiriaren beharrak, plangintza zaharkitu egiten da, eta, gainera, bukatu gabe dago ordu arte marraztutakoa. Adibidez, industria lur eremuak etxebizitza lur eremu bihur daitezke, eta landa lur babestuak industriagune; babestuak zeuden eraikinak, babesik gabe
|
utzi
, «kultur etxe» bat egokitzea bideragarri bihurtzeko edota biztanleriak eskaturiko beste edozer burutazio bideratzeko «plan bereziak» sortzen dira nonahi.
|
|
|
1984ko abendutik 1985eko abendura bitarte, Izarrak alde proiektuaren ideietan eta, bereziki, V3 hirugarren bertsioarekin loturiko, proiektuaren espiritua? delakoaren edukian Donostiarako sinbolo bat sortzeko aukerari buruzko saiakera egin zuen, heriotza zibilaren adierazleari buruzko sinbolo bat, haren ondare balioak, kultura balioak (eta gurtza balioak) artearentzat, kulturarentzat eta bizitzarentzat garrantzitsu izateari
|
uzten
dion unean. Hala ere, Modernotasuna/ Postmodernitatearen ardatzean kokatutako kultura une hartako zirkunstantziak hurbiltzean, gaur egun oraindik ere zera irudika dezakegu, adierazle horren (heriotza) prebalentziaren premia ulertzea eta (berr) ezartzea ahalbidetu dela eta, horretaz gain, bai eta bere kokalekuaren (hilerria, kultura parkea) balioa ere, hiriaren nortasunarekin eta paisaiarekin lotura handia duelako.
|
|
|
–resentido, de re sentir, de sentir lo suficiente y más?. Oinarriak eta epaimahaia desegokiak zirela
|
utzi
zuen agerian; honako hau esan zuen: –gure aurkako epaia eman dute; nire aurkako epaia, hiriaren aurkako epaia.
|
|
|
–gure aurkako epaia eman dute; nire aurkako epaia, hiriaren aurkako epaia. Epaimahai honen konformismoa arbuiagarria da, ezin baitzuten alde batera
|
utzi
oinarrien ergelkerietan oinarrituta hiriaren zerbitzura jardutera behartuta zeudela?. Minduta zegoen kulturaren eta politikaren alderdietan; lan handiko hilabeteak izan ziren eta lehiaketaren denbora instituzionala eta mediatikoa sormen biziko denborarekin uztartzen zen, Fullaondo eta bere taldearen ondoan.
|
|
|
1985eko abenduko arratsalde, malenkoniatsu? hartan (21) Fullaondok eskutitz bidez jakinarazi zion lehiaketaren irabazlea zein zen eta eskerrak eman zizkion bere ondoan egoten
|
utzi
ziolako, baina eskultoreak bazekien Donostiarentzat hortxe amaitzen zela, atzera bueltarik gabe, paisaia berria berrasmatzeko unea. Jada ez zegoen denborarik.
|
|
|
Alabaina, S. Pérezek hiritartu gabe
|
utzi
zituen ibaiertzeko lurrak ez ziren, gure ustez, gaur eguneko «eraztun berdea» osatzen duten parke metropolitar «ekolo periferiko»en parekoak ezta errepideetako «pareta orlegi»en edo aldizkako «lorategi ezkutu» urbanoen tankerakoak ere. Hiriko borneak gerriko «idilikoz» josten dituzten ibilbide eta baso espazioak ez bezala, baratze haiek hirigunean bertan zeuden eta aspaldiko denboretatik ospe handikoak ziren hirietarako jaki eta landarelehengaiak ziurtatzeko erabiltzen ziren lurzoru emankorren testigantza eta oroimenean murgiltzen ziren (Irun eta Hendaia banatzen dituzten Bidasoa bailarako uharteak gogoan) (2).
|
|
|
Hala ere, Euskal Herriko aglomerazio eta «konurbazio» industrialetan (horren adibiderik aipagarriena guretzako Bilboko itsasadarreko paisaia izanda, denbora gutxian transformazio ikaragarria jasandakoa) lantegien eraispen eta desagertze fisikoak, XX. mendeko 70 eta 80ko hamarraldietako krisi produktibo industrialaren ondorio, hutsune galantak eta espazio antzuak
|
utzi
ditu lurraldean; horietako askotan egitasmo bateratu baten bizpahiru lerro edo adar nabaritzen direlarik. Alde batetik, etxebizitza politikaren marasma nahasia, armiarma sarea baino kateatuagoa administrazioaren eskala desberdinetan eta itzaltzea ezinezkoa den promotoreen etekin nahietan.
|
|
|
|
Uzten
al dute aldaketarik proiektuok, oso desberdinak al dira
|
|
|
«ohiko» arkitekturarekin alderatuta? hiria den kapa pilatze horretan
|
uzten
al dute arrastorik. Obsoleszentzia gaur arkitekturan puntako gaia dela dirudi.
|
|
|
Gizaki orok bere buruari galdetu izan dio noizbait, zer
|
utziko
ote zuen bere atzean heriotza ate joka izatean; era berean, gizadiak ere galdera bera egin dio bere buruari: Nolako planeta utziko lukeen lurrazaletik desagertuko balitz, edo behintzat bere presentzia asko apalduko balitz.
|
|
|
Gizaki orok bere buruari galdetu izan dio noizbait, zer utziko ote zuen bere atzean heriotza ate joka izatean; era berean, gizadiak ere galdera bera egin dio bere buruari: Nolako planeta
|
utziko
lukeen lurrazaletik desagertuko balitz, edo behintzat bere presentzia asko apalduko balitz. Gogoeta horiek eleberri, bideo-joko, komiki edo film gisa irudikatu izan dira.
|
|
|
Baina horien artean XIX. mendeko lan bat goraipatu bagenu, Richard Jefferies en After London izango litzateke. Idazle ingeles horren lan horretan, zehazten ez den ezbehar baten ondoren abandonatua izan den Ingalaterra bat deskribatzen zaigu, non hura
|
uzteko
botererik ez baliabiderik ez zutenen ondorengoak gizarte kasik Erdi Aroko batean bizi diren. Obraren lehengo atalak, «The Relapse into Barbarism», bertan behera utzitako Ingalaterraren birnaturalizazio prozesua modu oso zehatz batean deskribatzen du; modu nahiko azkar batean, momentura arte gizakiak eraikitako guztia naturak ezabatzen duelarik.
|
|
|
Idazle ingeles horren lan horretan, zehazten ez den ezbehar baten ondoren abandonatua izan den Ingalaterra bat deskribatzen zaigu, non hura uzteko botererik ez baliabiderik ez zutenen ondorengoak gizarte kasik Erdi Aroko batean bizi diren. Obraren lehengo atalak, «The Relapse into Barbarism», bertan behera
|
utzitako
Ingalaterraren birnaturalizazio prozesua modu oso zehatz batean deskribatzen du; modu nahiko azkar batean, momentura arte gizakiak eraikitako guztia naturak ezabatzen duelarik. Londres, padura bat izatera itzultzen da, laborantza lurrak laster baso bilakatzen dira, eta behin etxe abereak izandako animaliek, berriz, basati bilakatu arte eboluzionatzen dute.
|
|
|
Horiek guztiak fikziozko narrazioak dira, eta gizakiak ez du inoiz pairatu dimentsio horietako jazoera apokaliptikorik, beraz, zaila zaigu zehaztea zer gertatuko litzaiokeen guk eraiki izan dugun munduari, noizbait kataklismo mundial bat gertatuz gero. Hala ere, gertatu izan dira eskala txikiagoko jazoerak historian zehar, zeintzuek arkitektura gizakirik gabe
|
utzi
duten. Medioaren suntsipenik izan gabe, gizakiaren desagerpenaren adibide bat Hashima irla japoniarra litzateke.
|
|
2014
|
|
|
Oro har, proiektu modernoak adimena eta begia bereganatu ditu, baina umezurtz
|
utzi
ditu gorputza eta beste zentzumenak, gure oroitzapen, amets eta irudimenarekin batera eta horrek gure izatea osotasunean jasotzea oztopatzen du. Merleau Ponty filosofoaren hitzetan:
|
|
|
Marrazki horiek garatuz joan ziren, berezko gorpuzkera izatera heldu arte; are gehiago, egikaritzarik gabeko proiektuak sortu egin ziren, ideien espresabide hutsalen tankeran. Teknologia berriek, «hodei» digitalean sortzen direnek, mendeetan zehar guztiz estandarizatuta zegoen proiektu formal hori iraultzeko aukera ematen dute, interpretazioa jokoz kanpo
|
utzita
. Mario Carporen esanetan, «fitxategi digital bat, modu idealean, ez interpretatzen ez interpolatzen ez duen edukiontzi mekaniko batentzat dago egina» eta, hortaz, programatuta dagoenerako bakarrik fabrika dezake marrazkia.
|
|
|
Elizari buruzko agiri, liburu atal eta dekretuek ez dute sakristiari buruzko xehetasunik txikienaren berri ere ematen; are, erreferentzia historiko zenbait alde batera
|
utzita
, inon ez dago jasoa haren konposizioaren eta haren osagaien arteko barne erlazioaren ingurukorik. Arkitekturaren historia osoan marrazketa eta arkitektura bereizezinak izan baldin badira, are gutxiago disoziatu ahal da marrazketa kontzeptu geometrikoetan, proportzioetan, ratioetan eta moduluetan hain oparoa izandako arkitekturatik.
|
|
|
Hormen izkinetako tolesduren gainetik abiatzen dira arku toralak edo albo arkuak, oin karratuaren aldeko lau plano bertikalen eta kupula erdi-esferikoaren arteko ebaketatik eratorriak. Arkuok artesonatuz daude apainduta, eta horietan ematen da, hain zuzen ere, harri mota ezberdinen arteko trantsizioa, hormetako kareharriari
|
utzi
eta hareharrizko gangaren zati izatera igarotzen baitira.
|
|
|
Horrela, esan genezake lanaren giza alderdia jaso eta ahalbidetuko duten bulego konfigurazioak halabeharrezkoak direla, elkarlanak ezinbestean bulego mota ezberdinak ekartzen baititu, erronka berriekin batera: elkarlan erradikalagoa sustatuko duen espazioaren konfigurazio eta artefaktuak, informazioa, jakintza eta lana agerian
|
utzi
eta modu gardenean erakusten dituzten espazioak, sorkuntza ahalbidetu eta pertsonen arteko interakzioa sustatzen duten tokiak, etab. Pertsonen ezagutzan eta ahalmen sortzailean oinarritutako jarduera ekonomiko hazgarrian, ezagutza hori bultzatu eta indartzeko beharra agerikoa da. Zentzu horretan, Ikujiro Nonaka eta Hirotaka Takeuchi k (1995) idatzitako The Knowledge Creating Company lanak jasotzen duenaren harira, erakundeen barruan ezagutza sortzeko lau bide daude, sormen eta berrikuntzan ondorioztatzen direnak:
|
|
|
Horrela, arkitektoak eta barnealdeen diseinatzaileak aholkulari teknikoaren funtzioak betetzen dituzte. Hortaz, erabiltzaileak ere, erabiltzaile hutsa izateari
|
uzten
dio, nolabait, subjektu aktibo eta sortzaile bilakatuz: " Sorkuntza, eraikuntza eta kudeaketa prozesuetan arkitektura biziko duten pertsonen inplikazioak, arkitektoak sortzaile moduan izan dezakeen figura urtzeaz gain, erabiltzailearen figura guztiz desagertzea dakar" (Hainbat Egile, 2010:
|
|
|
Proiektutik, erabiltzaileek identifikatu zituzten bi behar nagusiak asetzeko diseinua eratorri zen: erantzunkidetasuna eta talde lanean oinarritutako ikasketa prozesua ahalbidetzeko beharra batetik, eta norbanakoen identitatea zein identitate kolektiboa (enpresa kultura) agerian
|
utzi
eta biei modu orekatuan lekua eskaintzeko nahia bestetik. Horrela, ikasketa gela berriak, lanerako espazio partekatu zabala eta zentrala, taldeen erabilerarako txoko perimetralak eta erabilera anitzeko zenbait espazio uztartzen ditu.
|
|
|
Orain arte erakutsi dugun sekuentziak hainbat deribatu partzialeko ekuazioren arteko antzekotasuna agerian
|
uzten
du eta portaerarik sinpleenak gobernatzen dituzten deribatu partzialeko ekuazioetan terminoak gehituz portaera oso konplexuak modelatzera irits gaitezke. Horrek, matematikaren eta konputazioaren ikuspuntutik errazagoa egiten du askotariko problemak ebazteko erabili ahal izango diren bloke komuneko simulazio softwareen garapena, ikus (Hag eta Langtangen, 1997).
|
|
|
Eta honetan dihardugun gehienok, bizitzan gutxienez behin, elementu kopuru txiki bati dagokion emaitza eskuz lortu dugu, eta ondo egin dugun ziurtatzeko ordenagailuak eskaini digun emaitzarekin konparatu dugunean eta emaitzak bat etorri direnean poz hori sentitu dugu. Kalkulu erraldoi hauetan egindako akats txiki txiki batek emaitza zuzena ez lortzera eraman gaitzakeenean, nik nahiago dut deribatu partzialeko ekuazioen ebazpena makinaren esku
|
utzi
eta problemaren definizioa eta emaitzen interpretazioa izatea nik eskuen laguntzaz eta buruaren laguntzaz egingo ditudanak.
|
|
|
Ekuazio diferentzialak erabilita egiten den ingurune jarraituaren modelizazio matematikoak aplikazio ezberdinen arteko erlazioa agerian
|
uzten
du, inguruneko baldintzadun antzeko problemak lortzen baitira bertatik. Adibidez, Laplace-ren deribatu partzialeko ekuazio (DPE) orokorra hauxe da (1):
|
|
|
Emaitza hurbildua ona izatea nahi badugu, eremua diskretizatzeko erabilitako elementuen kopuruak handia izan du eta ikusi berri dugun prozesuak agerian
|
uzten
du elementu kopurua handitzearekin kalkulu kopuruak nola egingo lukeen gorantz. Hau da, elementu kopuruaren gehikuntzak nodoen gehikuntza dakar; zenbat eta nodo gehiago \Nj\ funtzio gehiago eta, ondorioz, ekuazio diferentzial arrunt gehiago eta ezezagun gehiago.
|
|
|
Arkitekturaz kanpoko fase teknikoaren puntu delikatua da hau. Ordenagailua
|
utzi
eta, San Telmoko gangaren erreprodukzioaren kasu honetan, zurezko totxo batetik desiratutako emaitza lortzeko prozesua hasten da. Galdera ugari sortzen dira orain:
|
|
|
Proiektuak eraikitakoaren etorkizuneko zaharkitzapenaren asimilazioari ateak ireki nahi dizkio, eraikinen perpetuazio eta proiektu itxiei uko eginez. Hori lortzeko, lehenago adierazitako puntuek iragazkortasuna eta materialtasun ahula, hutsaren kudeaketa, parte hartze ekonomikoa eta transbertsalitatea lantzen dituzte, proiektuak gizartearentzako oztopo izateari
|
utzi
eta auzoentzako erreminta bihurtu dadin.
|
|
|
Eraitsitako eraikinek
|
utzitako
orubeak erabilera publikorako moldatzea proposatzen da proiektuan, hau da, herritartze prozesu bat. Modu oso irekian proposatzen da hau, baina berebiziko garrantzia du proiektuan epe luzean.
|
|
|
Fabrika bailaran kokatzeko moduak ere garbi
|
utzi
zuen zer lehenetsi, bailarako lautadak eskaintzen zituen lurrak bete arte lekua eroso hartu baitzuten. Bai Victoriok eta bai haren itzalera hurbildu ziren beste hainbat enpresak.
|
|
|
Luzuriaga eta beste fabrikak eraisteak
|
utzitako
espazio libreak eraikitzeko erabili dira. Horiexek ziren Antxoko gabeziak zuzentzeko azken aukeretako bat, baina bertan bizi diren antxotarren bizi egoera egokitzea baino hobe omen antxotar berriak sortzea, ez dakit nik bada.
|
|
|
Antxo hedatu da, hedatu fabrika zaharrak
|
utzitako
espazioetara, hegoaldera, mendi aldera. Han agertu da Luzuriagako eraikina sasi eta zuhaizti basatien artean.
|
|
|
Ez dira urruti geratzen gure etxeetan josteko makinak, adibidez, zeudeneko garaiak, eta nahiko gertu geratzen zaizkigu beren kamisetak serigrafiatzen dituzten lagunak edo etxeko loreontzian tomateak ekoizten dituztenak. Kasuan kasu, beharrizan ekonomikoak bultzatutako joera izan daiteke eta, beste askotan, norbanakoaren eraikuntza horretan nork bere aztarna
|
uzteko
edo besteekin zerbait partekatzeko nahia.
|
|
|
XIX. mendearen amaieran diseinua barneratzen lehenengoetarikoak Cole eta Muthesius izan baziren ere, diseinuaren eragin eremua merkaturako produktuen fabrikaziora murriztu zuten (Margolin 3, 2002). Produktuak seriean ekoizteak artisautzaren garrantzi soziala minimizatu zuen, baina bestalde, nolabaiteko garrantzia zuen jarduera kultural bihurtu zen objektu paregabearekiko interesaren gorakadarekin artisauak objektuan
|
utzitako
hatz errepikaezina dela-eta.
|
|
|
Produktuen pertsonalizazio maila hori aldakorra da ekoizle, produktuen tipologia, material edo erabiltzaileen arabera. Horrela, tunning aren kulturak edo Ikea bezalako enpresek eraldaketarako aukera irekiak
|
uzten
dituzten diseinuen merkatu bat sortu dute eta lehenago aipatutako" kapital subkultural" bat sortu.
|
|
2015
|
|
|
Dela hogei bat urte arte, Londreseko udaletxe eta sustatzaileek begirada guztiak lursail horretan zituzten, birsortzea premiazkoa zuen eremu bezala. 60 hamarkadetan aro post industrialera emandako jauziak industria eraikin zaharkitu eta abandonatuz osatutako auzo langile deprimitua
|
utzi
zuenonflikt, ko askoren gunea zelarik: pobrezia, prostituzioa, drogak?
|
|
|
Espazio publikoetan sortzen dira elkarbizitzaren loturak, bertan gertaturiko behin behineko aldaketen lekuko bilakatzen dira talde memorian. Jarduera herrikoiek arrakasta lortzen dutenean, ordea, edozeinetara egokitzen den funtzionaltasun anitzeko espazio moldakorra alde batera
|
utzi
eta eraikin itxiak gailentzen dira diru onuraren izenean. Horien gainbeherak irtenbide berriak eragiten ditu.
|
|
|
Espazio publikoa espezializatuta dago plaza bakoitzean duen eskaintzaren arabera. Gainera, bada herri berean «Mercado de Abastos» (Martin, 1993) izenez ezaguturiko eraikina, nahiz eta gaur egun sortze erabilera alde batera
|
utzi
, eta barruko aldea eraberritu ondoren udal haurtzaindegia izan. Agerian geratzen da Tolosak merkataritza alorrean izan duen indarra, modu handi batean bere kokapen estrategikoari esker (Zabala eta Garmendia, 2007).
|
|
|
«Kalea denona da!», «Kalea denona da!», «Kaleak aske!» edota «Kalea berreskuratu! »1 bezalako leloak entzun, oihukatu eta bultzatu izan dira/ ditugu gure auzo eta hirietako kaleetan. Espazio publikoaz ari ginen, kaleaz nonbait, hark publiko izateari
|
utzi
diolako hein handi batean. Kalearen pribatizazioaz asko idatzi da azken urte hauetan eta, era berean, kalearen normatibizazioaz ere sakon hitz egin daiteke.
|
|
|
Horrek espazioaren espezializazioa eta klase bereizketa dakar. Alde batetik, Güell Parkea, turistentzako espazio bilakatu delako, egunerokotasunean era natural eta espontaneoan sortzen diren erabilerak kanpoan
|
utziz
, eta beste aldetik, diru publikoarekin ordaintzen den azpiegitura, gutxi batzuen eskura jarri dutelako, 8 euroko sarrera ordaintzeko aukerarik ez duten hainbat herritar (gehiengoa) baztertuz.
|
|
|
Gizakiak hiriarekin edo inguruarekin duen erlazioa garrantzi handikoa da gizarte antolaketan. Gizakia orain dela 5.000 urte baino gehiago hasi zen eraikitzen, naturak eskaintzen zizkion gordelekuak alde batera
|
utzi
eta bere aterpea osatzeko esfortzua hartuta. Neolitikotik gizarteek sedentario bilakatzen ikasi zuten.
|
|
|
Hiriak diseinatzeko tresnak konplexutasun nabarmeneko tekniketan oinarritzen hasten dira eta arkitektoaren irudia sortzen da. Pixkanaka, arkitektoen hasierako kale mailako ikuspegiak txori bistako ikuspegi bati bidea
|
uzten
dio. Baina konplexutasun teknikoekin, kalearen konplexutasuna galtzen doa, kaleetan gertatzen denaren ikuspegia galtzen da, bizitzaren ikuspegia alegia.
|
|
|
Baina konplexutasun teknikoekin, kalearen konplexutasuna galtzen doa, kaleetan gertatzen denaren ikuspegia galtzen da, bizitzaren ikuspegia alegia. Goitiko ikuspegiak hiriak ikusteko era aldatu egiten du, albo batera
|
utzita
kasu gehienetan hiriaren osagai garrantzitsuenetako bat: hiriaren edukia.
|
|
|
Horrek egunerokotasunetik kanpoko fikzio bat sortzera eraman dezaketen hiri tematikoak eraikitzeko joera ekar dezake, hiriak museo edo atrakzio parkeak balira bezala. Aurretik aipatu den bezala, arkitekturak bere adiera fisikoaz gain, psikologiko eta soziala ere badu, baina agintari gehienen berehalakotasun behar bati eta arkitekto batzuen egiletasun obsesio indibidualista bati jarraiki, ikusleak txunditurik
|
uzteko
helburua duten eta munduan erreferentzia izango diren eraikinak egiteko joera da eredu gaur egungo hiri askotan. Egile heroiaren irudia goraipatzen duen historiografiaren tradizioak arkitektura gauzatzeko gainerako moduak ikusezin bilakatu ditu (Montaner eta Muxi, 2011).
|
|
|
Krisia dela-eta, hiriak eraikitzeko modelo horrek huts egin du, eta, aurrekontu eta erosle faltagatik, udal hornidura eta eraikin ugari erdi eraikita edota, kasurik hoberenean, eraikita baina hutsik geratu dira. Kanpo inbertitzaileak erakartzeari
|
utzi
zaio eta hiria kontsumitzaileek ez dute kontsumitzeko ahalmenik.Administrazioaren eta gizartearen arteko goitik beherako botere harremana zalantzan jartzen ari den egungo egoera honetan, hiriaren eta hiritarren arteko harremana ere birpentsatu behar da. Gaur egungo hirietan distantzia bat sortu da hiri legalen, administrazioek planifikatutako hiriaren eta egiazko hirien artean, hiritarrak bizi izandako hiria.
|
|
|
Laburpena: Pilota jokoaren ezarpena alde zaharretan, ezarpen mailak arkitekturan ikerketan, jokoaren ezarpen publikotik espazio pribaturako ibilbideak sortu dituen aldaketak gizarteak publikotasuna erabiltzeko joera aldaketa nabarian
|
uzten
du. Historikoki kaleak eta plazak edonolako bilakaera jasateko antolatuta bazeuden ere, gaur egun, hauek ezartzeak sortzen dituen arau eta baldintzek lasaitasunaren kultura goraipatu besterik ez dute egiten.
|
|
|
XX. mendean gertatutakoa, XIX. mendean hasi zenaren konfirmazioa izatera heldu da. Mende batean, XVI. mendetik aztarnak
|
utzi
dituen jokoaren lagin xumeena ere ahazteraino. Ikus eta aurki daitezke gure lurraldean iraganeko jokoak utzitako arrastoak, baina zailagoa da gizarteak gogoan izatea, edo okerragoa dena, zer diren jakitea ere.
|
|
|
Mende batean, XVI. mendetik aztarnak utzi dituen jokoaren lagin xumeena ere ahazteraino. Ikus eta aurki daitezke gure lurraldean iraganeko jokoak
|
utzitako
arrastoak, baina zailagoa da gizarteak gogoan izatea, edo okerragoa dena, zer diren jakitea ere. Blé jokoaren ikuskizun profesionala asmatu zutenek ez zuten imajinatuko gure lurraldeko hirigintzan eta kulturan sortuko zuten pitzadura, pilota jokoari dagokionez.
|
|
|
Espazioak erabilgarria izateko estalita behar du, gure lurraldeko kilimaren ondorioak jasan nahi ez baditugu. Beraz, estalkiaren errentagarritasuna, estalki desmuntagarriak ordaintzeari
|
utziko
diogunean aurkitzen diogu. Halere, espazio publikoa egoki kudeatzeko baldintzak ezarrita, badirudi eraikin pribatu hutsa izatea baino jasangarriagoa dela behar denean espazio publikoa moldatzea.
|
|
|
Baina horrek ez du esan nahi espazio horien kudeaketa soilik erakunde publikoek egin behar dutenik eta, ondorioz, beraien lana beti ona eta egokia izango denik, tamalez, espazio horien kudeaketaren ardura soilik erakunde publikoena izan denean huts asko eta galantak egon baitira. Horrela gauzak, onartu beharra dago espazioa kudeatzean behin baino gehiagotan arlo pribatuak gauza asko ongi egiten ikasi duela, agerian
|
utziz
espazioen kudeaketan erakunde publikoen gabeziak eta akatsak, eta horiek aprobetxatuz eremu publikoek askotan eskaintzen ez dituzten irtenbideak proposatzeko Mozas, 2011).
|