|
2013
|
|
|
Gobernua gero eta burokratikoagoa egin zen, eta orobat gertatu zen prozedura juridikoarekin. Formulen prozedura bertan behera
|
utzi
zen; prozedura horretan, akzioak bi fase zituen: bata, magistratuak zuzentzen zuena, eta, bestea, aditu ez zen baten esku zegoena.
|
|
|
Bestalde, Inperioko kantzelaritzaren zerbitzupean ziharduten langileez gain, eta jurisdikzio sistemako organo desberdinak osatzen zituzten epaileez gain, probintziako gobernadoreek eta barrutietako vicarius deiturikoek aholkulari juridikoa behar zuten. Aholkulari horiek izena eman gabe lan egiten zuten, eta, Paulo edo Ulpiano alde batera
|
utzita
, ez zuten asko lagundu literatura juridikoa gara zedin. Egiatan, juristen kopurua ez zen txikitu, baina haien kalitatea nabariro gutxitu zen.
|
|
|
Ikasketa juridikoek gainbehera izan zuten bitartean, pentsamendu teologikoa loratu egin zen; pentsamendu horren adierazgarri izan zen, hain justu ere, literatura patristikoa. Are gehiago, Tertulianok, Elizako lehenengo aitak, jurista moduan hasi zuen bere karrera, baina gero bertan behera
|
utzi
zuen ibilbide hori.
|
|
|
Juristen kalitateari buruzko arazoa alde batera
|
utzita
, formulen prozedura bertan behera uzteak hainbat ondore ekarri zituen zuzenbidearen esparruan. Orduko ez zen beharrezkoa formula zehatza erabiltzea.
|
|
|
Juristen kalitateari buruzko arazoa alde batera utzita, formulen prozedura bertan behera
|
uzteak
hainbat ondore ekarri zituen zuzenbidearen esparruan. Orduko ez zen beharrezkoa formula zehatza erabiltzea.
|
|
|
Orain, berriz, zuzenbidea zatikatutako sistema bihurtu zen, eta, gainera, probintziaz probintziako zehaztasunak barruratzen zituen. Aldaeren hedadura zehatza finkatzea zail gertatzen da, batik bat, aniztasun horren lekukotzak osatugabeak direlako, Egiptoren kasua alde batera
|
utziz
gero bederen. Egiptoko klima lehorra denez gero, horrek ahalbidetu du hainbat papiro iraunaraztea, eta papiro horietatik askok transakzio juridikoak jasotzen dituzte.
|
|
|
410 urtean, bisigodoek Erromako hiria arpilatu zuten. Egia esateko, Erromako hiriak aspaldi
|
utzi
zion zentro administratibo eta militar izateari. Alabaina, hiri horrek egundoko balio sinbolikoa zuen, antzinako tradizioek halaxe agintzen zutelako, senatua oraindik han zegoelako eta aita santuaren egoitza ere, gero eta garrantzi handiagoa zuena, bertan zegoelako.
|
|
|
6 Halako harremanek euren lorratza
|
utzi
dute zuzenbidearen hizkuntzan. Hartara, Euskal Herriko herrialdeek esparru juridiko bateratu eta beregaina osatu ez arren, Foru herrialde desberdinek euren zuzenbidea adierazten dute hizkuntza erromantzeen bidez (gaztelania, okzitanoa, frantsesa?).
|
|
|
Antzinaro klasikoak hurrengo belaunaldiei zer
|
utzi
dien pentsatuz gero, burura datozen lehenengo datuak Greziako artea, Greziako antzerkia eta Greziako filosofiari dagozkio. Erromari so eginez gero, gure burura beste datu batzuk datoz, ziur asko, Erromako galtzadak eta zuzenbide erromatarra.
|
|
|
Errepublikaren garaian, aldiz, gatazkak konpontzeko ohiko modua, zuzenbidearen arabera, hauxe zen: alderdiek eta magistratuak herritar bat, subjektu pribatu bat (edo, batzuetan, subjektu pribatuen talde bat) izendatzea eta gatazka horren erabakimenaren mende
|
uztea
. Tartekari horri iudex deitu zitzaion.
|
|
|
izeneko bildumak aukera hauek ematen zizkion familiaburuari: kalte ordaina ematea, edo, bestela, ofentsagilea biktimaren esku, edo, hala denean, biktimaren paterfamilias horren esku
|
uztea
zuzen zuzenean (emate noxal deitu izan zena).
|
|
|
Salmenta anizkoitz horiek onargarriak ziren, honako hau ere ezarrita zegoelako: semearen erosleak seme hori aske
|
utziz gero
, semea aitaren ahalpera itzul zitekeen.
|
|
|
Pontifizeek hiru salmenten erregela interpretatu zutenean, interpretazio horren emaitza izan zen aitak bere semea emantzipatzeko aukera izatea. Aitak bere semea lagun bati hiru aldiz saltzen ziolako itxura egiten zuen; salmenta bakoitzaren ostean, lagunak aske
|
uzten
zuen semea, eta, horrela, seme horrek askatasuna eskuratzen zuen hirugarren aldian,. XII Taulak, izeneko legean ezarritako erregelari esker.
|
|
|
Identifikazio horrek argi erakusten du tokiko erkidegoek Erromako erakundeen eredua bereganatzeko asmoa zutela, inguruabarrek hori ahalbidetzen zuten neurrian. Nolanahi den ere, ekialdeko probintzietan, eta, zehatzago, greziera hitz egiten zuten horietan, antzinako estatu hiriak ez zeuden orokorrean prest euren zuzenbide tradizionala bertan behera
|
uzteko
.
|
|
|
Sabindarren joera zen euren iritziak justifikatzea, praktika tradizionala eta lehenengo juristen agintea aipatuta. Eskola horren ardura nagusia zen kasu zehatz eta desberdinetarako konponbideak bilatzea, nahiz eta horrekin batzuetan logika eta arrazionaltasuna bertan behera
|
utzi
. Testuak interpretatzeko orduan, eurentzat ez zen garrantzitsua hitz berberek esanahi desberdina izatea testu desberdinetan.
|
|
|
Horrela, betebehar gehienek osagai bera zuten: alderdien arteko hitzarmena, betebehar horiei behartze indarra zerk ematen zien alde batera
|
utzita
. Kontratuek betebeharrak ezartzen zizkieten alderdiei, eta kategoria gisa jaio ziren.
|
|
|
Lege akzioa bukatuta, epaileak kalte ordaina ezar zezakeen, baina besterik ez. Behin epaileak alderdi baten aldeko irizpena emanda, haren eginkizuna bukatuta zegoen, eta, une horretatik aurrera, iudex izateari
|
uzten
zion. Ondorenez, alderdietatik bati ere ezin zion agindu zerbait egitea edo ez egitea; izan ere, alderdiek erabaki behar zutenean epaia beteko zuten edo hori urratu behar zuten, une horretan iudexa halakoa izateari utzita zegoen.
|
|
|
Behin epaileak alderdi baten aldeko irizpena emanda, haren eginkizuna bukatuta zegoen, eta, une horretatik aurrera, iudex izateari uzten zion. Ondorenez, alderdietatik bati ere ezin zion agindu zerbait egitea edo ez egitea; izan ere, alderdiek erabaki behar zutenean epaia beteko zuten edo hori urratu behar zuten, une horretan iudexa halakoa izateari
|
utzita
zegoen. Gatazka mota askotan, konponbide egokia izan zitekeen demandatuak diru kopuru zehatza ordaindu behar izatea; baina kasu guztietan hori ez zen posible.
|
|
|
Errepublikaren azken mendean zehar, nahastea eta gatazka izan zen nagusi: batzuek konstituzio tradizionalari eutsi nahi zioten, zuzendaritza politikoaren ahulezia bereganatzen zuten bitartean; eta beste batzuek nahiago zuten gobernua sendotzea, nahiz eta horretarako egitura juridiko tradizionalak bertan behera
|
utzi
. Julio Zesarren agintaldian zehar arazoa argitu zen.
|
|
|
Justinianoren lana zerbait gogoangarria izan arren eta berori argitaratzeko zalaparta bazter
|
utzita
, lan horrek ez zuen harrera handirik erakarri. Latinez idatzita zegoenez, Bizantzioko jurista gehienek ez zuten ulertzen, euren hizkuntza greziera baitzen.
|
|
|
Ezinezkoa zenean alderdien arteko bakea egitea, erkidegoko auzitegiek erabakitzen zuten zer nolako frogabideak erabili behar ziren. Maiz sarri auturik esanguratsuenak «Jainkoaren epaitza»ren esku
|
utzi
ziren. Epaitza hori erdiesteko, ordalia, duelua edo zin egilekideen esku hartzea erabili ziren.
|
|
|
Alderdi bakoitzak zin egile batzuk proposatzen zituen, eta horiek zin egiten zuten alderdiaren baieztapenak egiazkoak zirela; azkenean irabazten zuen zin egilerik gehien aurkezten zituen alderdiak. Horretara, epaiek erkidegoaren onespena zuten eta erkidegoak babes juridikoa kendu ahal zion kondenatuari, bertatik at
|
utzita
.
|
|
|
ohitura inperioko legearen kontrakoa izanez gero, uste izango da ohitura txarra dela. Jakinekoa zen, ordea, enperadore erromatarrek tokiko ohituren izatea onartu zutela, pribilegioaren bidez. Horrexegatik, bertan behera
|
utz
zitekeen ohitura arazotsua nahitaez ohitura txarra izan behar zelako presuntzioa. Justinianoren zuzenbideak, beraz, garai hartako ohiturak bakarrik baliogabetu ahal zituen.
|
|
|
legeak testamentu ezeztaezina aintzatesten zuen ala ez jakitean. Bartoloren ustez erantzuna ezezkoa zen; hala ere, ez zuen bazter
|
utzi
zuzenbide kanonikoa, bere aurreko batzuek bezala. Horren iritzirako, testamentugileari testamentua egiteko askatasuna kentzea moralaren aurkakoa zen (contra bonos mores), eta, horrexegatik, arau hori ezin zen derrigorrekoa izan, ezta zuzenbide kanonikoaren alorrean ere.
|
|
|
Ageri agerian
|
uzteko
itxuraz testu erromatarren beste erregelen azpian zegoen arrazoia, Bartolok arau berrien multzoa egin zuen, eta arau horiek inperioko zuzenbidearen agintea behar zuten. Juristek adostasunez onartu zuten aurrerantzean norbait jurista izateko bartolista izan behar zela (nemo iurista nisi Bartolista).
|
|
|
Ikertzaile humanistari bururatzen zitzaizkion gaiak pentsaezinak ziren glosagile eta iruzkingileentzat. Arean, humanistak hainbat autu jakin nahi zituen, hala nola, zein zen testuaren agintea, testua zehatza zen edo ez, edota zeintzuk ziren jurista klasikoen erabakiak bidezkotzen zituzten egitateak; aurreko interpretatzaileek, ordea, bazter
|
utzi
zituzten gai horietatik gehienak. Horrenbestez, humanistak euren erara moldatu ziren, Erdi Aroko latin barbaroan idatzitako eztabaida hutsalen bitartez; eztabaida horietan, dena den, ez zen argibiderik ematen, eurek jakin nahi zutenaren inguruan.
|
|
|
Humanismoaren aurreneko juristak XVI. mendearen lehenengo erdian agertu ziren, kementsu arituz testuak glosa eta iruzkinetatik aske
|
uzteko
, halakoek testuaren edukia ezkutatzen baitzuten. Frantziako Guillaume Bude (Budaeus), aldiz, jurista zen, baina 1508an bere Annotationes in Pandectas lanean interes handiagoa jarri zuen Digesto testuan agertzen ziren ez ohiko adierazmoldeen gain eta testu horrek aurreko bizitzaren inguruan erakusten zuenaren gain, zuzenbidearen gain baino.
|
|
|
Interes pertsonalak alde batera
|
utzita
, zuzenbide zibilaren jurista praktikoek ikusi zuten irakaskuntza humanistaren zati handi batek ez zuela ezelako garrantzirik euren eguneroko autuei begira. Auzitegietan erabil zitezkeen ganorazko argudioak ez ziren aurkitzen Ulpianoren orduko eraginari buruzko eztabaida humanistetan, ezpada Bartoloren, Baldoren eta euren oinordekoen idatzietan.
|
|
|
Ezin daiteke ezbairik gabe baieztatu zuzenbide erromatarraren ikerketari ekin zitzaiola, baina Erromak
|
utzitakoaren
zati izanda, zentzuzkoa dirudi zuzenbide hori hezkuntza sendo baten osagai esanguratsua izatea, elizgizonen kasuan batik bat. San Isidoro Sevillakoaren Etymologiae entziklopedikoak, gutxi gorabehera 620 urtean idatzitakoak, zuzenbide erromatarraren erreferentzia iturri kontuzkoenak izan ziren Europa osoan barrena, Italia bazter utzita.
|
|
|
Ezin daiteke ezbairik gabe baieztatu zuzenbide erromatarraren ikerketari ekin zitzaiola, baina Erromak utzitakoaren zati izanda, zentzuzkoa dirudi zuzenbide hori hezkuntza sendo baten osagai esanguratsua izatea, elizgizonen kasuan batik bat. San Isidoro Sevillakoaren Etymologiae entziklopedikoak, gutxi gorabehera 620 urtean idatzitakoak, zuzenbide erromatarraren erreferentzia iturri kontuzkoenak izan ziren Europa osoan barrena, Italia bazter
|
utzita
. San Isidorok zekien zuzenbide erromatarrak Inperioaren mendebaldeko zuzenbide arruntean zuen iturburua; arean, legegile erromatar garrantzitsuenak zerrendatzen dituenean, Justiniano aipatu ere ez du egiten.
|
|
|
Justinianoren Kodera bildutako testuek, ostera, ez zioten arrazoirik eman elizari. Justinianok bazter
|
utzi
zuen Gelasioren printzipioa. Ildo horretatik, Justinianoren aburuz enperadoreak bi aginte biltzen zituen:
|
|
|
imperium kontzeptuak adierazitako aldi baterako aginte gorena eta sacerdotiumaren aginte espiritual gorena. Kodeak esanbidez adierazi zuen bere agintepeko pertsona guztiek San Pedrok erromatarrei
|
utzitako
fede ortodoxoa praktikatu behar zutela. Edonondik begira dakiola ere, XI. mendearen amaieran elizaren juristarik garrantzitsuena zen San Ivo Chartreskoak hauxe argudiatu zuen:
|
|
|
Glosagileen zeregina metatze lana zen: belaunaldi bakoitzak hurrengo belaunaldiari
|
uzten
zion aurrekoengandik jasotako geruzaren gaineko geruza berria.
|
|
|
Garai batean doktrinak ulertu zuen lan horiek jatorriz Italiarrak zirela, Bologna aurreko epealdian eginda egon arren. Ordu hartan, ostera, ulertzen zen Bolognako eskolaren eragina izan zuten juristek egin zituztela lan horiek, baina eskola horren ezaugarri nagusia bazter
|
uzteko
askatasuna izan zutela juristok, alegia, xehetasunetan oinarritutako kasuistika bazter uzteko. Alor horri lotutako literatura juridikoren beste genero bat Kodearen Summa izan zen; horren adibide goiztiar moduan, Summa trecensis deitutakoa aipa daiteke, Gerardo deitutakoak bildutakoa.
|
|
|
Garai batean doktrinak ulertu zuen lan horiek jatorriz Italiarrak zirela, Bologna aurreko epealdian eginda egon arren. Ordu hartan, ostera, ulertzen zen Bolognako eskolaren eragina izan zuten juristek egin zituztela lan horiek, baina eskola horren ezaugarri nagusia bazter uzteko askatasuna izan zutela juristok, alegia, xehetasunetan oinarritutako kasuistika bazter
|
uzteko
. Alor horri lotutako literatura juridikoren beste genero bat Kodearen Summa izan zen; horren adibide goiztiar moduan, Summa trecensis deitutakoa aipa daiteke, Gerardo deitutakoak bildutakoa.
|
|
|
Justinianok kontrakoa defendatu arren, testuek ez zuten barne koherentziarik gai honetan. Alde batetik, Julianoren testua zegoen, Digestora bildutakoa (1, 3, 32), eta horren arabera, ohituraren eta zuzenbide idatziaren oinarria herriaren onarpena zen, eta, ondorenez, ohiturak indarrik gabe
|
utzi
ahal zuen aurreko legea. Beste alde batetik, Kodearen testua aipa zitekeen (8, 52, 2), eta bertan Konstantinoren araua jaso zen; horren ariora, ohituraren agintea ez da hedatzen arrazoiarekin edo Lex deitutakoarekin bat ez datorren kasuetara.
|
|
|
Constitutio puritatem deitutakoak agerian
|
utzi
zuen zein zen Federico enperadorearen juristek zuten kezka, elkarren gainean jartzen ziren legeen aniztasunari ekiterakoan. Hasteko, erregearen legeria aplikatu behar zuten.
|
|
|
Halako oreka erdietsi zuten herrien adibide gisa antzinako erromatarrak eta herri ingelesa aipatu zituen. Hala ere, Iheringek bazter
|
utzi
zuen Eskola historikoak defendatutako nazio espirituaren ideia, zuzenbidea zehazteko faktore moduan. Kontzeptu hori ez zetorren bat Alemaniako zuzenbidearen barne ideia erromatarrak agertzearekin.
|
|
|
Zernahi gisaz, praktikan zuzenbide erromatarraren inguruko aipamenak bazter
|
utzi
arren, Europako zuzenbide fakultateetan zuzenbide horrek lehen mailako lekua zuen ikasketa planetan; egin eginean ere, fakultate horietan zuzenbide erromatarra aurkeztu zen zuzenbide zibil kodetu modernoak azaldutako erakundeen oinarri moduan. Zuzenbide erromatarraren irakasleek, alabaina, ez zuten zertan lagundu indarreko zuzenbidearen garapenean, eta, horrexegatik, gaiak jorratzean, alde historikoa lehen baino gehiago landu zen.
|
|
|
Zuzenbide zibilaren eduki zehatza herriz herri aldatzen zen. Epaien bildumek agerian
|
utzi
zuten auzitegietako egineretan (usus fori deiturikoetan) aspalditik nahasten zirela zuzenbide zibil erromatarra eta eskualde zein herri bakoitzeko ohiturazko zuzenbidea. Unibertsitateetako irakaskuntza, bestalde, zuzenbide zibilari lotu zitzaion betidanik, ohiturari lepoa emanez.
|
|
|
Georg Adam Struvek laburpen oso ona argitaratu zuen 1676an Jurisprudentia Romano Germanica Forensis izeneko lanean eta gutxi gorabehera data berean Nicholaus von Beckmann austriarrak Ius novissimum Romano Germanicum deitutakoa argitaratu zuen. Edonondik begira dakiola ere, XVIII. mendean idazle germaniar gehienek laburpen lan horiek bazter
|
utzi
eta ondokoa azpimarratu zuten: batetik, osagai erromatarren eta ohiturazko zuzenbide germaniarraren izaera desberdina, eta, bestetik, nazio legeetako estatutu osagaiak, Austriako probintzietan batik bat.
|
|
|
Behin Erromako eta bertako osagaiak banandu ostean, huts hutsean iturri germaniarretan onarritutako ius germanicuma bilatzen hasi ziren, eta bide horretatik, zuzenbide erromatarraren osagaiak are bereziagoak bihurtu ziren. Erakundeen eskema erabili zen sistemazioa egiteko modu orokor gisa, baina hori alde batera
|
utzita
, zuzenbide germaniarraren lanetan ez zen aipatzen zuzenbide erromatarra, ezta hutsuneak betetzeko zuzenbide subsidiario moduan ere.
|
|
|
Gehien irakurri zen jurista germaniarren artean Gottlieb Heineccius aipa daiteke(). Azken autore erromatar holandarren eragina jaso zuen erromanista horrek bazter
|
utzi
zituen laburpen teknikak eta zuzenbide erromatarrari bete betean hurbiltzearen alde egin zuen. Horren Antiquitatum Romanarum syntagma izeneko lana 1719an argitaratu zen lehenengoz, eta gero hogei argitalpen egin ziren.
|
|
|
Zernahi gisaz, errege ordenantzek ez zuten eragin handirik izan zuzenbide zibilaren muinaren gain, alegia, Justinianoren Erakundeetara bildutako atalen gain; ordenantzok, berebat, ez zituzten ukitu ohiturak, baina horien mugak zehaztu zituzten. Horren ondore formala izan zen prozedura, zigor zuzenbidea eta merkataritzako zuzenbidea zuzenbide zibiletik at
|
utzi
zirela, zuzenbide zibilaren benetako esparrua mugatuz.
|
|
|
Garai hartan zuzenbide frantsesaren «errege irakasle» izendatu zuten Orleanseko Unibertsitatean, eta, horretara, latinez azaldutako zuzenbide erromatarretik, frantsesez adierazitako ohiturazko zuzenbidera igaro zen. 1761ean argitaratu zen Coutumes d. Orléans izeneko lanean, ohiturazko zuzenbidearen antolaketari ekin zion, Dumoulinek
|
utzitako
lekutik. Orleanseko ohiturak beste ohitura kontuzkoekin alderatuz gero, Frantziako ohiturazko zuzenbide orokorraren sarrera eskaini zuen egitez.
|
|
|
Hugok
|
utzitako
lorratzaren atzetik Friedrich Karl von Savigny (1779
|
|
|
Savignyren garapen juridikoa gauzatzeko eskema hori sortu zen Erromako historia juridikoaren ikuspegi zehatz bat orokor bihurtu zenean; ikuspegi horren ariora, Errepublikako zuzenbidea oinarri oinarrizkoa zen bitartean, Justinianoren zuzenbidea gainbehera zihoan gizarte baten ondorioa baino ez zen, eta epealdi klasikoa, azkenik, heldutasun garaiarekin parekatu zen. Jurista klasikoen arteko desadostasunak alde batera
|
utzita
, Savignyk baieztatu zuen euren lanek eztabaidak jorratu beharrean, beste literatura mota batzuk baino nortasun ahulagoa erakusten zutela: «aldez edo moldez, denek hartzen dute parte lan bakar eta handian».
|
|
|
Laguntza eskatu zieten, hala heziketa juridikoa zuten funtzionarioei, nola toki bakoitzeko unibertsitatean zuzenbide fakultateko irakasle zirenei, euren jakituria juridikoa erabili ahal izateko. Berriro aipatu zuten idatzita ez zegoen ohitura frogatu behar zela, eta hori zentzugabea izanez gero, bazter
|
utz
zitekeela. Aipagarria da Sajonian zuzenbide erromatarren eragina beste toki batzuetan baino txikiagoa izatea, herri horretan ohiturazko zuzenbidea idatziz jaso baitzen, salbuespenez.
|
|
|
Jasotze azkar hori arrazoi praktikoak zirela bide gertatu zen batik bat, baina giro intelektuala ere aproposa zen. Berpizkundearen garaian Antzinaro klasikoak
|
utzitako
jarauntsian jarri zen arreta; Berpizkunde hori Alemanian loratu zen eta Alemaniako humanistek hurbil hurbiletik ekin zioten zuzenbidearen praktikari, Frantziakoek bezala. Edonondik begira dakiola ere, jasotako zuzenbidea, praktikan, auzitegiek onartzeko modukoa izan behar zen halabeharrez; ondorenez, neurri handiagoan jaso zen mos italicus deitutakoa mos gallicus izenekoa baino.
|
|
|
Zernahi gisaz, Alemanian baziren zuzenbide erromatarra jasotzearen kontrako iritziak ere. Nekazarien altxamenduek, urteetan gertatutakoek, ageri agerian
|
utzi
zuten XVI. mendeko gizartearen haserrea; horrez landara, gobernuaren ordezkaririk hurbilenak ziren jurista burokratikoen kontrako protestak ere entzun ziren. Jarrera hori, alabaina, ez zen bereziki zuzenbide zibileko juristen aurkako erasoa, ezpada juristen kontrako jazarpen orokorra, ulertzen zelako juristak botere ezarriaren alde eta eraldaketen kontra zeudela.
|
|
|
Reichskammergerichtek hartutako erabakien arrazoiak ez ziren azaltzen eta 1563 urtean Joachim Mynsingerrek, auzitegi horretako aspaldiko magistratuak, Singularium observationum indicii imperialis camerae centuriae quattuor izeneko lana argiratu zuen; auzitegiko beste magistratuen hasierako atsekabea alde batera
|
utzita
, kasu zehatz batzuetan auzitegiak emandako erabakien arrazoiak azaldu zituen Mynsingerrek lan horretan. Azken helburua zen auzitegiaren ospea goraipatzea, eta, horretarako, Mynsingerrek Ius communeren autorerik onenak izan zituen gogoan, horien erabakien arrazoiak azaldu ez arren.
|
|
|
Erakundeak 1, 21ean eman zen Ius gentiumaren definizioa: arrazoi naturalak herri guztien artean
|
utzitakoa
. Ildo horri ekinez, Vitoriak uste zuen nazioen zuzenbide orokor hori aplikatu behar zitzaiela Espainiaren eta eskuratu berriak ziren lurraldeen arteko harremanei.
|
|
|
Harrezkero, zuzenbide hori ez zen ikusi zuzenbide zibilaren eranskin moduan, ezpada ohitura germaniarraren eta zuzenbide erromatarren arteko nahaste gisa; horren inguruan legeak eman ziren, toki statutumeko muga hertsietatik kanpo aplikatuko zirenak. Doneauren tradizioari helduta, Grotiusek zuzenbide substantiboaz bakarrik arduratu zen, prozesukoa bazter
|
utzita
. Erakundeetan agertzen zen zatiketa hirukoitzari eusteko, zuzenbidea hiru arlotan zatitu zuen:
|