2003
|
|
Pneumonia atipikoak ia eraginik ez
|
duen arren
Kontinente Zaharrean, Europako Batasunak (EB) gaixotasunaren aurkako prebentzio neurriak areagotzea erabaki zuen atzo, 28 herrialdetan zabaldu baita, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) datuen arabera. Europako Erkidegoko hamabost bazkideetako osasun ministroak eta kide izateko hamar hautagaiak Bruselan bildu ziren atzo, Arnas Sindrome Akutu Larriak (SRAS) eragindako egoera ebaluatzeko eta estrategia komunak diseinatzeko.
|
2005
|
|
Uraren gaineko lurrak inguratuz batez beste 70 km bitarteko zabalera eta 0 eta 130 edo 180 m bitarteko sakonera
|
duen
kontinente plataforma dago. Oro har, plataformak handitu egiten dira ozeanoaren zabalkuntzak aurrera egin ahala.
|
|
Kontinente ezponda 200 m tik 3.000 edo 4.000 m raino hondoratzen da 2° eta 4° ko batez besteko maldarekin. Izatez malda oso txikia da, baina oso nabarmena askoz ere okerdura txikiagoa (20 aldiz txikiagoa)
|
duten
kontinente plataformaren eta glazis edo lautada abisalaren artean. Gehienetan, kontinente ezpondaren malda txikitu egiten da sakonerarekin, geometria ahurra erakutsiz.
|
|
Kontinente ezpondaren azpiko aldean okerdura oso txikia(% 1 eta% 0,15 bitartekoa)
|
duen
kontinente glazisa aurkitzen da. 4.000 eta 5.000 m artean kokatutako eremua da, eta geometria dibergentea erakusten duen haran eta ubide sare batek zeharkatzen du.
|
|
Faila horien bilakaera harremanetan dago Ozeano Atlantikoaren zabalkuntzaren aurretik gertatutako rift prozesuarekin. 9.4 irudian, ahultasun lerro bi
|
dituen
kontinente idealizatu bat erakusten da. Lerro horiekiko gutxi gorabehera paraleloak diren estentsio indarrak sortuz, estentsioaren norabidearekiko perpendikularrak diren haustura eremuak sortuko dira, eta ahultasun lerroak berraktibatu egingo dira norabide faila gisa.
|
|
S. Dietz ek (1962) itsas hondoaren zabalkuntza terminoa erabili zuen. Wegener ek uste
|
zuen
kontinenteak lurrazal ozeanikoaren gainean mugitzen zirela, baina Hess-ek erakutsi zuen kontinenteak behintzat pareko zurruntasuna duen, itsas hondoarekin batera mugitzen direla. Ideia biribiltzeko itsas hondoko lurrazala fosa ozeaniko sakonetan eta mendikate gazteen parean desagertu egiten zela proposatu zuen, subdukzioa deritzon ekintzaren bidez.
|
|
Uda hark argituko ez zituen hezetasun tatxa ilun, inoiz urdina izandako pintura geruzak hartuak
|
zituen
kontinente ezezagun gisako akastu eta amorratuaren eskuak edo txapelak jotako lekuan utziak zituen euli zapaldu haietan zehar, ibai troka mendi baso gainetik luzatutako trenbidearen antzera, bazter guztietarik ikusgarri," Gora Euzkadi" handia, beldur ematekoa.
|
2006
|
|
Gambiako Errepublika mendebaldean dago ezaugarri handieneko geografia
|
duen
kontinente afrikarra. Senegalek ia erabat inguratzen du herrialdea, Gambia ibaiak Ozeano Atlantikoan isurtzen duen mendebaldean.
|
|
Eta halaxe bota
|
dute
kontinenteko ostatu guztietatik.
|
2008
|
|
Gizaki eta populazio guztiek behar duten eredu berri horren printzipio eta ardatz nagusi bat elikadura subiranotasuna da. Via Campesinak sorturiko erreibindikazio honek gero eta onarpen gehiago
|
du
kontinente desberdinetako Gobernuen artean, euren legeetan printzipio hori sartzea lortu baita. Hori Latinoamerikako ALBAn (Ameriketarako alternatiba bolibariana) dauden herrialdeetan gertatzen ari da, baita Nepal, Senegal eta Malin ere.
|
|
Hile bitik gorako bidaia da hurrengo orrialdeetan daukazuna, hasierako abentura puntu horretatik hasita Afrikako konplexutasunak ulertzeko ahalegin xumeraino. Dozenaka hizkuntza, etnia, erlijio eta ohitura
|
dituen
kontinentea sinplifikatzea pretentsio handiegia litzateke, bost mendeko kolonialismoaren ondorioak laburbiltzea ere bai. Baina abenturaren aitzakian dena beltz ikusi ohi dugun errealitatean pixka bat sartzea lortu badugu, bada zerbait.
|
|
Segurua eta eraginkorra da, baina birusak estaldura ona duen haurren txertaketa gainditzen du. Txerto estaldura handiagoa lortu zen urteetan, elgorriaren birusak ez
|
zuen
kontinentean zirkulatzen jarraitu, baina, aldi berean, gaixotasunarekin kontaktuan egotean bereganatzen den immunitate naturala jaitsi egin zen. Arrisku handieneko taldean txertoa jarri ez zaion populazioa egongo litzateke.
|
|
Hura osatzen duten kardiologiako gizarte guztien arteko komunikazioa, jarraipena, koordinazioa eta lankidetza indartzeko asmoz. Gaixo batek Parisen edo Erroman jasotzen duen arretak Reikiaviken edo Bukaresten jasotzen duen bera izan luke… Gustatuko litzaidake pentsatzea Europako Kardiologia Elkartea zuhaitzaren modukoa dela, eta haren fruitua izan behar
|
duela
kontinente zaharrean gaixotasun kardiobaskularrek eragiten duten karga soziosanitarioa murriztea. Baina errealitate sozial eta politiko konplexu samarreko Europan bizi gara.
|
|
Non dago Europaren arima? Nora bidali nahi
|
gaituzte
kontinente zaharreko agintariek?
|
|
Txurrukaren arbasoa, 1656an jaio zen Gaztañeta Mutrikun. 12 urte zituela itsasoratu zen lehenengo aldiz Amerikara bidean, eta 28 bete zituenerako hamaika joan etorri gauzatuak
|
zituen
kontinente hartara. Lemazain postuan hasi zen Espainiako armadarentzat lanean eta almirante karguan amaitu zuen.
|
2009
|
|
Belgikak gas kutsagarririk isurtzen ez
|
duen
kontinente izoztuaren lehen oinarri zientifikoa inauguratu du Antartikaren ekialdean. Izan ere, Princesa Isabel baseak eguzki eta haize energiarekin bakarrik funtzionatzen du.
|
|
Afrikako sabanak ahalmena
|
du
kontinenteko zenbait herrialde elikagai ekoizle handi bihurtzeko
|
|
Txinak interes handiak
|
ditu
kontinente beltzeko lehengaietan, petrolioan tartean; bere industria astuna elikatzeko ezinbesteko dituelako. Lehengaia horiek azpiegiturak egitearen truke erosten ditu; nolabait trukatze sistema batez ari gara:
|
|
Klima aldaketak itsasoaren maila igotzea eta lehorte eta euriteak gogorragoak izatea eragingo duela uste dute adituek. Horiek guztiak bereziki gogor joko lukete Afrika, izan ere, lehendik gatazka larriak
|
dituen
kontinentea da. –Afrikak garapenerako dituen asmoak arriskuan daude, baldin eta klima aldaketak eragingo dituen arazoak konpontzeko urratsak egiten hasten ez bagara?, ohartarazi du Jean Pingek, Afrikako Batasuneko Batzordeko buruak.
|
2010
|
|
Afrika eta Asia dira itxaropen okerrenak
|
dituzten
kontinenteak, nahiz eta egoera ekonomikoa kezkagarria den eskualde gehienetan.
|
|
Gobernuz Kanpoko Erakundearen arabera, lehengaien prezioen beherakadak, turismoaren jaitsierak, bidalketen murrizketak eta emigratu askoren itzulerak eta langabeziaren hazkundeak “ekarri dute Afrikako biztanleriaren hazkunde ekonomikoa %1, 6 izatea 2009an, %4, 5 2008an eta %6 2002an eta 2008an”. Erakundeak deitoratu egiten du Afrika izango dela “Milurtekoko Garapen Helburuetako lehena beteko ez
|
duen
kontinente bakarra, hots, muturreko pobrezia eta gosea desagerraraztea”. Hala ere, Manos Asociados enpresak adierazi du “itxaropen handiak” dituela Afrikan, “bere gazte eta emakumeengan”, eta, horregatik, “kontinentea garatzeko 61 proiektu, ia 2,5 milioi euroko inbertsioarekin” onartu ditu.
|
|
Franko herriaren zabalpenak lan bera bete
|
zuen
kontinentean VI. mendean, Galiako lautadetan ere kokatutako bisigodo herriaren alde egitera behartu zuelarik. Hauek hego aldera, penintsulan zeuden bisigodo kideengana jo zuten.
|
|
Estatu Batuetan ibili zen, konspirazio zereginetan eta, Lehenengo Gerla Handia hasi zenean, Alemaniara joan zen konplizitate bila. Limburg an der Lahn presondegian zeuden soldadu irlandarrekin Irlandar Brigada bat osatzea proposatu zuen, baina gehienek ez
|
zuten
kontinentean borroka egin nahi eta 52 boluntario aurkeztu ziren bakarrik. Alemanak ere ez ziren irlandarrez fidatzen, ez zituzten artean berriak ziren metrailadoreak Casamenten lagunen eskuetan utziko.
|
2011
|
|
Out of Africa ezagunean Meryl Streepek etxalde bat zuen African. White Material en, berriz, Isabelle Huppertek kafe sail bat
|
du
kontinente horretan, zehaztu gabeko herrialde batean. Kolonialismo molde berriari eta Afrikako edertasun eta gordintasunari begiratu die berriro ere Claire Denis zuzendariak.Frantziarraren filmografian askotan agertzen baita Afrika.
|
|
Bizirik dago horietan belaunez belauneko ama hizkuntzaren transmisio bide arrunta, ingelesa jaun eta jabe den ehun kanaletik gorako telebistaaukeren eta internet sare aberatsaren garai supraetniko honetan ere. d ereduko haur askok erdaraz egiten badu hain sarri, hamar bat urtetik aurrera bereziki, hurbileko etxe auzo lagunarte horren faltagatik edo ahuldadeagatik da maizenik, ez erdal telebistaren eta interneten eragin ukaezinagatik9 konpartimentazio hausle edo ahultzaile handia da modernitatea. handien alde eta txikien kontra dator, nagusiki, bere indar proiekzioa. guztia ez dago, ordea, bere esku. b) Diglosiazko gizarte egoera ezin da uztartu hiztun elkarte modernoen etorkizun desiragarriarekin. europako hiztun elkarte gehienek, 1800etik hona, elkarte barruko eta elkarte arteko formulazio diglosikoa ezabatzera (eta horren ordez, ahal delarik, kanpoeta barne diglosiarik gabeko eramoldea indartzera) jo dute oro har. L asko eta h gutxi zituen europa preindustrialetik (h+ L) dun" nazio hizkuntza orotarako" ugari
|
duen
kontinentera pasa argiro. Aspaldi10 erakutsia du hori, bidenabar bada ere, karl w. deutsch ek.
|
2012
|
|
Errazkinek azaldu du diputazioak ere hondakinak murrizteko, berrerabiltzeko eta birziklatzeko bidea hartu duela eta, beraz, aldundiaren eta Europaren helburuek bat egiten dutela. Europak zuzentarau bat emana
|
du
kontinenteak duen baliabide eta lehengai gabeziari buruz, eta zehaztu du hondakinak baliabide eta lehengai gisa erabili behar direla. Aurten, berriz, birzikla daitezkeen hondakinak ez errausteko aholkua eman du.
|
|
Paleontologiazko dokumentalek bakea ematen zioten. Batzuetan Jonek fantasia
|
zuen
kontinente arrotz haietan barrena zebilela, jenderik gabe, kezkarik gabe.
|
|
Eta erakunde horri dagokionez, Europako Banku Zentralak eta Europako Finantza Egonkortasunerako Funtsak ere neurriak hartuko lituzkete. Hain zuzen, azken erakunde hori, komunitate mailakoa, arazoak
|
dituen
kontinente zaharreko erakundeei laguntzeko sortu zen. Gordailuen Berme Funtsak badu kapitalik sistemaren porrota jasateko?
|
|
Parte hartzearen biolentzia deitu zitzaion horri, hau da, ikusleari eszenatik banatzen duen espazioa denbora guztian agerian utzi eta gero, une murritz batez parte hartzearen komeria inposatzen zaionean. Eta oraindik eskerrak eman behar
|
dituzte
kontinenteko Agintari Handiek meteko izendatu ez ditzaten.
|
2013
|
|
Afrikako estatuetako buruzagiek Nazioarteko Zigor Auzitegia uztea eztabaidatuko dute. Afrikako buruzagi anitzen ustez, Hagako auzitegiak begiz joa
|
du
kontinentea, ikertu dituen eta ikertzen ari den kasu guztiak Afrikako gatazketakoak baitira. Horregatik, hainbat estatuk deia egin dute denek batera Nazioarteko Zigor Auzitegiaren jurisdikzioa uzteko.
|
|
Gainera, inprimakiak erabili beharrean, txartel elektronikoak erabiltzen dituzte. Eskala
|
duten
kontinente arteko hegaldien ordez, kostu txikiko konpainiek bidaiariei helmugara eramaten dituzten ibilbide laburrak egiten dizkiete. Hala, hegaldi kopurua eta irabazia handitu egiten dira, eta, aldiz, hegazkinek lurrean duten itxaron denbora murrizten da.
|
|
Horrela, urtean batez beste 2.500 pertsona salba litezke eta milaka zauritu gehiago izan daitezke. Europan, errepideetan ezbehar gutxien
|
dituen
kontinenteetako batek, 28.000 pertsona galtzen ditu urtean, baina 1,5 milioi zauritu baino gehiago izaten ditu, eta, ondorioz, 130.000 milioi euroko kostua izaten du. Fabrikatzaileen errezeloak Oraingoz, Europan fabrikatzen diren autoen% 0,7 baino ez da agertzen Ecallen.
|
2014
|
|
bere izatearen irakasle, eta Patua bezain sumaezina. Gainerakoan, bere lanorduen ondoren, inoizko paseoaldi bat edo inoizko mozkorraldi bat lehorrean, aski
|
du
kontinente oso baten sekretua bereganatzeko, eta jeneralean ohartzen da sekretua ezagutzeak ez zuela merezi. Marinelen kontakizunek badute sinpletasun zuzen bat, beren esanahi guztia intxaur kraskatu baten oskolaren barruan sartzeko modukoa baita.
|
2016
|
|
Ezaugarri horri esker, partikula kutsakorren isuria %40 baino gehiago murriztuko du. Oraingo ustez, 2019an hasi behar
|
luke
kontinentea eta Balear uharteen arteko lineetan lanean.
|
2017
|
|
Arangurenek azaldu digunez, Europan laborantzak duen egoerari garrantzia emango zaio biltzarrean. " Europan orain arte kapitalismo sozialagoa, edo berdeagoa, izan da, eta orain kapitalismo hori basago bihurtu da; jendea konturatzen ari da sozialdemokraziak ez duela argi definituta zer nahi
|
duen
kontinenterako". Ez da etxekoontzako gaia bakarrik; Europaren ahotsak berebiziko eragina du mundu osoko nekazaritza politiketan, bai erakunde publikoen bai bertako enpresa transnazionalen bitartez.
|
|
|
du
kontinentea iparretik hegora. Oihal horren
|
|
a) Une honetan Afrika da biztanleria hazkunde azkarrena
|
duen
kontinentea. 1950 urtean biztanleria 220
|
2018
|
|
Presidenteen presidentearentzat, datorren urtekoak Europako lehen hauteskundeak izango dira, hain justu Frantziako presidente gisa agintaldiaren erdia betetzen duenean. Etxeko arazoen aurrean, Macronek ospe handia
|
du
kontinenteko agintarien artean, haren garaipena haize oso freskoa izan baitzen EB garairik zailenean zegoenean. Kargua hartu eta gutxira, Alemaniaren eta Frantziaren arteko lankidetza aldarrikatu zuen, baina Angela Merkel Alemaniako kantzilerrarekin duen sintonia ez da esperotakoa izan.
|
|
Aurreko edizioetan, era askotako profilak
|
dituzten
kontinente guztietako erakundeak eta pertsona ospatsuak saritu dira. Horrela, sarituen zerrendan daude Muhamad Yunus, Bakearen Nobel Sariduna; Kalkulako Karitatearen Ahizpa Misiolariak; Errefuxiatuentzako Jesuiten Zerbitzua; Uganda Network of Aids Service Organisations (UNASO); Fedea eta Pozaren Nazioarteko Federazioa; San Joan Jainkoarenaren Anaiak; Wassu Gambia Kafo eta Mama Samathe; Ekuadorreko Aguarico ko Bikariotza Apostolikoa Kaputxinoen Misioa; Isabel Martín Creative Handicraft; Manuel E. Patarroyo Murillo irakaslea; ‘Mama Tunza’ izenaz ezaguna den Dimina Khasiala keniarra; Argentinan Giza Eskubideen alde lanean diharduen Martha Pelloni ahizpa; Juan Ciudad Fundazioa eta honi atxikitako langile bat, Paciencia Melgar ahizpa, ebola bezalako gaixotasunak dituzten ahantzitako pertsonen alde egindako lanagatik; Marista Azul Georges Sabé anaia marista, Marista Urdinek Siriako gerran kaltetutako bizilagunen alde egindako lanagatik; eta azken edizioan, La Vía Campesina, nekazarien eskubideak defendatu eta nekazaritza ekologikoa nahiz elikadura surbiranotasuna sustatzen duen munduko gizarte mugimendua.
|
2019
|
|
noizbait zure begiak
|
dituen
kontinenteren bat
|
|
Bestalde, gure egoera oso eleanitza dela iruditzen zaigu, baina hori ere ez da horrela. Europa da alde handiz (munduko beste kontinenteetatik etorritako migratzaileen hizkuntzak aintzat hartu gabe) hizkuntza gutxien
|
duen
kontinentea. Munduko hizkuntzen %3 besterik ez da hitz egiten Europan:
|
2020
|
|
Etsai gehiegi daukazu. Fulcanellik, uzkur Herri bakar batek ezin
|
du
kontinente oso baten kontra borrokatu. Irabazteko zuhur jokatu beharra dago eta aliatuak aukeratzen jakin duzu.
|
|
Afrikaren Aldeko Taldekook kezkaturik ikusten dugu Afrikako kontinentean sortzen hasi den egoera, eta, halako krisi latz baten aurrean, nazioarteko elkartasunaren beharra aldarrikatzen dugu, Afrikan izan dezakeen inpaktua arintzeko. Ezin dugu atzean utzi populaziorik ahulena eta munduko herrialderik pobreenak
|
dituen
kontinentea. Elkartasun hori ezin da nazioarteko erakundeei neurriak eskatzera mugatu.
|
|
Afrikaren Aldeko Taldekook kezkaturik ikusten dugu Afrikako kontinentean sortzen hasi den egoera, eta, halako krisi latz baten aurrean, nazioarteko elkartasunaren beharra aldarrikatzen dugu, Afrikan izan dezakeen inpaktua arintzeko. Ezin dugu atzean utzi populaziorik ahulena eta munduko herrialderik pobreenak
|
dituen
kontinentea. Elkartasun hori ezin da nazioarteko erakundeei neurriak eskatzera mugatu.
|
|
Gaur da eguna, non Europaren atarian, Mediterraneoan migratzaileak desagertzen diren, edo ustez mugarik gehiago ez
|
zuen
kontinentearen harresietan harrapatuak dauden. Irunen ez atzera ez aurrera daudenen artean ahoz aho dabilenez, mugalari batzuek Hendaiarako" taxi zerbitzua" eskaintzen dute 150 euroan.
|
2021
|
|
Europa da mundu osoan hizkuntza aniztasun gutxien
|
duen
kontinentea, baina, hala eta guztiz ere, ehunka hizkuntza gutxitu daude lur eremu guztian. Kontraste handia duen kontinentea da Europa, egoera arrunt ezberdinean dauden hizkuntzen jatorria delako.
|
|
Europa da mundu osoan hizkuntza aniztasun gutxien duen kontinentea, baina, hala eta guztiz ere, ehunka hizkuntza gutxitu daude lur eremu guztian. Kontraste handia
|
duen
kontinentea da Europa, egoera arrunt ezberdinean dauden hizkuntzen jatorria delako. Alde batetik, kolonizazioaz geroztik mundu mailako hizkuntza hedatzaile gehienak Europatik zabaldu ziren eta kolonizazioaz geroztik eta kontinenteak izan duen botere ekonomiko, politiko eta kulturala hizkuntzen esparruan islatu da.
|
|
Pertsonen arteko aldakortasun genetikoa Zehaztasuneko Medikuntzaren garapenaren giltza dela argi egon arren, horra bideratutako egitasmo genomiko gehienek aniztasun genetikorik altuena
|
duen
kontinentea ahaztu dute ia beti: Afrika.
|
|
munduko parte batean arreta handiagoa jartzeak beste batzuetan gutxiago jartzea ekarriko du, eta hori da azken aldian Etxe Zuriari gertatu zaiona; kasurako, Libiako, Mediterraneo ekialdeko eta Karabakh Garaiko gatazketan izan duen ia eraginik eza, interes geroz eta gutxiago dituelako horietan. Aldiz, EBk badu zer aldarrikatzerik, hango egoerek eragina
|
dutelako
kontinentean, gertutasunagatik, eta are gehiago kontuan harturik Errusia eta Turkia betetzen ari direla AEBak libre uzten ari diren hutsuneak. Talde komunitarioak nolako harremana du bi estatu horiekin?
|
|
Dena den, nire baldintzak eta gurasoenak oso ezberdinak dira: gurasoek terrorismoaren garaian migratu zuten Aljeriatik Frantziara; nik, berriz, nahi dudalako, eta ez
|
dut
kontinentez aldatu, Europan jarraitzen dut.
|
|
Alde batetik, jai egun gisa ospatu nahi dugun pertsonak gaude; bubus, txilaba eta turbantez jantzita kalera irtetea, djembé erritmoan dantzatzea; eguraldia lagun dugu, Europako diaspora afrikarren kasuan. Bestalde, badira ohartarazten dutenak ez dagoela ezer ospatzeko, egunak balio behar
|
duela
kontinentea eta afrikar pertsonak zelatatzen dituzten gaitzei buruz hausnartzeko, bai eta horien aurrean, indibidualki eta kolektiboki dugun erantzukizunari buruz hausnartzeko ere. Bizitza honetan bezala, orekak aurkitzea da kontua.
|
|
" Irudikatu nahi nuke zeinen txunditua geldituko litzatekeen Homero ogi puska, nornahi zelarik ere, bere epopeiak nire apalategian ikusita, hots, berak hain nekez imajina nindukeen honen etxean, ezezaguna
|
zuten
kontinente baten erdian."
|
2022
|
|
Biek eragina izan nahi dute Ukrainako krisiaren konponbidean, Normandiako formatua berreskuratuta. Emmanuel Macron Frantziako presidenteak joan den astean esan zuen EB Europako Batasunak bere interesen araberako erabakiak hartu behar
|
dituela
kontinentearen segurtasunari dagokionez, AEBei itsu itsuan segitu beharrean.
|
|
Europako Batasuneko karbono merkatuan isurketa eskubideak salerosten dira. Eskubide baimen horiek behar
|
dituzte
kontinenteko 10.000 lantegi, findegi eta ustiategi handi inguruk, karbono dioxidoa atmosferaratuko badute. Batzuek eskubideak doan lortzen dituzte, baina gehienek ordaindu egin behar dituzte.
|
|
«Hau da mugitu behar
|
duen
kontinentea. Iratzar dezagun gizatasuna; ez zaigu denborarik gelditzen».
|
|
Irlanda, Zipre eta Malta uharteek, ez dute kontsumoa gutxitu, konexiorik ez
|
dutelako
kontinenteko sareekin; ezta Baltikokoek ere, haien sarea Errusiara lotuta dagoelako.
|
|
Gasari dagokionez, Europako Batasunaren beste xedeetako bat da estatu kideen sareak are gehiago lotzea, herrialde batek estali ahal ditzan beste batek izan ditzakeen arazoak. Atal horretan, puntu beltza da Iberiar penintsula, oso lotura txikiak
|
baititu
kontinenteko beste sareekin. Gaur egun, gaitasun txikiko bi gasbide baizik ez daude, biak Euskal Herritik pasatzen direnak:
|