|
2000
|
|
|
—Ikusi izan bazenu atzo goizean... —amak, zartagia sutik ateratzearekin—" Puta" eta guzti erran zion
|
zuen
izeba Gloriari.
|
|
|
|
Banuen
izebarekikoaren berri, baita iritzi sendoa ere horretaz: haurrak sari bat merezi zuen, halako egia begi bistakoa azaleratzeagatik.
|
|
2004
|
|
|
Hori baino gehiago, ordea, eskolan daukan bakardadea uxatzea nahiko luke, ikaskideek ez baitiote kasu zipitzik egiten. Eta berak hainbeste maite
|
duen
izeba oso urruti dauka orain, itsasoaren beste aldean. Idatziz baino ezin du harekin hitz egin, eta hari gutunak idazten ematen ditu jolas orduak.
|
|
2005
|
|
|
Pasarte garratz, hunkigarri eta irrigarriak dituen kontakizun honen protagonista nagusiak hamabi eta bost urte dituzten bi anai dira. Gurasoak istripuan galdu ondoren, Hamburgotik Veneziara ihes egin behar izan zuten, biak banandu nahi
|
zituen
izeba gaiztoarengandik ihesi, hain zuzen ere. Behin bere amak hainbeste maite zuen Italiako hiri eder horretan, baina, ahal zuten moduan bizirauten saiatu behar izan zuten.
|
|
|
Jan eta, Villeneuve d' Ascq era joan ziren Carolinarentzat jantzi berri batzuen xerka, besteak ttipiegiak edo zaharregiak kausitzen baitzituen Gaellek. Carolinak asko maite
|
zituen
izeba eta haiek kontent ziren neskari zekiten guzia erakusteaz.
|
|
2006
|
|
|
Umeen hizkera eta mundua deskubritzeko era islaturik daude Unai Elorriagak idatzi eta Eider Eibarrek marraztutako Matxinsaltoen belarriak kontakizunean. Aita gaixo
|
duelako
izeba baten etxera eraman duten mutikotxo bat du narratzailea. Jakin min handiko mutikoa dugu Tomas, eta jakin nahi duena bereganatzeko irakasleak aurkitzen iaioa, gainera.
|
|
|
Zarautzen, garai hartan, mojak ziren piano jotzen zekitenak. Nik ere
|
banuen
izeba bat, Maria Barbararekin batera ikasitakoa, eta haren bitartez hasi nintzen.
|
|
|
Guk –alegia, anai arrebok– etxekotasun handia
|
genuen
izeba Matilderekin, amaren ahizpa izanik, berak hartu baikintuen gure gurasoek hegazkin istripua eduki eta umezurtz geratu ginenean. Hori gertatu eta hurrengo urtean unibertsitatera joan nintzen, beste hiri batera, eta hori zela-eta urtebete eskas baizik ez nuen egin izebaren etxean; baina nire sei anai arrebak –txikiagoak denak, ni nagusia naizenez– izebaren etxean hazi ziren.
|
|
|
Hau –esaten zien entrenatzaileak taldeko berriei, aurkezpen egunean, atezaina seinalatuz– zuen aita da; beste hauek –erdiko atzelaria eta liberoa– zuen ama eta
|
zuen
izeba; hango hura –hori erdiko aurrelaria zen– seme nagusia. Eta beste hau...
|
|
2007
|
|
|
– Marisa, zenbat urte elkar ikusi gabe!
|
Zuen
izeba hil zenetik ia ez zaitut ikusi, eta pentsa, orduz geroztik joango zen mende laurdena behintzat.
|
|
2008
|
|
|
Horregatik
|
zuen
izeba Ursulak buruan Nazario, Beñardo eskarmentuan sar zezakeèn pertsona bakartzat zuelako: ohi ez bezala, baina, Nazario ez zetorren bakarrik, bi gizon lagun zituela baizik.
|
|
|
Horrek esan nahi du arazoak dituela. Uste
|
dut
izebarekin bueltatu behar zenukeela, oraintxe da une egokia.
|
|
|
Horregatik
|
zuen
izeba Ursulak buruan Nazario, Beñardo eskarmentuan sar zezakeèn pertsona bakartzat zuelako: ohi ez bezala, baina, Nazario ez zetorren bakarrik, bi gizon lagun zituela baizik.
|
|
|
–Buruan sartu zaion, eta ezagutzen dun Regina... –esan
|
zuen
izeba Eugenik.
|
|
|
–Zer dion baina?! –erreakzionatu
|
zuen
izebak.
|
|
2009
|
|
|
Hori posible da derrigorrezko oinordekorik izan ezean. Ildo beretik, seme alabarik, bikoterik eta gurasorik ez
|
dituen
izeba edo osaba batek bere bilobetako bati bere herentzia guztia eman diezaioke.
|
|
|
Poliziarekin salatari papera egiten du eta elkarte ultrakatoliko bateko kide da. Kartzelan
|
duen
izeba errepublikarrak bere buruaz beste egiten duenean, Estanis, erregimenaren aurka dagoen psikiatra bat, ezagutuko du eta haren lagun eginda, Cisco irratiko buruarekin haserretuko da. Gildak Estanis maite duen arren, Cisco da laguntzeko prest dagoela dirudiena?
|
|
|
Beste trago bat eman zion martiniari, aurrekoa baino luzeagoa. Goiz txarra pasa
|
zuen
izebak. Gero eta gehiago kostatzen zitzaion ohetik altxatu eta komunera joatea (ur gutxiago edango balu ez luke hain sarri joan beharrik izango, gogoratu zion).
|
|
|
irakurtzeko gai izan zirèn bi emakumek auskalo zer idatz ziezaioketen elkarri, ez zuen jakin ere egin nahi! Nahiz eta jakin nahi ez izateak halako jakin min berezia piztu behar zion, eta nahiz eta, kontrapuntu gisa, Maria Bibianak gogoan behar
|
zuen
izeba Ernestinak inoiz eman ziòn irakaspena?. Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu??, erdibidea bilatzera bultzatu zuena, bide estutik ihesi, eskrupuluak ez zituen jada garai bateko etsai?, bi emakumeei elkarri idazten utziz baina elkar ikusten ez; hala, bada, Maria Bibiana lasai zegoen, ahizparen eta Txaroren arteko bitartekaritzak maila bateko arazoak (moralak) zekarzkion arren, ez o... Zeren, baldin eta gauzak bere bidetik ateratzen baziren, bera hantxe egongo baitzen, balizko okerrak zuzentzeko eta berbideratzeko prest?, baina ez zegoen lasai; atea zaintzen egon behar izateak, gainera, baita Adaren barre txikiek ere, tentsio puntu bat erantsi behar zioten bere nerbio sistemari; afalordua ere gainean zuten?; esan nahi baita Maria Bibianak askoz arrazoi gehiago zituela lasai ez egoteko lasai egoteko baino:
|
|
|
Adaren oihu histerikoa, adibidez, zabua gelditzera behartu zuena; bere jarrera oldarkorra, Ada lurrera botatzera eta etzatera behartu zuena, baita haren gainean ipintzera ere,. Ez ukitu, ez ukitu, ez ukitu?!?,. Ixo, ixo, ixo!?; Domingo nerabea asmorik onenarekin ari zen, bere onera ekarri nahi baitzuen arreba, baina helmugara zeramàn bide ustezkoak bere goxokiak eskaintzen zizkion bidean zehar eta, helmugaz ahaztuta edo, goxokietan galtzen zen. Domingok arreba etzanarazi zuenetik ama etorri bitarteko eszenak hamazazpi segundoko iraupena izan zuen, balizko kronometro batek zehatz mehatz islatuko zuenez?; goxoki haien artean, gainera, bazegoen bat, neurona guztiak iratzartzen zizkiona, haragiaren mugimendu ezin atseginago batean: atsegin zuen amaren magala, atsegin
|
zuen
izeba Ernestinaren magala, atsegin zuen Rakel neskamearen magala, atsegin zituen munduko emakume guztien magal guztiak, beharbada?, baina ez zuen egundaino halakorik nabaritu bere baitan, ez hain era indartsuan eta basatian behintzat: horregatik sentsazio hura, lotan zuèn zerbait orduantxe piztu balitzaio bezala, plazer iturri oparoak baitziren, antza, indarra eta sexua, sexua eta indarra, Domingok ez baitzuen epe labur hartan besterik sentitu; arraren indar indartsua eta emearen indar indargabea, indarrez hustutako indarra, indarra bera baino indartsuagoa izan zitekeena:
|
|
|
Beste hitz bat behar
|
zuen
izebak, beste makulu bat; bere nora ezean, ordea, hitz bera errepikatu zuen:
|
|
|
–Arrazoi du amak, eta arrazoi
|
du
izebak, baina gaurdanik beste obligazio bat jarriko dizut, Gabino: nahi dituzun marrazkitxo guztiak egin, askatasun osoa duzu, baina niri marrazkiak erakutsi, ados?
|
|
|
Egoera hartan, beste kasu bat zen izeba Ernestinarena, hura baitzen, itxura batean, pozik ez zegoen bakarra; aldiz, triste eta goibel zegoen, bihotzean oinazezko ezpata bat sarturik, hainbat koadrotako Dolorosa sufrituen antzera; izan ere, urte erdiz bizi izan zen haurrarekin; zuèn guztia eman zion, bere berezko ama balitz bezala; haurrak inoiz eman izan ziòn nazka muxurik eta besarkadarik samurrenetan urtzen ahalegindu zen, ahalegindu ez ezik lortu ere bai noizean behin? eta, hura guztia gutxi bazen, irri batzuk ere atera zizkion ustez irri egiten ez zekienari; horregatik behar
|
zuen
izeba Ernestinak triste, horregatik goibel; baina bazen beste zerbait: izebak, izan ere, ez zuen onartzen nola egin zuten haurraren ehorzketa, ez prozedura eta ez moduak; onartzen zuen haurraren istripua, onartzen zuen haurraren heriotza, baina ez ezkutuan bizi izan zena etxetik ezkutuan eramateko erabakia, hagitzez ere gehiago merezi baitzuen zoritxarreko haurrak:
|
|
|
Gora begira bizi zen arren, lurrarekiko eta lurtarrekiko eginkizunak
|
zituen
izeba Ernestinak bere bizimoduaren abiapuntu: izeba, beraz, zentzuzko emakumea zen, eta bazekien neska mutil haiei askoz ere irakaspen xumeagoak eman behar zizkiela, ipuinen irakurraldiaren ondotik jakinarazten zizkienak, haien erakutsi eta erremate gisa:
|
|
|
Domingok aurrera jarraitu behar
|
zuen
izebari buruzko iruzkinarekin, baina begiak ere zabalik zituen, eta hala, Ada eta Maria Bibiana etxetik irteten ikusi zituenean, korrika zetozen biak, Ada aurretik?, isildu egin zen; gero, besoak zabaldu eta erarik gozoenean besarkatu zuen Ada:
|
|
|
nahiz eta bere bide hartan amona Ursula izan zuen oztopo, amona Ursula beti mintzatzen baitzen euskaraz, atera ere, halaxe ateratzen zitzaion, barru barrutik?, baita, denborarekin, gaztelaniaz ulertzera iritsi zenean ere: esan nahi baita Regina gogor saiatu zela Ursula beretakoa egiten, beti modu onean, nolanahi ere, Reginak bai baitzekien zer nolako balioa
|
zuen
izeba Ursulak Nazariorentzat, honek izugarri estimatzen baitzuen izeba, gurtu ere, gurtzen zuen, bere arrakastaren elementu ezinbestekotzat zuen neurrian?, alferrik; Ursula, izan ere, herriko, baserriko?
|
|
|
–Arrazoi
|
du
izeba Ernestinak, Jainkoaren izenean egin ohi baitira krimenik handienak. Amerikako konkista zer izan zen, Jainkoaren izenean inoiz egin den krimenik handienetakoa ez bada?
|
|
|
Gora begira bizi zen arren, lurrarekiko eta lurtarrekiko eginkizunak
|
zituen
izeba Ernestinak bere bizimoduaren abiapuntu: izeba, beraz, zentzuzko emakumea zen, eta bazekien neska mutil haiei askoz ere irakaspen xumeagoak eman behar zizkiela, ipuinen irakurraldiaren ondotik jakinarazten zizkienak, haien erakutsi eta erremate gisa:
|
|
|
Beste hitz bat behar
|
zuen
izebak, beste makulu bat; bere nora ezean, ordea, hitz bera errepikatu zuen:
|
|
|
–Zeure etxean zaude, Domingo, eta eseri –esan
|
zuen
izebak.
|
|
|
–Arrazoi
|
du
izeba Ernestinak, Jainkoaren izenean egin ohi baitira krimenik handienak. Amerikako konkista zer izan zen, Jainkoaren izenean inoiz egin den krimenik handienetakoa ez bada?
|
|
|
Izan ere, zuk zer dakizu, Adak atsoarekin karitatezko obra bat egin ez ote duen? Baina Adak kontatuko zizun... –esan
|
zuen
izeba Ernestinak.
|
|
|
Eta gaur beste uso bat izan du, jakina... –esan
|
zuen
izebak, zeinak, Maria Bibianari begira paratzen zela, honela jarraitu baitzuen–: Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu; eta Jainkoa estutzen baduzu, Jainkoak estutuko zaitu; horregatik esan nizun orain dela hiruzpalau aste ez zaizkizula Mercedes bezalako lagunak komeni; Mercedes neska ona izango da, oso ona, hori ez dizut ukatuko, baina zuri ez zaizu jende estua komeni.
|
|
|
–Ixo! –moztu
|
zuen
izebak, arestian baino irmoago eta haserreago, frai Millanek izeba Ernestina mozten zuen bezala, komentuan zegoèn garaian bere eskrupuluekin joaten zitzaionean– Susmoa baitut aita espiritualak ez zaituela kale estuan jarri, kale itsuan baizik, eta hara: nik ez dakit kale estutik pasa daitezkeenak asko edo gutxi diren, baina kale itsutik inor ez, hori seguru!
|
|
|
" urdanga lohi eta lizuna"! – irakurtzeko gai izan zirèn bi emakumek auskalo zer idatz ziezaioketen elkarri, ez zuen jakin ere egin nahi! Nahiz eta jakin nahi ez izateak halako jakin min berezia piztu behar zion, eta nahiz eta, kontrapuntu gisa, Maria Bibianak gogoan behar
|
zuen
izeba Ernestinak inoiz eman ziòn irakaspena –" Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu" –, erdibidea bilatzera bultzatu zuena, bide estutik ihesi –eskrupuluak ez zituen jada garai bateko etsai–, bi emakumeei elkarri idazten utziz baina elkar ikusten ez; hala, bada, Maria Bibiana lasai zegoen –ahizparen eta Txaroren arteko bitartekaritzak maila bateko ara... Zeren, baldin eta gauzak bere bidetik ateratzen baziren, bera hantxe egongo baitzen, balizko okerrak zuzentzeko eta berbideratzeko prest–, baina ez zegoen lasai; atea zaintzen egon behar izateak, gainera, baita Adaren barre txikiek ere, tentsio puntu bat erantsi behar zioten bere nerbio sistemari; afalordua ere gainean zuten...; esan nahi baita Maria Bibianak askoz arrazoi gehiago zituela lasai ez egoteko lasai egoteko baino:
|
|
|
–Banengoen, bada! –esan
|
zuen
izebak aire etsi batez; jarraian, baina, begiak berriro zorrozu eta eskuak kementsu aurreratzen zituela, erantsi zuen–: Nik ez dakit zer egingo lukeen Santa Teresitak, baina nik bai, badakit zer egiten dudan, zuk ere badakizu.
|
|
|
–Eta Bibik salatuko ez bazaitu, nik ere eman dizut, bada, noizbait postrea, ezta, Ada? –esan
|
zuen
izeba Ernestinak, ilobari irri bihurri bezain konplize bat arteztuz.
|
|
|
Domingok aurrera jarraitu behar
|
zuen
izebari buruzko iruzkinarekin, baina begiak ere zabalik zituen, eta hala, Ada eta Maria Bibiana etxetik irteten ikusi zituenean –korrika zetozen biak, Ada aurretik–, isildu egin zen; gero, besoak zabaldu eta erarik gozoenean besarkatu zuen Ada:
|
|
|
–Hemen dator etxeko erregina –esan
|
zuen
izeba Ernestinak.
|
|
|
–Arrazoi du amak, eta arrazoi
|
du
izebak, baina gaurdanik beste obligazio bat jarriko dizut, Gabino: nahi dituzun marrazkitxo guztiak egin, askatasun osoa duzu, baina niri marrazkiak erakutsi, ados?
|
|
|
–Hau ez da hitz egiteko garaia! –esan
|
zuen
izebak kementsu, haurra besoetan hartu eta odol haria sehaskako maindire batez lehortzen zion bitartean– Zoaz, eta egin lehenbailehen zeure egitekoa, Domingo!
|
|
|
–Behin aterako gelatik, eta horratx... –esan
|
zuen
izeba Ernestinak ahapeka, haurraren gorpua sehaskan ipini eta kopetan muxu amoros bat ematen ziola, masailetan behera malko bana irrist.
|
|
|
...t koadrotako Dolorosa sufrituen antzera; izan ere, urte erdiz bizi izan zen haurrarekin; zuèn guztia eman zion, bere berezko ama balitz bezala; haurrak inoiz eman izan ziòn nazka muxurik eta besarkadarik samurrenetan urtzen ahalegindu zen, ahalegindu ez ezik lortu ere bai noizean behin... eta, hura guztia gutxi bazen, irri batzuk ere atera zizkion ustez irri egiten ez zekienari; horregatik behar
|
zuen
izeba Ernestinak triste, horregatik goibel; baina bazen beste zerbait: izebak, izan ere, ez zuen onartzen nola egin zuten haurraren ehorzketa, ez prozedura eta ez moduak; onartzen zuen haurraren istripua, onartzen zuen haurraren heriotza, baina ez ezkutuan bizi izan zena etxetik ezkutuan eramateko erabakia, hagitzez ere gehiago merezi baitzuen zoritxarreko haurrak:
|
|
|
Adaren oihu histerikoa, adibidez, zabua gelditzera behartu zuena; bere jarrera oldarkorra, Ada lurrera botatzera eta etzatera behartu zuena, baita haren gainean ipintzera ere," Ez ukitu, ez ukitu, ez ukitu...!"," Ixo, ixo, ixo!"; Domingo nerabea asmorik onenarekin ari zen, bere onera ekarri nahi baitzuen arreba, baina helmugara zeramàn bide ustezkoak bere goxokiak eskaintzen zizkion bidean zehar eta, helmugaz ahaztuta edo, goxokietan galtzen zen –Domingok arreba etzanarazi zuenetik ama etorri bitarteko eszenak hamazazpi segundoko iraupena izan zuen, balizko kronometro batek zehatz mehatz islatuko zuenez–; goxoki haien artean, gainera, bazegoen bat, neurona guztiak iratzartzen zizkiona, haragiaren mugimendu ezin atseginago batean: atsegin zuen amaren magala, atsegin
|
zuen
izeba Ernestinaren magala, atsegin zuen Rakel neskamearen magala –atsegin zituen munduko emakume guztien magal guztiak, beharbada–, baina ez zuen egundaino halakorik nabaritu bere baitan, ez hain era indartsuan eta basatian behintzat: horregatik sentsazio hura, lotan zuèn zerbait orduantxe piztu balitzaio bezala, plazer iturri oparoak baitziren, antza, indarra eta sexua, sexua eta indarra, Domingok ez baitzuen epe labur hartan besterik sentitu; arraren indar indartsua eta emearen indar indargabea, indarrez hustutako indarra, indarra bera baino indartsuagoa izan zitekeena:
|
|
|
–Aitaren eta Semearen...! –esan
|
zuen
izebak, hatz erakuslea kopetatik bularrera eramanik.
|
|
|
gaztelania hutsean, alegia... nahiz eta bere bide hartan amona Ursula izan zuen oztopo, amona Ursula beti mintzatzen baitzen euskaraz –atera ere, halaxe ateratzen zitzaion, barru barrutik–, baita, denborarekin, gaztelaniaz ulertzera iritsi zenean ere: esan nahi baita Regina gogor saiatu zela Ursula beretakoa egiten –beti modu onean, nolanahi ere, Reginak bai baitzekien zer nolako balioa
|
zuen
izeba Ursulak Nazariorentzat, honek izugarri estimatzen baitzuen izeba... gurtu ere, gurtzen zuen, bere arrakastaren elementu ezinbestekotzat zuen neurrian–, alferrik; Ursula, izan ere, herriko –baserriko– emakume bat zen, bertan erro sakonak bota eta sekula hiritartuko ez zena, halako eran, non berehala aurkitu baitzuen Regina enean ere bere tokia eta bere zeregina, lorezainaren a... utz iezadazu arrosak eta zaintzen, aspertuko naiz etxe honetan bestela...," Lupus" izeneko etxeko txakurraren ardura ere –baserriko txakur bera zen, Nazariok herritik ekarri zuena eta biziki estimatzen zutena," latina ere bazekielakoan" – bere gain hartzen zuen bitartean.
|
|
|
"
|
Badut
izeba bat pentsatzen duena kontakizun batean ez dela deus gertatzen baldin norbait ez bada ezkontzen, edo baldin batek ez badu beste bat hiltzen. Nik ipuin bat idatzi nuen atso baten autoaz jabetzeko haren alaba idiotarekin ezkontzen den alderrai bati buruzkoa.
|
|
2010
|
|
|
Egia esango dizut, Gabino: nahiz eta ordurako nik ez
|
nituen
izebak esaten zituenak sinesten, zer axola zuen zuhaitz batek bere itzalean bi gorpuri abegi egiteak, ez zuhaitzak gorpuen berri, ez gorpuek zuhaitzaren berri ez bazekiten??, hark esandakoarekin eta esku hezur lotuen irudiarekin hunkituta sentitu nintzen. Imajinatu ere, imajinatu nituen kattagorriak zuhaitzean saltoka une batez?
|
|
|
magal bat behar bainuen, ezer baino lehenago, eta hantxe bainuen izebarena: magal ez zabal baina bai eskuzabal hura, non nire penak eta atsekabeak atsedenlekurik egokiena aurki baitzezakeen, barne korapiloak askatzeko bidean; anai arrebok, izan ere, bigarren amatzat
|
genuen
izeba, ama baino amago ere sentitzen genuena sarri askotan, nik bai behintzat, hain bizi zen etxekoei emana, apaingarririk gabeko emanaldi etengabean, beti oin punten gainean balebil bezala; izeba Ernestinak, izan ere, bere sentimenduak adierazteko modu berezi hura zuen, nabarmenkeriatik urrun, isiltasunetik hurbilago oihu karrankarietatik baino: behin edo behin ikusi izan dut izeba oihu egiten, behin edo behin barre zaratatsua egiten, behin edo behin nahigabe handiz negar egiten, baina berea beste molde batean moldatutako estiloa zen, hatz erakuslea inoiz erakusten ez zuena; aitzitik:
|
|
|
behin edo behin ikusi izan dut izeba oihu egiten, behin edo behin barre zaratatsua egiten, behin edo behin nahigabe handiz negar egiten, baina berea beste molde batean moldatutako estiloa zen, hatz erakuslea inoiz erakusten ez zuena; aitzitik: besteen zerbitzuan
|
zituen
izebak eskuko bost hatzak, habiarik atseginena osatzeko gertu, non adiskidetasunaren edo tratu abegikorraren txoria noiznahi pausa baitzitekeen, orduan ere berdin.
|
|
|
Pianoa gustatzen zaio? esan zidan; arrazoi
|
zuen
izebak, baina haren arrazoia entzun ahala, sekulako erretolika etorri zitzaidan burura era automatiko batean, ezin uler zitekeena neure egin nuèn mundutik baizik, Jainkoa eta Aberria bainituen ordurako neure izaeraren muin eta ardatz, errealitate banaezin baten antzera: –Ez, ez zaio gustatzen.
|
|
|
Horixe
|
baitzuen
izeba Ernestinak, irri ulerbera hura, gure mailan jartzeko ahalegina erakusten zuena, bere arimaren magal zabalari lotzen ninduèn zilbor hestea bezalakoa zitzaidana eta harekin bat sentiarazten ninduena, haren planteamendu teorikoekin bat egiten ez nuen arren?
|
|
|
LUKAS. Nik asko maite
|
dut
izeba. Nire bigarren ama izan da, baita Unairena ere.
|
|
|
Horixe
|
baitzuen
izeba Ernestinak, irri ulerbera hura, gure mailan jartzeko ahalegina erakusten zuena, bere arimaren magal zabalari lotzen ninduèn zilbor hestea bezalakoa zitzaidana eta harekin bat sentiarazten ninduena, haren planteamendu teorikoekin bat egiten ez nuen arren...
|
|
|
Egia esango dizut, Gabino: nahiz eta ordurako nik ez
|
nituen
izebak esaten zituenak sinesten —zer axola zuen zuhaitz batek bere itzalean bi gorpuri abegi egiteak, ez zuhaitzak gorpuen berri, ez gorpuek zuhaitzaren berri ez bazekiten? —, hark esandakoarekin eta esku hezur lotuen irudiarekin hunkituta sentitu nintzen. Imajinatu ere, imajinatu nituen kattagorriak zuhaitzean saltoka une batez... maite eta miresten bainituen anai arrebak une hartan, ziur nago horretaz, inbidiarekin eta jelosiarekin zerikusirik ez zuèn maitasun errukizko sentimendu biribil batean.
|
|
|
Txistua, gainera, ez zaio gustatzen. Pianoa gustatzen zaio" esan zidan; arrazoi
|
zuen
izebak, baina haren arrazoia entzun ahala, sekulako erretolika etorri zitzaidan burura era automatiko batean, ezin uler zitekeena neure egin nuèn mundutik baizik, Jainkoa eta Aberria bainituen ordurako neure izaeraren muin eta ardatz, errealitate banaezin baten antzera: " Ez, ez zaio gustatzen.
|
|
|
Lehenik, izeba Ernestinarengana jo nuen; edo alderantziz izan ote zen...?; alderantziz izan zen, bai, izeba, Helenarena gertatutako egunaren biharamunean etorri baitzitzaidan gelara;" Sar naiteke?" esan zidan, sudurra atearen zirrikituan sartuz; ni ohean nengoen, eta baietz esan nion; bera ohe ertzean eseri, eta nik berehala egin nuen harengana, haren parean eseri eta besarkatzen nuela... magal bat behar bainuen, ezer baino lehenago, eta hantxe bainuen izebarena: magal ez zabal baina bai eskuzabal hura, non nire penak eta atsekabeak atsedenlekurik egokiena aurki baitzezakeen, barne korapiloak askatzeko bidean; anai arrebok, izan ere, bigarren amatzat
|
genuen
izeba, ama baino amago ere sentitzen genuena sarri askotan, nik bai behintzat, hain bizi zen etxekoei emana, apaingarririk gabeko emanaldi etengabean, beti oin punten gainean balebil bezala; izeba Ernestinak, izan ere, bere sentimenduak adierazteko modu berezi hura zuen, nabarmenkeriatik urrun, isiltasunetik hurbilago oihu karrankarietatik baino: behin edo behin ikusi izan dut izeba oihu egiten, behin edo behin barre zaratatsua egiten, behin edo behin nahigabe handiz negar egiten, baina berea beste molde batean moldatutako estiloa zen, hatz erakuslea inoiz erakusten ez zuena; aitzitik:
|
|
|
behin edo behin ikusi izan dut izeba oihu egiten, behin edo behin barre zaratatsua egiten, behin edo behin nahigabe handiz negar egiten, baina berea beste molde batean moldatutako estiloa zen, hatz erakuslea inoiz erakusten ez zuena; aitzitik: besteen zerbitzuan
|
zituen
izebak eskuko bost hatzak, habiarik atseginena osatzeko gertu, non adiskidetasunaren edo tratu abegikorraren txoria noiznahi pausa baitzitekeen... orduan ere berdin. Hasieran, larriminak eragiten zidàn ezinegonari lasaibidea emateko, negar eta negar egin nuen, izebari neure arrazoiak erakusten nizkiola:
|
|
|
Izebak antolatzen zituen kontu estrabagante horietako bat, Soufflearen festa. Ines Land dantzari ospetsua
|
baikenuen
izeba; garaiko kronika ingelesek dioten moduan, Landa abizenari" a" letra ezabatu zion egunean Inesen oinak lurrari itsatsi omen zitzaizkion dantza amaigabean, eta lurra (land) haren oinetara makurtu omen zen.
|
|
|
–Ez naiz harritzen. Berrogeita hamar urte paseak dauzkanean ezagutzea bere aita, hobeto esanda, gurasoak zirela uste
|
zituenak
izeba osabak izatea, eta izeba, berriz, ama eta ezezagun bat aita dela jakitea seko erortzeko modukoa da. Kontatu, Ramon, zer gertatu zaion, Andresek ez daki eta.
|
|
2012
|
|
|
Urtetan, izebak lur sail batzuk saldu zizkion Isidrori, bost kilometro beheragoko bizilagunari. Diru harekin baserria berritu eta landa-etxe bilakatzeko ametsa
|
zuen
izebak; sasi guztiak kenduko zituen, erretegi bat jarriko zuen atzeko partean eta, agian, urmael txiki bat sortu, igel eta guzti. Ideia zoragarria iruditzen zitzaidan:
|
|
|
KANDIDO: (gogoratu eta hunkitzen hasita) Ez nuke besterik nahi, Alizia, benetan, baina ezin
|
ditut
izeba Axunen irainak eta mespretxuak ahaztu?
|
|
2013
|
|
|
Nagore Lopez de Luzuriagak Gotzone izeba du kartzelan. Gaixotasun larria
|
du
izebak: 2007an bularreko minbizia batetik operatu zuten.
|
|
|
Lehen uneko tentsioa ahaztu xamarra
|
zuen
izebak puntu honetara heldu zenerako, eta handik aurrera primizia baten jabe denak egin ohi duen eran aritu zitzaidan kontu kontari, emozioari eutsiz, estilo literarioz kasik, amonaren ahotik entzundakoak nahiz Navarra 1936: de la esperanza al terror liburu lodikotean irakurritakoak bere larruan bizi izanak balira bezala berritzeko.
|
|
|
Philips anderea beti pozten zen ilobak ikusteaz, eta orduko horretan nagusi biek jaso zuten ongietorririk beroena, kanpoan egon berriak baitziren. Jane eta Elizabethen bat bateko etxeratzeak ezustean harrapatua
|
zuen
izeba, eta, Longbournera itzultzeko Bennetarren kotxea erabili ez zutenez, andereak ez zukeen aldaketaren berririk izango, baldin eta Jones jaunaren dendako mutilarekin kalean egokitu ez balitz. Mutikoak esan zionez, jada ez zuten Netherfieldera sendagai gehiago bidaliko, Bennet andereñoak etxera joanak ziren eta.
|
|
|
– Ekarri tarta –esan
|
du
izeba batek.
|
|
|
– Beste bat arte –agurtu
|
zuen
izebak.
|
|
|
Kafea atera zigun. Ospitalean
|
zuten
izeba bati buruz aritu ziren bi ahizpak.
|
|
|
Ikaragarria da. Hain dotorea eta xarmagarria zen
|
zuen
izeba.
|
|
|
Larruak biziki maite
|
dituen
izebaren zain nago.
|
|
|
Larruak biziki maite
|
dituen
izebaren zain nago.
|
|
2014
|
|
|
Bueno, ikusten duzuenez, ideiak erakarri egiten ninduen.
|
Banuen
izeba bat, arima maitagarri sutsu bat. Idatzi zidan:
|
|
|
Hortik aparte, osasuntsuak ginen, baina argalegiak amaren gusturako eta hori, sasoi hartan, susmagarria zen. Esaten zuen jendeak pentsatuko zuela goseak bizi ginela edo janari gabeziak ahultzen gintuela, itxura hobea
|
zutela
izeba Mariaren alabek, ez zitzaizkiela guri bezala hezurrak arroparen gainetik nabarmentzen.
|
|
|
Haserretu egin zen, ea lapurra zela esan nahi ote nuen. Ez
|
zuen
izeba Joxepitak amore eman eta gauean amak errieta egin zidan, izebari pezeta erdia eskatu niolako.
|
|
|
Erosketak amak egiten zituen eta izebak elizan txanpon batzuk uzteko behar zuena amak ematen zion, guri bezalaxe. Ez
|
zuen
izebak egunero jarraitzen prezioen etengabeko igoera eta tarteka patata kilo batek edo oliba olioak zenbat balio zuen jakindakoan, eskandalizatu egiten zen. Beste mundu batean bizi zen izeba, etxeko pareten artean.
|
|
|
Guk, izebari lagundu egiten genion baratzean edo hori sentiarazteko trebetasuna
|
zuen
izebak. Bestetan, lehengusuekin zaintzen genituen behiak, ukuilutik baserriaren atzean zegoen zelaira irteten zirenean.
|
|
|
Esan dezaket denetik jaten zela gure etxean, gurasoen eta izebaren ustez normala zen denetik. Uste
|
dut
izebak, hil arte, beti errezeta berak egin zituela. Janari inguruan zerbait berritzea ez zen gure eskemetan sartzen.
|
|
2015
|
|
|
Marzelina, Pilar, Trini, Maitere, Maria Eujenia, Juanita, Rosario, Arantxa eta Amaia. Ez
|
dut
izebez aritzeko asmorik ordea. Bat hil zen, istripuz, eta beren bizimodua dute beste guztiek, nork bere senarrarekin, beren seme alabekin, batzuk dagoeneko beren bilobekin, Itsasondotik aparte denak ere.
|
|
|
Uda madarikatu hartan erdi hustu egin zen etxe hartako sukaldea: Joxe soldadu harrapatu zuen gerrak Burgosen; Migel, anaia zaharrena, gudariekin joana zen gatazka sortu orduko; Iñazi, ahizpa zaharragoa, ume mordoa eta senarra gerran
|
zituen
izeba baten etxean zegoen laguntzen.
|
|
|
Uste
|
dut
izeba Grace harro egongo litzatekeela.
|
|
|
|
Zuen
izeba ordubatean iritsiko da.
|
|
|
|
Zuen
izebak VIP sarrera emango dizue.
|
|
2016
|
|
|
Patinetea, puzzleak, ajedreza edota bizikleta ekarri zizkion Olentzerok, baina ez zitzaion sekula gutunean eskatzen zion Barbie panpina iritsi. “Amonaren edota izebaren etxean Erregeek jarraitu zuten etortzen eta gogoan
|
dut
izebaren etxean panpina ilegorria ekarri zidatela behin, baina Barbierik sekula ez”.Mazapanetatik mugikorretara{{ IMG}} Lopez de Munain Txapartegi familiako zenbait kide, atzoko eta gaurko jostailuak eskuetan dituztela.Mazapanak eta antzeko litxarreriak festaren erdigunean egotetik, tokia utzi die jostailuei eta goi teknologiako gailuei. Aiton amonak izan dira lehenbizikoak oroitzapenetan murgiltzen.
|
|
|
Gainera, gerra piztutakoan desagerrarazi zituztenena arrunt urruti geratzen zen bere pentsamenduetatik, bestelakoa zuen uneko kezka. Ama
|
zuen
izeba. Azken urteetan bizikide eta zaintzaile izandako izeba zuen ama.
|
|
|
Karmelek aitona amonen berri eman zion lehenik neskatoari, eta hain maite
|
zuen
izeba Anitarena. Ostean, bekokian aske zuen ile xerlo horia bere lekuan jarri eta esan zion:
|
|
2017
|
|
|
Nicholas etxe aurreko lorategira atera zen behin edo bitan: ate baterantz edo besterantz bihurka zebilen, ezkutuan eta asmo argiz, baina ezin
|
zuen
izebaren zaintza saihestu. Izan ere, ez zuen andere mahatsen baratzean sartzeko asmorik, baina oso komenigarri zitzaion izebari sinetsaraztea asmo hori zuela:
|
|
2018
|
|
|
Hori ezineramana. Aurrekoan, adibidez, nire izebaz hitz egin nien, eta geroztik gelako edozeinek
|
badu
izebaren bat, miresteko modukoa. Eta izebaren bat ez bada, osabaren bat.
|
|
|
Eta oso oso oso garestia. Ezin omen dugu imajinatu ere egin, zer nolako gailu hiper mega liluragarria duen, Washingtonen erosia Ibaik ere
|
badu
izeba inportanterik. Doktorea dela esan zuen, baina ez ospitalean, beste nonbait, ez dakit justuki non.
|
|
|
Amatasuna, gainera, edo amatasunak gure gizartean eragiten dituen genero rolak, hausnarketagai bihurtzen dira eleberrian. Bere ama baserritar eta ahulaz lotsatzen den Nagorek (13 or.), bere ama sinbolikotzat
|
duen
izeba Karmen, HIESaz hildako heroinazalea, miresten baitu. HIESa aipatu dugunez, esan dezagun «bitxoa» edo «zomorroa» duela diagnostikatzen diotenean hasten dela istorioa, hau da, 2010.urtean, Nagorek 28 urte dituenean.
|
|
2019
|
|
|
Amak mandatuak egitera bidali ohi
|
ninduen
izebarengana, baina hark maia baino ez zuen hitz egiten. Nire lehengusuak itzulpen lanak egiten zizkidan.
|
|
|
Pena ematen zidalako egin diot hori. Berak ez
|
baitu
izebarik, nik bezala...
|
|
|
Ez
|
duela
izebarik. Eta zer esan nahi duzu horrekin, astakirtena?
|
|
|
Eta, gero, segitu dut berdin.Zure adinekoekin egotea ez zenuen gustuko. Beti zozoa nintzela erraten zidaten, ez nekiela ezer egiten eta orduan bazterreko aldera joaten nintzen. Bihurria nintzen, baina
|
banuen
izeba bat, neskazaharra, eta horrekin aski ongi arrimatzen nintzen. Zeren nik atzematen nuen egiten zidala jende handiari bezala solas, ez ume bati bezala; ez ninduen engainatzen.Baserrian lan egitea ere maite zenuen. Artoa erein behar zelarik, edo ogia edo bertze gauzak egin, baserrira joan beharra zegoen; behien aitzinean behar zen norbait eta umeak ibiltzen ahal ginen horretan aski ongi.
|
|
2020
|
|
|
Duela 19 urte izan zen hori, baina ordura artekoak aski ez eta kalbario gehiago ezagutu zituen gerora ere. Almerian
|
zuen
izeba batek laguntzeko itxaropena bere horretan zapuztu zion izebak berak: «lagunduko zidala erran zidan baina hantxe utzi ninduen.
|
|
|
Bihotzetik burura halako epeltasun gozo bat zetorkion, non aspaldiko partez bazeritzon ondo emanak zituela bakardadean emandako urrats guztiak. " Ondo egin nuen Sebastiani esan nionean nahiago
|
nuela
izeba dei ziezadan ama baino. Inoiz ez du jakingo bere amak ez zuela maitatu, hala bere bihotzean leku berezia gordeko du Indietan hil zitzaion amarentzat.
|
|
|
Zer
|
du
izeba Annemariek?
|
|
2021
|
|
|
Hala ere, Euskaltzaindiak bi arau aipatu zituen: a) osagaien luzerari dagokionez, silaba gutxienekoa jartzen dugu lehen lekuan gehienetan; b) generoari dagokionez, ar/ eme ordena erabiliago da kontrakoa baino (jaun andreak, senar emazteak, seme alabak, etab.). Baina ez dira arau zorrotzak, hortxe
|
ditugu
izeba osabak, neska mutilak... Beste irizpide hauek ere aipatu dituzte gramatikariek:
|
|
|
Hamlet ematen dut, esku gainean
|
ditudan
izebaren ordezko hortzei begira.
|
|
|
Komunean aurkitzen ditudan ukenduak plastikozko poltsa batean sartzen ari naiz. Makillaje garestia gustuko
|
zuen
izeba Mariak. Ez zitzaion gehiegi nabaritzen, baina hori esaten dute dela sekretua.
|
|
|
Nire aurreiritziak dira eta posta zerbitzuak galdu dizkidan hamaika paketeen memoria, baina Jorge Europa Ekialdeko bulegoren batean botata irudikatzen dut, alkandora irekita eta galtzak orkatiletan. Estu heltzen diot kartoizko kaxari, zalantza sartu zait, zalantza dut ez ote
|
zuen
izeba Mariak beste zerbait nahiko bere azken urteetako bidelagunarentzat. Ez ote duen Jorgek Greziako souvenirrek baino tratu hobea merezi.
|