|
2000
|
|
|
—Ikusi izan bazenu atzo goizean... —amak, zartagia sutik ateratzearekin—" Puta" eta guzti erran zion
|
zuen
izeba Gloriari.
|
|
2005
|
|
|
–Errua nirea da, esan
|
zuen
izeba Emilik?. Ez bainuen uste neska hain urrutira irits zitekeenik yogaren kontu horrekin?
|
|
|
Buhamearen alaba gehienak etxola doiaren aterpean dindilizka zebilen sua indartu zuen. Ur beroz mukurutu bazina hurbilduz, mununu jada negarlaria garbitu
|
zuen
izebarekin.
|
|
2006
|
|
|
Hau –esaten zien entrenatzaileak taldeko berriei, aurkezpen egunean, atezaina seinalatuz– zuen aita da; beste hauek –erdiko atzelaria eta liberoa– zuen ama eta
|
zuen
izeba; hango hura –hori erdiko aurrelaria zen– seme nagusia. Eta beste hau...
|
|
2008
|
|
|
–Buruan sartu zaion, eta ezagutzen dun Regina? , esan
|
zuen
izeba Eugenik.
|
|
|
–Zer dion baina?! , erreakzionatu
|
zuen
izebak.
|
|
|
Eta hala, bada, edan
|
zuen
izebak pattarra aulki batean, atera zituen hagin ateratzaileak larruzko poltsa txiki batetik orrikatxo batzuk, heldu zion Nazarioren aitak arrebari zangoetatik, heldu zion Bixentek esku besoetatik, bizkartokitik atzera eskegiak baitzituen; irekiarazi zion hagin ateratzaileak ahoa, eta hantxe izan ziren zinak eta minak!, pattarraren ustezko eragin anestesikoaren mende zegoenak are min handiagoak jasan behar izan baitzituen, haren garrasiak eta txilioak, zorrotzak bezain ozenak, ehun bat metrora zegokeèn lekuko balizko bati zalantza ere etorriko zitzaion, baserrian txerria hiltzen ari ez ote ziren?, esandakoaren erakusgarri.
|
|
|
aita santua botila horretan, leiho txiki horretatik niri begira??! Ulertezina zirudiena ulertu ondoren, baina, hura ez zen ikusten zuèn lehenengo argazkia, azken batean?, guztia ulertu
|
zuen
izeba Ursulak, itxuraz, baita huraxe zela dentistaren aholkua betetzen hasteko ordua ere, nola ez, bada, ardo hura edan, baldin eta, dentista jaunaren gomendioaz gain, aita santuaren bulda eta baimena bazituen, ardo tantarik ez dastatzera behartzen zuèn zina haustea zilegitzen ziona: izebak berak egindako zina, uholdeak aitona eta astoa eraman zituèn egunean!?, eta hala, hari zurrutadatxo bat eskatu eta Marchais jaunak ardoa zerbitzatu zion kopa txiki txiki batean; eta izebak kokazko ardoa probatu, hagin ingurua harri bihurtua sentitzen bazuen ere (izeba Ursulak simil hura erabili zuen behinik behin, asentesia k eragin ziòn sentipena deskribatzeko), ez zitzaion tragoxka hura hartzeko eragozgarri gertatu?, eta beste bat eskatu zuen, hainbeste gustatu zitzaion ardo berezi hura?
|
|
|
Alferrik, zeren, lepoa jiratu eta atzera begiratu zuen arren, Beñardok ez baitzion aurrera egiteari utzi, non ote izebaren magala, aitaren haserrealditik gorde zezakeèn babesgarri bakarra??, aurrera eta aurrera; halaxe aurkitu zen, ordu laurden baten buruan, baserrian, eta halaxe aurkitu
|
zuen
izeba Ursula sukaldean. Besarkatu zuen, izebaren gorputza Beñardoren beldurraren neurriko molde barnehustu bat zen, munstroa (haziz eta haziz doan beldurra beti bihurtzen da munstro beldurgarri) bere baitan doi doi biltzen zuena, baita paralizatzen eta indargabetzen ere?, kontatu zion izebari kontatzekoa; entzun zion honek arreta osoz, bai, baina baita gauzak bere lekuan jarriz ere?. Aitari errespetua zor diok, eta orain ere egin duk egitekoa alproja horrek?!?
|
|
|
Horregatik
|
zuen
izeba Ursulak buruan Nazario, Beñardo eskarmentuan sar zezakeèn pertsona bakartzat zuelako: ohi ez bezala, baina, Nazario ez zetorren bakarrik, bi gizon lagun zituela baizik.
|
|
|
–Hik ez dun errurik? , kontsolatu nahi izan
|
zuen
izebak.
|
|
|
ziur ziur nagon ukituko zuela, lamina orduantxe makurtu ez balitz!? kontatzen
|
zuen
izeba Eugenik tonu ezin dramatikoagoan?, etsita, eraztunari oihu egin: nutzare, nutzare!, eta eraztuna kantatzen hasi zen, etorri eta etorri?
|
|
|
–Lapurra, lapurra!?,. Zer egiten dun hor, sorgin lotsagabe horrek??? eta orduan bai, arriskuaz ohartu orduko, arin baino arinago egin
|
zuen
izebak, makinatik jaitsi eta ozta ozta alde egiten zuela!
|
|
|
Horregatik
|
zuen
izeba Ursulak buruan Nazario, Beñardo eskarmentuan sar zezakeèn pertsona bakartzat zuelako: ohi ez bezala, baina, Nazario ez zetorren bakarrik, bi gizon lagun zituela baizik.
|
|
|
Alferrik, zeren, lepoa jiratu eta atzera begiratu zuen arren, Beñardok ez baitzion aurrera egiteari utzi –non ote izebaren magala, aitaren haserrealditik gorde zezakeèn babesgarri bakarra? –, aurrera eta aurrera; halaxe aurkitu zen, ordu laurden baten buruan, baserrian, eta halaxe aurkitu
|
zuen
izeba Ursula sukaldean. Besarkatu zuen –izebaren gorputza Beñardoren beldurraren neurriko molde barnehustu bat zen, munstroa (haziz eta haziz doan beldurra beti bihurtzen da munstro beldurgarri) bere baitan doi doi biltzen zuena, baita paralizatzen eta indargabetzen ere–, kontatu zion izebari kontatzekoa; entzun zion honek arreta osoz, bai, baina baita gauzak bere lekuan jarriz ere –" Aitari errespetua zor diok, eta orain ere egin duk egitekoa alproja horrek...!" esan zion izebak, eta ilobak:
|
|
|
–Buruan sartu zaion, eta ezagutzen dun Regina... –esan
|
zuen
izeba Eugenik.
|
|
|
–Zer dion baina?! –erreakzionatu
|
zuen
izebak.
|
|
|
Eugenik berandu gabe entzun zituen garrasiak eta deiadarrak, Zaldiaingo jauregiaren ate nagusitik zetozenak eta berari gazteleraz zuzenduak: " Lapurra, lapurra!"," Zer egiten dun hor, sorgin lotsagabe horrek?"... eta orduan bai, arriskuaz ohartu orduko, arin baino arinago egin
|
zuen
izebak, makinatik jaitsi eta ozta ozta alde egiten zuela!
|
|
|
–Hik ez dun errurik... –kontsolatu nahi izan
|
zuen
izebak.
|
|
|
joan zen galeria batera, joan zen bestera, joan zen gordeleku batera, bestera, iritsi zen amildegia ezkutatzen zuèn gordelekura, begiratu zuen han eta hemen, eta nola ez baitzuen neska ikusten –" Halako batean eskua koskan sartu, eta ia ia ukitu zinan: ziur ziur nagon ukituko zuela, lamina orduantxe makurtu ez balitz!" kontatzen
|
zuen
izeba Eugenik tonu ezin dramatikoagoan–, etsita, eraztunari oihu egin: nutzare, nutzare!, eta eraztuna kantatzen hasi zen, etorri eta etorri...
|
|
|
Eta hala, bada, edan
|
zuen
izebak pattarra aulki batean, atera zituen hagin ateratzaileak larruzko poltsa txiki batetik orrikatxo batzuk, heldu zion Nazarioren aitak arrebari zangoetatik, heldu zion Bixentek esku besoetatik, bizkartokitik atzera eskegiak baitzituen; irekiarazi zion hagin ateratzaileak ahoa... eta hantxe izan ziren zinak eta minak!, pattarraren ustezko eragin anestesikoaren mende zegoenak are min handiagoak... Are gehiago:
|
|
|
aita santua botila horretan, leiho txiki horretatik niri begira...?! Ulertezina zirudiena ulertu ondoren, baina –hura ez zen ikusten zuèn lehenengo argazkia, azken batean–, guztia ulertu
|
zuen
izeba Ursulak, itxuraz, baita huraxe zela dentistaren aholkua betetzen hasteko ordua ere –nola ez, bada, ardo hura edan, baldin eta, dentista jaunaren gomendioaz gain, aita santuaren bulda eta baimena bazituen, ardo tantarik ez dastatzera behartzen zuèn zina haustea zilegitzen ziona: izebak berak egindako zina, uholdeak aitona eta astoa eraman zituèn egunean! –, eta hala, hari zurrutadatxo bat eskatu eta Marchais jaunak ardoa zerbitzatu zion kopa txiki txiki batean; eta izebak kokazko ardoa probatu –hagin ingurua harri bihurtua sentitzen bazuen ere (izeba Ursulak simil hura erabili zuen behinik behin, asentesia k eragin ziòn sentipena deskribatzeko), ez zitzaion tragoxka hura hartzeko eragozgarri gertatu–, eta beste bat eskatu zuen, hainbeste gustatu zitzaion ardo berezi hura... egin ere, egin baitzuen onarpen keinu nabarmen bat, ezpain bilduak aurreratu eta burua goitik behera behin eta berriz higituta.
|
|
2009
|
|
|
–Badakizu aitonak gaizki pasatu zuela gerran, esan
|
zuen
izeba Marianek, ni oroitzapenen haritik askatuz, eta osagileak baietz egin zuen buruarekin, ahoa ireki gabe?, eta amonak ere bai, biek pasatu zuten oso gaizki.
|
|
|
–Garbiena, esan
|
zuen
izebak, eta gero ama bilatu zuen begiradarekin; honek ikara begiekin begiratu zion bere ahizpari eta baietz egin zuen buruarekin.
|
|
|
Beste trago bat eman zion martiniari, aurrekoa baino luzeagoa. Goiz txarra pasa
|
zuen
izebak. Gero eta gehiago kostatzen zitzaion ohetik altxatu eta komunera joatea (ur gutxiago edango balu ez luke hain sarri joan beharrik izango, gogoratu zion).
|
|
|
irakurtzeko gai izan zirèn bi emakumek auskalo zer idatz ziezaioketen elkarri, ez zuen jakin ere egin nahi! Nahiz eta jakin nahi ez izateak halako jakin min berezia piztu behar zion, eta nahiz eta, kontrapuntu gisa, Maria Bibianak gogoan behar
|
zuen
izeba Ernestinak inoiz eman ziòn irakaspena?. Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu??, erdibidea bilatzera bultzatu zuena, bide estutik ihesi, eskrupuluak ez zituen jada garai bateko etsai?, bi emakumeei elkarri idazten utziz baina elkar ikusten ez; hala, bada, Maria Bibiana lasai zegoen, ahizparen eta Txaroren arteko bitartekaritzak maila bateko arazoak (moralak) zekarzkion arren, ez o... Zeren, baldin eta gauzak bere bidetik ateratzen baziren, bera hantxe egongo baitzen, balizko okerrak zuzentzeko eta berbideratzeko prest?, baina ez zegoen lasai; atea zaintzen egon behar izateak, gainera, baita Adaren barre txikiek ere, tentsio puntu bat erantsi behar zioten bere nerbio sistemari; afalordua ere gainean zuten?; esan nahi baita Maria Bibianak askoz arrazoi gehiago zituela lasai ez egoteko lasai egoteko baino:
|
|
|
eta halako keinua egin baitzuen, mesfidantzazkoa; halere, beste egun hartakoa nabarmena zen: nola zitekeen, izan ere, litroko botila astebetean ia hustea?, eta nola zitekeen likorearen maila hondotik bi hatzetara baizik ez egotea, baldin eta izebak ongi oroitzen bazuen berak ireki eta hasi zuela astebete lehenago?; horregatik errepikatu
|
zuen
izebak mesfidantzazko keinua; zerbait esatera zihoala zirudienean, baina, Adak, izebari keinua irakurri ziolako edo, aurrea hartu eta honela hitz egin zion, hatzaz ardo gozoaren maila seinalaturik:
|
|
|
Handik bi egunera, koilara zopetan bezala harrapatu
|
zuen
izeba Ernestinak Ada, Regina Noemiren zaintzapean utzita gero; Ada botilatik edaten ari zen, izeba bere ezkutalekutik, ate zirrikitutik zelatatzen zuen iloba, irten zenean, baita oihu egin ere:
|
|
|
Adaren oihu histerikoa, adibidez, zabua gelditzera behartu zuena; bere jarrera oldarkorra, Ada lurrera botatzera eta etzatera behartu zuena, baita haren gainean ipintzera ere,. Ez ukitu, ez ukitu, ez ukitu?!?,. Ixo, ixo, ixo!?; Domingo nerabea asmorik onenarekin ari zen, bere onera ekarri nahi baitzuen arreba, baina helmugara zeramàn bide ustezkoak bere goxokiak eskaintzen zizkion bidean zehar eta, helmugaz ahaztuta edo, goxokietan galtzen zen. Domingok arreba etzanarazi zuenetik ama etorri bitarteko eszenak hamazazpi segundoko iraupena izan zuen, balizko kronometro batek zehatz mehatz islatuko zuenez?; goxoki haien artean, gainera, bazegoen bat, neurona guztiak iratzartzen zizkiona, haragiaren mugimendu ezin atseginago batean: atsegin zuen amaren magala, atsegin
|
zuen
izeba Ernestinaren magala, atsegin zuen Rakel neskamearen magala, atsegin zituen munduko emakume guztien magal guztiak, beharbada?, baina ez zuen egundaino halakorik nabaritu bere baitan, ez hain era indartsuan eta basatian behintzat: horregatik sentsazio hura, lotan zuèn zerbait orduantxe piztu balitzaio bezala, plazer iturri oparoak baitziren, antza, indarra eta sexua, sexua eta indarra, Domingok ez baitzuen epe labur hartan besterik sentitu; arraren indar indartsua eta emearen indar indargabea, indarrez hustutako indarra, indarra bera baino indartsuagoa izan zitekeena:
|
|
|
Baina Adak kontatuko zizun? , esan
|
zuen
izeba Ernestinak.
|
|
|
Eta gaur beste uso bat izan du, jakina? , esan
|
zuen
izebak, zeinak, Maria Bibianari begira paratzen zela, honela jarraitu baitzuen?: Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu; eta Jainkoa estutzen baduzu, Jainkoak estutuko zaitu; horregatik esan nizun orain dela hiruzpalau aste ez zaizkizula Mercedes bezalako lagunak komeni; Mercedes neska ona izango da, oso ona, hori ez dizut ukatuko, baina zuri ez zaizu jende estua komeni.
|
|
|
–Ixo! , moztu
|
zuen
izebak, arestian baino irmoago eta haserreago, frai Millanek izeba Ernestina mozten zuen bezala, komentuan zegoèn garaian bere eskrupuluekin joaten zitzaionean?. Susmoa baitut aita espiritualak ez zaituela kale estuan jarri, kale itsuan baizik, eta hara:
|
|
|
–Eta Bibik salatuko ez bazaitu, nik ere eman dizut, bada, noizbait postrea, ezta, Ada? , esan
|
zuen
izeba Ernestinak, ilobari irri bihurri bezain konplize bat arteztuz.
|
|
|
– eutsi ezean?; izan ere, jende guztiak esaten
|
zuen
izeba Ernestina santa bat zela, apala, argia eta eskuzabala, baina izeba Ernestina Regina enean bizi zen, eta Regina eneari eusteko borroka latzak egin behar zituzten bai berak eta bai aitak ere fabrikan: esan nahi baita otso bat bezala jokatu behar zuela, ez al zen adierazgarria orbetarren armarria ere, Teofilo Mariaren irudimenak esanahi sinbolikoz beteta ikusi behar zuena, zeren bi otsok eusten baitzioten zuhaitz bati, aitak eta biek fabrikari eusten zioten bezala??, beste batzuk ebanjelioaren espirituaren arabera bizi zitezen, ardiak bezala; horregatik esan zizkion, ausaz, aitak hitz haiek, Teofilo Mariari buru buruan sartuta geratu zitzaizkionak:
|
|
|
–Emakumea erdibitzen duen odola Jainkoak emakumearen aurka jaurtitako madarikazioa da, deabruak paradisuan engainatu zuelako, gogoratu bestela Bibliako Hasierako liburuan Ebaren eta sugearen artean gertatua?, orduan ere harri bihurtua gelditu baitzen izeba Ernestina. Geroztik, baina, emakumearen berezko erruduntasun balizkoari buruzko bestelako interpretaziorik ere entzun ahal izan
|
zuen
izebak, hala nola frai Millan komentuko kapilauarena, lekaimeei zuzendutako sermoitxo batean: –Egia da sugeak Eba engainatu zuela, baina egia da, halaber, Ama Birjinak deabruaren burua zapaldu zuenetik, guztiz aldatu zirela gauzak, halako eran, non, geroztik, Ama Birjinak ilargi puska distiratsu bat baitu zutoin eta idulki, emakumearen emetasunaren sinboloa ere badena, zeren emakume guztiak baitzarete Jainkoaren ilargi izateko deituak, milaka eta milaka ilargi betek egin dezaten denboraren gauean dir dir??.
|
|
|
Beste hitz bat behar
|
zuen
izebak, beste makulu bat; bere nora ezean, ordea, hitz bera errepikatu zuen:
|
|
|
Hain ikaragarriak, gaiztoa bezain ez osasuntsua behar zuen Domingoren desioak, eskatzen ari ez zitzaion, bada, berari (izebari) anaia anormal bat, azken batean!?, non, istantean, beste ikaragarrikeria batekin erantzutekotan egon baitzen, eskua ere altxatu zion izebak, errieta egitera balihoakio bezala?, mutilak muga guztiak hautsi zituela-eta; nola erantzungo zion, baina, horrela bere iloba kuttunari? Beste ikuspuntu batetik, gainera, eskua jaitsi eta guztiz eztitu
|
zuen
izebak bere begitartea?, ikaragarriak bezain inozenteak ziren ilobak ahoskatutako hitzak, ikusi besterik ez zegoen zer aurpegi jarri zion Domingok, bere begirada xalo bezain tolesgabearekin errugabetasunaren irudia osatzen zuela. Nola esango zion, bada, izebak ezetz errugabetasunaren begirada ezin garbiagoari?
|
|
|
Domingok ulertzen
|
zuen
izebaren jarrera, borondaterik onenarekin esan baitzuen esatekoa, baina, aldi berean, ez zuen ulertzen, eta halaxe jakinarazi zion izebari:
|
|
|
–Aitaren eta Semearen?! , esan
|
zuen
izebak, hatz erakuslea kopetatik bularrera eramanik.
|
|
|
mirespen kutsu bat ere bazuena, ilobari begiratzeko modu ezin nahasizkoak salatzen zuen?, hain ziren Domingok esandako hitzak ohiz kanpokoak; eta hain ziren xelebreak, non barre txiki bat ere egin baitzuen izebak: grazia egin ziolako egin zuen barre, jakina, baina barre txiki hark ere garbi uzten
|
zuen
izebaren jarrera, ilobarekiko barkaberatasunarekin lotua, harik eta barre txikiak bere bidea egin eta bere bidea agortu zuen arte, kezkari berriro leku eginez:
|
|
|
Hala, bada, kezkak haserre itxurako hartara eraman
|
zuen
izeba, baina Domingok ez zuen izeba haserre ikustea atsegin: goza zezakeen besteen haserrealdiekin, gurasoenekin nahiz anai arrebenekin?, baina izebarenekin nekez, hain sentitzen zen haren sabeleko, haren sabelekoa ez zen arren; horregatik, ohe ertzetik altxatu, izebaren aulkira hurbildu, haren magalean eseri, eta honela esan zion, ikastetxean ikasi berri zuenaren ildotik:
|
|
|
Hala, bada, kezkak haserre itxurako hartara eraman zuen izeba, baina Domingok ez
|
zuen
izeba haserre ikustea atsegin: goza zezakeen besteen haserrealdiekin, gurasoenekin nahiz anai arrebenekin?, baina izebarenekin nekez, hain sentitzen zen haren sabeleko, haren sabelekoa ez zen arren; horregatik, ohe ertzetik altxatu, izebaren aulkira hurbildu, haren magalean eseri, eta honela esan zion, ikastetxean ikasi berri zuenaren ildotik:
|
|
|
Domingok Benjamin Mariari egindako ezkutuko bisita hari beste batzuk jarraitu zitzaizkion, izeba Ernestinarekin aurretik hitzartutakoak guztiak; Domingoren jarrerak harritu egiten
|
zuen
izeba Ernestina, alde batetik, baina ez bestetik, mutila halakoa izan baitzen txikiagotan ere; izebak hiriko jaietan besoetan hartu zuèn eguna oroit zezakeen, adibidez, erraldoiak eta buruhandiak bidera atera zitzaizkienean, txistu danbolinen konpasean; baina Domingo ez zen izutu, begiak gero eta zabaltzenago bazituen ere, edo izutu egin zen, bai, baina erraldoiek eta buruhandiek sorrarazten ziotèn lilura izuaren estalgarri gertatzen zitzaion, ez erabat, beharbada, baina bai zati handi batean, halako moldez, non Domingok ez baitzuen, beste haur gehienek bezala, ez intziri ez deiadar egiten, ez negar murrin eta ez malko jario; interpretazio orotatik harat, ordea, Domingok berak aitortzen zuen gero hura, zeren, galdetzen zietenean etxeko lau mutilei zer izan nahi zuten handitan, Teofilo Mariak baieztatzen baitzuen:
|
|
|
Eta orduan, jaioterriko elizak gordetzen zuèn Ama Birjinaren diptiko hura gogoratu zitzaion, ausaz, lehen ataltzat Ama Birjina Doloretako bat zuena, semearen gurutziltzaketari lotua, eta bigarren ataltzat aintzazko bat, piztuerari lotua: ...ta errealitate bakar bat, bakardadeak gurutziltzatua zirudienak bai baitzuen, antza, bere bakardadea transzenditzeko modurik, edo komunikatzeko modurik, bestela esanda, hitza intziri mingarri bihurtu baitzen, bai, noizbait, baina baita irri pozgarri ere beste noizbait, intzirien erdian eta intzirien ondoan are irriago bihurtzen zena, kontraste hutsez; horregatik, bere itsusian, ezin ederrago ikusi
|
zuen
izeba Ernestinak haurra, munduko haurrik ederrena ere iruditu zitzaion, agian, haurraren gero eta amago sentitzen zen heinean?, eta horregatik, halaber, mugarri bat bezala sentitu zuen une hura, esperantzarik gabeko bakarrizketa batekin hasi zenak elkarrizketarik esperantzatsuenaren fruitu oparoa jaso balu bezala.
|
|
|
–Banengoen, bada! , esan
|
zuen
izebak aire etsi batez; jarraian, baina, begiak berriro zorrozu eta eskuak kementsu aurreratzen zituela, erantsi zuen?: Nik ez dakit zer egingo lukeen Santa Teresitak, baina nik bai, badakit zer egiten dudan, zuk ere badakizu.
|
|
|
Nahi baduzue, oraintxe joan gaitezke: datorrela nahi duena, eta Domingok etxerako bidea hartu zuen, kezkatsu bai, ez baitzekien nola hartuko
|
zuen
izeba Ernestinak, baina baita esperantzatsu ere: nola ez zion barkatuko izeba Ernestinak, izan ere, hutsa, baldin eta Domingok, ordainean, anai arreba guztiak?
|
|
|
–Ederki esaten
|
zuen
izeba Eugenik: sukalde batean emakume bat gutxiegi eta bi gehiegi.
|
|
|
Egoera hartan, beste kasu bat zen izeba Ernestinarena, hura baitzen, itxura batean, pozik ez zegoen bakarra; aldiz, triste eta goibel zegoen, bihotzean oinazezko ezpata bat sarturik, hainbat koadrotako Dolorosa sufrituen antzera; izan ere, urte erdiz bizi izan zen haurrarekin; zuèn guztia eman zion, bere berezko ama balitz bezala; haurrak inoiz eman izan ziòn nazka muxurik eta besarkadarik samurrenetan urtzen ahalegindu zen, ahalegindu ez ezik lortu ere bai noizean behin? eta, hura guztia gutxi bazen, irri batzuk ere atera zizkion ustez irri egiten ez zekienari; horregatik behar
|
zuen
izeba Ernestinak triste, horregatik goibel; baina bazen beste zerbait: izebak, izan ere, ez zuen onartzen nola egin zuten haurraren ehorzketa, ez prozedura eta ez moduak; onartzen zuen haurraren istripua, onartzen zuen haurraren heriotza, baina ez ezkutuan bizi izan zena etxetik ezkutuan eramateko erabakia, hagitzez ere gehiago merezi baitzuen zoritxarreko haurrak:
|
|
|
–Hau ez da hitz egiteko garaia! , esan
|
zuen
izebak kementsu, haurra besoetan hartu eta odol haria sehaskako maindire batez lehortzen zion bitartean?. Zoaz, eta egin lehenbailehen zeure egitekoa, Domingo!
|
|
|
–Behin aterako gelatik, eta horratx? , esan
|
zuen
izeba Ernestinak ahapeka, haurraren gorpua sehaskan ipini eta kopetan muxu amoros bat ematen ziola, masailetan behera malko bana irrist.
|
|
|
guztia ikusten zuen: ikusi zuen Maria Bibianak zer errealismorekin eman zuen segundo batzuk lehenago esplikazioa, Drakulak bera bortxatu balu bezala; ikusi
|
zuen
izeba Bittoriren keinu nabarmena, Maria Bibianaren esplikazioak goragalea eman balio bezala; entzun zuen Domingoren inpertinentzia, Bittoriri are keinu nabarmenagoa eragin ziona, izerdi hotza sentitzerainokoa, antza, hain zuen zurbil aurpegia, kare geruza batek estalia bezala; hura guztia ikusi eta entzun zuen, bai, Nazario Orbek, eta orduan, semeari merezi zuèn zaplaztekoa emateko asmotan, mutu... baina orduan, halaber, beste gauza bat ikusi zuen, agidanean, hura lezio labur magistral bat emateko abagunea izan baitzitekeen inondik ere, berak. Nazario Orbek?
|
|
|
Hain barruan nabaritu
|
zuen
izeba Ernestinak eta hain bere haragian Nazariok Domingori emandako kolpea, non istantean zutitu eta hiruzpalau pauso eman baitzituen, haurra sorosteko asmotan. Baina Reginarentzat ere gehiegi zen hura, ausaz, bera ere zutitu egin baitzen, zutitzearen keinu harekin Ernestinari bere adostasuna erakutsi nahian edo?
|
|
|
Domingok aurrera jarraitu behar
|
zuen
izebari buruzko iruzkinarekin, baina begiak ere zabalik zituen, eta hala, Ada eta Maria Bibiana etxetik irteten ikusi zituenean, korrika zetozen biak, Ada aurretik?, isildu egin zen; gero, besoak zabaldu eta erarik gozoenean besarkatu zuen Ada:
|
|
|
–Hemen dator etxeko erregina, esan
|
zuen
izeba Ernestinak.
|
|
|
nahiz eta bere bide hartan amona Ursula izan zuen oztopo, amona Ursula beti mintzatzen baitzen euskaraz, atera ere, halaxe ateratzen zitzaion, barru barrutik?, baita, denborarekin, gaztelaniaz ulertzera iritsi zenean ere: esan nahi baita Regina gogor saiatu zela Ursula beretakoa egiten, beti modu onean, nolanahi ere, Reginak bai baitzekien zer nolako balioa
|
zuen
izeba Ursulak Nazariorentzat, honek izugarri estimatzen baitzuen izeba, gurtu ere, gurtzen zuen, bere arrakastaren elementu ezinbestekotzat zuen neurrian?, alferrik; Ursula, izan ere, herriko, baserriko?
|
|
|
–Zeure etxean zaude, Domingo, eta eseri, esan
|
zuen
izebak.
|
|
|
Azkenean, mendian galdutako eta Donejakuerako bidean zegoèn ermita batean bildu ziren, hiritik hurbil, meza eta guzti; Teofilo Mariak programatutako ekitaldi hark haren izaerarekin lotua behar zuen, umetan bizi izandako beste une aintzatsu batzuk gogoan: ..., errudun usteak eta eskrupulu ustelak alboratuta, kontzientziaren ustezko akusazioei zuribideak nonahi aurkituz; izan ere," Ezpataz hiltzen duena ezpataz hiltzen da" esan zuen Jesusek, bai, baina nork uka zezakeen ezen kristautasunak nekez eutsiko ziola bi mila urteko etorkizun oparoari, hura bermatu zuèn ezpatari –excalibur ari? – eutsi ezean?; izan ere, jende guztiak esaten
|
zuen
izeba Ernestina santa bat zela, apala, argia eta eskuzabala, baina izeba Ernestina Regina enean bizi zen, eta Regina eneari eusteko borroka latzak egin behar zituzten bai berak eta bai aitak ere fabrikan: esan nahi baita otso bat bezala jokatu behar zuela –ez al zen adierazgarria orbetarren armarria ere, Teofilo Mariaren irudimenak esanahi sinbolikoz beteta ikusi behar zuena, zeren bi otsok eusten baitzioten zuhaitz bati, aitak eta biek fabrikari eusten zioten bezala? –, beste batzuk ebanjelioaren espirituaren arabera bizi zitezen, ardiak bezala; horregatik esan zizkion, ausaz, aitak hitz haiek, Teofilo Mariari buru buruan sartuta geratu zitzaizkionak:
|
|
|
Nazario Orbek mahaia presiditzen zuen eta, zegoèn lekutik –zelatan jartzen zenean, ohi baino maizago heltzen zion biboteari– guztia ikusten zuen: ikusi zuen Maria Bibianak zer errealismorekin eman zuen segundo batzuk lehenago esplikazioa, Drakulak bera bortxatu balu bezala; ikusi
|
zuen
izeba Bittoriren keinu nabarmena, Maria Bibianaren esplikazioak goragalea eman balio bezala; entzun zuen Domingoren inpertinentzia, Bittoriri are keinu nabarmenagoa eragin ziona, izerdi hotza sentitzerainokoa, antza, hain zuen zurbil aurpegia, kare geruza batek estalia bezala; hura guztia ikusi eta entzun zuen, bai, Nazario Orbek, eta orduan, semeari merezi zuèn zaplaztekoa emateko asmotan, mutu... seme alabak behar bezala haztea eta heztea bere eginbeharra eta bere obligazioa zen, azken batean!
|
|
|
Beste hitz bat behar
|
zuen
izebak, beste makulu bat; bere nora ezean, ordea, hitz bera errepikatu zuen:
|
|
|
Nahi baduzue, oraintxe joan gaitezke: datorrela nahi duena –eta Domingok etxerako bidea hartu zuen, kezkatsu bai, ez baitzekien nola hartuko
|
zuen
izeba Ernestinak, baina baita esperantzatsu ere: nola ez zion barkatuko izeba Ernestinak, izan ere, hutsa, baldin eta Domingok, ordainean, anai arreba guztiak... edo baten batzuk gutxienez (Ada, Maria Bibiana eta Gabino, adibidez) Benjamin Mariaren lagun egitea lortzen bazuen!
|
|
|
Hain barruan nabaritu
|
zuen
izeba Ernestinak eta hain bere haragian Nazariok Domingori emandako kolpea, non istantean zutitu eta hiruzpalau pauso eman baitzituen, haurra sorosteko asmotan. Baina Reginarentzat ere gehiegi zen hura, ausaz, bera ere zutitu egin baitzen, zutitzearen keinu harekin Ernestinari bere adostasuna erakutsi nahian edo... senarrak semeari emandako tratuaren ezpatak amatasunaren koraza zulatu eta bera ere sabelean sastatu balu bezala.
|
|
|
Domingok Benjamin Mariari egindako ezkutuko bisita hari beste batzuk jarraitu zitzaizkion, izeba Ernestinarekin aurretik hitzartutakoak guztiak; Domingoren jarrerak harritu egiten
|
zuen
izeba Ernestina, alde batetik, baina ez bestetik, mutila halakoa izan baitzen txikiagotan ere; izebak hiriko jaietan besoetan hartu zuèn eguna oroit zezakeen, adibidez, erraldoiak eta buruhandiak bidera atera zitzaizkienean, txistu danbolinen konpasean; baina Domingo ez zen izutu, begiak gero eta zabaltzenago bazituen ere... edo izutu egin zen, bai, baina erraldoiek eta buruhandiek sorrarazten z... " Nik aita bezalakoa izan nahi dut!"; Damasok ez zuen ezer esaten, edo besagainak altxatzen zituen, keinu axolagabe batean; Gabinok, berriz, bazirudien ez zuela hazi nahi, hain zegoen gustura, antza, bere zibarekin edo bere marrazkiekin; Domingok, baina, hitzetik hortzera erantzuten zuen izaki fantastiko bat izan nahi zuela, berdin zitzaion Erpurutxo edo jaietan ateratzen zirèn erraldoi haietako bat.
|
|
|
Eta orduan, jaioterriko elizak gordetzen zuèn Ama Birjinaren diptiko hura gogoratu zitzaion, ausaz, lehen ataltzat Ama Birjina Doloretako bat zuena, semearen gurutziltzaketari lotua, eta bigarren ataltzat aintzazko bat, piztuerari lotua: ...ta errealitate bakar bat, bakardadeak gurutziltzatua zirudienak bai baitzuen, antza, bere bakardadea transzenditzeko modurik, edo komunikatzeko modurik, bestela esanda, hitza intziri mingarri bihurtu baitzen, bai, noizbait, baina baita irri pozgarri ere beste noizbait, intzirien erdian eta intzirien ondoan are irriago bihurtzen zena, kontraste hutsez; horregatik, bere itsusian, ezin ederrago ikusi
|
zuen
izeba Ernestinak haurra –munduko haurrik ederrena ere iruditu zitzaion, agian, haurraren gero eta amago sentitzen zen heinean–, eta horregatik, halaber, mugarri bat bezala sentitu zuen une hura, esperantzarik gabeko bakarrizketa batekin hasi zenak elkarrizketarik esperantzatsuenaren fruitu oparoa jaso balu bezala.
|
|
|
Goraldiari, baina, beheraldia jarraitu zitzaion –ardo gozoaren asealdiari ajealdia–; esan nahi baita Ada gero eta edariaren mendekoago egin, eta altxorra gordetzen zuèn armairurako bidaiatxoak aniztu eta ugaritu zituela, zaintzaileen edozein deskuidu aprobetxatuz; hasieran, kontuz ibiltzen zen, izebak igar ez ziezaion, baina izeba, jakina, egun batean ohartu egin zen; egun batzuk lehenago ere ohartu zen, beharbada, eper errearen saltsari ardo gozoa eransterakoan botilari begiratu –Blanca sukaldaria lagun– eta halako keinua egin baitzuen, mesfidantzazkoa; halere, beste egun hartakoa nabarmena zen: nola zitekeen, izan ere, litroko botila astebetean ia hustea?, eta nola zitekeen likorearen maila hondotik bi hatzetara baizik ez egotea, baldin eta izebak ongi oroitzen bazuen berak ireki eta hasi zuela astebete lehenago?; horregatik errepikatu
|
zuen
izebak mesfidantzazko keinua; zerbait esatera zihoala zirudienean, baina, Adak, izebari keinua irakurri ziolako edo, aurrea hartu eta honela hitz egin zion, hatzaz ardo gozoaren maila seinalaturik:
|
|
|
Handik bi egunera, koilara zopetan bezala harrapatu
|
zuen
izeba Ernestinak Ada, Regina Noemiren zaintzapean utzita gero; Ada botilatik edaten ari zen, izeba bere ezkutalekutik –ate zirrikitutik zelatatzen zuen iloba– irten zenean, baita oihu egin ere:
|
|
|
–Zeure etxean zaude, Domingo, eta eseri –esan
|
zuen
izebak.
|
|
|
Izan ere, zuk zer dakizu, Adak atsoarekin karitatezko obra bat egin ez ote duen? Baina Adak kontatuko zizun... –esan
|
zuen
izeba Ernestinak.
|
|
|
Eta gaur beste uso bat izan du, jakina... –esan
|
zuen
izebak, zeinak, Maria Bibianari begira paratzen zela, honela jarraitu baitzuen–: Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu; eta Jainkoa estutzen baduzu, Jainkoak estutuko zaitu; horregatik esan nizun orain dela hiruzpalau aste ez zaizkizula Mercedes bezalako lagunak komeni; Mercedes neska ona izango da, oso ona, hori ez dizut ukatuko, baina zuri ez zaizu jende estua komeni.
|
|
|
–Ixo! –moztu
|
zuen
izebak, arestian baino irmoago eta haserreago, frai Millanek izeba Ernestina mozten zuen bezala, komentuan zegoèn garaian bere eskrupuluekin joaten zitzaionean– Susmoa baitut aita espiritualak ez zaituela kale estuan jarri, kale itsuan baizik, eta hara: nik ez dakit kale estutik pasa daitezkeenak asko edo gutxi diren, baina kale itsutik inor ez, hori seguru!
|
|
|
" urdanga lohi eta lizuna"! – irakurtzeko gai izan zirèn bi emakumek auskalo zer idatz ziezaioketen elkarri, ez zuen jakin ere egin nahi! Nahiz eta jakin nahi ez izateak halako jakin min berezia piztu behar zion, eta nahiz eta, kontrapuntu gisa, Maria Bibianak gogoan behar
|
zuen
izeba Ernestinak inoiz eman ziòn irakaspena –" Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu" –, erdibidea bilatzera bultzatu zuena, bide estutik ihesi –eskrupuluak ez zituen jada garai bateko etsai–, bi emakumeei elkarri idazten utziz baina elkar ikusten ez; hala, bada, Maria Bibiana lasai zegoen –ahizparen eta Txaroren arteko bitartekaritzak maila bateko ara... Zeren, baldin eta gauzak bere bidetik ateratzen baziren, bera hantxe egongo baitzen, balizko okerrak zuzentzeko eta berbideratzeko prest–, baina ez zegoen lasai; atea zaintzen egon behar izateak, gainera, baita Adaren barre txikiek ere, tentsio puntu bat erantsi behar zioten bere nerbio sistemari; afalordua ere gainean zuten...; esan nahi baita Maria Bibianak askoz arrazoi gehiago zituela lasai ez egoteko lasai egoteko baino:
|
|
|
–Banengoen, bada! –esan
|
zuen
izebak aire etsi batez; jarraian, baina, begiak berriro zorrozu eta eskuak kementsu aurreratzen zituela, erantsi zuen–: Nik ez dakit zer egingo lukeen Santa Teresitak, baina nik bai, badakit zer egiten dudan, zuk ere badakizu.
|
|
|
–Eta Bibik salatuko ez bazaitu, nik ere eman dizut, bada, noizbait postrea, ezta, Ada? –esan
|
zuen
izeba Ernestinak, ilobari irri bihurri bezain konplize bat arteztuz.
|
|
|
Domingok aurrera jarraitu behar
|
zuen
izebari buruzko iruzkinarekin, baina begiak ere zabalik zituen, eta hala, Ada eta Maria Bibiana etxetik irteten ikusi zituenean –korrika zetozen biak, Ada aurretik–, isildu egin zen; gero, besoak zabaldu eta erarik gozoenean besarkatu zuen Ada:
|
|
|
–Hemen dator etxeko erregina –esan
|
zuen
izeba Ernestinak.
|
|
|
–Ederki esaten
|
zuen
izeba Eugenik: sukalde batean emakume bat gutxiegi eta bi gehiegi.
|
|
|
–Hau ez da hitz egiteko garaia! –esan
|
zuen
izebak kementsu, haurra besoetan hartu eta odol haria sehaskako maindire batez lehortzen zion bitartean– Zoaz, eta egin lehenbailehen zeure egitekoa, Domingo!
|
|
|
–Behin aterako gelatik, eta horratx... –esan
|
zuen
izeba Ernestinak ahapeka, haurraren gorpua sehaskan ipini eta kopetan muxu amoros bat ematen ziola, masailetan behera malko bana irrist.
|
|
|
...t koadrotako Dolorosa sufrituen antzera; izan ere, urte erdiz bizi izan zen haurrarekin; zuèn guztia eman zion, bere berezko ama balitz bezala; haurrak inoiz eman izan ziòn nazka muxurik eta besarkadarik samurrenetan urtzen ahalegindu zen, ahalegindu ez ezik lortu ere bai noizean behin... eta, hura guztia gutxi bazen, irri batzuk ere atera zizkion ustez irri egiten ez zekienari; horregatik behar
|
zuen
izeba Ernestinak triste, horregatik goibel; baina bazen beste zerbait: izebak, izan ere, ez zuen onartzen nola egin zuten haurraren ehorzketa, ez prozedura eta ez moduak; onartzen zuen haurraren istripua, onartzen zuen haurraren heriotza, baina ez ezkutuan bizi izan zena etxetik ezkutuan eramateko erabakia, hagitzez ere gehiago merezi baitzuen zoritxarreko haurrak:
|
|
|
" Emakumea erdibitzen duen odola Jainkoak emakumearen aurka jaurtitako madarikazioa da, deabruak paradisuan engainatu zuelako, gogoratu bestela Bibliako Hasierako liburuan Ebaren eta sugearen artean gertatua", orduan ere harri bihurtua gelditu baitzen izeba Ernestina. Geroztik, baina, emakumearen berezko erruduntasun balizkoari buruzko bestelako interpretaziorik ere entzun ahal izan
|
zuen
izebak, hala nola frai Millan komentuko kapilauarena, lekaimeei zuzendutako sermoitxo batean: " Egia da sugeak Eba engainatu zuela, baina egia da, halaber, Ama Birjinak deabruaren burua zapaldu zuenetik, guztiz aldatu zirela gauzak, halako eran, non, geroztik, Ama Birjinak ilargi puska distiratsu bat baitu zutoin eta idulki, emakumearen emetasunaren sinboloa ere badena, zeren emakume guztiak baitzarete Jainkoaren ilargi izateko deituak, milaka eta milaka ilargi betek egin dezaten denboraren gauean dir dir...".
|
|
|
Adaren oihu histerikoa, adibidez, zabua gelditzera behartu zuena; bere jarrera oldarkorra, Ada lurrera botatzera eta etzatera behartu zuena, baita haren gainean ipintzera ere," Ez ukitu, ez ukitu, ez ukitu...!"," Ixo, ixo, ixo!"; Domingo nerabea asmorik onenarekin ari zen, bere onera ekarri nahi baitzuen arreba, baina helmugara zeramàn bide ustezkoak bere goxokiak eskaintzen zizkion bidean zehar eta, helmugaz ahaztuta edo, goxokietan galtzen zen –Domingok arreba etzanarazi zuenetik ama etorri bitarteko eszenak hamazazpi segundoko iraupena izan zuen, balizko kronometro batek zehatz mehatz islatuko zuenez–; goxoki haien artean, gainera, bazegoen bat, neurona guztiak iratzartzen zizkiona, haragiaren mugimendu ezin atseginago batean: atsegin zuen amaren magala, atsegin
|
zuen
izeba Ernestinaren magala, atsegin zuen Rakel neskamearen magala –atsegin zituen munduko emakume guztien magal guztiak, beharbada–, baina ez zuen egundaino halakorik nabaritu bere baitan, ez hain era indartsuan eta basatian behintzat: horregatik sentsazio hura, lotan zuèn zerbait orduantxe piztu balitzaio bezala, plazer iturri oparoak baitziren, antza, indarra eta sexua, sexua eta indarra, Domingok ez baitzuen epe labur hartan besterik sentitu; arraren indar indartsua eta emearen indar indargabea, indarrez hustutako indarra, indarra bera baino indartsuagoa izan zitekeena:
|
|
|
Hain ikaragarriak –gaiztoa bezain ez osasuntsua behar zuen Domingoren desioak, eskatzen ari ez zitzaion, bada, berari (izebari) anaia anormal bat, azken batean! –, non, istantean, beste ikaragarrikeria batekin erantzutekotan egon baitzen –eskua ere altxatu zion izebak, errieta egitera balihoakio bezala–, mutilak muga guztiak hautsi zituela-eta; nola erantzungo zion, baina, horrela bere iloba kuttunari? Beste ikuspuntu batetik, gainera –eskua jaitsi eta guztiz eztitu
|
zuen
izebak bere begitartea–, ikaragarriak bezain inozenteak ziren ilobak ahoskatutako hitzak, ikusi besterik ez zegoen zer aurpegi jarri zion Domingok, bere begirada xalo bezain tolesgabearekin errugabetasunaren irudia osatzen zuela... Nola esango zion, bada, izebak ezetz errugabetasunaren begirada ezin garbiagoari?
|
|
|
Domingok ulertzen
|
zuen
izebaren jarrera, borondaterik onenarekin esan baitzuen esatekoa, baina, aldi berean, ez zuen ulertzen, eta halaxe jakinarazi zion izebari:
|
|
|
–Aitaren eta Semearen...! –esan
|
zuen
izebak, hatz erakuslea kopetatik bularrera eramanik.
|
|
|
beldurra iturburu zuèn kezka, belaunaldiz belaunaldi transmititua, ausaz, gizakiak gizakia lehen aldiz kondenatu zuenetik –historia liburuen aurreko inkisiziotik, beraz–, zergatik... eta besteak desberdin pentsatzen zuelako; izebaren kezkari, baina, beste sentimendu bat gainjarri zitzaion, harridurazkoa... mirespen kutsu bat ere bazuena –ilobari begiratzeko modu ezin nahasizkoak salatzen zuen–, hain ziren Domingok esandako hitzak ohiz kanpokoak; eta hain ziren xelebreak, non barre txiki bat ere egin baitzuen izebak: grazia egin ziolako egin zuen barre, jakina, baina barre txiki hark ere garbi uzten
|
zuen
izebaren jarrera, ilobarekiko barkaberatasunarekin lotua, harik eta barre txikiak bere bidea egin eta bere bidea agortu zuen arte, kezkari berriro leku eginez:
|
|
|
Hala, bada, kezkak haserre itxurako hartara eraman
|
zuen
izeba, baina Domingok ez zuen izeba haserre ikustea atsegin: goza zezakeen besteen haserrealdiekin –gurasoenekin nahiz anai arrebenekin–, baina izebarenekin nekez, hain sentitzen zen haren sabeleko, haren sabelekoa ez zen arren; horregatik, ohe ertzetik altxatu, izebaren aulkira hurbildu, haren magalean eseri, eta honela esan zion, ikastetxean ikasi berri zuenaren ildotik:
|
|
|
Hala, bada, kezkak haserre itxurako hartara eraman zuen izeba, baina Domingok ez
|
zuen
izeba haserre ikustea atsegin: goza zezakeen besteen haserrealdiekin –gurasoenekin nahiz anai arrebenekin–, baina izebarenekin nekez, hain sentitzen zen haren sabeleko, haren sabelekoa ez zen arren; horregatik, ohe ertzetik altxatu, izebaren aulkira hurbildu, haren magalean eseri, eta honela esan zion, ikastetxean ikasi berri zuenaren ildotik:
|
|
|
gaztelania hutsean, alegia... nahiz eta bere bide hartan amona Ursula izan zuen oztopo, amona Ursula beti mintzatzen baitzen euskaraz –atera ere, halaxe ateratzen zitzaion, barru barrutik–, baita, denborarekin, gaztelaniaz ulertzera iritsi zenean ere: esan nahi baita Regina gogor saiatu zela Ursula beretakoa egiten –beti modu onean, nolanahi ere, Reginak bai baitzekien zer nolako balioa
|
zuen
izeba Ursulak Nazariorentzat, honek izugarri estimatzen baitzuen izeba... gurtu ere, gurtzen zuen, bere arrakastaren elementu ezinbestekotzat zuen neurrian–, alferrik; Ursula, izan ere, herriko –baserriko– emakume bat zen, bertan erro sakonak bota eta sekula hiritartuko ez zena, halako eran, non berehala aurkitu baitzuen Regina enean ere bere tokia eta bere zeregina, lorezainaren a... utz iezadazu arrosak eta zaintzen, aspertuko naiz etxe honetan bestela...," Lupus" izeneko etxeko txakurraren ardura ere –baserriko txakur bera zen, Nazariok herritik ekarri zuena eta biziki estimatzen zutena," latina ere bazekielakoan" – bere gain hartzen zuen bitartean.
|
|
2010
|
|
|
Biharamunean ama eraman
|
zuen
izebak bere gelara; amak, izebak eta hirurok elkarrekin gosaldu genuen, eta orduan azaldu zion izebak amari berarekin hitz egiteko gogoa,, bakarka, ahal bada, hobe?; amak halako keinu axolagabe bat egin zuen, izebak esandakoa berdin balitzaio bezala; gero, ordea, izebaren gelarantz abiatu ziren biak; nik banekien, bai, zertara zihoazen, eta orduan, neurrigabeko jakin mina nitaz nagusiturik, haien... –Nola nahi duzu nik arrosario euriarena sinestea??
|
|
|
–Nola nahi duzu nik arrosario euriarena sinestea?? esan
|
zuen
izebak;. Hamaika bider esan dizut Pagoagara joateko, baina belarri batetik sartzen zaizuna bestetik ateratzen zaizu; Pagoagan gertatzen dena ulertzeko Pagoagan egon beharra baitago, adixkidea!?;. Ados. Pentsa dezagun arrazoi duzula, eta Ama Birjinaren grazia eta bedeinkazioa jaso dituzula.
|
|
|
Izan ere, ongi ulertzen nuen itsusi den ahatea ederra izan zitekeela zisnearentzat, baldin eta ahatea zisnea bazen, baita itsusi den zisnea ederra izan zitekeela ahatearentzat ere, baldin eta zisnea ahatea bazen?. Bakoitzak bere aldekoak atsegin? esaten
|
zuen
izebak?, baina Benjamin Mariak sortzezko gaixotasuna zuen, eta gaixotasunak eragozten zion ahate itsusia zenari zisne ederra izateko posibilitatea, baita zisne itsusia zenari ahate ederra izatekoa ere, munstro bat baizik ez zenak, nik ez nuen ikusi, baina ederki oroitzen dut Adaren aurpegia, Benjamin Maria aipagai genuen bakoitzean!?
|
|
|
Eta orduan?. Koittaduak?!? esan
|
zuen
izebak istant bat lehenago, begietatik malko isil bakan batzuk zerizkiola?, bakardadeak gainezka egin zidalako, baita arreba izeben negarrak negar eragiten zidalako ere, negarrez hasi nintzen ni ere: hasi ez beste, baina, Teofilo Mariak, mezuaren irakurketa orduantxe amaitu zuenak eta zeloen mende behar zuenak, anai arreben balizko heroitasunaren berri jakin ondoren?
|
|
|
galdetu zidan; eta ni barrez eta barrez hasi nintzen, jakin ez itxura egiteagatik, edo negar egiten ez jarraitzeagatik, edo benetan barre egiteagatik, gauari eguna darraion bezala negarraldiari barrealdia baitarraio uste ez dugunean ere, Mendik eta Sasik intzirietatik pozezko zaunketara egiten zuten bitartean;. Nik negarrez ari zirela esango nuen, bada?? esan
|
zuen
izebak mesfidati, berriro etxera eginik.
|
|
|
besoetan hartuko nuen orduan ama bera, aukerarik izan banu, berak panpina hartzen zuen bezala, zin degizut, Damaso, hain iruditu zitzaidan ama izaki ahul ezdeus bat, tximeleta hauskor bat aire zabalean, errukarri bezain maitagarria?; gero, neskameetako bat bat batean egongelan sartu, eta halaxe mintzatu zen, urduri: . Jakitegiko atea zabalik ikusi dut, eta??;. Zaude isilik, Gema, Regina haurra lotaratzen ari da eta??, moztu
|
zuen
izebak; amak, berriz, haserre begiratu zion neskameari, eta hura joan ahala berriro lotaratu zuen panpina;. Nik ez dakit nola izan den. Gaur gauez lo gutxi egin dut, eta horregatik, beharbada, bazkalondoan sofan eseri bezain pronto lotan gelditu naiz.
|
|
|
gorabehera haiek, azkenean, ahal bezala bideratu bagenituen ere?. Hilei bakea!? esan
|
zuen
izebak?; hantxe, baina, oztopo harri bera berriro gure harremanen bide erdian?! Jarraian, gainera, aitak kopa eskuan hartu, eta halaxe esan zuen sutsu:
|
|
|
–Zu, beraz, ez zara ongiaren garaipenaz pozten, izeba; zu, beraz, gorriengandik hurbilago zaude, gurutzada honetan bizia eman duten martiriengandik baino; zuk, beraz, gure etxeko ardi beltzekin bat egiten duzu, orbetar zintzoon aurka; zu, beraz??. Teofilo Maria bere erretolikarekin jarraitzera zihoan, baina hantxe moztu
|
zuen
izebak, ez haserre baina bai gauzak bere lekuan jarri nahian: –Barka, baina nik ezin ditut Ada eta Domingo ahaztu?.
|
|
|
–Zu ere egon al zara??, eta nik ezetz erantzun nion, inoiz joatekotan, nahiago nuela bakarrik, Domingorekin bakarka hitz egiteko kontu batzuk nituela-eta?;. A zer sagu parea daukagun etxean, Gabino, eta gu konturatu gabe?!? esan
|
zuen
izebak gero, irribarretsu; eta, irria ezpainetatik ezabatu eta begiak harriduraren ertzean jarriz, gehitu zuen: –Ni ere ibili nintzen portuan galdezka, eta Ianua Caeli a datorren astean itzuliko zela esan zidaten.
|
|
|
–Domingok hegan egin nahi zuen, eta ezin izan zuen, baina bere irrika hura barruan du, eta horregatik geratu zaio estu fabrika. Eta mundua ere estu geratuko zaio noizbait, eta mundua aldatu nahiko du orduan, ikusiko duzue??, bere iragarpena egin
|
zuen
izebak, betean asmatu zuena, derradan bide batez?, iragarpenarekin batera jarrera guztien nolabaiteko alferrikakotasuna agerian paratu nahi izan bazigun ere: –Baina mundua nekez aldatzen da, eta, aldatzen denean ere, bere baitara itzultzen da, pendulu bat bezala, lurreko zeru guztiak baitira lurrerako, mundua nola dagoen ikusi besterik ez duzue, baketik gerrara eta gerratik bakera.
|
|
|
–Aita eta Domingoren artean gerra bat dago, eta gu tartean??;. Jainkoagan ere sinesten duela esan dit, nik ez dakit nola??, erantsi nuen;. Jainkoaren bideak asmaezinak dira? esan
|
zuen
izebak;. Zera ere esan dit, bide bat hartu duela, eta bide hori bakarrik ibili nahi duela, ondorio guztiekin?, segitu nuen. –Mundua aldatu nahiko du, baina gizagaixoak ez daki nolakoa den mundua?, gaineratu zuen izebak;. Errezatu eta errezatu egin behar dugu Domingoren alde, ardi galduak etxerako bidea aurki dezan?
|
|
|
esan zuen izebak;. Zera ere esan dit, bide bat hartu duela, eta bide hori bakarrik ibili nahi duela, ondorio guztiekin?, segitu nuen. . Mundua aldatu nahiko du, baina gizagaixoak ez daki nolakoa den mundua?, gaineratu
|
zuen
izebak;. Errezatu eta errezatu egin behar dugu Domingoren alde, ardi galduak etxerako bidea aurki dezan, esan zuen Maria Bibianak;. Eta aitaren alde.
|
|
|
Pianoa gustatzen zaio? esan zidan; arrazoi
|
zuen
izebak, baina haren arrazoia entzun ahala, sekulako erretolika etorri zitzaidan burura era automatiko batean, ezin uler zitekeena neure egin nuèn mundutik baizik, Jainkoa eta Aberria bainituen ordurako neure izaeraren muin eta ardatz, errealitate banaezin baten antzera: –Ez, ez zaio gustatzen.
|