|
2000
|
|
|
Eta Pantzo Hirigarai baldin bada sukaldaria, askoz hobeto. Ea behin gertatu dena, berriro errepikatzen zaigun, eta, hortaz, euskaldun guztiok irabazle irteten garen, bai beraiek eta bai zain
|
gaituzten
Iparralde eta Hegoaldeko abertzale guztiok. Richar, presta ezazu bazkari hori lehenbailehen!
|
|
|
IPARRETARRAK erakundeak Udalbiltza bezalako Iparraldeko Bil tzarra sortzeko deia egin du Ildo barne aldizkariaren azken alean. Talde armatu honen aburuz, Iparraldeak berak erabaki behar
|
du
Iparraldeak zer leku beteko duen Euskal Herrian. IK k Udalbiltza onesten du eta Biltzarra izeneko egitura autonomoa sortu ondoren, bien arteko harremanak ontzat eman ere.
|
|
|
Batetik, estatuen existentzia dugu, horien mugezIpar Euskal Herria eta Hego Euskal Herria egitateak sorrarazten dituena. Bestetik, eraketa administratibo ezberdinak
|
ditugu
Iparraldean eta Hegoaldean, lehenean euskalherrialdeak beren osotasunean hartzen dituen egiturarik gabe, eta bigarrenean bi erkidego autonomiko ezberdinekin (Nafarroako Foru Komunitatea eta Euskal AutonomiaErkidegoa). Mailaketa honetatik lau egitate nagusi ezberdin eratortzen dira, EuskalHerriaren komunitate historiko eta kulturalaren gainean ezarriak:
|
|
|
Bere euskalduntasuna ez galtzeko aukerarik ba al
|
du
Iparraldeak?
|
|
|
Gure iritziz, Euskal Herria Atturri eta Ebrorenarteko lurraldea da. Momentu honetan instituzionalki hiru gunetan banaturik dago, alde batetik Erkidego Autonomikoa, bestetik Nafarroa eta beste aldetik oraindikkonfigurazio instituzionalik ez
|
duen
Iparraldea. Dena den, historiaren eraginez, aipatutako zatiketa instituzional horrez gain, zatiketa soziala eta kulturala erebadauzkagu.
|
|
2001
|
|
|
Armando Llanosek ikertu zuen, eta badirudi birpopulazio garaiko nekropoli bat dela, X. XI. mendekoa. Arabiarrak etorri zirenean, herri osoak ihes egin eta hustu egin zen; baina X. mendean arabiarrak Ebro utzi eta Duerora jo zuten, eta jendea (uste
|
dugu
iparraldetik) birpopulatzera etorri zen. Esaten denez Erramel izeneko arabar konte bat jarri zen bertan bizitzen, eta horregatik du izena" Remelluri":
|
|
|
–Gai horrekiko iritzi berezirik ez dut. Egoera zinez aldatzekotan nahiago
|
nuke
Iparraldea Amerikaren 52 estatu bilakatzea eskatzen bagenu!
|
|
2002
|
|
|
Esan bezala, bezperako bidea hartuko dugu lehenik, mugarriz mugarri. Ordubetean edo Binbaletako lepora iritsi eta ez
|
dugu
iparraldera joko atzoko bidetik; horren ordez, muga jarraituko dugu mendebalderantz, Xotako leporaino. Parez pare dugu Xardekagainaren tontorra (1.893 metroko gailur honi Barazea ere esaten diote Iparraldean); baina ekialdeko kresta nahiko konplikatua denez, gailurra eskuinean utzita, aurrera jarraitu dugu 247 mugarriraino, Utururdinetako leporaino.
|
|
2003
|
|
|
Tokiko 8:00etan (penintsulako 16:00etan), Fabianek 250 kilometro inguruko erdigunea zuen Bermudastik hegoaldera, 30,1 iparraldeko latitudean eta 65,3 mendebaldeko longitudean, Estatu Batuetako Urakanen Zentro Nazionalaren arabera (Miamin du egoitza). Meteorologoek azaldu zuten sistema erraldoiak, zentrotik 185 kilometrora hedatzen ziren urakan haizeekin, 27 kilometro orduko translazio abiadura
|
zuen
iparralderantz jotzen zuela. Adituek diotenez, Fabianek 13 zentimetro kubiko euri eragin ditzake Bermudetan, eta itsasertza ohiko mailatik gora 1,8 metro igo lezake.
|
|
2004
|
|
|
Narrazioa, saiakera eta antzerkia erabili ditu Itxaro Bordak Hirukon askapen borrokaren mistikari aurre egiteko orduan. Herriak bizi behar
|
dun
Iparraldean borroka armatuan murgildutako gazte batzuen bilakaera azaltzen du. Harpe ilunetik ateratzeko saioan dio uste duela Euskal Herriak mendeetan jasan eta jasanarazi duen bortizkeria politikoaren eritasunaren sendatzeko puntura helduak garela, eta Elpides antzerkian gerra handi eta gerra txikiko sofista solas ironikoa hedatzen du.
|
|
|
Zer inporta dio basurdeari alfa izatea? Basurdeak gauza bakarra daki, mundua zabala dela, eta mundu zabal horretako edozein tokitara alde egin dezakeela; nahi
|
badu
iparraldera, nahi badu hego, eki edo mendebaldera. Eta aukera hori daukala jakiteak izugarrizko poza ematen dio basurdeari, gu bezalako jende morroiak behin ere ezagutuko ez duen bezalakoa.
|
|
2005
|
|
|
Euskal eskola publikoa egitea dute helburu nagusi baina egungo sistema publikoak hainbat gabezia ditu Seaskakoen iritziz eta diru pribatuak finantzaturiko zentroa da. Hala ere, oztopo guztien gainetik, gogoak indar handia
|
du
Iparraldean eta ohiko hezkuntza programa eskaintzeaz gain, integrazioari ere garrantzia handia ematen diote Seaskan. Hari horretatik, ahalmen urriko ikasleak hezten dituzte.
|
|
2006
|
|
|
Guk uste dugu munduan dagoen pobrezia ez dela bizitzako kasualitateen kontua, baizik eta funtsean nazioartekoa den sistema bat, desberdintasun hori sortzen duena. Guk egiten dugun lanak, batetik, lankidetza proiektuekin du zerikusia, ekoizpen garapeneko proiektuen bidez, eta, bestetik, lan egiten dugun auzoetako bizigarritasuna berritu edo hobetzeko proiektuen bidez; gainera, eragin politiko handia
|
du
iparraldean. Merkataritzaren, zorraren eta garapenerako laguntza ofizialaren politikak aldatzen saiatzen gara, nazioarteko sistema bidezkoagoa lortzeko.
|
|
|
iparralderantz jotzea, lur berriak bereganatzea, Igarlearen izena eta hark aldarrikatutako benetako erlijio berdaderoa mundu ezagun guztian zabaltzea, eta, lan horri ekin bezain azkar, istiluak izan zituzten Eudon Handiarekin. Izan ere, Kordobako emir herriko musulman etorri berriek Eudon Handiaren lur baskoiak
|
zituzten
iparraldean.
|
|
2007
|
|
|
Alegia, estatu espainiarraren eta frantsesaren eragin hilgarria balaztatua eta leundua izan dela herri euskaldunaren bizimodua euskal egitura sozio-ekonomiko eta konpartimentu kultural autonomoenarabera eratua izan den neurrian. Horrela, egitura soziolinguistiko diglosiko horriesker, Euskal Herriaren hondakinak, Herri Euskaldunak, nola edo hala iraun ahalizan
|
duela
Iparraldean XX. mendeko tsunamiak jo eta errotik larrutu duen arte, etaHegoaldean jazarpen politikoak eta inbasio demografikoak azken arnasetan utziduen arte.
|
|
2008
|
|
|
Barnealdeko abertzaleen diskurtsoak ez du balio kostaldean. Eraikuntza nazionalak ez
|
du
Iparraldean lehentasunik, gure lehentasuna ezkerreko proiektu aurrerazalea eraikitzea da: etxebizitza, garapen iraunkorra, garraioa, sozial gaiak, kirola eta kultura, euskara barne.
|
|
|
Jakina, artean ez gara Miranderenganaino iritsi. Honengana iritsi baino lehenago ere izana
|
zuten
Iparraldean antzeko gertaerarik Jean Etxepare medikuarekin. Han ere zentsura nagusitu zen, zentsura morala.
|
|
|
Baina bide horrek, une batean, legalitatearen paretaren kontra jotzen du. Horren adibidea
|
badugu
Iparraldean, Laborantza Ganberarekin. Tresna bat eraiki dute, lanean hasi dira, eta legalitatearekin topo egin dute, eta auzitara eramanak dira.
|
|
2009
|
|
|
Uste
|
dut
Iparraldean edo Lapurdi aldean dugun dantzatzeko manera oso globala dela, hots gerriaren alde bat, adibidez eskuin aldea mugitzen da ber aldeko sorbaldarekin.... Hartzen bada haurraren garapena, hasten da xutitzen, gero alde guztia:
|
|
|
Izan ere, 2007ko urrian IPSOS Mediak Iparraldean eginiko inkestak hauxe ondorioztatu zuen: Euskal Irratiek 40.000 entzule
|
dituztela
Iparraldean, eta gehien entzuten den 2 tokiko irrati taldea dela haiena. Eremuka zatituta, hona hemen Euskal Irratien entzuleen ehunekoak67:
|
|
|
Eta, hain justu, halaxe izan zituen 2008ak ere: Esaera bat
|
badute
Iparraldean, hamahiru ilargiko urtea oso xelebrea izaten dela, eta ez dakit horrek helduko zion. Nik uste dut 2008a aparte hartu eta estudiatzeko moduko urtea izan dela, adierazi du erdi txantxetan.
|
|
|
Liberatuek Hegoaldean jarraitu ezean, ordea, borrokak ez zuen segidarik izango eta Organizazioak ospea eta sinesgarritasun guztia galduko zuen. Gauzak horrela, haietako egun batean, Maxi, Txiki eta Carlos Bilbora zetozela doscaballosean Areatzako itxialdi batetik, Maxik zera adierazi zion Carlosi, Txiki haurdun zegoela, baina, hala ere, ez
|
zutela
Iparraldera alde egiteko asmorik, eta klandestinitatean erdituko zela. Era una locura, claro, pero me conmovió tanto como la muerte de Txabi.
|
|
2010
|
|
|
Aspaldi honetan, esango nuke irudi osatuagoa
|
dudala
Iparraldeari buruz. Ezagutu ditut giro euskaldunetan ibiltzen direnak, ezagutu hango mugimendu kultural eta euskaltzalea, eta gutxiengo horrekin lotura berezi bat, anaitasun moduko bat, sentitu izan dut, dudarik gabe.
|
|
|
batetik, pasaeran doan zirkulazioak ekarpena egitea lor dezakegulako eta, bestetik, zirkulazio fluxuak banatzea lor dezakegulako. Orain dela urtebetera arte, Gipuzkoak aukera bakarra
|
zuen
iparraldetik hegoaldera joateko: N Orain bi dauzka.
|
|
|
Horrela, XVIII. mendeko Irurak bat lelotik Laurak bat izenekora pasatu zen eta, azkenik, Zazpiak bat era. Azken
|
hau
Iparraldean sortu zen, segidan Hegoaldera zabaltzeko, Lore Jokoen gai arrunta bilakatuz.
|
|
|
" Euskaraz ere.", euskaraz atera zelarik lehenago. Hobea zen Martinezek emanik, bizpahiru aldiz antzeztua
|
zuen
Iparraldean, elkarteei esker, eta denek, zaleok, bizpahiru aldiz ikusia. C-ra orduko, beraz, nehor ez zen azaldu, eta ondorioztatu zuten euskaldunen falta zela ez bazen deus euskaraz.
|
|
2011
|
|
|
Beranduago idatzitako beste artikulu batean Txillardegik aipatzen du txostena Hegoaldeko 80 euskaltzaleri bidaltzen zitzaiela (Txillardegi, 1992). Horrek esan nahi
|
du
Iparraldean 70 bat euskaltzale edota aditu zirela. Datua agian puztuta egon liteke.
|
|
|
Hori dela eta, litekeena da Mendebaldeko Antartikako izotz geruzaren kolapso orokorra gertatzea, Kanadako zelaien tamainako eskualde bat. Zientzialari horiek uste
|
dute
iparraldearen eta hegoaldearen arteko aldakortasunaren arrazoietako bat ozeanoetako uraren mugimendu motela dela, Ipar Atlantikotik, Hego Atlantikoan. “Munduko ozeanoak eta Hego hemisferioko zatiek inertzia askoz handiagoa dute, eta aldaketa motelago gertatzen da”, dio Marshallek.
|
|
|
Bergarako herriak Arrasatekoa epaituko du. Toberak tradizio handia
|
du
Iparraldean eta Lasarten ere urtero egiten dute. Debagoienera egokitzea erabaki du Bagarak.
|
|
2012
|
|
|
Saioa amaitzean, Chaneek bi orduko bidaia
|
du
iparraldera, Rungan ibaiaren ertzeko herri txiki batera.
|
|
|
Lurralde desorekaz gain, biztanleriaren zahartzea areagotzen ari da.Herritarren% 19k 65 urte baino gehiago ditu, eta proportzio hori EBkoa baino 1, 5puntu handiagoa da. Biztanleriaren zahartzea (horrek eragin berezia
|
du
Iparraldean, batez ere Zuberoan,% 25,6arekin) garrantzitsua da zenbait faktorerengatik, bainahemen aipatu behar dugu kolektibo hau dela Euskal Hiriaren diseinua gehien
|
|
|
Aurreko atalean esan dugu ez
|
genuela
Iparraldeari buruzko daturik, EuskalHerriaren osotasuna aztertzeko (gabezia etengabea fluxu instituzionalizatuetan); bada, atal honetan ere azterketa HEHri buruzkoa da soilik, Kontzertu eta HitzarmenEkonomikoaren espezifikotasunagatik, zeren horrek behartzen baitu Madrili kupobat ordaintzera urtean, Madrilek HEHri ematen diona alde batera utzita. HEHkEspainiako estatuarekin duen mendetasuna aztertzeko modurik garbiena bi lurraldehorien arteko fluxu ekonomiko garbiak aztertzea da.
|
|
|
Lehenengo blokeari dagokionez, aeronautikaren azpikontratak (horien artean, Dassault da enplegu bolumen handiena
|
duena
Iparraldean, 991 enplegurekin) mantendu egin dira, baina beheranzko joerarekin (2004az geroztik). Azpikontrataziosektorearen parte handi bat fabrikazio mekanikoaren eta erreminten fabrikazioarenenpresez osatuta dago(% 50).
|
|
|
Euskal Herriko motor ekonomikoa jarduera industriala da, kontuan hartutaharen pisua aldatu egiten dela eskualde batetik bestera. Gainera, alde batera utzibehar
|
dugu
Iparraldearen espezifikotasuna.
|
|
|
Poliziaren batek nortasun agiria eskatu izan didanean ere, espainiar nortasun agiria erakusten diot, nahiz eta diru zorroan gordeta daramadan Frantzian hiruhileko egonaldia baimentzen didan récépissé arrosa kolorekoa; Espainiako Poliziaren eskuetan jar ez nazaten igaro baimena. Pentsatu nahi
|
dut
Iparraldean kalean atxilo hartu eta mugan jartzen hasiak diren errefuxiatuak paperik gabe edo paperak iraungita dituztenak direla.
|
|
2013
|
|
|
Gaur begiratuta, uste dut nahiko inozoak izan ginela; orokorki diot. Uste
|
baikenuen
Iparraldean babestuak geundela. Baina gero, handik urte batzuetara, hilketak hasi ziren; hastapen hartan, Triple A, ATE, Batallon Vasco Español, eta gero berehala etorri zen GAL, zeinak denak gaindituko zituen.
|
|
|
Ez
|
ditut
Iparraldean iragan gertakari guziak aipatzen ahal, baina bost gai argitan ezarriko ditut: ikusgarrigintzaren alorrean, Hogei’ta programa kari sarituak izan diren bi sorkuntzak; Hamlet antzerki berria; arte garaikidearen inguruan antolaturiko sari eta topaketak; euskal zinemaren inguruko gogoetak; eta, azkenik, Alduden urteetan apailatzen duten kantu eta musika ekitaldiaren berezitasuna.
|
|
|
Orain arteko neurketen datuak eskuratu ditugu eta 7 cm-ko prezipitazioa izan dugu euria eta trumoia
|
dugu
iparraldean.
|
|
2014
|
|
|
Halaber, kontu handiz pentsatu behar da zein izen hartuko lukeen. Azken hamar bat urte horietako bilakaeraren arabera jarraituz gero, kezkatzeko arrazoiak
|
genituzke
Iparraldetik: EAEk gero eta protagonismo gehiago hartu du, eta Ipar Euskal Herria gero eta baztertuago edo ahantziago bezala dago, denen partetik.
|
|
|
Gure garaira berriro itzuliz, berrogeita hamarren hamarkadan Euskaltzaindiak batasunari buruz luzaro agertua zuen axolaga betasunak, batetik, eta bestetik seber Altube, Federiko Krutwig eta txillardegi bezalako euskaltzale nabarmenek politika konpro misoen ondorioz Hegoaldetik aldendu beharrak, hutsune ageria utzi zuten Hegoaldeko euskal kulturaren panorama berez aski tristean. Halere, txillardegik, frantziskotar gazteen Jakin taldeak, J.L. davantek, t. Monzonek eta beste euskaltzale batzuek jada batasunaren arazoa ongi barneratua
|
zuten
iparraldean, eta be ren kontutik hizkuntza batuaren aldeko urratsak egiten segitu zuten. Ahalegin horien emaitza sonatuena 1964ko Baionako bil tzarraren erabakiak izan ziren, Hegoaldean Jakin ek eta Zeruko> Argia-k laster argitaratuak, lau urte geroago Arantzazun hartuko zirenen aitzindari. nik ere ondo gogoan dauzkat erabaki haiek, eta irakurri nituenean, erabat interesgarri iruditu zitzaizkidala, bai eta zer nolako poza eman zidaten ere.
|
|
|
Nola ez, bailaratik, baina baita Gipuzkoako beste herrietatik, Bizkaitik eta Arabatik. Nafarroatik ere etorri izan omen da talderen bat edo beste, eta gogoan
|
du
Iparraldetik ere etorri zirela behin.
|
|
|
Ia maila berean, Hegoaldean ere, beraren iparra hegoaldeak izan behar duelako ustea, zuzenean esan ez arren, konturatu barik errepikatzen den mantra bat izan daiteke. Segi dezatela kantuan eta dantzan, trebeak baitira horretan, horixe da agian askok espero
|
dutena
Iparraldea deitzen dugun lurralde horretatik. Segi dezatela horretan, gorde dezatela gure tradizioa garai zaharretan legez, transmititu dezatela belaunaldiz belaunaldi, gero guk bertatik ikas ditzagun" pika eta ebats" pausoak, eta gu izan gaitezen hori berrituko duen hegoalde modernoa.
|
|
|
Xalbador ez da Urepeletik altxatu zen boza, baina Gipuzkoan punpaturik hona jin zen haren izena. Saioak (bertso jaia) ez du arrakasta sobera
|
ukan
Iparraldean orain arte, non ez den gai emaileari hurbil egon den giroan, Herria kazetan beren burua ezagutzen duten euskaltzaleen artean. Oraingo bertsolariek jendeekin kontaktua atxikitzen badute, lan bikoitz bati esker da.
|
|
|
Berriz aipatuko dugu. Uste
|
dut
iparraldean badirela casting ekin funtzionatzen diren taldeak eta besteak. Baina sorpresa handiena ez zen entseguetan izan, emanaldien ondotik baizik.
|
|
|
Iduritzen zait hori ezin dela gehiago soportatu, ezen Bretainian ba dituzte departamenduak eta eskualdea, Alsazian aipu da bi departamenduek lurralde bat osatzea; Korsikan badute estatuz bereziko instituzioa, Ipar Katalunia aipatzen delarik ardurenean ahanzten dugu badela 66 departamendua eremu hori hartzen duena. Eta guk hemen mementoko deus ere ez dugu, ez
|
dugu
Iparralde osoaren mailan politika batzuen kudeatzeko posibilitaterik. Uste dut hor dugula demokrazia pundu bat inportantea.
|
|
|
Orduan Euskal Herriko herriek deliberatzen badute lehentasuna emanez Iparraldearen egituratzeari, delibera dezakete orain herri elkargo baten egitea, nun gaitasunak inportanteak izaiten ahal diren, nun aitzin kondu inportantea izaiten ahal den. Orain arte baldintza politikoak ez baitziren mahai gainean bilduak, ez ginen gai erraiteko ahal
|
dugula
Iparraldea sortu gure baitarik. Orduan normal zen eskakizun bati lotzea eta galdegitea Parise, Bordele edo Paueri baimena eman zezaten Iparralde mailako egitura bati.
|
|
2015
|
|
|
Hurak ez du berea amaitu, baina ez dago lasai, eta lehenbailehen alde egin nahi duela igarri zaio, begiekin eta eskuekin egiten dituen mugimendu urdurietan. Martinen adiskideekin elkartu eta lehenbailehen itzuli nahi
|
du
iparraldera, bere maitearengana. Zopa katilua alde batera utzi eta alde egiteko asmoa azaldu dio amonari.
|
|
|
Errazago zen ere esplikatzea hautetsi eta giPragmatismoak eraman gaitu erradikaltasunera: inplikatu gara gureak ez ziren erabaki guneetan, eta horko esperientziak eman digu legitimitatea gune horietatik atera eta beste pauso bat emateko Euskal Herrian zarte osoari gure tresnak behar
|
genituela
Iparraldean gure laborantza berezia eta kalitatezkoa defenditzeko, laboraria, kontsumitzailea eta natura errespetatuko dituen laborantza iraunkorrari bultzada emateko. Esan liteke pragmatismoak eraman gaituela erradikaltasunera (azpimarratzen dut berriro:
|
|
|
Batita Boloki: Herri elkargo bakarra nahi ez dutenek hiru, lau edo bost herri elkargo nahi
|
dituzte
Iparraldean, bakoitza bere gobernagarritasuna eta fiskalitatearekin. Aipatzen dute herri elkargoek elgarrekin muntatzea sindikatu misto bat, elgarrekilan gai batzu eramaiteko.
|
|
|
Usaian bezala, herritar eta kanpotiar, jende alde ederra bildua zen, partida hauek arrakasta
|
baitute
Iparraldean.
|
|
|
G G: Confédération Paysanne sindikatuak bere kongresua apirilean egitekoa
|
du
Iparraldean, zer da helburua?
|
|
|
Erran gabe doa Latsako arduradunek jan edan mailan segurtatua ere zutela segida on bat. Ortzeguneko'' Tutak'' ikusgarriak ximiko batzu bota
|
ditu
Iparralde huntako auzapez zonbaiti buruz, Ortzi Murua bertsularia, Zirtzilak eta Burrunka hor zirela antzerkilarien laguntzeko. Arrakasta ona ere ortzirale eta larunbateko kantu eta dantza ikusgarriek publikoaren partetik, azpimarratzekoa bereziki larunbat aratsaldekoa Kiroletan, mundu bat bildu baita emana izan den ikusgarrian.
|
|
|
Hegoaldean, Kepa
|
dugu
Iparraldea hobekienik ezagutzen dutenetarik bat. Harritua izan da Eskualduna kazetan ikusi duelarik titulu hau gerla hasteaz:
|
|
2016
|
|
|
163. Intelektualen betekizunez? in Zeruko Argia. Erkaztu, k erraztu esan nahi
|
du
Iparraldean, hots, erratza pasatu; eta, kasu honetan, sasi intelektuala paretik kendu, kasurik ez egin.
|
|
|
Iduriz gehiengo pollita balitake denen buru baiarentzat. Zonbat urte
|
badu
Iparraldearentzat herrialde ezagupen bat galdetzen dela. Luzaz eskatu da euskal departamendu bat, gutienez hori bederen behar zela.
|
|
2017
|
|
|
Ozeano Atlantikoaren eta barnealdeko ibaien eta lakuen kasurako, hainbat adibide
|
ditugu
iparraldean. Kasu berezietan, hau da, lakuen hondoetan edota zohikaztegietan aztarnen kontserbazioa hobeagoa denez,, arrantza pasiborako?
|
|
|
Bidarrai eta Irisarri baino herri handiagoa izanik ere, etxeek euskal estiloa mantentzen zuten. Asiainek entzuna
|
zuen
Iparraldean arauak zeudela eraikinen estiloari buruz. Nafarroa Garaiko hainbat herri etorri zitzaizkion gogora, txalet nabarmenez eta porlanezko izugarrikeriez josita, eraikitzaileen nahikeriek betiko itsusturik.
|
|
|
Erlijio gaiaz gain, bestelakoak ere
|
baditu
Iparraldean XVIII. mende hondarreko liburuxka batek. Instructionea, gazteriarentzat dauka izenburua, eta halakoak irakur daitezke bertan (idazmoldea gaurkoturik):
|
|
|
Karrikaldia, bere izenak dion bezala, karrikaz karrika kantatzen eta dantzatzen gauzatzen den ikusgarria da. Ikusgarri hau biziki ezaguna
|
dugu
Iparralde osoan. Urruñarrek euskara eta euskal erroak atxiki nahi dituzte, horregatik euskal mitologian oinarrituriko karrikaldia eginen dute.
|
|
|
Matematikoki, 28.701 langabe baditugu gutartean. Horietan emazteak 15.211, 26 urtez petiko gazteak 4.592, eta 50 urtez goitikoak 6.601 langabezia %8, 7an
|
dugu
Iparraldean, aitzineko urteko hein berean. Frantzian baino tanto bat apalagotan gaude, pentsa Hegoaldean %12tan direla.
|
|
2018
|
|
|
510eko zerrendaren barnean ekarria da ere Thomas, joan den urteko martxoaren 4an Baionan hilik altxatu zuten 38 urtekoa. Jadanik badakigu aurtengo neguan lau presuna hilik altxatuak
|
dituztela
Iparralde honetan.
|
|
|
Amak ere ez du oso ondo hitz egiten. Hala ere, senideak
|
ditugu
iparraldean, ama jaio zen alderdian, eta beti joan izan gara senideak bisitan. Urtean bi bidaia ere egiten ditugu senideak ikustera joateko.
|
|
|
Hasi berria den politika publikoaren zereginen banaketa teknikoa baino gehiago, badirudi garrantzia handiagoa duela egilearen iritziz, hizkuntza politikaren lidergo politikoa nork hartuko duen erabakitzea. Horrela, hego aldean gutxienez 30 urteko ibilbidea
|
duen arren
Iparraldean hizkuntza politikak 10 urte besterik ez ditu, eta ziklo berri baten atarian kokatzen da. Euskalgintzak orokorrean eta Euskal Konfederazioak zehazki, paper garrantzitsua beteko du ondorengo hamarkadetan garatuko diren hizkuntza politikak definitzeko.
|
|
2019
|
|
|
ahotsaren kalitatea eta batasunaren bizitza euskaraz izaitearen onespena. Gaur ere balio
|
luke
Iparralde osoan eredu hortaz gogoetatzea. Bestenaz, noiz, nun eta nola euskaraz bizi?
|
|
|
Elur mota edo klaseak, asko direla bertatik ikus daiteke bailara bakoitzean erabilitako elur kontuak errepasatzen badira. Elur urtua ari duela esan ohi
|
dute
Iparraldean.
|
|
|
Dotore asko esan ohi
|
zuten
Iparraldean ere:
|
|
|
Kontinente honetan ere milaka pertsonek alde egin behar
|
dute
Iparraldera bizimodu hobe baten bila, bai eurentzat bai euren senideentzat.
|
|
2020
|
|
|
Nunbaitik jin jendeak ezarri izena da. Gure etxea etxalde ttipia da eta bere batasuna
|
badu
Iparraldetik eta Hegoaldetik. Baditu gisa harri potzak bi bizkar bezala egiten dutenak.
|
|
|
(hala ere Angeluko Udalak badu bildumatxo bat eta Miarritzek arte eskola ona dauka). Beraz Iparraldeko artistak ez
|
badu
Iparraldean aterabiderik atzematen eta Hegoaldean ere ez (dakidanez Iparraldeko artisten lanak ez dira agertzen inongo Hegoaldeko bildumetan, ez Artiumen, ez inon...), Bordelera joan da haren lana FRACeko (Fonds Regional d’Art Contemporain) bilduman sarrarazteko edo Parisera FNACekoan (Fond National d’Art Contemporain). Horrek esan nahi du gaur egun Iparraldean sortua eta ekoiztua izan den artea modu batez edo bestez Iparraldetik betirako desagertuko dela.
|
|
|
Uste
|
duzu
iparraldera edo hegoaldera joango dela?
|
|
|
Aberatsen etxe askok bunker sekretuak
|
dituzte
Iparraldearen eraso bat edo hartzekodun bat agertuz gero.
|
|
2021
|
|
|
Forma honek aldaera hauek
|
ditu
Iparraldean: " naz{ gero ∼ geroz ∼ geroztik}".
|
|
|
Eni jeltzaleek ideia giristino demokratikoa utzi didate; ordura arte zuria eta gorriak baizik ez zirelarik, borroka bortitzekin, bertze ikusmolde bat ekarri zuten. Harritua naiz nola ez zuten eragin gehiagorik
|
ukan
Iparraldean.
|
|
|
Polizia horiek beren ohorea babesteko auzitegietara joan dira salaketa publikoak egin zituzten militanteen aurka, eta, ustelkeriaren froga konkretuak auzitegietan balio gabekotzat jo, oraino
|
baditugu
Iparraldean difamazioaz damu domaiak ordaintzen dizkieten pertsonak.12
|
|
|
Xabier Galdeano Donibane Lohizunen hil zuten, tiro hurbilez. Egin egunkariko argazkilari
|
zuen
Iparraldean lanbide, egunkarian gehiago bazen ere.
|
|
|
Lehenagotik ezaguna zenez, ETAk ez
|
zuen
Iparraldean ekintza bortitzik nahi, ekintza horiek Estatu Frantsesari iheslariak zanpatzeko estakuruak ematen zizkiotelakoan, eta Iheslari Politikoen Batzordeak kritikatu zuen IK.
|
|
|
ETAk ikertuak
|
zituen
Iparraldean borroka armatuko foku autonomo baten pizteak izan zitzakeen ondorioak, eta, hasieratik, IKri proposamen bat egin zion fronte berri bat ez irekitzeko.
|
|
|
Euskal Erakunde armatuak Frantziako politika makurtu nahi izan zuen ofentsiba baten bidez, eta, denak begiratzeko oreka dialektiko baten bidez, frantses interesak erasotzeko erabakia hartu zuen.. ez Frantzian, Estatu Espainolean baizik. Erakundeak idatzi gidoian, Frantziako Exekutibokoak ulertu behar
|
zuen
Iparraldean bakea begiratzeko bide hoberena, ETAk markatzen zuena zela.
|
|
|
Azken atxiloketen ondoan, liberatuek leku estua
|
zuten
Iparraldean. Bretainian zeukaten sare zabala errepresioak ukitu zuen gogorki 1992an.
|
|
|
Alta, normalean ETAk ez zuen frantses poliziarekin tiroketarik nahi. ETAk erabilia
|
zuen
Iparraldea atzealde lekuaren logikaz, non babes lekuetan ez baita borroka armatua pizten, ez eta polizia sobera kikiltzen. Buruzagi gehienak, ihesa ezina izanik, errenditzen ziren, eta armak balio zuen berehala Espainiaratuak ez izateko.
|
|
|
Ez horixe. Ez
|
dugu
iparraldera joateko baimenik.
|
|
2022
|
|
|
Euskal Herriko eta mundu zabaleko berrien gainera, ikusmolde ezberdinak bai eta gaurko jendartea hunkitzen duten gai frango barnatzen ditin. Herria astekari idekia dun; nehoren artikulurik ez din baztertzen, euskaraz idatziak diren ber. Euskaraz trebatu nahi
|
duten
iparralde hontako gazte anitzek baliatzen dine. Beraz, uste ukaitea ez dun jakitea.
|
|
|
Testutik kanpo, zehaztasun batzuk eman zizkigun Lukuk: Zanponi artzain garaztarrak Biarnoko bortuan hartza ikusia
|
zuela
Iparralde osoan jakin da kontatu zion artzanorak izitzen direla piztiaren aztarnak sumatzen dituztenean. Basajaunaren eta hartzaren arteko tradizioko lotura.
|
|
|
Ur edangarriaren erabilera mugatu
|
dute
Iparraldean
|
|
|
Euskadi hori zerk osatzen duen, zenbakiek erakusten dute: Ipar Euskal Herriari buruzko erreferentziak eskasak dira —lehen bost urteetako hitzaldietan ez
|
zituen
Iparraldea edo hiru herrialdeak aipatu—, eta Nafarroa ere ez zen agertu haren ahotan lehen hiru hizketaldietan. Harrezkero, urtero sartu du hari buruzko erreferentziaren bat.
|
|
|
" Bereziki hizkuntzak dakizkienarentzat, Hendaia berezia da hortan ere, errealitate soziolingustikoa aintzat hartuta, adineko jende asko dago euskara eta gaztelera eskatzen duena", dio Elizondok. Eta behar hori mugazgaindiko langileekin asetu zitekeen arren, hegoaldeko titulazio profesionalek ez
|
dute
Iparraldean lan egiteko. Horregatik, gazteei ez ezik, dagoeneko erizaintzan zein haur, enbalditu edo adinekoen zaintza lanetan eskarmentua duen heldu orori deialdia luzatu du Aizpurdi lizeo profesionalak, birziklatze profesionala egin dezaten.
|
|
|
" Kreolite" kontzeptua Frantziako zenbait zirkulu alternatibotan indarra hartzen ari zela. Kulturen fusioaren, integrazioaren eta mixturaren errealitatea erdian jarri, aitortu eta balioestetik abiatzen zela, gauzak beste modu batera ikustea zekarrela, ideia korronte horrek eragina
|
zuela
Iparraldean, eta kontzeptu horrekiko elkarrizketa sortu nahi zutela, euskararen taupada pentsatzen ari ginen eragileon aldetik.
|
|
|
Bi aginte sozialistak elkarrekin buru belarri sartuko dira ETAren aurkako gerlan. 1982tik 1987ra espainiar GAL talde parapolizialak, gaizkile andana tarteko, 27 jende hilen
|
ditu
Iparraldean: ETAko batzuk, ustez haien laguntzaile diren pertsona zenbait, baita hitzaileak jomugaz tronpaturik, guduka horrekin ikustekorik ez dutenik ere.
|
|
|
Emazte 5: Joana omen
|
dun
iparralderat. Handik aiseago lagunduko dituela.
|
|
|
Jada idatzia
|
dut
Iparraldean ez dela gehiago eremu publikorik non euskaraz funtziona gintezkeen molde normalizatuan. Eta anekdota hura kontatu, duela 25 urtekoa, non look urbano batekiko mutikoa gelditu zen Iholdiko ostatuan zigarreten erosteko, euskaraz eskatu, asaldatu zitzaiolarik etxeko anderea, zer uste zuen, frantsesa hark bezain ontsa bazekiela.
|
|
|
Beltza 1976tik aitzina Ipar Euskal Herrian bizi da eta hango berri izateaz landa, bertako historian sakondu du. 1789an Iraultza eman bazen ere, burgesen iraultza bilakatu zena, XX. mendeko 60ak arte panorama egonkorra bizi
|
du
Iparraldeak. Bertan jaun eta jabe dira bertako nekazari jauntxoak.
|
|
2023
|
|
|
Baina, tira, pena handirik ere ez dut. Ikusteko, nahikoa
|
dut
Iparraldean dugun mailarekin. Frantziako ligan dirutza askoko taldeak daude, lehen mailako jokalariekin, eta espektakulu bat da.
|
|
|
Seguru zegoela Iparraldean berehala hobetuko zela bere osasuna, berrerortzearen beldurra bazuen ere. Peyron ekin hitz egin zuela eta esan ziola ezinezkoa zitzaiola hango egoera gehiago jasatea eta nahiago
|
zuela
Iparraldera joan; Tarascon edo Lyons eraino norbaitek lagun ziezaiokeela eta gero Theok edo beste norbaitek itxoin ziezaiokeela Paris-ko geltokian.
|
|
|
Haurtzaroan, segregazio politikaren alderdi suntsitzaile eta gutxieslearekin kontaktuan izana nintzen. Gogoan
|
dut
Iparraldetik Hegoaldera, edo alderantziz, joaten ginenean ohi baino zorrotzago nabaritzen genuela segregazioaren eztenkada(...) Uste nuen dena konponduko zela baldin eta Hegoaldea Iparraldearen modukoa bihurtzen bazen. Uste nuen jende Beltza aurrera egiten ari zela benetan, eta gobernuak, presidenteak, auzitegi gorenak eta kongresuak babesten gintuztela; beraz ondo joango zen dena.
|
|
|
Ultimatuma eman zien atzo Israelek Gazako biztanleen erdiei, hau da, milioi bat pasatxo palestinarri: gaur goizaldera arteko epea
|
zuten
iparraldetik hegoaldera joateko. Gazaren erdian dagoen Wadi Gazatik hegoaldera, alegia.
|
|
|
Sakaneko eskualdekoa da Urdiain, Burunda bailarakoa, hain zuzen ere. Herria ondo kokatzearren, mugakide
|
ditu
iparraldean Ataun, hegoaldean Urbasa mendilerroa, ekialdean Iturmendi eta mendebaldean Altsasu. Burundako euskarari hobekien eutsi dion herria da.
|
|
|
Seigarren bilera izan du Gernikakoa! Hurrengo jomuga Bermeo du, eta burua lanbrorik gabe eduki nahi
|
du
iparraldean mugarik ez daukan herri baten arotiztegiaz jabetzeko: itsasoak zedarriturik dago Bermeo.
|
|
|
1981eko eguberriz egin genuen lehen emankizuna. Antena, berriz, Baigura kaskoan eman nahi
|
genuen
Iparralde osoan entzun zedin irratia, baina ez genekien argindarra behar zenik... Alabaina, ez zen elektrikarik goi hartan, eta Milafranga berean instalatu behar izan genuen antena.
|
|
|
Hala ere, pirateatu genituen antena batzuk irratiaren eremua zabaltzeko. Oroit naiz lehen Korrika zabaldu nahi
|
genuela
Iparralde osora, eta Mixel Bidegainek auto zahar bat erdietsi zuen, eta Baigura kaskora igo. Han pirateatu argindarra, eta auto barnean emisorea eta antena emanez, Iparralde osora hedatu genuen lehen Korrika hura!
|
|
|
Bi susmagarri
|
ditugu
iparralderantz.
|