|
2000
|
|
|
Batetik, estatuen existentzia dugu, horien mugezIpar Euskal Herria eta Hego Euskal Herria egitateak sorrarazten dituena. Bestetik, eraketa administratibo ezberdinak
|
ditugu
Iparraldean eta Hegoaldean, lehenean euskalherrialdeak beren osotasunean hartzen dituen egiturarik gabe, eta bigarrenean bi erkidego autonomiko ezberdinekin (Nafarroako Foru Komunitatea eta Euskal AutonomiaErkidegoa). Mailaketa honetatik lau egitate nagusi ezberdin eratortzen dira, EuskalHerriaren komunitate historiko eta kulturalaren gainean ezarriak:
|
|
|
Bere euskalduntasuna ez galtzeko aukerarik ba al
|
du
Iparraldeak?
|
|
|
Gure iritziz, Euskal Herria Atturri eta Ebrorenarteko lurraldea da. Momentu honetan instituzionalki hiru gunetan banaturik dago, alde batetik Erkidego Autonomikoa, bestetik Nafarroa eta beste aldetik oraindikkonfigurazio instituzionalik ez
|
duen
Iparraldea. Dena den, historiaren eraginez, aipatutako zatiketa instituzional horrez gain, zatiketa soziala eta kulturala erebadauzkagu.
|
|
2007
|
|
|
Alegia, estatu espainiarraren eta frantsesaren eragin hilgarria balaztatua eta leundua izan dela herri euskaldunaren bizimodua euskal egitura sozio-ekonomiko eta konpartimentu kultural autonomoenarabera eratua izan den neurrian. Horrela, egitura soziolinguistiko diglosiko horriesker, Euskal Herriaren hondakinak, Herri Euskaldunak, nola edo hala iraun ahalizan
|
duela
Iparraldean XX. mendeko tsunamiak jo eta errotik larrutu duen arte, etaHegoaldean jazarpen politikoak eta inbasio demografikoak azken arnasetan utziduen arte.
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, 2007ko urrian IPSOS Mediak Iparraldean eginiko inkestak hauxe ondorioztatu zuen: Euskal Irratiek 40.000 entzule
|
dituztela
Iparraldean, eta gehien entzuten den 2 tokiko irrati taldea dela haiena. Eremuka zatituta, hona hemen Euskal Irratien entzuleen ehunekoak67:
|
|
2011
|
|
|
Beranduago idatzitako beste artikulu batean Txillardegik aipatzen du txostena Hegoaldeko 80 euskaltzaleri bidaltzen zitzaiela (Txillardegi, 1992). Horrek esan nahi
|
du
Iparraldean 70 bat euskaltzale edota aditu zirela. Datua agian puztuta egon liteke.
|
|
2012
|
|
|
Lurralde desorekaz gain, biztanleriaren zahartzea areagotzen ari da.Herritarren% 19k 65 urte baino gehiago ditu, eta proportzio hori EBkoa baino 1, 5puntu handiagoa da. Biztanleriaren zahartzea (horrek eragin berezia
|
du
Iparraldean, batez ere Zuberoan,% 25,6arekin) garrantzitsua da zenbait faktorerengatik, bainahemen aipatu behar dugu kolektibo hau dela Euskal Hiriaren diseinua gehien
|
|
|
Aurreko atalean esan dugu ez
|
genuela
Iparraldeari buruzko daturik, EuskalHerriaren osotasuna aztertzeko (gabezia etengabea fluxu instituzionalizatuetan); bada, atal honetan ere azterketa HEHri buruzkoa da soilik, Kontzertu eta HitzarmenEkonomikoaren espezifikotasunagatik, zeren horrek behartzen baitu Madrili kupobat ordaintzera urtean, Madrilek HEHri ematen diona alde batera utzita. HEHkEspainiako estatuarekin duen mendetasuna aztertzeko modurik garbiena bi lurraldehorien arteko fluxu ekonomiko garbiak aztertzea da.
|
|
|
Lehenengo blokeari dagokionez, aeronautikaren azpikontratak (horien artean, Dassault da enplegu bolumen handiena
|
duena
Iparraldean, 991 enplegurekin) mantendu egin dira, baina beheranzko joerarekin (2004az geroztik). Azpikontrataziosektorearen parte handi bat fabrikazio mekanikoaren eta erreminten fabrikazioarenenpresez osatuta dago(% 50).
|
|
|
Euskal Herriko motor ekonomikoa jarduera industriala da, kontuan hartutaharen pisua aldatu egiten dela eskualde batetik bestera. Gainera, alde batera utzibehar
|
dugu
Iparraldearen espezifikotasuna.
|