|
2003
|
|
|
Batasuna sortzean, HB Batasuna bihurtu nahi izatean, Batasunak proiektu global bat garatu nahi izan
|
zuen
Iparraldean, baita AB alderdi horretan sartu ere. ABk, hala ere, hastapenean, ez zuen bidea guztiz errefusatu.
|
|
|
Tokiko 8:00etan (penintsulako 16:00etan), Fabianek 250 kilometro inguruko erdigunea zuen Bermudastik hegoaldera, 30,1 iparraldeko latitudean eta 65,3 mendebaldeko longitudean, Estatu Batuetako Urakanen Zentro Nazionalaren arabera (Miamin du egoitza). Meteorologoek azaldu zuten sistema erraldoiak, zentrotik 185 kilometrora hedatzen ziren urakan haizeekin, 27 kilometro orduko translazio abiadura
|
zuen
iparralderantz jotzen zuela. Adituek diotenez, Fabianek 13 zentimetro kubiko euri eragin ditzake Bermudetan, eta itsasertza ohiko mailatik gora 1,8 metro igo lezake.
|
|
|
Australia eta Antartika, duela 130 milioi urte, gero Madagaskar, duela 90 milioi urte, eta azkenik Seychelleak, duela 65 milioi urte, bloke horretatik bereizi ziren. Indiako azpikontinenteak aurrera egin
|
zuen
iparralderantz, eta Asiarekin izandako talkak, duela 55 milioi urte, Himalaia sortu zuen. Teoria geologiko horren arabera, India “ibilgailu biotikoa” izan zen dozenaka milioi urtez modu isolatuan eboluzionatu zuten landare eta animalia taldeentzat.
|
|
2004
|
|
|
Jean Baptistek aipatu du oraingo egoera ekonomikoa eta politikoaren ezberdintasuna, baina hori oso berria da. Garai batean, Hegoaldeko jendeak alde egiten
|
zuen
Iparraldera lanera, zerbitzera, basora. Gizarte zerbitzuak eta bizitza hobeagoak zirelako.
|
|
2007
|
|
|
Iparraldean La, ttek Begiraleak emakumezko taldea sortu
|
zuen
Iparraldean, emakumeak aurkeztuz euskal kulturaren gordeleku legez, seme alabak hezteko eta euskal kulturan zaletzeko ardura baitzuten546 1934ko azaroaren Aintzina> aldizkaritxoan zehazkiago agertu zuten Begiraleen eginbidea547: Euskal kantuak, euskara548 eta katexima euskaraz irakastea eta bilkurak eta euskal festak noizbeinka antolatzea.
|
|
2008
|
|
|
1991ean lehen inkesta Euskal Kultur Erakundeak antolatu
|
zuen
Iparraldean eta ondorioak zabaldu ziren Irisarrin egin zen ondarearen egunean. Hor zeuden Eusko Jaurlaritzako eta Nafarroako ordezkariak bai eta ere Paueko Prefeta.
|
|
|
1996ko inkesta egin zen INSEE estatistika erakundearen laguntzarekin, lankidetza honek emaiten ziolarik ofizialtasun bat. Hizkuntza antolaketaren eskema idazten ari ginelarik lurralde garapenaren agitarauan eta ikerketak erakutsi
|
zuen
Iparraldean euskaltasuna gain behera zoala abiadura handian. Zenbakien arabera bost urtez 13.000 euskaldun gutiago kondatzen zirela.
|
|
|
2006ko inkesta Euskararen Erakunde Publikoak egin
|
zuen
Iparraldean. Berrikuntza handia izan da Hezkuntza ministeritzak Kontseilu nagusiarekin sinatu duen hitzarmena euskal irakaskuntza antolatzeko.
|
|
|
Unescok bere garaian esan
|
zuen
Iparraldean euskararen iraupena arriskuan zegoela, eta, zoritxarrez, inkesta soziolinguistikoaren emaitzek ez digute baikortasunerako inolako aukerarik ematen. Bultzada handi bat eman zaio Iparraldean euskarari, batik bat irakaskuntza alorrean.
|
|
2009
|
|
|
Argiak Hego Euskal Herrian 7.000 ale banatzen zituen, Eskualdunak 8.000aleko botaldia ezagutu
|
zuen
Iparraldean, Egunak frontera 20.000 ale eramatenzituen... Euskaldunon Egunkaria sortzeko aurreikuspenek 8.000 ale inguru saltzeaitxaroten zuten (Zalakain, 1993:
|
|
|
Berriki sortua zen ETB k eginen zituen euskal telebistaren beste urratsak. Eta 1992ko azaroan hasi
|
zuen
Iparraldearen orena, Iparraldean finkatu talde batek, Iparraldearentzat egina. Maiteren ametsa! 69.
|
|
|
Denetariko erantzunak jaso zituen atzoko greba deialdiak Nafarroan. Babes handia izan
|
zuen
iparraldean: ia erabatekoa Sakanan, Leitza aldean eta Bortzirietan, eta oso handia Baztanen eta Lekunberri aldean.
|
|
2010
|
|
|
Ikastola proiektuak, beraz, gorantz jarraitzen
|
zuen
Iparraldean. Sasoi haietan, esaterako, %4 igo zen ikasleen kopurua, eta 1998 ikasturtean bertan abiatu zen Ziburuko Piarres Lartzabal kolegioa, Iparraldeko kostaldeko 11 urte bitarteko gazteek bigarren maila euskaraz ikasteko aukera izan zezaten.
|
|
|
batetik, pasaeran doan zirkulazioak ekarpena egitea lor dezakegulako eta, bestetik, zirkulazio fluxuak banatzea lor dezakegulako. Orain dela urtebetera arte, Gipuzkoak aukera bakarra
|
zuen
iparraldetik hegoaldera joateko: N Orain bi dauzka.
|
|
|
Gerra honek frantziar nazionalismoaren errotzea ekarri
|
zuen
Iparraldera. Mende hasieran gori gorian zegoen Pariseko gobernuaren kontrako borroka, honek erlijioa eta Euskararen aurka zeraman politikagatik (ikus 36).
|
|
|
1944ko abuztuan armada alemanak utzi
|
zuen
Iparraldea, estatubatuar eta ingelesen jazarpenaren eraginez.
|
|
|
Entsegu guzietan gure autoko numeroak hartzen zituzten poliziek. Joxe zen orduan barne ministro, ezpata atera
|
zuen
iparraldearen banatzeko. Baiona B izanen zen, beraz, Frantziako antena garaiko hizkuntzaren lurraren mugan eta frantses kulturaren egiteko funtzioarekin.
|
|
|
" Euskaraz ere.", euskaraz atera zelarik lehenago. Hobea zen Martinezek emanik, bizpahiru aldiz antzeztua
|
zuen
Iparraldean, elkarteei esker, eta denek, zaleok, bizpahiru aldiz ikusia. C-ra orduko, beraz, nehor ez zen azaldu, eta ondorioztatu zuten euskaldunen falta zela ez bazen deus euskaraz.
|
|
2011
|
|
|
2010 Apirilean bozak egin zituzten. NCP Kongresu Nazionaleko Alderdiak irabazi
|
zuen
iparraldean, eta SPLM Sudan Askatzeko Herri Mugimenduak hegoaldean.
|
|
2012
|
|
|
Nire kalkuluen arabera, hiru legoa inguru egin genituen arraunean, gehiago ezin izan genuen arte, ontzian egindako ahaleginagatik ere ahituak baikeunden. Beraz, uhinen esku utzi genituen geure buruak, eta, ordu erdi barru, txalupa irauli egin
|
zuen
iparraldetik bat batean etorritako enbatak. Zer gertatu zitzaien txalupako beste lagunei edo harkaitz gainean edo ontzian bertan geratu zirenei, ezin dut esan; baina galdutzat jotzen ditut guztiak.
|
|
|
Erakundeak hamabi hilabete zuela plazaratu tregoak haiatu bake uhinak ote zituen egitekoak leuntzen? Mende erdiz burdinazko ahurrez gaztigatu
|
zuen
Iparraldean ere. Betazalak apaldu eta eriak juntetan klaskarazi zituen.
|
|
|
Artikuluak zioenez, historialari gazteek egoeraren arraroa neurtzen zuten mugaz honaindian astoen moduan ahoskatuz zuberoabenafarroalapurdi deitu gunean. Alabaina Herriaren onartu ezinezko banaketa latza azpimarratzen
|
zuen
Iparraldea ahoskatze soilak. Oharra irakurtzean irriñoa marraztu nuen.
|
|
2013
|
|
|
Baina Frantziak berehala eman zuen haserre hori baretzeko pauso bat.1984ko urtarrilaren 10ean, PAF Aire eta Mugetako Poliziak operazio zabala egin
|
zuen
Iparraldean. Hamasei errefuxiatu atxilotu zituzten; horietako sei zuzenean Parisera eraman zituzten, eta hurrengo egunean Guadalupe uhartera bidali.
|
|
|
Probintziaren iparraldean, Taos herria Komantxeen etengabeko erasoen menpean zegoen, eta haien kontrako zigor espedizioa zuzentzea izan zen gobernadore berriaren lehen eginkizunetako bat. Seiehunen bat gizon armaturekin —Pueblo indioak, gehienak, eta berrehunen bat Apatxe eta Ute aliaturekin, ezohiko bide batetik jo
|
zuen
iparralderantz, eta ustekabean harrapatu zuen Komantxeen kanpamentua, gaur egungo Pueblotik (Colorado) gertu. Hemezortzi Komantxe hil, eta emakume eta ume asko hartu zituzten gatibu.
|
|
2014
|
|
|
Txominen heriotzak giroa gaiztotu
|
zuen
Iparraldean, bereziki Hendaian, eta, zehazkiago, ugartetarren etxean. Zaila zen galera hura onartzea.
|
|
|
Gutxira, Tony Vellak ez
|
zuen
iparraldea eramaten.
|
|
2015
|
|
|
Baxe Nabarrek, Xiberoak eta Lapurdik egiazko unibertsitate bat hartze luketela, Baiona/ Angelu/ Miarritzen kokatua. Duela zenbait urte gaitzeko sukarrak hartu
|
zuen
Iparraldea gai horren inguruan, eta publikatu ziren zortzi mila sinadura berezko unibertsitatea hemen egokia ikusten zutenak. Geroztik gaia hormaturik zegoen(...) Jean Léon Irigarai(...) Clermont Ferrand go unibertsitateko irakasleak(...) Tolosako unibertsitatean irakasle den Hazparneko Jan Battittt Hiriart Urrutyrekin, biek funtsezko txosten bat atera dute ideia hori labur bilduz.?
|
|
|
Nafarroan ere bere bidea egin zuen ELAk, giro politiko eta soziala EAEn baino zailago zuen arren. Gipuzkoarekin muga egiten
|
zuen
iparraldean Sakana, Leitza, Lesaka eta Bidasoa aldean— indartsu finkatu zen berehala; garapen mantsoagoa izan zuen Iruñerrian eta, are mantsoagoa beste eskualdeetan; halere, herrialde osora iritsi nahian, laster ireki zituen egoitzak Lizarran, Tafallan eta Tuteran.
|
|
2016
|
|
|
Txillardegi Iparraldean zen, eta Hego Euskal Herrira itzultzeko borondate eta asmo garbia zuen: ez zuen politika utzi nahi, ez
|
zuen
Iparraldean lasaiago eta europarrago bizi nahi, borrokalekura itzuli nahi zuen, eta intelektual engaiatu gisa jarraitu:
|
|
|
sailkapena aldatu egiten zen Europako herrialde bakoitzaren arabera. Herrialde bakoitzak bere interesen arabera kokatzen
|
zuen
iparralde hegoalde muga. Teoria arrazial horien helburu bakarra beraz, harrotasun eta berezitasun nazionala indartzea zen.
|
|
|
Horrelako tratua, 12 urtetan bai. Gainera, garaitsu hartan, gu bezala Ansa Etxeberria abizenak zituen lehengusu batek ihes egin
|
zuen
Iparraldera, eta harengatik ere hasten zitzaizkigun galdezka, gure anaia zela pentsatuz. Ez zuten lortu gu etxera erretiratzea, hala ere; kalera ateratzekoak izan gara beti, eta beldurra sentituz hazi garela esan daiteke.
|
|
|
Ikasketak artez bukatu eta gero, derrigorrezko soldadutzara joatea egokitzen zitzaionean, erabaki zuen ez zuela horretarako gogorik, ez eta kuartelean agertzeko asmorik ere aurkeztu behar zuen egunean. Ihes egin
|
zuen
Iparraldera. Bere aitonak euskal erresistenteekin batera bidaltzen zituen gazte haien antzera, batean joan zen, Nekaneren aitaren barkuan hain zuzen ere.
|
|
2017
|
|
|
Suprefetaren proposamenak, beraz, administratiboki eta instituzionalki existitzen ez zen lurralde bat izendatu nahi zuen. Handik bi urtera, estatuak lurralde gisa aitortu
|
zuen
Iparraldea: lurralde horren mugak aitortu zituen, eta bitarte, 200 urtetan existitu ez zen lurralde baten inguruan pentsatzeari ekin zioten 500 lagunek.
|
|
|
Bidarrai eta Irisarri baino herri handiagoa izanik ere, etxeek euskal estiloa mantentzen zuten. Asiainek entzuna
|
zuen
Iparraldean arauak zeudela eraikinen estiloari buruz. Nafarroa Garaiko hainbat herri etorri zitzaizkion gogora, txalet nabarmenez eta porlanezko izugarrikeriez josita, eraikitzaileen nahikeriek betiko itsusturik.
|
|
|
Beste taldeak urriaren 4an muga zeharkatu
|
zuen
Iparraldera eta handik Akizera. Talde honetan hauexek zihoazen Espozekin batera:
|
|
2018
|
|
|
Aipatzekoak dira ere sei hilabeteko ikastaro trinkoak: " 2015ean, euskara dakien lehen haurtzaroko profesional beharrari erantzuteko, AEK k lehen ikastaro trinkoa abiatu
|
zuen
Iparraldean. Geroztik, urtero proposatzen da formakuntza hori; hasiera mailatik hasten da, eta sei hilabetez ikasleak B1 maila lortzen du.
|
|
|
Koldo Zuazo hizkuntzalaria eta EHUko erakaslea ere hor zen, duela 5 urte lan bat hasi zuen, beste zazpi lagunekin Sarako euskalkiari buruz. Duela urteak ezagutu zuen Jean Fagoaga eta honi esker jakin
|
zuen
Iparraldean euskalkiak bazirela eta ikerketa bat hasi zuen nun 4.200 hitz sailkatu zituen. Sarako euskalkiari buruz, lan berezia egin du, Jan Battitt Labordek eskertu duena, beraren erranetan" hitzen biltze hori uzta izan da gure herriarentzat".
|
|
2019
|
|
|
Wikipediak euskaraz ematen digun artikuluan honelako ondorio laburra dakar: “Gerra honek frantsestu eta gizonez hustu egin
|
zuen
Iparraldea, belaunaldi oso bat galduz, herri guztietako harrizko monumentuetako hilen zerrendek nabarmenki erakusten diguten bezala”.
|
|
2020
|
|
|
Enbata k alderdi bezala huts egin zuela dirudi, baina mugimendu zabal bezala bere helburua bete du nire ustez, Iparraldean abertzaletasun antolatuari bidea irekiz. Euskal arazoa ezin baztertutako gisa landatu
|
zuen
Iparraldean, Frantziako Estatuari buruz, iritzi publikoan eta munduaren aurrean. Iniziatiba franko sortu du kulturan, beste zenbait babestu.
|
|
|
Geroago, pista galdu zion, soldadutza egitera joan zelako; eta 78ko abenduaren amaieran, Caminorekin –Jose Miguelen arrebarekin– topo egin –ikaskideak izanak baitziren OPUSen urte bat edo urte pare batez–, eta orduan jakin
|
zuen
Iparraldera ihes egin zuela.
|
|
|
Bere militantziaren baldintza berezi horiengatik, klandestinitatearen dinamikak hartaratua, Naparra ETA m ren laguntzaile objektiboa zen 77ko bukaeran eta 78ko hasieran, erakundearen barruan edukiko zuen estatusa edo kontsiderazioa gorabehera; eta zirkunstantzia berezi horiengatik, 78ko urtarrilean Iruñean gertatu zen erorketa handiak ez zuen Naparra ukitu. MAKek berak orduan hartu
|
zuen
Iparralderako bidea, eta harremana galdu Naparrarekin. Talde burua atxilotu zuten, baina Naparrak bertan eutsi zion.
|
|
|
Bakuninek 1978ko abenduaren 3an alde egin
|
zuen
Iparraldera. Beste alderako bidea hartzera eraman zuen erorketa Altsasutik etorri zen; eta Altsasuko erorketa, Gasteiztik; eta Gasteizko erorketak Arrasaten eduki zuen epizentroa.
|
|
2021
|
|
|
bide politikoen alde zegoelako ETAko Komando Bereziek hil zutela da hipotesietako bat; eskuin muturreko talderen batek hil zuela da beste bat, eta Espainiako zerbitzu sekretuek aginduta Italiako neofaxistek hil zutela bestea. Naparra, berriz, ETAko kide izan zen lehenik, eta Komando Autonomo Antikapitalistetako kide gero, eta 1978an ihes egin
|
zuen
Iparraldera. 1980an desagertu zen.
|
|
|
1968ko maiatzaz geroztik, feminismoari atxiki zitzaion, eta, kultura arloan nola, ekintzaile feminista gisa ere aztarna utzi
|
zuen
Iparraldean. Bi bideak batu ahal izan zituen, esaterako, Buhamiak koruan:
|
|
|
«Baina egia esan behar badut, Jakaren etorrerak berebiziko kultur dinamika sortu
|
zuen
Iparraldean. Sinestezina bertakoentzat.
|
|
|
Esnaolak, frogatzat, Estatu espainolean askatuak izan ziren 22 pertsonen kasua ekarri zuen, zeinek kanporaketa administratiboaren aurka errekurtso judizialak altxatu baitzituzten. Abokatu abertzalearen arabera, horrek frogatzen
|
zuen
Iparraldean segitu nahi zutela irtenbide politiko orokorra eta denentzatlortu arte.
|
|
|
Askotan Autonomoengan izan zen bezala, badirudi erabakia eta bideak ekintza egin zuen komandoak berak hartu zituela. Prentsak aipatu
|
zuen
Iparraldean zegoen Txipi Salegiren eragina.
|
|
|
Bestalde, ETAk garbi utzi
|
zuen
Iparraldean ez zuela Estatu frantsesaren aurkako borroka armaturik sustatuko eta, gutxiago, obratuko, eta handik bake zerbait espero zuen.
|
|
|
Xabier Galdeano Donibane Lohizunen hil zuten, tiro hurbilez. Egin egunkariko argazkilari
|
zuen
Iparraldean lanbide, egunkarian gehiago bazen ere.
|
|
|
Lehenagotik ezaguna zenez, ETAk ez
|
zuen
Iparraldean ekintza bortitzik nahi, ekintza horiek Estatu Frantsesari iheslariak zanpatzeko estakuruak ematen zizkiotelakoan, eta Iheslari Politikoen Batzordeak kritikatu zuen IK.
|
|
|
Euskal Erakunde armatuak Frantziako politika makurtu nahi izan zuen ofentsiba baten bidez, eta, denak begiratzeko oreka dialektiko baten bidez, frantses interesak erasotzeko erabakia hartu zuen.. ez Frantzian, Estatu Espainolean baizik. Erakundeak idatzi gidoian, Frantziako Exekutibokoak ulertu behar
|
zuen
Iparraldean bakea begiratzeko bide hoberena, ETAk markatzen zuena zela.
|
|
|
Alta, normalean ETAk ez zuen frantses poliziarekin tiroketarik nahi. ETAk erabilia
|
zuen
Iparraldea atzealde lekuaren logikaz, non babes lekuetan ez baita borroka armatua pizten, ez eta polizia sobera kikiltzen. Buruzagi gehienak, ihesa ezina izanik, errenditzen ziren, eta armak balio zuen berehala Espainiaratuak ez izateko.
|
|
|
Balekibale, ekintzak astindu
|
zuen
Iparraldea.
|
|
|
Azkenean, Pistolas Espainiara estraditatua izan zen 1986an, bai eta kartzelan sartu ere, 13 urte kondenarekin. 1997an askatua, berriz lotu zen Erakundeari eta Aznarren hegazkina Hondarribia gainean misil batez lurrera botatzeko entseguekin nahastu zuten 2001ean; berehala ihes egin
|
zuen
Iparraldera, eta 2011ko martxoan Bidaxunen atxilotu zuten.7
|
|
2023
|
|
|
Helburu hori nehoiz burutik kendu gabe, bakoitza bere sailean eta eskualdean urraska aitzinatzearen alde zen Jakes Abeberry. Lortu
|
zuen
Iparraldean jarrera hau hobetsia izaitea. EAEri doakionez, deitoratzen zuen bi alderdi abertzaleen arteko lehia etengabea; bien artean gehiengoa osatzen, bainan elgarrekin boterea hartzeko nahia eskas.
|
|
|
langile mundua. Ihes egin
|
zuen
Iparraldera. Errefuxiatuekin topo egin eta ETAn sartu zen, arlo militarreko burua izan arte.
|
|
|
Théâtre des Chimères, Le Petit Théâtre de Pain edota Elirale dantza konpainiena. Beste leiho bat ireki
|
zuen
Iparralde horrek nire bidean.
|