|
2005
|
|
|
Esanohida, gainera, tradiziozkohiztunek, euskara estandarra berandu ezagutudutenek, halakoxegutxiespenaedojasandutelaetaprestigioahizkera eredu berriek hartu dutela. Errealitatekoatalgehienek bezala,
|
badu
horrek egiatikzerbait, bainabaitamitotik ere.Betiegonda, are1968urtearen inguruanikasizuten euskaldunberrienarteanere, folkhizkera ikasteko etamenderatzeko borondate izugarria, izanerehorrexetan baitzetzan «benetako» euskaldunen arteanintegratzeko baitezpadagainditubeharrekolanga.Eta alderantziz, betiizandiraetaizanenere, oraingoz, herri euskara ezdenoro betertzezdakusateneuskaldunzahar analfab... Tradiziozko euskaldunahalketuengaiaereezdabilhonetatik urrun etaarazoa EuskalHerriannonahi agerizaigunarren, berebizikoa daNafarroa Garaiko kasua.Baztangoaegokideskribatu duKasaresek':
|
|
2019
|
|
|
Horrek XIX. mendetik RAEk hezkuntzarako prestatzen zituen maila ezberdineko gramatikei eragiten zien, korporazioarentzat diru iturri ere bazirenak. Epítome de gramática españolaren azken edizioa Academia Española errepublikanoak argitaratu zuen 1931n, baina akademiko eskuindarrek ezin
|
zuten
hori besterik gabe berrerabili, eta 1929ko edizioa hartu zuten oinarritzat (Gómez Asencio 2011). Era berean, A. Palacio Valdés akademikoaren heriotzaren berri eman zuten.105
|
|
|
E. Esparzaren hutsunea betetzeko, aldiz, J. M. Seminario Nafarroako kazetari erreakzionarioa izendatu zuten euskaltzain. Euskaltzain berriaren izendapenak, berriz ere, ez zituen 1920ko araudiak ezarritako baldintzak jarraitu, eta Akademiaren artxiboan ez dago J. M. Seminarioren hautagaitzaren aurkezpen agiririk, ustez hiru euskaltzainek sinatu behar
|
zuten
horrenik (cf. Euskaltzaindia 1920b:
|
|
|
Aldizkarian joera guztietako idazleek parte hartzen zuten (S. Altube, C. Jemein, J. Mirande, N. Ormaechea edota F. Krutwig) eta, bai L. Villasanteren sarrera hitzaldia bera, bai Gueroren azterketa argitaratzeko prest zeuden.857 Zuhurki, ez batak ez besteak ez zuten aipatu F. Krutwigen hitzaldiaren arazoa, baina Euzko Gogoako zuzendariak
|
bazuen
horren berri. A. Ibinagabeitia uztailean Pirinio Behereetan bildu zen, besteak beste, J. Diharce eta S. Michelenarekin; azken hau lapurtera klasikoaren bidearekin oso kritiko ageri zen.
|
|
|
Hain zuzen, J. Urquijo oso pozik zegoen horien guztien lanek euskal ikasketak lehen planora ekarriko zituztelakoan. Bitxia da, baina P. Yrizar eta J. Caro urgazle 1947ko martxoan izendatu zituzten arren, ez
|
zuten
horren berri jakingo urtebete igaro arte, beste hirurak ere 1948ko urtarrilean urgazle izendatu zituzten arte, alegia (Euskaltzaindia 1956: 327). 290
|
|
2021
|
|
|
Gipuzkoako itz neurtularien artean badirade mutillak, eskolatu gabekoak izan arren, bularrarekin batean erodiski edo mamatu zuten itzkunza gozoan, eta beren bizimoduari dagokion edozein izkairen gañean ariñ asko ixilduko lituzketekeanak, jakinduriaren gordeleku guziak gañez egiteraño beteak dauzkatela uste
|
duten
orietakoak. (1990:
|
|
|
Aurthengoak hiru lekhutan egiten dituzte lehenikan, Azpeitin, Tolosan eta Elizondon[...] Orai artio LA VOZ DE NAVARRAk ez du hitzik ere aiphatu hortaz. Donostiako" El Día" bi aste
|
badu
ori dela mintzatzen egun guziz, eta guk, hemen, ezpainak yosiak ditugu, den gutieneko axolarik gabe, iduriz[...] ez ginezakea beste hainbeste egin behar. Edo bethi pikaren azken umiak othe girea?...
|
|
|
" Hasi zenean nire helburua zen erabateko tratamentu integrala egitea bertsolaritzari. Zer esan nahi
|
dut
horrekin. Alde batetik ikuspegi historikoa lantzea, bestetik egunerokotasun garaikideari garrantzia ematea eta azkenik entzuleei partaidetza bat eskaintzea" (N.
|
|
|
Agirre, elkarrizketa pertsonala, 2017/IX/27). Aldizkariko arduradun berrion gustuekin baino zerikusi gehiago
|
du
horrek, ordea, bertsolari belaunaldi berrien jarrerarekin. Azaldu den gisan, analisian gehiago sakontzeko ohitura dute gaurko bertsolariek, kontzienteago ere badira euren sortzaile estatusaz, eta aldizkariaren deiari erantzuterakoan geroz eta buelta gehiago ematen dituzte:
|
|
|
Azken hamabost urtetan sakontzen ari dira, eta hedabideetatik eskatzen zaiona sakontzeko ez bada igual ezetz esaten dute. [...] beraiek egin nahi
|
duten
hori garatzeko lantze prozesuan daude eta ondo kontatzeko kapaz ez diren bitartean nahiago dute ezer ez esan. (A.
|
|
|
Paperekoaren edukiek hartu dituzte atalik gehienak, baina antolaketa berri batekin. Horrela," Aldizkariak ikusi" atalaz gain (zuzeneko nabigazioa eta bilatzaile bidezkoa
|
ditu
horrek), generoka antolaturik ere eskaintzen dira: " Erreportajeak"," Elkarrizketak"," Iritziak"," Zaldi Eroaren Errimak" eta" Bertso jarriak".
|
|
|
25 urtera pentsatzea galdetzen duzunean, uste
|
dut
hori oharkabean asko egin dugula Elkartean: bisioa sortu, etorkizuneko ikuspegia, alegia.
|
|
|
Hemendik hamar urtera, seguru asko, dibertsifikatu egingo da bertsolari modua, bakoitza bere ahots propioa eta bere estilo horren bila joango delako. Uste
|
dut
hori izango dela bidea, autoretasuna edo. Baina seguruena ez da orain egiten dugunetik oso urrun egongo.
|
|
|
Barrurako begirada, teknikaz edo bertsogintzari buruzko gogoetaz haratago, edukietara ere zabaltzen ari da, beraz. Beti eskaini izan du beretik bertsolariak, baina gutxika eskaini nahi
|
duen
hori finkatzera jo du azken urteetan. Maiak ere zentzu berean gogoetatzen du, nolabait:
|
|
|
106) zutabegintzaren eta bertsogintzaren arteko parekotasunak topatzeari.
|
Badu
horretarako zilegitasunik, zutabegile gisa ibilbide oparoa izateaz gain, Rikardo Arregi sarien lehen edizioan, 1989an, Sekziorik Onena saria eman baitzioten El Diario Vascoren Zabalik gehigarriko" Zimurdurak" zutabeagatik. Horrela, bateko nahiz besteko testuaren laburtasuna aipatzen du, zutabeak ere nahikoa presakako lana izan ohi direla, bigarren ahozkotasunak ahozkoaren eta idatziaren arteko mugak lausotu dituela, hartzaileak antzeko denbora eskaintzen diola zutabe bati eta bertsoaldi bati, antzeko eskemari jarraitzen zaiola bien sorkuntzan eta bateko entrenamenduak besterako ere balio izaten duela:
|
|
|
[...] Anaitasunako kazetariak (Anjel Zelaieta) Loiolako irratia" baserri kutsuduna eta neokapitalismoaren barrutikoa" bezala deskribatzen zuen. Kontuan izan behar
|
dugu
hori garaiko ezkerreko euskaltzale batzuen ikuspegia zela, Anaitasuna 1971ko euskaldungo berritzaile baten adierazpidea batzen zuen aldizkaria baitugu[...] Loiolako irratiak euskaldungo tradizionalaren irudia betetzen zuela esan nahi zuen kazetariak, hots, Loiolak irudikatzen zuen Euskal Herria Basarri kazetariak bere zutabeetan erakusten zuenetik hurbilago zegoela Anaitasunak berak erakutsi nahi... (I. Agirreazkuenaga, 2017:
|
|
|
"[...] lurralde berean bizkar emanda bizi diren bi herrien arteko oinarrizko isuri komun bat gertatu zen, flash bat. Ikuspegi horrek gidatu zuen gure lana une oro, uste baikenuen bertsolaritzak
|
baduela
horretarako dohairik." (Kamio, 2011b). Hain justu, 2006an publizitateko Argia saria eman zioten kanpainari, besteak beste, erdal komunitatearengana iristen asmatu izanagatik.364
|
|
|
Bertsolari kopurutxo bat egongo da zirkuitu batean eta beste batzuk beste batean, elkarren berri izan gabe. Uste
|
dut
hori neurri batean gertatzen ari dela" (Rubio, 2019: 70).
|
|
|
338 Laxaro Azkuneri 1993an irratiko alorreko Argia saria eman zioten bere bertso irratsaioengatik. ez da teknikoki ere erraza. Irratiak berez
|
baduke
horretarako gaitasunik. Nikolas Aldaik eta egin izan dituzte saiakerak.
|
|
|
Aurrera egiten asmatu dute, ordea. Esku artean daukatena baloratzen jakin dute diskurtso hegemonikoak esaten zuenaren kontra, eta inguruan inork probatu gabeko formulak asmatu dituzte esku artean
|
zuten
hori garatzeko. Bestalde, testuinguruak edo norbere akatsek eragindako korapiloak askatzeko gai izan dira, eta desagertuz zihoan euskal kultur ekosistema aurremodernoan garrantzitsua zen elementu bat euskal kultur ekosistema modernoarentzat elementu garrantzitsu gisa salbatzea lortu dute.
|
|
|
bertsoa telebistara eroatea, txapelketetan ahalik eta hedabide gehienen atentzioa erakarri nahia, zezen plazak eta erakustazokak betetzeko apustuak eta abar. Ekintzarik masiboenak ere zein testuinguru hauskorrean egiten diren kontuan harturik, etorkizunean ere uko egin ezin dion esparrua
|
du
hori bertso mugimenduak, ezagutzaz eta irizpidez; esan gabe doa, bestelako bideak, jasoago edo ertzekoagoak[...] integratzeko sentsibilitatea eta gaitasuna izan behar dituela proiektu orokorrak[...]. Masa kulturarekin eta kultur industriaren norabide nagusiekin guztiz bat ez datozen ezaugarriak bide ditu bertsolaritzak.
|
|
|
Bere lankide Lolari deitzeko tentazioa izan du, lantokian zer moduz galdetzeko, etxe santu hartako azken txutxu mutxuen berri entzuteko. Hango berri galdetu ez ezik, hemengoaz ere erantzun lioke, ordea, eta ez
|
du
horretarako gogorik.
|
|
|
76 Balorazio urri hori bat dator Ibon Egañak bere tesian aurkezten digun ideiarekin (ez da itzulpenez ari, euskaraz sortutako lanez baino), euskal literaturaren kritikagintzan oro har, tartea denaz bezainbatean, euskal kritikagintzaz egin izan den salaketa hiru urratseDagokigun ipuinera etorrita, eta bertako ideiak laburturik, euskal literatura mundura zabaltzeko beharrezkoa da atzerriko agenteen iragazkietatik pasatzea, eta euskal kritikariak atzerriko agenteak seduzitzea, erakartzea. Ez
|
du
horrek esan gura, dena den, lan hori delako kritikariaren herrialdeko merkatura egokituko denik eta salgarri izango denik. Nolanahi ere den, bide horretan itzulpenak funtzio zentrala du, itzulpenaren bidez egiten baitu bidea bere mugetatik kanpo idazle baten testuak.
|
|
|
Karpeta hura sekula ez irekitzeko. Nola ez ote
|
zuen
hori kontuan hartu. Denaren kopia egiten zuela Xabier Sotok.
|
|
|
–Litekeena da Diego Lazkanoren nobela gehiago ez izatea, arrazoi
|
duzu
horretan. Kronika bat idatziko dut, hori bai, Soto eta Zeberioren epaiketaren kronika... laster da hastekoa... lekuko bezala deklaratuko dut.
|