|
2000
|
|
|
Euria egin zuen ontzian ginen bitartean. Pelikuletan eta agertzen diren irudiekin parekotasuna
|
badu
horrek: irudi grisa.
|
|
|
– Ez, ez
|
duk
hori kontua, oso estimu handian diat hire konpainia. Benetan.
|
|
|
Bi andregai izan zituela ere esaten dute biografoek, Nile eta Espe, baina Polixene Trabuduak esaten du oso erakargarria izan arren ez zuela sekula andregairik izan. Kontuak kontu, ez dugu inoiz egia jakiterik izango, eta axola handirik ere ez
|
du
horrek azken batean. Baina ez al zaizue hipotesi polita iruditzen?
|
|
|
Ez ziren munduko parajerik ikusgarri eta miragarrienak, baina ezagunak eta maiteak nituen oso. " Eguraldia beti eta berez da ederra", nuen irakurria nonbait, ez nekien non," eta gisa berean beti eta berez da ederra planeta osoko paraje oro ere han inoiz ezer sentitu duen inor bizi deino." Guztizko gogaide
|
ninduen
hori idatzi zuenak. Gustura sentitu nintzen, biziberrituta, zuhaitz guztiak eta ur guztiak entzuten, Margak bere gutunean agindurik zidan bezala.
|
|
|
azken begirada pausatu bat bizitzan zehar maite izan nuenari. Ezin nion Lauaxetari hori guztia azaldu, ez nuelako neure ondoan, baina pentsatu nuen Lauaxetak ere ulertua
|
zuela
hori, hasiera hasieratik gainera, kontrakoa adierazi arren.
|
|
|
Ez gara, alabaina, geure oilolur heterogeneo eta askotarikotik irteten, prentsa abertzaleko eguraldiaren maparen mugen barruan gabiltza beti. Erosoago eta etxekoago sentitzen gara leku batzuetan besteetan baino, ezin
|
dugu
hori ukatu. Min egiten digu erdaren nagusigo larderiatsuak, geure herrian erdara beltzean aritu beharrak, karral karral, baina osorik maite dugu gure eguraldiaren mapa, gure aberria, eta gure aberri osoaz gara, ezertaz arduratzerik dugun neurrian, arduratzen.
|
|
|
labadoran momentu batean... ene! zer
|
duzu
hori? ’; Henrik gerrian pipa zekarrean eta, amak hura ikusi zuenean hitza galdu zian; ito larrian jarri zuan; osasunez makal samar zebilean eta, susto hark ez zioan on handirik egingo; boz apal apalarekin: ‘zertarako daramazu hori? ’, galdetu zioan; Henrik hari buruan maite maite eginez, nola hala kontsolatu zian; ‘ze, orain ere joango zara ala? ’, galdetu zioan amak, esperantza poxi batekin.
|
|
2001
|
|
|
Gaur egun, baratzea duen txabola eskas batean egoten naiz, Gagarin HLM multzoaren auzoan. Sosa behar
|
dut
ori zu...
|
|
|
–Nor
|
duzu
hori? –eskatzen zion baten batek, eriaz erakusten ninduela; eta lagunak ez zuen aski elerik ene aurkezteko:
|
|
|
Berrogei urtetik goitikoa izanen zen, portugesaren gisara, baina mugimenduetan eta ezagun zuen sekulako bizitasuna zuela. Ezkerreko begia itxia zuen," Hi bezalako mutil ederrei keinuka sobera aritzeagatik
|
duk
hori!", ttikitan lagunekin jostetan ari zela makila batekin zulatu ziotelako, baina ongi zuena hagitz handia zen, bertze edozeinen biren adinakoa. Milagros izena zuen, Mila," Milagroak egiten dituelakoz paratu zioteken izen hori", eta umore zoragarria isurtzen zuen egiten zituen gauza guzietan.
|
|
|
– Sorgina ez, deabrua
|
dun
hori! –bota zuen aitak, nola urruntzen zen ikusten zuela.
|
|
|
Baita infekzio larria ere bere barruan. Alferrik ahalegindu nintzen ospitale batera eramaten; ospitaleak urriak dira eta emakumeek ez
|
dute
horretarako eskubiderik. Are gutxiago, noski, emakume hura bekataria baldin bada.
|
|
|
– Zer esan nahi
|
duk
horrekin?
|
|
|
Nire hatz markak! Neu ez
|
nauk
horregatik besteak baino susmagarriagoa eta azkenean zer. Putza, horixe besterik ez daukak eskuartean oraintxe.
|
|
|
– Eta zer axola
|
du
horrek. Leku bakartia zuan, Bilboko aldirietan.
|
|
|
Ordura arte inork ez zuen aipatu Amaiak Afganistanen lagun kuttunik zuenik. Ba ote
|
zuen
horrek zerikusirik Amaia tadjikekin harremanetan jarri izanarekin. Agian erretratu horrek mendeku hutsaren hipotesia alda zezakeen.
|
|
|
– Zer esan nahi
|
duk
horrekin?
|
|
2002
|
|
|
– Ez, ez
|
duk
hori, beste atea duk komunekoa –eten zuen Mentxuk, agian tonu zakarregiaz, Fonsecak sarrailako euslekuari heltzen zion unean. Burua jiratu zuenez, atzamarrez seinalatu zion pareta berean baina metro bi ezkerrerago zegoen beste atea–, ez baduk traste zaharretako hautsez zikindu gura, behintzat.
|
|
|
– Hori baldin bada, lasai egon. Hitz ematen dizut Santosek ez
|
duela
horrekin zerikusirik. Hala eta guztiz ere, goiz da oraindino.
|
|
|
– Nahi
|
duzu
horren inguruko aberiguaziorik egitea?
|
|
|
Mentxuk suposatzen zuen ez zela erreka laino itsutik tupustean sor zitekeen arriskuagatik. Joselu artega zegoen, eta berak
|
bazuen
horretan errurik. Hainbeste maite zituen tartekako isiluneek nabarmen aztoratu zuten mutikoa.
|
|
|
Balio behar zuen. Kazetariak
|
bazuen
horren berri. Gernika errausturik ikusi izanak min handia eman zion.
|
|
|
– Ez
|
duk
hori.
|
|
2003
|
|
|
Kartzinoma. Izena ere
|
baduk
hori. Ezkataduna gainera, legatzak, lupiak eta korrokoiak bezala.
|
|
|
Gertatzen ari zaion dena, berari baino, Damian Arruti izeneko protagonistari gertatzen ari balitzaio bezala sentitzen du. Benetan berari ez balegokio bezala edo, hobeto esanda, bera ere baden pertsonaia literarioak bizi
|
duela
hori dena, baina ez egiazki berak, bere azalaren barruan bizi den gizonak.
|
|
|
Ez etorri orain eulien aitzakia horrekin. Hitz eginda
|
genuen
hori aurretik.
|
|
|
Goiz ibili da gaur. Emakume fina
|
duzu
hori, Damian. Gauza bat zuri esateko agindu dit:
|
|
|
Baina ez dio ezer ihardetsi Katalinari. Ez
|
du
horretarako gogorik izan eta bat batean gizon berria dela sumatu du. Lehenago ez bezala, alferreko lastoak albo batera uzteko gai dela sentitu du.
|
|
|
Erabakigarria da. Nahitaezkoa
|
dugu
hori jakitea. Zati denak aldi berean bota ote zituzten zuloan behera, ala une eta egun ezberdinetan.
|
|
|
Damianek erakutsi dio lehenengo pitzatua. Ezkutuan behar
|
zuen
horrek. Eman dio emakumeari ahuleriaren berri.
|
|
|
Ez ote betiereko jarrera soil bat. Ez ote
|
du
hori gizonak beti berezko. Tximuen artekoaren antzeko.
|
|
|
Damian poztu egin zen lupiatan ariko zirela entzun zuenean. Batetik, kostatik urrundu gabe ibiliko zirela esan nahi
|
zuelako
horrek, beti lehorra agerian, eta bestetik, ordura arte deusik esan ez bazuen ere, beldur baitzen motorrak gelditu eta krabatan edo txibiatan geratuz gero, urdailak laster emango ote zion abisu. Horixe zuen susmoa, aspaldian itsasoratu gabe, goragalea etorriko zitzaiola.
|
|
|
Ez duk hirea errenta. Denek duten ordain bera
|
duk
hori. Etxekoen gupida eta begiramen hori, berezkoa dik giza-abereak.
|
|
|
–Ez
|
nauk
horretara etorri. Eutsi –Euzkadi Rojaren alea harrera mahaian utzi nion, eta alde egin nuen.
|
|
|
–Bigarren abizena
|
huen
hori. Mallonari egindako gutunean bere izen biak eta Bilbao abizena jarri zian, Arriaga barik.
|
|
|
Ontzien izenak begiratzeari ekin nion. Hamalau ontzi ziren han, ondo gogoan
|
dut
hori.
|
|
|
Niri neuri argitzea komeni zitzaidana behintzat. Hain zuzen ere, falangeren afiliazio orria isileko nire zereginek agindurik neramala eta inork ez
|
zuela
horren berri izan behar, eta Zerbitzuetakoa nintzela. Azken hori esatean orria eskuetan hartu zuen foralari zuzendu nintzaion.
|
|
|
–Mallonaren beraren kontua izan huen. Zona Nazionalera ihes egin nahi
|
zutenen
hori dena berak idatzi zian, eskuz, beldur itzelaz, lehenengo hamar arrazoiak idatzi zituenetik egun batzuetara, hain zuzen. Gero eskuzko hori makinazkora kopiatu zitean, baina dokumentua sinatu zeneko eguna bere hartan utzita.
|
|
|
–Okerrena ez
|
duk
hori. Gutunak beste sei lerro ditik.
|
|
|
–Bilatuko
|
duk
hori ere.
|
|
|
–Bo, nire bisitaldiak edo! –esan nuen, ez
|
bainuen
horretan fede handirik– Beste batzuen zereginak ere izango zian horretan zerikusirik.
|
|
|
urruneko neskak maite
|
dituen
hori,
|
|
|
mineriarik sentitzen ez
|
duen
hori.
|
|
2004
|
|
|
" Bai, hori entzun dizut, baina zer esan nahi
|
du
horrek" esan zion Estik egonarria galtzear.
|
|
|
Begiratu antsiatuz so egin zuen El Sitio kafetegi aldera. Argia ikustea iruditu zitzaion, baina ezin
|
zuen
horren urrundik bereizi. Ardailan egin zituen harainoko berrehun metroak.
|
|
|
" Orain ez
|
dugu
hori pentsatu behar," esan zuen Felik, eta Saioari: " Deitu Lorentxiri, maitea; esan zer pasatu den."
|
|
|
Baziren, ba, haurra izateko pentsatze hutsarekin gaixotzen zirenak ere, esan zuen Kakok, eta bera emakume balitz, haietakoa izango zela ze, latza baita, mundu puto honetara ume bat ekartzea. Baziren beren umetokia alokatzen zutenak ere, Tolok esan zuen; eta, negozio polita izan behar
|
zuela
horrek, bataz bestean zortzi mila dolar balio behar zuen umetokiaren alokairuak, euroak, beste hainbeste, edo gehiago igual orain, eta prezio horretan dena sartzen zen.
|
|
|
" Carbayo con i griega, esan zuen Aldaik; ederra
|
duk
hori."
|
|
|
" Hori duk, badelako orden relatibo bat; gauza guztietan izaten duk ordena, fisika
|
duk
hori... Sentitzen diat, hi:
|
|
|
" Zer
|
duk
hori, jende handia?"
|
|
|
", ederki zarete. Zer
|
dun
hori, pintura errupestre bat. Aupa, Bela." Axperi:
|
|
|
" E? Nola
|
duk
hori?"
|
|
|
" Ez dinat inor ezagutzen. Ez
|
dun
hori hemengoa."
|
|
2005
|
|
|
– Herra daukat bihotzean. Esklabu baten gisa tratatu naute, ezin
|
dut
hori kolkotik kendu...
|
|
|
Tortura salaketak kazetetan azaltzean, armadako buruzagiek soldadu txepelen basakeriaren gain jartzen zituzten arren biolentziak, bigarren bulegoko kapitain zuzendari arduradun handiak bazekien gertatzen zena, eta maizenean, tortura ekitaldietan hor zegoen, soldaduak haiatzen. Jadanik Beinatek, Biskratik Aljerrerako armadatxoaren gibelean barranda zebilenean argi
|
zuen
hori, ez zeukan eraginiko minarekiko sentimendurik: orobat zitzaion eta bizirik etxeratzea baizik ez zuen desiratzen.
|
|
|
Ea egia den hamsterrek ez dituztela zomorroak jaten. Nola goxatu daitekeen maite
|
duzun
hori. Nork asmatu zituen txoriak.
|
|
|
Badaki, gainera, nola konbentzitu behar nauen berak nahi duenerako. " Euskadiko ikurra", hori
|
duk
hori ergelkeria. Estatutuaren edo Ertzaintzaren inguruan bere aldizkarian argitaratu ditudan artikuluak bezain ergelak gutxienez.
|
|
|
Udaletxea
|
duk
hori, Abdul. El ayunta.
|
|
|
Pertxeroak ere badu bihotzik, pentsatu nuen. Ez
|
nuen
hori usteko amak nagusiaren zabaldu zuenean esan zuena garaiz jakin izan banu, ez horixe.
|
|
|
Beste batzuetan, kutxilloa anaiarena izaten da holandarraren sabelean. Baina nahiago
|
dut
horretan ez pentsatu. Bidezidorrak errepasatzeak ez du ezertarako balio azkenean kutxilloa anaiarena bada.
|
|
|
Egia ote zen orkideak argitik zetozela? Begiratu behar
|
zuen
hori ondo.
|
|
|
Nahiago
|
nuke
horri ez erantzun.
|
|
|
Aldaz Hotelekoa. Ezetz, ez dagoela hotel horretan bizitzen jarrita, Ertzaintzaren soldatak ez
|
duela
horretarako beste ematen, baina duela egun batzuk egindako lagun batena dela hotela eta horraxe bidaltzeko autopsiaren kopia bat. Lehenbailehen.
|
|
|
Zomorro kontuez hainbeste dakienak ez dauka astirik bizitzako gauza arruntei arretaz begiratzeko. Lagunak ere halakoxeak
|
ditu
horrek, bere emazte ohiarekin larrutan egiten zutenak. Jose Ramon Izpizua arkitektoa.
|
|
|
Zalantza dagoenean, horixe izaten da beti onena, sinple sinple janztea. Horregatik hautatu ditu jeans ilunak eta marfilaren koloreko kotoizko jertse zuri bat, lepoa itzulita
|
duten
horietakoa. Sinpleki janzten denean, pertsonak garbiagoa ematen du.
|
|
|
Grazia egin dio hotelak eta erietxeak era berean antolatuta egoteak. Hirugarren solairuko hogeita bigarren gela esan nahi
|
du
horrek. Igogailua bilatu du gero begiradarekin.
|
|
|
Beste gauza batek kezkatzen du gehiago Damian: oharkabean listu zipriztinek ihes egiten diote hitzekin batera, deus egin ezin
|
duela
hori ekiditeko. Izatekotan, isilik geratu, ez dago besterik.
|
|
|
– Gauezko lanetan. Zer
|
duk
hori?
|
|
|
– Ez ezazu juzku txarrik egin, bere funtsa
|
baitu
horrek. Gu tokikoak gara eta dena ikasten dugu, fite edo berant.
|
|
|
Hortakotz etorri naiz zureganat.
|
Banuen
horren errezelua.
|
|
|
– Zertaz uste
|
duk
hori?
|
|
|
Baztan osoan ez da beste inon errododendrorik, Arraiturren dira denak. Urrutikoetxea komisarioak aski
|
luke
horrekin lanean hasteko, baina Baztan ez dago haren menpeko eremuan.
|
|
|
Zer ote da? Ezer pentsatzeko astirik gabe, zeuk agintzen ez duzun bidean eman beharreko pausoaren antzeko zerbait behar
|
du
horrek izan, izatekotan. Zeure baitatik irten eta gehiago ez itzultzea.
|
|
|
Gizakiok ogi edo arroz pilo baten gainean etzatearen modukoa
|
duk
hori, pentsatu zenuen behien portaera ikusitakoan. Istant bat geroago jan behar dugun entsalada baten gainean etzatearen antzeko zerbait behar du izan, nolanahi ere.
|
|
|
Lau birigarro habiaren lekua atzemanda zeneukan eta ikusi egin nahi zenuen, zeure begiekin, lehenengo hegadetara abiatuak ziren birigarrokumeak inoiz baliatzen ote ziren berriro atzean utzitako sorlekuaz. Jakin egin nahi
|
zenuen
hori. Jakin egin nahi zenuen hegaztiak inoiz itzultzen ote diren sortu dituen etxera.
|
|
|
– Argiaren ahalmena eta magia
|
duk
hori –esan zizun Karrikak oraindik ere barnean ekarritako kitzikadura gainetik kendu ezinik.
|
|
|
– Hori
|
dun
hori bizimodu mugitua!
|
|
|
" Aita
|
duzu
hori?".
|
|
|
Gure flota kosteran zebilen, ez zen matxuratutako ontzi bat bera ere kaian, arriskatu beharra zegoen. Baina egia esan hilabete lehenago Serapioren baforea miatu zuten, ez zegoen txoko segururik, nik bezain ongi jakin behar
|
zuen
hori Engelsek, bere traineruan zebilen Martxel. Gaztelu zaharreko harresietan egoten ziren gordeak karabineroak batzuetan, baina gau hartan ez zuten kontrabandarik espero itxuraz.
|
|
|
Bagoien baskulan halako tenorean, Eustakiok beti leku berezitan biltzeko usarioa zeukan garai hartan. Papera txirtxilatuta komunetik beheiti botatzera nindoala uraren asotsa dutxetan, nor ari da ordea, denak ordu estrak sartzen gelditzen dira, ni naiz zortzi ordukoa bertzerik egiten ez duena, eta eguerdian, inor ez gara dutxatzen bazkalaitzin, norbait ari baitzen dutxatzen han barnean, ez da egia izanen, zer uste
|
du
horrek, bera da izan ere, horiek ez dira makinista batenak, sobera lirainak dira zangar horiek, bera zen, kokotsandi hura, zazpigarren garabiko kabinan ez baina gure aldagelan sartua.
|
|
|
– Zer
|
duk
hori! Atzera, atzera denak!
|
|
|
– Liverpooleraino iritsi nahi
|
duk
horrekin?
|
|
2006
|
|
|
Garaiak eta inguruak moldatzen gaitu neurri handi batean, egia da, ez da dudarik; lehen horrelakorik sinetsi nahi ez izan arren, gaur egun ongi ulertua eta onartua
|
dut
hori. Baina hala ere beti geratzen da moldapen horretatik kanpoko geure izaera ezagutzeko gogoa.
|
|
|
Kalean egoteak zer sentido du? Jartzen naiz bekainetaraino, ez
|
dut
horretarako sosik, horregatik etorri naiz hona.
|
|
|
(Esan nion Eiderri nahiago
|
nuela
hori ez publikatzea: herrian uholdeak izan zirela, ixtorio bat asmatu nuen.)
|
|
|
Eta orduan, beste hori, lau urte
|
dituen
hori ezin al da dagoeneko erabili?
|
|
|
– Aspaldiko kontua
|
duk
hori... Lehergailua esku artean zartatu zitzaioan, eta akabo!
|
|
|
Utzi diezaiegun tiro batzuk botatzen, ordain ditzagun kalte ordainak, lasaitzen diren arte. Putre bat gehiago, putre bat gutxiago, zer inporta
|
du
horrek.
|
|
|
– Putre bat gehiago, putre bat gutxiago, zer inporta
|
du
horrek. Darwinek ez diela hauteskundeak irabazten lagunduko.
|
|
|
Esan dezadan, besterik gabe, ez dudala orduan beste hitz egin aita zenarekin. ...orduan, galdetu ere egin nion, halako batean, ni nahiko heldua nintzela iritziko ziolakoan, aurrez aurre eta gizonez gizon (ez dakit, atera zait esamoldea nahiz eta niretzat hutsala izan, baita aitarentzat ere, agian, ordurako) mintza gintezkeelakoan, nahiko denbora pasatu zelakoan eta esperientzia zahar bati buruz bezala hitz egin zuelakoan; baina orduan ere betartea ilundu zitzaion, eta nahiago
|
zuela
horretaz ez hitz egin esan zidan. Etzaidak gogorarazi, seme, esan zidan, ahots apalean, poliki, baina kontestarik ametitzen ez zuen moduan.
|
|
|
Zeure buruari galdetuko diozu, seme, agian, zergatik. Iritziko diozu, noski, nik ez
|
dudala
horren errurik, ni biktima nintzela, besteak direla lotsatu behar zirenak, are, azalpenak eman nahi izateak berak adierazten duela ongien zer puntutaraino nintzen errugabe eta biktima. Eta bai.
|
|
|
– Jendeari gustatzen zaio jakitea batzuk ondo ondo bizi direla. Eragin estimulagarria
|
du
horrek; beren buruari esaten diote: agian neuk ere, egunen batean...
|
|
|
Beharbada hor ere in the army egona da. Haatik, ez
|
dut
horretan galtzeko gogorik.
|
|
|
Baina Euskal Herria, oi Euskal Herria, hemendik zein urrun. Ziur naiz beste lagunari ere hara zaiola gogoa joaten baina, zer arraio, hemengo inguruen edertasuna ezin
|
dugu
horrekin hondatu. Mintza gaitezen beste gairen batez.
|
|
|
Bai, Justin munduan den inperio nagusiari aurre egin zioten buruzagi haien ondorengoa da. Garrantzirik
|
badu
horrek, ostera. Joseph hura hain militar trebea ez zela esan zuela gogoratu zait.
|
|
|
zer
|
dun
hori, ixo, zure arnasa gurean joz
|
|
2007
|
|
|
Eta nik ezetz, eta nahikoa dela, ez
|
dudala
horretaz gehiago hitzik egingo, paellaren arroza tenteegi atera digutela, guriagoa gustatzen zaidala niri, eta jartzeko basoan beste ardo zurrutadatxo bat. Baina, dedio, Jaungoikoak ezer ondo egiten baldin badaki, bere gizonetako batzuk aukeratzea da, mon ami, eta horien arteko txapelduna da Don Valentin.
|
|
|
Arin behar ditu hankak Diccino Konpainiak, hogei lagunetik gora ez sekula, eta gauzak ez badoaz ondo leku batean, hurrengo trena hartu eta alde beste leku batera. Zer nahi
|
duzu
hori baino hoberik guretzat?
|
|
|
Horixe
|
du
horrek, jakin nahia eta ezin jakina, biak ala biak, eta hori horrela den artean, neuk daukat hura mendean eta koskabiloetatik zintzilik harrapatuta. Beraz, mon ami, izorra dadila pixka batean, eta hori ospatzeko atera ardo zuri berezi bat, dedio, berdin zait Galiziakoa edo nongoa, gaurko egunean azkena izango da eta.
|
|
|
Biharko ikuskizunak ondo atera behar badu, derrigorrezkoa dut dena bere lekuan dagoela egiaztatzea. Lehenengo lana
|
du
hori magilariak: erabiliko dituen tresna guztiak eta bakoitza behar bezala begiratu eta ziurtatzea.
|