|
2000
|
|
|
Ahalegin horietan, batetik zein bestetik garrantzi handia
|
dute
hedabideek, etahorixe da liburu honek erakutsi nahiko lukeena. Eragina zenbatekoa den neurtzea zailaden arren, ezin dugu ukatu nortasunen eraikuntzan eta birsorkuntzan hedabideen lanaoso kontuan hartzekoa denik.
|
|
|
Egunkariak, irrati emandegiak eta telebista kateak dira aztergai
|
ditugun
hedabideak, eta hiruren kasuan Hego Euskal Herriko populazioa hartu dugu erreferentzia modura, beti ere, hamalau urtetik gorako gizon emakumeen portaera mediatikoa jorratuz.
|
|
|
2 Bestetik, bere erreferentzia eremua modu erabakigarrian zehazten duena egunkariaren hedadura izango balitz, logikoa litzateke izaera probintziala
|
duten
hedabideek lehentasuna probintziari edo tamaina txikiagoko mailei ematea. Hala gertatzen da Hego Euskal Herriko egunkari probintzialekin.
|
|
|
10 Borondate integratzailea sustatu behar
|
dute
hedabideek. Iruditeria komuneanjarri behar da arreta, Euskal Herri barruko interkulturalismoa eta eleaniztasunabultzatuko duen iruditeria integratzailean.
|
|
|
Prentsa kabineteen ekoizpenak eragin handia
|
du
hedabideen ezuste faktorean, aurreikuste indizea emendatuz.
|
|
|
Garatzeko aukera urriak
|
dituen
hedabidetzat ere jo dute inoiz irratia, gainbehera joateko joera duen komunikabidetzat, alegia. Haatik, aurrikuspen negatibo eta kritikoak gorabehera, hor dirau euskaldunen gizartean apala eta sinesgarria den mezubide modura.
|
|
2002
|
|
|
Allende Etcharten esanetan, hasieran emisora aske moduan hasi zen emititzen, sektore ezkertiar eta euskaltzaleak bultzatuta. 1986an izandako banaketaren ondorioz, sektore batek Mendililia Irratia sortu zuen, eta, «ikastola berrik, AEKk, CGT sindikatuak eta beste hainbat borroka eramaten duten taldeek Xiberoko Botza
|
dute
hedabide garrantzitsuena»15.
|
|
|
Baina, horrek ez du bermatzen elkarren arteko ezagutza inoizkorik eta onena izatea. Zer funtzio bete behar
|
lukete
hedabideek munduaren hiperkonexio mediatuaren testuinguruan, errentagarritasun ekonomikoaren izenean kulturak zanpatuak izan ez daitezen. Zer konpromiso hartu lukete komunikazioaren profesionalek mundu hiperkonektatu honetan?
|
|
|
Han eta hemen, publizitatea da, gaur egun, hedabide gehienen eusle ekonomikorik garrantzitsuenetarikoa. Publizitateak bere interesen arabera (interes ekonomikoak, politikoak...) hautatzen ditu subentzionatuko (interbenituko)
|
dituen
hedabideak. Publizitate etxeek, de facto, autoritate ekonomiko garrantzitsua dute hedabideetan.
|
|
|
Publizitateak bere interesen arabera (interes ekonomikoak, politikoak...) hautatzen ditu subentzionatuko (interbenituko) dituen hedabideak. Publizitate etxeek, de facto, autoritate ekonomiko garrantzitsua
|
dute
hedabideetan.
|
|
|
Hori historia zaharra da. Publizitatearen agerkundeagaz, egunkariek salmenta prezioa beheratu ahal izan zuten (ahal izan zutenek) publizitatearen subentzioa zeukatelako, publizitateak ekoizpen kostuen hainbatekoa ordaintzen zietelako, iragarkien bidez. Beraz, publizitatearen laguntza
|
duten
hedabideek merkeago sal dezakete produktua, edo ekoizpena hobetzeko inbertsioak egin ditzakete, konpetentziari erosoago aurre egin ahal izateko. Publizitatearen agerkundeak hedabide batzuk lagundu baldin baditu ere, beste batzuk, ostera, larrutu egin ditu, batez ere langile klasearenak edo erradikalak:
|
|
|
Lehenenego atal honetan, gizarte batean bizirik dauden hizkuntzetako bat euren orrialdeetan modu sistematikoan enoratzen
|
duten
hedabideak sailka daitezke. Hizkuntza gutxituan idatzitako artikuluak hain dira gutxi, ezen balio estatistikorik ere ez duten.
|
|
|
Diskurtsoaren analisi kritikoak klase, genero, etnia, arraza, hizkuntza, adin, erlijio, eta nazionalitate haremanak aztertzen ditu hedabideen jardueran. Diskurtsoaren analisi kritikoak ideologiak azpimarkatu gura
|
ditu
hedabideen testuinguru profesionalduan. Diskurtsoaren analisi kritikoak manipulazioa, legitimizazioa, kontsentua eta elkartasuna aztertzen ditu hedabideen diskurtsoan.
|
|
|
Legeen sozializazioak, hezkuntza sozialistak, informazioaren bitartezko motibazioek eta herri mobilizazioek leku garrantzitsua eduki behar
|
dute
hedabideen mezuetan.
|
|
|
Administrazioek suspentsioak ezar diezaizkiekete legeak eta gobernuen irizpideak bete ez
|
dituzten
hedabideei; suspentsioen bidez, hedabideak zarratuta egon daitezke aldi luze edo laburretan.
|
|
|
Botere politikoak sekulako ahalmen kontrolatzailea
|
du
hedabide publikoetako zuzendariak izendatzeko ahalmena edukita, baita hedabide pribatuak sortzeko baimenak ematerakoan ere. Kontzesioak eta izendapenak modu ez erregularrean egiten direnean, botereak sekulako ahalmen kontrolatzailea gordetzen du beretzat.
|
|
|
Kontzesioak eta izendapenak modu ez erregularrean egiten direnean, botereak sekulako ahalmen kontrolatzailea gordetzen du beretzat. Botereak lagunak gura
|
ditu
hedabideetan, ez traba egiten dioten profesionalak. Bestelako moduez botere politikoak kazetaria edo hedabidea bere menpera eramaterik ez duenean, salaketa judizialen eta epaiketen mehatxua erabil dezake, gehiago profesionalak beldurtzeko, gizarteari mesede egiteko baino.
|
|
|
Bigarren kasuan, hirugarren batek egindako adierazpenen egiazkotasunaz? hedabidearen zor morala adierazpenak egin izanaren faktuaren egiazkotasunari lotzen zaio, ez adierazpenetan esandakoari edo horien edukiari; alegia, adierazpenek berak izan behar dute benetakoak (horixe frogatu behar
|
du
hedabideak, hots,, halakok hauxe esan du?). Hirugarren batek adierazpenetan ematen duen informazioa benetakoa den ala asmatua den, hiztunaren erantzukizuna da, printzipioz, harexek izenpetzen baitu bere ahotsaz dioena.
|
|
|
Ohitura modernoetan, eragin zuzena
|
dute
hedabideek, harreman sozialek, pertsonalitate jakinen proiekzioek, eta taldekideek euren buruez eta gainerakoez dituzten ideiek eta usteek.
|
|
|
Konpromisoaren eskakizunak bultzatuta, egunero egunero sortzen dira hor hemenka alternatiboak izan nahi
|
duten
hedabideak. Agian, esparru txikikoak direla uste izango du norbaitek.
|
|
|
Testuinguru horretan, erantzuna ondokoa da: soberakin kontrolatzailea
|
dute
hedabideek, batez ere.
|
|
|
Merton (1948) eta Lazarsfeld (1948) autoreek aurreratu zutenez, euren zereginen artean, protagonistei status soziala aitortzea
|
dute
hedabideek; ematea ere, inoiz. Gizarteak, bere statu quoari eusteko, pertsona eta instituzio erakargarriak behar ditu.
|
|
|
5 Gizarte zientziek esparruak ireki behar dituzte giza talde desberdinen arteko harremanak ahalbidetzeko. Kulturen arteko talka saihesteko, nazioen arteko talka ekiditeko, eta hizkuntzen arteko talka baztertzeko, giza taldeak unitate itxi moduan barik, ukipenean dauden kolektibo derberdin gisa tratatu behar dituzte ikertzaileek, baita zientziaren ikerketak popularizatzen
|
dituzten
hedabideek ere.
|
|
|
Historiaren joan etorrian, erregeek eta jauntxoek kontrolatu dituzte hedabide gehienak. Gobernuek hurbiletik kontrolatu ohi
|
dute
hedabide guztien garapena.
|
|
|
amaitzeko, ezin tintontzian ahaztu gizartearen erakundetze administratiboak berak ere izugarrizko eragina
|
duela
hedabideen diskurtsoaren kontrolean eta gidaritzan. Elite tradizionalak dira estatu erakundeetan ondoen kokatutako elementuak, eta horiek diktatzen dituzte legeak eta arauak denentzat, gizarte komunikazio publikoarentzat zein pribatuarentzat.
|
|
2006
|
|
|
Bigarrenik, enpresa iragarlearen eta programa zabaldu behar
|
duen
hedabidearen artean dagoen harremana dugu. Hedabideak enpresa iragarlearekin soilik izango ditu kontratu harremanak; beraz, lehenbizikoari ez zaio axola bigarrenak nola lortu duen programa, horren kalitatea ona bada.
|
|
|
Hala, enpresaburu edo profesional eskaintzailea eta bezeroak izan litezkeenak lotzeko zubi nagusi bihurtzen da publizitatea, eta publiko hartzailearekiko distantzia harremanen egoera sortzen da. Mezuaren hedapenari esker da posible hori guztia, eta edozein komunikabide kolektiboren bitartez lor daiteke; bai publizitate izaera
|
duten
hedabideen bitartez (adibidez, kanpoko publizitatea, postaz egindakoa, publizitate zuzena, eta abar) bai izaera hori behin behinekoa soilik dutenen bitartez. Azken horien artean, gizarte komunikabideak daude.
|
|
|
Hala, hedabideek obligazioa dute produktu jakin batzuen gainean dauden debeku edo muga arauak ezagutzeko. Telebistaren kasuan, 25/ 1994 Legean (ekainaren 7ko 22/ 1999 Legean aldatua) debekaturiko publizitateaz eta legearen aurkakoaz esaten dena ezagutu behar
|
dute
hedabideek. Beraz, hedabidea erantzulea denean, PLOren 13 artikuluak dioenez, hedapen kontratuan ezin da klausularik egon hedabidea eginiko hedapenaren erantzukizunetik libratzen duenik.
|
|
2007
|
|
|
Kontraesan nabarmenean sarturik dabil lurralde nazionalismoaren estrategiahau: alde batetik esango du, nazio eraikuntza bideratzeko adina masa kritikoarenjabe garela, baina, bestetik, egitez, masa kritiko hori ez da gai herri nortasunarenoinarriak, euskal ikuspegia
|
duen
hedabideen egoera da datu adierazgarri bat, finkatzeko eta ezartzeko. Adierazgarria bezain kezkagarria da, auzi honetan, abertzale batzuen argudio puntu sendoak lurraldetasunaren eta subjektu nazionalaren aldera neurrigabeki lerratzea, eta euskalgintzan dihardutenen aldetik, aldiz, justu justu, alderantziz egitea sarri askotan.
|
|
|
Orain, horietako zenbaitek (telebistak, ordenagailuak, jolas elkarreragileek etaInternetek, hain zuzen) gizarte ezagutzaren garapenean izan dezaketen eraginaaztertuko dugu. Hala ere, batez ere telebistaren eraginari erreparatuko diogu, horibaita egun eraginik handiena
|
duen
hedabidea.
|
|
2009
|
|
|
Beraz, ahalmenez, aukera zabaltasunagatik, Interneteko agerkari digitalek dute erabatekonagusigoa. Mugagabeko ahalmena dute estatistikak eskaini edo aztertzeko; link, grafiko edo taula kopuruan, kasu, ez
|
dute
hedabide tradizionaletan parerik.
|
|
|
76an euskaldunak erabaki zuen bazela nor hedabideen munduan, bazela subjektu beregaina (igorle moduan nahiz hartzaile moduan). Euskaldunak dio kokatu nahi
|
duela
hedabideen esparru zabalean bere burua, eta begitik begira so gura diela gainerakoei.
|
|
2011
|
|
|
Guztira, 261 erredaktore ingurudirela kontuan hartuta, zenbatetsitako errakuntza% ± 6koa da,% 90ekokonfiantza mailarekin. Laginaren esleipena erredaktoreak bere jardueragaratzen
|
duen
hedabidearen arabera egin da, eta lagin erreala informazioajasotzeko orduan elkarrizketarako aukeratutako pertsonak libre egotearenmende egon da (lan txanda, albiste baten bila irten beharra...).
|
|
|
Datuen fase esploratzailean, helburua lehenengo emaitza batzuk lortzea izanda, aldagai independente gisa agertzen diren taulekin: sexua, adina eta bere jardueragaratzen
|
duen
hedabidea. Interpretazio xedeetarako, Khi karratuaren esanahi probaerabili da.
|
|
|
Hemen, bereziki, kolektibo bakoitzak EITB taldearen konbergentzia prozesuaren egoerarengainean emandako iritzia interesatzen zaigu. Nolabait esatearren, enpresa publikoaosatzen
|
duten
hedabideen artean gertatu den integrazio maila markatzen du.
|
|
|
Hedabide bakoitzak berelengoaia du. Orduan, miraria izan behar
|
duzu
hedabide guztietan kalitate bera emateko (EET1).
|
|
|
Egoitza Donostian eta Gasteizen
|
duten
hedabideak ez zituzten BilbokoSan Mameseko egoitzara lekualdatu. Miramongo egoitzan euskarazko irratieninstalazioak, Euskadi Irratia, Euskadi Gaztea eta Eitb Irratia, eta ETBko saioakgrabatzeko zenbait plato eta estudio daude.
|
|
|
Integrazioan oinarritutako konbergentzia dinamiken helburua bi hedabiderenedo gehiagoren artean informazioa kudeatzeko modu berriak aurkitzea da, hainbatelkarlan mailatan oinarrituta. Elkarlan maila handiena elkarrekin landutako edukiakpartekatzen
|
dituzten
hedabideena da. Eduki horiek plataforma edo kanal anitzetanzabaltzeko ekoizten dira, hedabide bakoitzaren lengoaietara eta ezaugarri narratiboetara egokitu ondoren.
|
|
|
telebistakokazetari bat ez da irratiko kazetari. Hedabide bakoitzak bere hizkuntza du; orduan, ikaragarria izan behar
|
du
hedabide guztietan kalitate maila bera emateko (EET1).
|
|
|
Egungo planteamendua gero eta urrutiago dago «kazetari orkestraren» laneredutik, hau da, ekitaldi batera joan, argazkiak atera, audioa eta bideoa grabatu, ondoren web hedabiderako albistea prestatu, irratian zuzenean sartu eta, azkenik, telebistako albistegirako pieza muntatu behar duen kazetariaren eredutik. Oro har, kazetari polibalentearen lana bide luzeko gertakizunetan, erreportajeetan, gaurkotasunezko informazioetan, breaking news edo azken orduko albisteetan bainozentzuzkoagoa dela uste
|
dute
hedabideetako kideek (Masip eta Mico, 2009: 96).
|
|
|
Eitb.com ek funtsezko zeregina
|
du
hedabideen arteko sinergietan oinarritutakoedukien estrategian, gainerako erredakzioek sortutako ikus entzunezko materialakegokitu eta baliatzen dituelako. Hala, EITBko hedabide guztiek monomedia edukiakzabaltzen dituzten arren eta autonomia editorialari eusten dioten arren, irratiak etatelebistak taldearen webgunean bat egiten dute, eta webgunearen ekoizpena horien informazio eta material fluxuaren menpe dago.
|
|
|
hainbatkomunikazio lengoaia eta kodetatik abiatuta. Konbergentzia narratiboak ondorioakeragiten
|
ditu
hedabideen produktuetan, hedabide horiek testu kodeak, entzunezkoeta ikus entzunezko kodeak eta beste kode berriago batzuk konbinatzeko ahalmenhandiagoa baitute. Horri guztiari esker, kazetarien informazio lengoaiak, formatuaketa generoak aberastu egin dira.
|
|
|
Galdetuta telebistak aldatzen ote duen munduari buruz dugun ikuspegia, argi agertu dute botere taldeek (ekonomikoak, politikoak, erlijiosoak, edonolakoak) ikus entzulearen fideltasuna lortu nahi
|
dutela
hedabideekin: eta politikoek bereziki, gure botoak.
|
|
2012
|
|
|
Horrenbestez, albiste arinak hartzaile berriak erakartzeko erabili ohi
|
dituzte
hedabideek. Informazio arinak gero eta leku handiagoa du euskarazko hedabideetan, oporraldietan batez ere.
|
|
|
Hartzaileen eta iturrien arteko bitartekaritza ere gauzatu behar dute: hartzaileek informazioan sakontzeko bideak erakutsi behar
|
dituzte
hedabideek. Hartzaileek haien kabuz informatzen jarraitzeko aukerarik ematen ez duen berriari «konfiskatutako albiste» esaten diote.
|
|
|
Erredaktoreak kazetaritza ekimenaren jabe dira; informazioa bilatzeko eta osatzeko, ez dute prentsaurrekoen deialdien premiarik. Beste aldetik, erredakzioaren barne egitura lantaldeetan oinarritzen bada, informazio ezbeharrak eta okerreko albisteak ekiditeko baliabide eraginkorragoak
|
ditu
hedabideak. Erredaktoreen elkarren eraginak taldearen lana osatzen eta zuzentzen duelako.
|
|
|
Lehen kasuan, hartzaileei albisteen inguruko inkesta erantzuteko eskatzen zaie. Dena den, hedabidearen gizarte eginkizuna ez zaie hartzaileei bakarrik mugatzen; alderantziz, gizarte osoaren informazio beharra asetzeko konpromisoa
|
du
hedabideak. Hartzaileen iritzia ezagutzeko ekimenen antzera, erredakziotik kanpoko kalitate kontrola adituen azterketan oinarri daiteke.
|
|
|
Merkatu horren ezaugarrietara egokitzeko, hedabideak nahi dituen hartzaileen araberako diseinu eta edukiak garatuko ditu. Are gehiago, merkatuan ez ezik, gizartean ere bere agerpena ziurtatu behar
|
du
hedabideak (Mast, 2008: 485; Weichler, 2003:
|
|
|
Horretarako, inforjarduera askatu behar dute. Horretarako, lehengo eta behin, horiek zabaltzen duten informazioarekiko gardentasuna bermatu behar
|
dute
hedabideek. Albiste hori zein bidetatik heldu zaien eta zeintzuk albiste iturrik emandakoa den zehaztean, hedabideon autonomia berbatzen ari dira.
|
|
|
Kazetari lanak berez oso ordutegi zabala hartzen du. Euskarazko hedabide ezpublikoek, ordea, ezin
|
dituzte
hedabide handien soldata altuak ordaindu. Horregatik, esperientziadun kazetariek hedabidean jarrai dezaten, diruz bestelako konpentsazioa eskaini behar die komunikazio enpresak.
|
|
|
EAEri dagokionez, hedabideok Gipuzkoan eta Bizkaian dihardute. Era berean, Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian berezko informaziogune
|
dituzten
hedabideak sortu dira. Ondorioz, Euskarazko Komunikazio Egiturak herrialdekako hutsunerik handiena Araban du.
|
|
|
Horrenbestez, Euskarazko Komunikazio Egitura azaltzeko Euskal Herria ardatz duten hedabide taldeak, herrialdea informazio gune
|
duten
hedabideak eta prentsa espezializatua aztertu ditugu. Ondorioz, Euskarazko Komunikazio Egituraren bi ezaugarri nagusiak erator daitezke.
|
|
|
Kostuek behera egin ahala, kalitatea kaltetu arren, epe laburrean irabaziak handitzen dira. Hala ere, sinesgarritasunik eskaintzen ez
|
duen
hedabideak nekez atxikiko ditu hartzaileak eta, beraz, iragarleak ere (Beyer eta Carl, 2004: 152; Meyer, 2004:
|
|
|
Merkatu berrian proiektua abiatzeko orduan, jarduera tradizionala alboratu eta arriskurik handiena beren gain hartu ohi
|
dute
hedabideek. Izan ere, dibertsifikazioaren helburua merkatu berrian lekua egitea da.
|
|
|
Beherapenaz gain, harpidedun talde jakin batzuek argitalpenen prezio bereziak izaten dituzte, ikasleek batez ere. Horrela, irakurle berriak erakarri ez ezik, epe luzera ere atxiki nahi
|
dituzte
hedabideek.
|
|
|
Hortaz, EFQM ereduari publizitatearen merkatuari arreta handiegia ipintzea leporatu diote egileek. Izan ere, audientzia edo zabalkunde datuek ez
|
dute
hedabideen hartzaileen asebetetasun mailarik islatzen (Jornet, 2006: 143; Mulgan, 1990:
|
|
|
Alde batetik, ikertzeak errutina eskatzen du. Horretarako, egunkariak eta albistegiak egunero jarraitu behar
|
ditu
hedabide bateko erredaktoreak. Horrela, informazio guneko protagonistak ezagutuko ditu.
|
|
|
Hala, hedabideek obligazioa dute produktu jakin batzuen gainean dauden debeku edo muga arauak ezagutzeko. Telebistaren kasuan, 25/ 1994 Legean (ekainaren 7ko 22/ 1999 Legean aldatua) debekaturiko publizitateaz eta legearen aurkakoaz esaten dena ezagutu behar
|
dute
hedabideek. Beraz, hedabidea erantzulea denean, PLOren 11 artikuluak dioenez, hedapen kontratuan ezin da klausularik egon hedabidea eginiko hedapenaren erantzukizunetik libratzen duenik.
|
|
|
Bigarrenik, enpresa iragarlearen eta programa zabaldu behar
|
duen
hedabidearen artean dagoen harremana dugu. Hedabideak enpresa iragarlearekin soilik izango ditu kontratu harremanak; beraz, lehenbizikoari ez zaio axola bigarrenak nola lortu duen programa, horren kalitatea ona bada.
|
|
|
Hala, enpresaburu edo profesional eskaintzailea eta bezeroak izan litezkeenak lotzeko zubi nagusi bihurtzen da publizitatea, eta publiko hartzailearekiko distantzia harremanen egoera sortzen da. Mezuaren hedapenari esker da posible hori guztia, eta edozein komunikabide kolektiboren bitartez lor daiteke; bai publizitate izaera
|
duten
hedabideen bitartez (adibidez, kanpoko publizitatea, postaz egindakoa, publizitate zuzena, eta abar) bai izaera hori behin behinekoa soilik dutenen bitartez. Azken horien artean, gizarte komunikabideak daude.
|
|
2014
|
|
|
48). Aldaketa iraunkorreko egoera horretatik abiatuta, gorputzak eta zinemakhartu emanean oinarritutako harreman dinamikoa daukatela proposatzen
|
dugu
hedabidearen ahalmendiziplinatzailea azpimarratuz (Foucault, 2002: 82).
|
|
2015
|
|
|
Kataluniako Corporació Catalana de Mitjans Audiovisuals, CCMA (3xl, Guernica, pintura de guerra, Els diaris de Pascal, La lista Falciani, etab.) eta Euskal Irrati Telebista, EITB (Ibil2d, Korritrans, Gruppetto, Emusik2016, etab.) (Larrondo, 2015). Transmedia ekintzek audientziarekin harreman estuagoa eta hurbilagoa bultzatzen dute eta, hortaz, oso aproposak dira izaera publikoa eta gertukoa
|
duten
hedabideentzat, aipatutakoak bezala. Sare sozialei esker, hedabideen istorioak erabiltzaileen istorio propioekin bat datoz, eta horrek ere hedabideen eta audientziaren arteko konplizitatea bultzatzen du, baita komunitate bereko kideak direlako ideia ere.
|