|
2000
|
|
|
Belauniko jarri ziren guztiak mirari baten lekukoak zirela sinetsita; lehenbiziko ofizialak, eszeptikoagoa zenak, txantxa zela pentsatu zuen. Edison-ek asmatua
|
zuen
hamarkada batzuk lehenago fonografo izeneko tresna bat, fotografiak irudiak geldiarazten eta artxibatzen dituen antzera, zenbait aste, hilabete edo urte lehenago emititutako giza ahotsa ezkozko disko batzuetan gordetzen zuena. Norbaitek ezkutatua edukiko ote zuen fonografo bat itsasuntzian?
|
|
|
Karrantzako haranak nolabaiteko isolamendua bizi izan duenez, aipatutako eraldaketek ez dute eragin handiegirik izan Karrantzan, eta gaur egun ere lehen sektoreak, bereziki abeltzaintzak, ekonomiaren alorrik garrantzitsuena osatzen du.
|
Duela
hamarkada batzuk Karrantzako baserri gehienetan egiten zen sagardoa.
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuk desagertu zen Karrantzatik, baina Burgosko iparraldean
|
|
2001
|
|
|
Ipar Amerikan dezente topatu genituen, baina Australian ez dira hainbeste. Queenslandera
|
duela
hamarkada batzuk azukre kanaberetan lan egitera etorri ziren haietako batzuk eta gerora iritsitakoak Sidney eta Melbourneko Gure Txoko elkarteetan biltzen dira. Lehendik ere bagenekien, euskaldunez gain, Sidneyen euskaraz dakien australiar bat bizi zela, Jon D. Patrick, eta Gure Txokon topatu genuen.
|
|
2002
|
|
|
“Heriotzaren sareak”, hala deitzen zaie normalean deriba sareei. Arrantza sistema horrek pixkanaka hondatzen ditu erkidegoko itsasoak
|
duela
hamarkada batzuetatik, eta Frantzia, Britainia Handia, Italia edo Irlanda bezalako herrialdeek ez dute alde egin nahi. Europako Batasunak baztertu egin zuen iaz noraezean ibiltzeko sareak erabiltzea, baina debeku hori 2002ko urtarrilaren 1ean sartu zen indarrean.
|
|
|
Zientzialariak gehitu du orain landatuta dauden beste espezie batzuekin gertatutakoa behatuz gero (izokina, amuarraina, erreboiloa edo urraburua, besteak beste), hegalaburraren laborantzan garapen teknologiko egokia lortzeko behar den gutxieneko denbora dela hamarkada bat. Eta esan du
|
duela
hamarkada batzuetatik ikertzen ari direla mundu osoan egoera basatian dagoen atuna. Ikertzaile asko Murtziako Zentro Ozeanografikokoak dira.
|
|
|
Filipinetan
|
duela
hamarkada batzuetatik ari da gerrilla musulman bat Mindanao uhartearen independentzia lortu nahian, herritar islamistak gehiengoa baitira bertan.
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuk, hau da, euskararen normalkuntzarako politikak eta aldeko neurriak abian jartzenhasi baino lehenago, gure hizkuntzak gehienbat esparru pribatuan —familian— aurkitu zituen erabilera eremuaeta babesa, gaztelania eta frantsesa beste gizartefuntziogehienez jabetzen ziren bitartean. Esparru pribatu horretan oinarritu da euskal hiztunen komunitatearen iraupena, ez erabat eta soilik, baina bai modu berezian.
|
|
2003
|
|
|
Oraingo gizarteak" gorputzaren kultura" praktikatzen duela esaten digute komunikabideek behin eta berriz, eta ez zaie arrazoirik falta. Baina gorputza sasoian edukitzeko funtsezko armak bi dira, bai gaur egungo gizarte moderno eta teknifikatuan, eta baita
|
duela
hamarkada batzuetako beste gizarte hartan ere: pertsona bakoitzaren ezaugarrietara (adina, bizimodua, lanbidea, eta zergatik ez, baita gustuak edo zaletasunak ere hartu genituzke kontuan) egokitutako ariketa eta jan neurria egitea.
|
|
|
Izan ere, pazienteen %70 hiri habitatetik datoz, eta, beraz, haien jatorria ingurumen faktoreen araberakoa dela uste da. Gaur egungo higiene ohiturekin ere lotuta dago gaixotasun hori; izan ere,
|
duela
hamarkada batzuk baino askoz gehiago garbitzen da jendea, eta horrek eragina du eragile izan daitezkeenen aurrean larruazalaren “ahultasunean”. Hala ere, kasuen %60an, adituek uste dute osagai genetiko bat dagoela.
|
|
|
Azken hiruretatik oso ale gutxi daude. Ez da ikusten, adibidez, Cazorlako zeruan ugatzik hegan egitea,
|
duela
hamarkada batzuk ugatz bat ikusi zen azken gordelekuan. Hala ere, 2005era arte baino ez da itxaron gatibu dauden morroietako batzuk beren hego izugarriak luzatzeko.
|
|
2004
|
|
|
Aldizkarigintzak, gurean,
|
badu
hamarkada batzuetako historia. Euskarazko aldizkarien abanikoak, dena dela, muga larriak izan ditu eta ditu oraindik.
|
|
|
70eko hamarkadako energia krisiek energia berriztagarriak tradizionalek baino garbiagoak eta ingurumenari kalte gutxiago egiten diotenak zabaltzen lagundu zuten. Gaur egun, energia ekoizteko modu horiek
|
duela
hamarkada batzuetatik gure eguneroko bizitzan eta industria fabrikazioko prozesu gehienetan erabiltzen dugunaren alternatiba erreala dira. Baina erregai fosilen eragin kutsagarriei edo fisio nuklearraren arriskuari buruz inork eztabaidatzen ez duen arren, energia lortzeko metodorik erabilienek dituzten arriskuen bi adibide jartzearren, gure gizarte ereduak energia kontsumo izugarria eskatzen du, eta horrek baliabide horien gehiegizko ustiapena bultzatzen du.
|
|
|
Pardos en iritziz, kontsumitzaileen eskubideak defendatzeko Europako hegoaldeko esperientziak “bereziki erabilgarriak izan daitezke EBn sartu berri diren herrialde berrientzat, haien garapen maila guk dugunetik gertuago baitago erkidegoko herrialde handietatik baino”. Ekimen honen helburua, beraz, ekialdeko erakundeei interesa piztea da, kontsumitzaileak babesteko sistema zabal eta ondo egituratu bat ezarri ahal izateko,
|
duela
hamarkada batzuetatik esparru horretan diharduten elkarteen esperientzia onenekin. “Abian jartzen ari garen proiektuaren aurretiko fasean, herrialde berriak Espainia, Italia eta Greziako kontsumitzaileengana hurbildu ziren, haien errealitatea eta tradizioak hobeto ezagut zitzaten”, esan zuen Pardosek.
|
|
2005
|
|
|
Itsasikarak eragindako hondamendiari aurre egiteko funtsen mobilizazioak erakusten duenez, “borondatea dagoenean, gauzak egiteko modua aurkitzen da” esan zuen Batasuneko Gizarte Gaietarako komisarioak, Bience Gawanas abokatuak, Abuyan, Nigeriako hiriburu federalean, egiten den UAren IV. Gailurraren esparruan. “Guk ere (Afrikan) badugu tsunami moduko hondamendi bat hiesaren forman, eta gai izan behar dugu gaixotasun hori geldiarazteko behar diren funtsak biltzeko,
|
duela
hamarkada batzuetatik jendea hiltzen aritu baita”, gogoratu zuen Gawanasek. Komisarioak zehaztu zuenez, Afrikako liderrek uste dute tokiko baliabideen mobilizazioa nazioarteko komunitateak HIESaren, tuberkulosiaren, malariaren eta kontinenteko beste gaixotasun infekto kutsakorren aurkako borrokarako bideratzen dituen funtsei gehituta egin behar dela.
|
|
|
Elikagaiek transmititutako mikroorganismoen arriskuak,
|
duela
hamarkada batzuetatik ezagunak, berriro ere Espainiako osasun agintari nagusien arreta piztu dute, hainbat autonomia erkidegotan 287 gastroenteritis agerraldi atzeman ondoren. Horri guztiari gehitu behar zaio Valentziako Erkidegoak 90 urteko gizon baten lehen biktima konfirmatu dezakeela.
|
|
2006
|
|
|
Horretan datza heriotzaren inguruan eraiki dugun tabua.
|
Duela
hamarkada batzuk askoz normaltasun handiagoz bizi genuen hori: aitona ikusten genuen baserrian hiltzen, eta ez ginen harritzen».
|
|
|
Liburu horren egileek (kapitulu honensinatzailea barne), gaur egun gizon eta emakumeen arteko harremanetako hainbatalorretan antzematen diren berrikuntzak harira, amatasunaren esparruan topaturikoaldaketak aurkitu dituzte; baina, hala ere amatasuna, genero ideologia desberdintzailea ondoen adierazten duen esparrua dela azpimarratzen dute. Hala, nahiz etagizonezkoek egun
|
duela
hamarkada batzuk burutzen ez zituzten eginkizunak bete, umeen ardurak emakumeen eskuetan jarraitzen duela eta emakumeen espezializazio hori eurek betetzen duten besteon zaintza zabalagoaren erreferente nagusiadela ondorioztatzen dute. Salbuespena, umeen zaintza kontzienteki partekatzenduten gizonezko talde banaka batzuk izango lirateke.
|
|
|
Ez dugu aurrerapen teknologikorik egin: etanola
|
duela
hamarkada batzuetatik erabiltzen da Brasilgo milioika automobiletan. Beraz, erregai hori sustatzeko kanpaina baten aurrean gaude.
|
|
|
Zenbait helduk igeri egiten ez jakiteko arrazoiak egoera jakin batzuetan bilatu behar dira. Ohikoena da
|
duela
hamarkada batzuk arte ez zitzaiola garrantzirik ematen praktika horri. Gaur egun, ordea, haien ikaskuntza ikastetxeetako ikasketa planetan sartu da.
|
|
2007
|
|
|
Arestian ikusi dugu euskararen kale erabilera,
|
duela
hamarkada batzuk, ia hutsaren hurrengoa zela, ia erabateko elebakartasuna zegoela. Beranduago, aldaketa soziopolitiko eta soziolinguistikoen eskutik euskararen kale erabilera gorpuzten joan da, pixkanaka pixkanaka, eta bere presentzia oraindik ere oso apala den arren (%4), hamazazpi urteko tartean bikoiztera iritsi da.
|
|
|
Kafe makina elektrikoaren erabilera
|
duela
hamarkada batzuetatik hona hedatu da Espainiako biztanlerian, eta etxebizitza askotan etxetresna elektriko nagusietako bat da. Espainiarrek egunean bi kafe kikara kontsumitzen ditugu, batez beste.
|
|
|
adinekoen askatasuna. Abian diren Aiton amonen Espainiako Elkartearen (ABUMAR) arabera, egia da orain nagusiek haurtzaindegiak ordezkatzen dituztela, eta horrek ez die uzten beren bizitzako etapa horretaz gozatzen,
|
duela
hamarkada batzuk baino independentzia ekonomiko handiagoa izan arren. Etxeko lanak, familia eta lana bateratzea gero eta zailagoa da, batez ere Espainian.
|
|
|
Generoaren dimentsioa. Bakea eraikitzerakoan, 2006 urtean berriro islatu da genero arloan nazioartean hartutako konpromiso formalak eraldatzeko
|
duela
hamarkada batzuetatik hona planteatutako erronkarekiko erabateko axolagabekeria. Azken urteotako joerak adierazten du beharrezkoa dela azken hiru hamarkadetan garatu den genero ikuspegitik bakea eraikitzeari buruzko tresna juridikoen esparru sofistikatua suspertzea eta ezartzea.
|
|
|
Aldatu debekualdia Autonomia erkidegoek, berriz, debekualdia aldatu lukete. Izan ere,
|
duela
hamarkada batzuetatik ez da aldaketarik izan, untxia oso ugaria zenean eta nekazaritzari kalte handiak eragiten zizkionean. Talde ekologistak hilabete batzuk aurreratzea proposatu du, espeziearen gehienezko populazio garaiarekin bat egin dezan.
|
|
|
EDS Leguminosoen familiako landare igokari baten errotik, Pueraria lobata (“Radix puerariae”), lortutako azpiproduktua da ‘kuzu’ Oso erraz hazten da Japoniako eta Txinako baso eta soroetan, eta, oro har, baita Asiako hego ekialdeko herrialdeetan ere, jatorriz bertakoa baita.
|
Duela
hamarkada batzuk Japoniatik iritsi zen Estatu Batuetara, eta han zabaldu egin da haren komertzializazioa. Azkar hazi denez, batzuetan izurrite bihurtu da eta ingurumen oreka arriskuan jarri du.
|
|
2008
|
|
|
Teknologia berriak iritsiak dira telebistaren eta irratiaren mundura. Nahiz eta irrati telebista generalista gehienak
|
duela
hamarkada batzuetako eduki berberak iritsi, aukera berriak ari dira sortzen. Dagoeneko euskal irrati telebista gutxi kontsulta daitezke internet bidez.
|
|
|
muskulu zurruntasuna, mugimenduen falta edo moteltasuna, erritmo bizian ibiltzeko zailtasuna bat bateko aldaketarik gabe, gelditzeko zailtasuna eta egonkortasun txarra, besteak beste. Baina parkinsoniarretan
|
duela
hamarkada batzuk azalpenik gabeko bi fenomeno bitxi ikusi ziren, eta Cudeiro buru zuen ikertzaile taldearen arreta piztu zuten. Sintometako batekin zerikusia dute, blokeoekin, martxako bat bateko geldialdiekin.
|
|
|
“El afiladooooor…! ”
|
duela
hamarkada batzuk, bi hitz horiek entzuten ziren, soinu berezi batekin batera, Espainia osoko kaleetan. Lanbideak eta lanak, ordea, merkatuaren beharren arabera aldatzen eta egokitzen dira.
|
|
|
Adibide gisa, Luisina eta Texaseko plataformak aipatzen dira, Mexikoko Golkoan, 2005eko Katrina eta Rita urakan suntsitzaileen ondoren “isuri minimoak edo nuluak” eginez. Era berean, Norvegiaren adibidea nabarmentzen da; izan ere, Ipar Itsasoko zulaketak
|
duela
hamarkada batzuetatik egiten dira, ingurumenean ahalik eta eragin txikiena eraginez. Kritikak itsas zabaleko erauzketari Aurkakoek hainbat argudio erabiltzen dituzte ukatzeko.
|
|
|
Nafarroako eskualde euskaldunen artean ipintzen du Euskararen Legeak Abaurregaina. Euskarak bizirik iraun du herrian
|
duela
hamarkada batzuk arte, baina gaztelaniak euskara baztertu du. Gaur egun, 50 urtetik gorako euskaldun zaharrek hitz egiten dute euskaraz, baita gazteago batzuek ere, baina 15 urte baino gehiago dituztenek ia ez dute euskaraz hitz egiten.
|
|
|
Aipatu neurri horiekin" urari abiadura kendu, ubeldeari bere espazioa eman nahi diogu horrela herriari arriskua kentzeko". Alkateak esan digunez,
|
duela
hamarkada batzuk egindako lanak ubeldea" kanal bat bezala" utzi zuten. Aurten eginen dituen moduko lanak ubeldearen beste zati batean aurretik ere eginak ditu Arruazuko Udalak eta emaitzak" onak" izan dira.
|
|
2009
|
|
|
Egun neurri ertainekotzat jotzen duguna neurri handikoa zen
|
duela
hamarkada batzuk, baina bezeroarentzat ez da askoz garestiagoa.
|
|
|
Horiek guztiek Allen nesken galeria osatzen dute. Watts, Antonio Banderasekin eta Anthony Hopkinsekin batera New Yorkekoaren proiektu berrian egongo dena, Hitchcockek
|
duela
hamarkada batzuk zuen ilehoriaren patroiaren eredu izan zitekeen, baina ba al da musa allenarraren patroirik?.
|
|
|
Emakumeak, okerrago Houstongo (Texas, AEB) Baylor College of Medicine erakundeko Kani Jneidek zuzendutako ikerketa. jakinarazi du oraindik ere desberdintasunak daudela infartua duten pazienteak artatzeko moduan, gizonezkoak emakumeak diren kontuan hartuta. Azken horiek, ikerketak dioenez,
|
duela
hamarkada batzuk baino askoz hobeto tratatzen dira gaur egun, baina oraindik ere gizonek baino arreta gutxiago jartzen dute. Hala ere, miokardioko infartuagatiko ospitale hilkortasuna AEBn.
|
|
|
Urbanizazio jasanezina Itsasoaren ondoan bizi direnek etxebizitza erostean diru kopuru handiak ordaindu dituztela uste izatea ez da guztiz egia. Etxe batzuk gutxi batzuen esku bakarrik egon arren, etxe horietako asko
|
duela
hamarkada batzuk ia abandonatuta zeuden, eta ez zitzaien ematen orain zuten balio bera; beraz, prezioak, higiezinen burbuila baino lehen, ez zuen zertan altuegia izan. Itsasertza etengabe urbanizatzea eta oporretarako erabiltzea izan da etxebizitzen prezioak lehen lerroan igoarazi dituen faktoreetako bat.
|
|
|
Horrek kalte larriak eragin dizkio ingurumenari, eta, aldi berean, okerrera egin du kostako herrietan bizi direnen bizi kalitateak. Hondartzaren edo itsasoaren ertzean dauden eraikin altuek
|
duela
hamarkada batzuetako Espainiako kostaldeko paisaia ezagutezina bihurtu dute. Greenpeacek egindako txosten baten arabera, Espainiako itsasertzak" jasan du, azken urteotan, epe laburrera onura besterik bilatu ez duen eta milaka etxebizitza huts utzi dizkigun industria baten eraikuntza bortitza, eta beste latitude batzuetan destino berriak bilatzen dituen turismo apetatsu eta aldakorraren mende".
|
|
|
Erradiazio nuklearra, 80 °C tik gorako tenperaturak edo zeroa inguratuta, ingurune sulfurosoak edo alkalinoak… Muturreko baldintza hilgarriak gizakientzat eta izaki ezagun gehienentzat, baina paradisua gorputz adarrentzat. Izaki horien aurkikuntzak,
|
duela
hamarkada batzuk, “bio erredukzionismoa” desarmatu zuen: bizia izateko baldintzak uste baino askoz handiagoak dira, eta, beraz, ez da zentzugabea Lurretik kanpo ere bizi direla pentsatzea.
|
|
|
Kutsatzaile berri bat ez den arren,
|
duela
hamarkada batzuetatik ezagutzen baitira, 3 MCPD esterrak (3 monokloropropano dioleko gantz azidoak) konposatu kimikoak dira, eta orain arte ez dago horien toxikotasunari, elikagaietan duten presentziari eta dietako guztizko irensketari buruzko nahiko daturik. Informazio falta hori dela eta, ezinezkoa da elikagaien arriskua behar bezala baloratzea.
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona susmagarria izan arren, gaur arte ezin izan da frogatu organismoaren immunitate sistemak zeregin garrantzitsua duela narkolepsiaren garapenean. Ikerlarien hitzetan, “kate maila galdua” aurkitu da.
|
|
|
IEOko zientzialariek behin eta berriz esaten dute teknika horien bidez Hego Atlantikoan horrelako migrazio mugimendua berresten den lehen aldia dela. Mugimendu hori
|
duela
hamarkada batzuk susmatzen zuten, baina orain arte ez zen berretsi.
|
|
|
Zertan datza berdeguneen sarea eta gobernatzeko era berria?
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona, gure hirietako bizi kalitatea ongi banatutako eta ondo zaindutako berdegune eta espazio libreekin identifikatzen da. Hala, jasangarritzat jotzen diren hirietan, biztanleko 10 eta 15 m2 berde bitarteko gutxieneko estandarrak ezartzen dira, lurzoruaren legeria zaharrean aurreikusitakoak bikoiztuta edo hirukoiztuta.
|
|
|
Prentsa eskolan baliabide didaktiko gisa erabiltzeko baliabide errazenetako bat da Baliabide guztietatik, prentsa da eskolan baliabide didaktiko gisa erabiltzeko errazenetako bat, curriculumeko hezkuntza edukien osagai gisa integratuz. Gelan tresna pedagogiko gisa erabiltzea ez da berria; izan ere, bai prentsa editoreek bai hezkuntza sistemako eragileek prentsa/ hezkuntza binomioa sustatzen dute
|
duela
hamarkada batzuetatik, bai ikastetxeen eta egunkarien arteko banakako akordioen bidez, bai garrantzi handiko programak sortuz, hala nola Newspaper in Education (NIE). New York Timesek jarri zuen martxan programa hori 1930ean, eta ordutik hona mundu osoko egunkariek hartu dute parte proiektuan.
|
|
|
“2008an, barne iheslarien kopuruak gora egin du berriro, 2002koetara hurbildu arte; orduan hautsi ziren Caguango bake negoziazioak, liskarrak areagotu zirelako”, gehitu du Jorge Salamancak, Latinoamerikarako Gosearen aurkako Ekintzaren arduradun geografikoak. Kolonbia munduko bigarren herrialdea da, oraindik ere, barneko lekualdatuen kopuru handienarekin, hiru milioi inguru,
|
duela
hamarkada batzuetatik jasaten ari den gatazka armatuagatik. Biztanleak behartuta daude beren sorlekuak, laboreak eta bizirauteko iturriak uztera, landa eremuetako eragile armatuek eragindako mehatxuak eta indarkeria eta derrigorrezko erreklutamendua direla eta.
|
|
|
Ez da beti horrela izan.
|
Duela
hamarkada batzuk arte maiz erabiltzen zen egunkari papera hainbat gauzatarako. Etxeetan, irakurri ondoren, ogitartekoak biltzeko erabiltzen ziren, baita komuneko paper gisa ere.
|
|
|
Aditu batzuen ustez, Espainiako azken urteotako tragedia ekologiko garrantzitsuenetako bat izan da, basoetako suteen ondoren. Tablas de Daimiel zohikaztegien autoerrekuntza
|
duela
hamarkada batzuetatik jasaten ari den degradazio prozesuaren ondorioa da. Parke Nazionala eta Biosferaren Erreserba izan arren, arriskuan dauden beste hezegune batzuk baino zorte hobea izan du.
|
|
|
Parke Nazionala eta Biosferaren Erreserba izan arren, arriskuan dauden beste hezegune batzuk baino zorte hobea izan du. Tauletako zohikaztegien autoerrekuntza
|
duela
hamarkada batzuetatik jasaten ari den degradazio prozesuaren ondorioa da. 1956an, Zikola, Záncara eta Guadianako ertzak lehortzeko Legeak ubideak eraikitzea eta ibai horien ertzetan hezegune zabalak lehortzea ahalbidetzen zuen.
|
|
|
noiztik, zergatik... Izan ere, mendi haiek,
|
duela
hamarkada batzuetatik hona," Monte de Utilidad Pública" dira eta horregatik kudeatzen ditu Foru Aldundiak. Kontzeptu horren esanahia, horrek zer suposatzen duen eta bere departamentuak horrelako mendiekiko duen estrategia azalduko ditu.
|
|
|
Peio eta Pantxoak kantatzen zuten Baionako Suprefeta kantuaz ere akordatu nintzen.
|
Duela
hamarkada batzuk Baionan egindako baserritarren manifestazio batean izugarrizko egurra jaso zuten bertan parte hartu zuten baserritar gizagaixoak. Poliziei, CRS sinpatikoei, orduan Baionako Suprefeta (hemengo garai bateko gobernadoreen moduko kargua) zen Biaccabe abizeneko gizon batek eman zien agindua.
|
|
|
Dietak, Adurizen arabera, saiatze huts egin metodoaren emaitza dira, eta ez dauka zentzurik
|
duela
hamarkada batzuk bezala jateak duela hamarkada batzuk bezala bizi ez garenean. Aldaketak beti ez direla kalterako izaten.
|
|
|
Dietak, Adurizen arabera, saiatze huts egin metodoaren emaitza dira, eta ez dauka zentzurik duela hamarkada batzuk bezala jateak
|
duela
hamarkada batzuk bezala bizi ez garenean. Aldaketak beti ez direla kalterako izaten.
|
|
|
Eta unionistek Irlanda iparraldeari eusteko erabilitako argudioak ere ez du balio:
|
duela
hamarkada batzuk Irlanda hegoaldea ekonomikoki atzeratua zegoela zioten. Baina azken aldian goraldia izan du; horregatik, iparraldeko enpresaburu eta politikariek bestela begiratzen dute hegoaldera.
|
|
|
Zori txarrez, puntu horretan gaude oraindik, teoria hutsaren esparruan. Ez da gutxi,
|
duela
hamarkada batzuk hori ere ez genuela kontutan hartuta. Pausorik zailena gelditzen zaigu, hitzetatik eginkizunetara daraman pausoa.
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuk apenas aipatzen ziren gaixotasun horiek, baina sedentarismoa, elikadura desegokia eta estresa moduko aztura txarrak orokortu direnetik, osasun arazo garrantzitsu bihurtu dira. Prebentzioa eta diagnostiko goiztiarra dira gugandik urrun mantentzeko modurik onenak.
|
|
2010
|
|
|
50 metro baino sakonera txikiagoetan debekatuta egon arren, arraste arrantzak legez kanpo jarraitzen du. Munduko 40 herrialde baino gehiagok erabiltzen dituzte arrezife artifizial horiek
|
duela
hamarkada batzuetatik hona Arrezife artifizialek arraste sare suntsitzaileek beren lana egitea galarazten dute, eta era guztietako animaliak, landareak eta izaki bizidunak (algak, koralak edo ostrak) finka daitezke leku horretan. Bestalde, hainbat arrainek beren zokoak aprobetxatzen dituzte etxea finkatzeko.’ Hainbat azterlanek frogatu dute arrezife artifizialek mesede egiten diotela urte gutxi batzuen buruan kaltetutako eremua berreskuratzeari eta artisau arrantza jasangarriari.
|
|
|
Ingurumen, Landagune eta Itsas Inguruetako Ministerioaren (MARM) arduradunek diotenez, arrezife artifizialek ugaldu aurretik murriztu egiten dute gazteen heriotza tasa, espezie jakin batzuentzako elikatze iturriak ematen dituzte, eta aukera ematen dute ugalketarako helduek gune berrietan bizirauteko eta baliabide horien erabilera hobeto kudeatzeko. Mundu osoko 40 herrialdek baino gehiagok, hala nola Estatu Batuek, Kanadak, Japoniak, Australiak, Zeelanda Berriak, Frantziak edo Espainiak, arrezife artifizial horiek erabiltzen dituzte
|
duela
hamarkada batzuetatik, itsaspeko hondoak babesteko eta lehengoratzeko. Hainbat enpresa eta erakunde egitura horien sustapenean, instalazioan eta jarraipenean espezializatu dira.
|
|
|
Teknologia horiek kodetze/ deskodetze formatu desberdinak dituzte (kodekak), eta, horiei esker, ahots transmisioa ohiko telefono dei batek (RTB edo Oinarrizko Telefono Sareak) baino askoz soinu kalitate handiagokoa izan daiteke. Bereizmen handiko ahots soinuaren kalitatea FMko edo CDko irrati baten antzekoa da Telefono dei batean soinua transmititzea ahalbidetzen duen teknologiak
|
duela
hamarkada batzuk sortutako protokoloak eta teknologia erabiltzen ditu. Gainera, erabiltzaileak oso ohituta daude kalitate baxu horretara, eta gutxitan antzematen dituzte komunikazioaren mugak, antzeko soinuak ezagutu eta bereizteko zailtasuna edo tonu aldaketa txikiak.
|
|
|
Meatzaritzaren ondorio zuzenen pean, pertsonen osasuna nabarmen ahultzen da. Appalatxeen eskualdeko ikasketak, AEBetako mendiak.
|
duela
hamarkada batzuetatik sistema horrekin ustiatuta, heriotza tasa handiak adierazten dituzte, eta biriketako minbizien eta gaixotasun kroniko kardiobaskularren, biriketakoen eta giltzurrunetakoen kasuak areagotu egiten dira. Azterketek hilkortasun tasa handiak eta biriketako minbizi kasuen hazkundea adierazten dituzte.
|
|
|
Barazkiei dagokienez, batere ez.
|
Duela
hamarkada batzuk oso ezagunak ziren letxuga, tomate edo leka berdeak ere ez dira kontsumitzen. Egunero bost errazio fruta eta barazki behar dira, gaixotasunei aurrea hartzen laguntzeko.
|
|
|
Edateko ura, baina ez konbentzitu Hondakin urak berriz aprobetxatzeko ideia ez da berria. Munduko zenbait herrialdek nekazaritzarako eta basogintzarako erabiltzen dute
|
duela
hamarkada batzuetatik. Israel da munduko hondakin uren birziklatzaile handiena:
|
|
|
Ministroen Kontseiluak Unibertsitateko Ikasleen Estatutua onartu du, ikasleek unibertsitateen politikan eta kudeaketan parte hartzea bermatzen duena. Hala, bada,
|
duela
hamarkada batzuk ikasle komunitateak zuen asmoari erantzuten zaio, eta Hezkuntza Ministerioaren helburu nagusietako bat betetzen da, Unibertsitate Estrategiaren (2015) “gobernantza” ardatzaren barruan. Unibertsitateko komunitateko eragile nagusiekin (errektoreak, autonomia erkidegoak, ikasleen eta irakasleen ordezkariak) testua idazteari buruzko adostasuna lortu ondoren onartu da Estatutua.
|
|
|
Erakusketaren bukaeran eta berau osatzeko Sally Ingletonen Painting Country (2000) film dokumentala ikusteko aukera dago, artista aborijenen gaurko egoera agertzen duena. Bertan,
|
duela
hamarkada batzuk marjinazio sozial, politiko eta ekonomikoan zegoen komunitate indigenaren kultura nolabait mantentzeko asmoz, artegintza Mendebaldeko kulturak inposaturiko bizimodura egokitzeko modu bat izan daitekeela erakusten zaigu. Egun margotzen duten hainbat artista aborijen, duela hamarkada gutxi batzuk desertuan bizi ziren modu nomadan, biluzik, eta ehizatzen zutenaz elikatuz; orain, komunitateetan bilduta, jatorri europarreko australiarrekin elkarbizitzan margotzen dute.
|
|
2011
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuk onartu zen nazioartean emakume etorkinen hauskortasuna genero bortizkeriaren aurrean, eta zentzu horretan, azken urteetan politika migratorio guztietan genero ikuspegia integratzeko beharra mahaigaineratu da. Dagoeneko 2007an, Amnistia Internacional ek plazaratutako txostenak azaleratu zuen Espainian bizi diren emakume etorkinek bertakoek baino arrisku handiagoa dutela genero indarkeria jasateko, eta euren bikotekide edo bikotekide ohiek hiltzeko.
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona, gorputz masaren indizea (GMI) tresna erraz gisa erabiltzen da, pertsona baten pisuaren egokitzapena haren altueraren arabera sailkatzen laguntzeko. Datu hori lortzeko erraztasunaren aurrean, komunitate zientifikoa ahalegintzen da pisuaren araberako banakako sailkapena hobetzeko tresna berriak sartzen.
|
|
|
Espainian, gurasoekin bizi diren gazte horien %60k egiten du lan. Espainia Europako azken herrialdeen artean dago alokairu sozialeko etxebizitzen kopuruari dagokionez
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona, adin nagusitik independizatzea helburu zaila bihurtu da. Hori dela eta, Osasun, Gizarte Politika eta Berdintasun Ministerioak “Emantzipazio Gaztearen Programa” sortu du, gazteei enplegu eta etxebizitza duina eta kalitatezkoa lortzen laguntzeko, alokairuko etxebizitza gazteen poltsa bat sortuz eta laguntzak sustatuz, hala nola emantzipazio gaztearen oinarrizko errenta (210 euroko hileko bat).
|
|
|
Aurpegian garbitutako metaforiko batek baino ez du balio biztanleen artean aldian aldian zabaltzeko. Adibidez, dieta monotematikoak, hala nola sagarraren edo alkatxofaren dieta, dieta dietak, hiperproteikoak edo berriak diruditen baina
|
duela
hamarkada batzuk modan zeuden beste batzuk, hala nola odol taldearen dieta.
|
|
|
Zerbitzu horretan, pertsona batek modu desinteresatuan eskaintzen die beste doako ostatu batzuei etxean. Ideia hori
|
duela
hamarkada batzuk sortu zen surflariek sofa bat (couch ingelesez) eman zietenean olatu onak bilatzen zituzten beste pertsona batzuei. Esperientzia zabaldu egin zen, mundu mailako sare bihurtu arte.
|
|
|
Prozedura beste landare batzuetara heda daiteke, haziak biltegiratzen dituzten beste espezie batzuentzat ere baliagarria baita. Hazi bildumak oso ohikoak ziren
|
duela
hamarkada batzuk, landare barietateak identifikatzeko irizpide gisa erabiltzen baitziren, beste sistema modernoagorik ezean. Fruta delikatu bat Arbeletxeko ontzi arrunta (Prunus armeniaca), Asia erdialdean sortua, klima epeleko berezko hosto erorkorreko fruta arbola da, nahiz eta ondo jasaten dituen neguko hotzak.
|
|
|
Modu naturalean kokatzen da frutetan eta arto ziropean; %55 emankorra da, eta batez ere osagai gozagarri gisa erabiltzen da elikagai prozesatuetan (edari azukretsuak, opilak, gosariko zerealak edo galletak, besteak beste).
|
Duela
hamarkada batzuk, fruktosa oso gutxi zegoen dietan, fruta eta barazki batzuk baino ez baitzen jaten. Estatu Batuetan, XX. mendearen hasieran, batez beste, 15 g/ egun kontsumitzen zen azukre hori.
|
|
|
Balazta birsortzaileak dituzten autoak, trenak, metroak eta bizikletak Irudia: Mo Riza Balazta birsortzaileen teknologia, balaztatzean sortutako energia elektrizitate bihurtzen duena gero aprobetxatzeko,
|
duela
hamarkada batzuetatik ezagutzen da. Automobilgintza izan zen harekin esperimentatzen lehenetakoa, baina orain dela gutxi arte ez da izan ezagunagoa.
|
|
|
Hainbat entitateren kontu korronteetan aritzen da pertsona bat bere bizitzan zehar.
|
Duela
hamarkada batzuk ohikoa bazen banku bakar bateko bezero izatea, gaur egun ohikoagoa da hainbat finantza establezimenduren zerbitzuak elkarren segidan edo aldi berean erabiltzea. Bakoitzak eskaintzen dituen baldintzen arabera, erabiltzaileak erakunde baten edo bestearen produktuak kontratatu nahi ditu, baina kontu bat baino gehiago irekita izateak dituen abantailak eta eragozpenak kontuan hartzea komeni da, gastu eta komisioen baturak kopuru handia eman baitezake.
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuk beharrezkoa zen seinalatzea aldaketa pertsonalak sozialak bezain garrantzitsuak zirela, diskurtso makro politiko handien sasoietan sarritan ez baitzegoen koherentzia biografikorik. Gaur, ostera, beharrezkoa da seinalatzea aldaketa sozialak pertsonalak bezain garrantzitsuak direla, zortziko txikia bezain garrantzitsua dela gizarteko makro estrukturak auzitan jartzea.
|
|
2012
|
|
|
Orioko elizan orduko argazkiak jarri dituzte, eta antolatzaileek erakusketa ekainera luzatzea erabaki dute. Halaber, saltokietako erakusleihoetan
|
duela
hamarkada batzuetako eskola materiala jarri dute.
|
|
|
Gure zientzialarien artean ez dago eztabaidarik, ez dago zalantzarik horretan, nahiz eta AEBetan hainbatek kreazionismoaren bandera hartu duten azken urteotan.
|
Duela
hamarkada batzuk, ordea, euskal intelektualen artean Darwinek arerio gehiago zituen defendatzaile baino; Jose Migel Barandiaran bera(), egotekotan, darwinismoaren aurkakoen artean egon zen. Kepa Altonaga EHUko zoologoak?
|
|
|
Nola idatzia den ere, uste dut hori behar dugula zuzen atxiki.
|
Duela
hamarkada batzuk ez zen orain bezainbeste herritar ikusten taula gainean pastorala ematen. Lehen, 30 bat ziren, edo gutxiago; orain, 100 jendeetara iristen da...
|
|
|
Bazterreko elementu izateko arrazoi ezberdinak egongo dira horren atzean. Susmoa dugu
|
duela
hamarkada batzuk gertuago zeudela bi dimentsioak eta aro ezberdinen premiengatik, arrakasta moduan bizi izan dela bien arteko banaketa; esate baterako, udal lan sailen egituraketan. euskararen aldeko hizkuntza politika ezin dugu kulturara errenditu. una llengua es un mercat! esango digu batek; erabilerarako aukerak sortu behar ditugu bizitzako esparru guztietan (osasun arloan, hirigintza politiketan, irakaskuntzan, epaitegietan)!, besteak...
|
|
|
Legez onartutako mugak ezartzeko beharrezkoak diren datuak lortzeaz gainera, substantziak organismoan duen eragina ulertzen laguntzen dute saiakuntza horiek, xurgapen, banaketa, metabolismo eta kanporatze parametroen bidez,
|
duela
hamarkada batzuetatik farmazia industrian osagai aktibo berri bat ikertzen dutenean egiten diren azterketa farmakologikoetan egiten den bezala.
|
|
|
atzerritarrari zein, are modu gatazkatsuagoan, immigranteari berari. Hala ere, immigrazioaren gai honetan, etorkinazokoratu edo segregatzea baino, immigratuaren integrazioa edo egokitzapenada hizpide (gai eztabaidatua izan arren); eta, prozesu horretan, kulturaren auziakzentraltasuna eskuratu du
|
duela
hamarkada batzuetatik. Hala eta guztiz ere, harrera gizartearen eta etorkinaren arteko harremana asimetrikoa dela gogorarazibeharra dago, eta, integrazioa aldebikoa dela azpimarratzen den arren, diferentzianoinarritutako kokapen soziala duten eremuen arteko harreman batez ari garela.
|
|
|
Herria gizarteari dagokionez, Euskal Herrian tradizio handia eta sare sozialtrinkoak eratu dira kulturgintzan, eta horiek sendotu eta garatzeak izan behardu helburu nagusia.
|
Duela
hamarkada batzuetako herri kulturaren ingurukodebatetik berreskuratu daitezkeenak berreskuratuz, baina egungo dinamiketanoinak jarriz, lehen mailako helburua izan behar da herritik datozen ekimen etadinamikak bultzatzea, hala tradizioari lotuago daudenak nola joera eta erabileraberriei lotuagoak: teknologia berrien erabilerak esaterako.
|
|
|
Enpresek uste dute nahikoa dela, eta, beraz, 40 korporazio handi kexu dira Interneteko domeinuen hedapenarekin kostuak handitzen direlako eta iruzur eta ordezkatze arriskua handitzen delako. Hedapen hori
|
duela
hamarkada batzuk sortu zenetik Interneten izan den aldaketa handienetako bat izan daiteke, eta ICANNk (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) koordinatuko du. ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) nazioarteko mailan jarduten duen irabazi asmorik gabeko erakundea da, eta Interneteko protokoloen (GCC) eta lehen mailako domeinu “Markaren puntuak” deritzenen merkaturatzea da 1985ean “.com” atera zenetik Interneteko nomenklatura zuzentzen duten arau zorrotzen azken aldaketa handia.
|
|
|
Une gozoak azukrearekin Urteak igaro ahala, nabarmen aldatu da azukrearen edo berez gozatzen diren elikagaien kontsumoa.
|
Duela
hamarkada batzuk, gure aitona amonen garaian, frutak eta eztia ziren eguneroko dietako bi elikagai gozoak. Eta elikagai horiek gure arbasoek urtean hilabete gutxi batzuetan bakarrik izaten zituzten eskuragarri, frutak biltzeko sasoi naturalean eta erleek zaintzen zuten eztiaren uztan, udan ugariagoa baitzen.
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuk 40 urtetik aurrera ume bat izatea ohiz kanpoko zerbait zen, gaur egun ohikoa da. Medikuntzan eta obstetrizian gaur egun dauden aurrerapenei esker, haurdunaldi berantiar horiek arazorik gabe egiten dira gehienetan.
|
|
|
Hasiera, ordea, ez zen izan hain errazak. Automobilgintzan= »https ://www.consumer.es/tecnologia/ software/ reconocimiento de voz en dispositivos moviles.html»“sistemak erabiltzea aginduak ahots komandoen bidez ezagutzeko egon da
|
duela
hamarkada batzuetatik hona, modu esperimentalean, baina JOAN DEN MENDEKO LAUROGEITA HAMARREKO HAMARKADA EZ ZEN ERABILTZEN HASI masiboki autoetan. Hainbat pertsonari esker izan zen.
|
|
|
libreak”. Automobilgintzan, ahotsa ezagutzeko sistemen erabilera modu esperimentalean egon da
|
duela
hamarkada batzuetatik hona 2000ko lehen hamarkadaren erdialdean, Japoniako enpresak target=»_ blank» target=»_ blank»–Asahi Kasei hainbat teknologia garatu zituzten Fabrikatzaileek sartu zituzten ahotsaren azterketa ibilgailuak eta GPS nabigatzaileen eta plataformen fabrikatzaileak entretenimendukoa. 2005ean, Ford Festak serie bat zuen:
|
|
|
Gaizki esterilizatutako materialarekin tatuajeak edo piercingak egitea edo sexu jarduera promiskuoa izatea, arretarik hartu gabe, VHC kutsatzeko arrazoi batzuk dira. Espainian, VHB bidezko kutsatzeak ez dira hain ohikoak, eta txertorik ez duten pertsonei eragiten diete, bai
|
duela
hamarkada batzuk transfusioa egin zutelako, bai osasun langileak direlako, eta zulatu egin direlako. Lehen, txertoa nerabezaroan aplikatzen zen, eta, gaur egun, bizitzako lehen hilabeteetan ematen da, Fornsek dioenez.
|
|
|
Marmokak Mediterraneo itsasoan ez ezik, munduko ozeano guztietan ere ugaltzen dira. Zientzialariek badakite
|
duela
hamarkada batzuetatik hona zergatik izan diren zehatzak, Ignacio Franco Murtziako Zentro Ozeanografikoko ikertzailearen arabera (IEO): «Arazo hori uretan mantenugaiak gehitzeari, kutsadura organikoari, ematen zaion erantzuna da, eta, beraz, lehen mailako ekoizpena handitzen da, kate trofiko guztien oinarria.
|
|
|
Eta honako azalpena ematen du: baratze klandestinoak
|
duela
hamarkada batzuk sortu ziren, hiri inguruko aisialdi modu gisa. Gaur egun okupatzen duten azalera handia dela-eta, begiinpaktu handia eragiten dute paisaia urrakortasuna duten zonetan.
|
|
2013
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuk, Eskiula Barkoxe baino askoz ere euskaldunago zen. Etorkizunari begira ez dakit kontuak zertan gertatuko diren, baina ezkor egon gaitezke, zeren eta jakin badakigu Iparraldean zer gertatzen den euskararen transmisioa familian galtzen denean.
|
|
|
Nola erlazionatzen dira? Azukreak osasunean ondorio kaltegarriak izan ditzakeela dioen iradokizuna gai errepikaria da hainbat ikerketa epidemiologiko eta klinikotan,
|
duela
hamarkada batzuetatik hona. Zenbait baieztapenek esan nahi dute azukre soilen kontsumo handia hainbat baldintzatako arrisku handiagoarekin lotuta egon daitekeela:
|
|
|
Guztira, 471.999 jaiotza izan ziren, eta, beraz, heriotzen heriotza tasa 3,23 izan zen mila jaiotzako. Zifra hori, nahiz eta aurreko lau urteetan baino handiagoa izan (aldiko batezbestekoa 3,06 izan zen),
|
duela
hamarkada batzuk baino askoz txikiagoa da: indizea 3,69 zen 2000 urtean, eta 11,33, 1975ean.
|
|
|
Hauek dira eguzkitan modu desegokian egoteak eragin ditzakeen kontrako ondorioetako batzuk. Horiei aurrea hartzeko, kosmetikaren industriak eguzkitik babesteko babesak edo fotobabesleak ditu
|
duela
hamarkada batzuetatik. Espainiako Osasun eta Kontsumo Ministerioak egindako Eguzkitik Babesteko Gidaren arabera, Farmazialarien Elkargo Ofizialen Kontseilu Nagusiak eta AECCk (Minbiziaren Aurkako Espainiako Elkartea), fotobabesek nahitaez eman beharreko oharrak izan behar dituzte, eta, etiketetan, berriz, beren eraginkortasuna islatzen duten aipamen espezifikoak:
|
|
|
Ingurumen zientzia berritzaile horrek ekosistema degradatuak berreskuratu eta lehen bezala uzten ditu.
|
Duela
hamarkada batzuetatik, abantaila ekonomikoak, ekonomikoak eta sozialak aprobetxatzen dituzte beste herrialde batzuetan, eta Espainian, berriz, finkatzen saiatzen dira. Artikulu horrek adierazten du zer den leheneratze ekologikoa eta etorkizuneko jarduera profesional gisa definitzen du, eta zergatik ez den gehiago erabiltzen azaltzen du.
|
|
|
Hala, hondamendi naturalak gertatzeko arriskua eta kostuak murrizten dira, Astorquiaren arabera: «Cádizen dunak
|
duela
hamarkada batzuk eraikitako etxe batzuetan sartzen ari dira. Auzokoak kexu dira, diru faltagatik Udalak ez baitie harea kentzen.
|
|
|
Bestalde, postmodernismoak zientzia eta jakintza erlatibizatzeko joera ekarri zuen
|
duela
hamarkada batzuk. Ez dago egitate zientifikorik, iritzia baizik mugimendu horretako jarraitzaileentzat.
|
|
|
" Ixabelek irratiaren bolumena igo du, eta Iruñean manifestazioa debekatzeko aginduaren aldeko eta aurkako adierazpenak zabaldu dira gozotegiko azukre usainean" (47 or.). Esaldi bakarra, guztiz inpertsonala, gozotegi barruan aldi berean gertatzen ari diren elkarrizketen artean inork aditu barik galtzen diren hitzak, hondo zarata bihurturik. Paradoxa handia da, baina gatazka soziopolitikoekiko egungo axolagabetasuna kontrastean aurkitzen da
|
duela
hamarkada batzuk, zaharrak gaztaro betean zeudelarik, bizi izandako egoerarekin.
|
|
2014
|
|
|
Badira kontserbatzailerik gabeko urdaiazpikoak ere, baina, horretarako, prozesu berezi eta zaindu batzuk eman behar izaten dizkiete (horrexegatik dira garestiagoak); gehigarrien helburuetako bat, izan ere, elikadura arloko intoxikazioak saihestea da,
|
duela
hamarkada batzuk oso ohikoak izaten zirenak, hain zuzen (adibidez, trikinosiak eraginak).
|
|
|
Horregatik, automobil asko txatarrerako gelditzen ziren, zarpailduta eta oxidatuta.Antzinako eta prestigioko automobilen jabeek ibilgailua konpontzea erabakitzen badute, arrazoi nagusia autoa txatar ez bihurtzea izaten da. Zorionez, gaur egun askoz errazagoa da karrozeria bat korrosiotik babestea
|
duela
hamarkada batzuk baino. Dena dela, korrosioaren arriskua hor dago beti, baita gutxien espero den tokian ere.
|
|
|
Amak eta bere bikotekideak beldurrik ez izatea baizik, eta konfiantza izatea nahi du erditze kontzienteak Proposamen horren arabera, jaiotzak «humanizatu» edo naturalago bihurtu nahi dira azken urteotan. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME)
|
duela
hamarkada batzuetatik ohartarazi du tentazio bat dagoela erditze guztiak errutinaz tratatzeko, interbentzionismo maila berarekin, bai konplikatuak bai ez. Interbentzionismo horren aurkako neurri gisa, Osasun Ministerioak ‘Erditze arruntaren atentzio estrategia Osasun Sistema Nazionalean’ dokumentua argitaratu zuen 2007an.
|
|
|
Hiriak, gainera, teknologia garbietako berrikuntza proiektuak bultzatzen ditu. 2 Kopenhage (Danimarka). Gaur egun Europako Hiriburu Berdea da, eta
|
duela
hamarkada batzuetatik nabarmentzen da herritarrei ingurune garbia eskaintzeko ahaleginagatik. Bi gurpileko garraioa da hiri mugikortasunaren oinarria.
|
|
|
Jatorri geografikoaren arabera, kalitatezko ezaugarri bereziak dituzten elikagaien dibertsitate handia du Espainiak.
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona, produktu horiek behar bezala babestu dituzte Jatorrizko Deitura Babestuek (JOP) eta Adierazpen Geografiko Babestuek (IGP). Irudi horien bilakaera oso positiboa izan da.
|