|
2002
|
|
|
“Heriotzaren sareak”, hala deitzen zaie normalean deriba sareei. Arrantza sistema horrek pixkanaka hondatzen ditu erkidegoko itsasoak
|
duela
hamarkada batzuetatik, eta Frantzia, Britainia Handia, Italia edo Irlanda bezalako herrialdeek ez dute alde egin nahi. Europako Batasunak baztertu egin zuen iaz noraezean ibiltzeko sareak erabiltzea, baina debeku hori 2002ko urtarrilaren 1ean sartu zen indarrean.
|
|
|
Zientzialariak gehitu du orain landatuta dauden beste espezie batzuekin gertatutakoa behatuz gero (izokina, amuarraina, erreboiloa edo urraburua, besteak beste), hegalaburraren laborantzan garapen teknologiko egokia lortzeko behar den gutxieneko denbora dela hamarkada bat. Eta esan du
|
duela
hamarkada batzuetatik ikertzen ari direla mundu osoan egoera basatian dagoen atuna. Ikertzaile asko Murtziako Zentro Ozeanografikokoak dira.
|
|
2003
|
|
|
Izan ere, pazienteen %70 hiri habitatetik datoz, eta, beraz, haien jatorria ingurumen faktoreen araberakoa dela uste da. Gaur egungo higiene ohiturekin ere lotuta dago gaixotasun hori; izan ere,
|
duela
hamarkada batzuk baino askoz gehiago garbitzen da jendea, eta horrek eragina du eragile izan daitezkeenen aurrean larruazalaren “ahultasunean”. Hala ere, kasuen %60an, adituek uste dute osagai genetiko bat dagoela.
|
|
|
Azken hiruretatik oso ale gutxi daude. Ez da ikusten, adibidez, Cazorlako zeruan ugatzik hegan egitea,
|
duela
hamarkada batzuk ugatz bat ikusi zen azken gordelekuan. Hala ere, 2005era arte baino ez da itxaron gatibu dauden morroietako batzuk beren hego izugarriak luzatzeko.
|
|
2004
|
|
|
70eko hamarkadako energia krisiek energia berriztagarriak tradizionalek baino garbiagoak eta ingurumenari kalte gutxiago egiten diotenak zabaltzen lagundu zuten. Gaur egun, energia ekoizteko modu horiek
|
duela
hamarkada batzuetatik gure eguneroko bizitzan eta industria fabrikazioko prozesu gehienetan erabiltzen dugunaren alternatiba erreala dira. Baina erregai fosilen eragin kutsagarriei edo fisio nuklearraren arriskuari buruz inork eztabaidatzen ez duen arren, energia lortzeko metodorik erabilienek dituzten arriskuen bi adibide jartzearren, gure gizarte ereduak energia kontsumo izugarria eskatzen du, eta horrek baliabide horien gehiegizko ustiapena bultzatzen du.
|
|
|
Pardos en iritziz, kontsumitzaileen eskubideak defendatzeko Europako hegoaldeko esperientziak “bereziki erabilgarriak izan daitezke EBn sartu berri diren herrialde berrientzat, haien garapen maila guk dugunetik gertuago baitago erkidegoko herrialde handietatik baino”. Ekimen honen helburua, beraz, ekialdeko erakundeei interesa piztea da, kontsumitzaileak babesteko sistema zabal eta ondo egituratu bat ezarri ahal izateko,
|
duela
hamarkada batzuetatik esparru horretan diharduten elkarteen esperientzia onenekin. “Abian jartzen ari garen proiektuaren aurretiko fasean, herrialde berriak Espainia, Italia eta Greziako kontsumitzaileengana hurbildu ziren, haien errealitatea eta tradizioak hobeto ezagut zitzaten”, esan zuen Pardosek.
|
|
2005
|
|
|
Itsasikarak eragindako hondamendiari aurre egiteko funtsen mobilizazioak erakusten duenez, “borondatea dagoenean, gauzak egiteko modua aurkitzen da” esan zuen Batasuneko Gizarte Gaietarako komisarioak, Bience Gawanas abokatuak, Abuyan, Nigeriako hiriburu federalean, egiten den UAren IV. Gailurraren esparruan. “Guk ere (Afrikan) badugu tsunami moduko hondamendi bat hiesaren forman, eta gai izan behar dugu gaixotasun hori geldiarazteko behar diren funtsak biltzeko,
|
duela
hamarkada batzuetatik jendea hiltzen aritu baita”, gogoratu zuen Gawanasek. Komisarioak zehaztu zuenez, Afrikako liderrek uste dute tokiko baliabideen mobilizazioa nazioarteko komunitateak HIESaren, tuberkulosiaren, malariaren eta kontinenteko beste gaixotasun infekto kutsakorren aurkako borrokarako bideratzen dituen funtsei gehituta egin behar dela.
|
|
|
Elikagaiek transmititutako mikroorganismoen arriskuak,
|
duela
hamarkada batzuetatik ezagunak, berriro ere Espainiako osasun agintari nagusien arreta piztu dute, hainbat autonomia erkidegotan 287 gastroenteritis agerraldi atzeman ondoren. Horri guztiari gehitu behar zaio Valentziako Erkidegoak 90 urteko gizon baten lehen biktima konfirmatu dezakeela.
|
|
2006
|
|
|
Ez dugu aurrerapen teknologikorik egin: etanola
|
duela
hamarkada batzuetatik erabiltzen da Brasilgo milioika automobiletan. Beraz, erregai hori sustatzeko kanpaina baten aurrean gaude.
|
|
|
Zenbait helduk igeri egiten ez jakiteko arrazoiak egoera jakin batzuetan bilatu behar dira. Ohikoena da
|
duela
hamarkada batzuk arte ez zitzaiola garrantzirik ematen praktika horri. Gaur egun, ordea, haien ikaskuntza ikastetxeetako ikasketa planetan sartu da.
|
|
2007
|
|
|
Kafe makina elektrikoaren erabilera
|
duela
hamarkada batzuetatik hona hedatu da Espainiako biztanlerian, eta etxebizitza askotan etxetresna elektriko nagusietako bat da. Espainiarrek egunean bi kafe kikara kontsumitzen ditugu, batez beste.
|
|
|
adinekoen askatasuna. Abian diren Aiton amonen Espainiako Elkartearen (ABUMAR) arabera, egia da orain nagusiek haurtzaindegiak ordezkatzen dituztela, eta horrek ez die uzten beren bizitzako etapa horretaz gozatzen,
|
duela
hamarkada batzuk baino independentzia ekonomiko handiagoa izan arren. Etxeko lanak, familia eta lana bateratzea gero eta zailagoa da, batez ere Espainian.
|
|
|
Generoaren dimentsioa. Bakea eraikitzerakoan, 2006 urtean berriro islatu da genero arloan nazioartean hartutako konpromiso formalak eraldatzeko
|
duela
hamarkada batzuetatik hona planteatutako erronkarekiko erabateko axolagabekeria. Azken urteotako joerak adierazten du beharrezkoa dela azken hiru hamarkadetan garatu den genero ikuspegitik bakea eraikitzeari buruzko tresna juridikoen esparru sofistikatua suspertzea eta ezartzea.
|
|
|
Aldatu debekualdia Autonomia erkidegoek, berriz, debekualdia aldatu lukete. Izan ere,
|
duela
hamarkada batzuetatik ez da aldaketarik izan, untxia oso ugaria zenean eta nekazaritzari kalte handiak eragiten zizkionean. Talde ekologistak hilabete batzuk aurreratzea proposatu du, espeziearen gehienezko populazio garaiarekin bat egin dezan.
|
|
|
EDS Leguminosoen familiako landare igokari baten errotik, Pueraria lobata (“Radix puerariae”), lortutako azpiproduktua da ‘kuzu’ Oso erraz hazten da Japoniako eta Txinako baso eta soroetan, eta, oro har, baita Asiako hego ekialdeko herrialdeetan ere, jatorriz bertakoa baita.
|
Duela
hamarkada batzuk Japoniatik iritsi zen Estatu Batuetara, eta han zabaldu egin da haren komertzializazioa. Azkar hazi denez, batzuetan izurrite bihurtu da eta ingurumen oreka arriskuan jarri du.
|
|
2008
|
|
|
muskulu zurruntasuna, mugimenduen falta edo moteltasuna, erritmo bizian ibiltzeko zailtasuna bat bateko aldaketarik gabe, gelditzeko zailtasuna eta egonkortasun txarra, besteak beste. Baina parkinsoniarretan
|
duela
hamarkada batzuk azalpenik gabeko bi fenomeno bitxi ikusi ziren, eta Cudeiro buru zuen ikertzaile taldearen arreta piztu zuten. Sintometako batekin zerikusia dute, blokeoekin, martxako bat bateko geldialdiekin.
|
|
|
“El afiladooooor…! ”
|
duela
hamarkada batzuk, bi hitz horiek entzuten ziren, soinu berezi batekin batera, Espainia osoko kaleetan. Lanbideak eta lanak, ordea, merkatuaren beharren arabera aldatzen eta egokitzen dira.
|
|
|
Adibide gisa, Luisina eta Texaseko plataformak aipatzen dira, Mexikoko Golkoan, 2005eko Katrina eta Rita urakan suntsitzaileen ondoren “isuri minimoak edo nuluak” eginez. Era berean, Norvegiaren adibidea nabarmentzen da; izan ere, Ipar Itsasoko zulaketak
|
duela
hamarkada batzuetatik egiten dira, ingurumenean ahalik eta eragin txikiena eraginez. Kritikak itsas zabaleko erauzketari Aurkakoek hainbat argudio erabiltzen dituzte ukatzeko.
|
|
2009
|
|
|
Egun neurri ertainekotzat jotzen duguna neurri handikoa zen
|
duela
hamarkada batzuk, baina bezeroarentzat ez da askoz garestiagoa.
|
|
|
Emakumeak, okerrago Houstongo (Texas, AEB) Baylor College of Medicine erakundeko Kani Jneidek zuzendutako ikerketa. jakinarazi du oraindik ere desberdintasunak daudela infartua duten pazienteak artatzeko moduan, gizonezkoak emakumeak diren kontuan hartuta. Azken horiek, ikerketak dioenez,
|
duela
hamarkada batzuk baino askoz hobeto tratatzen dira gaur egun, baina oraindik ere gizonek baino arreta gutxiago jartzen dute. Hala ere, miokardioko infartuagatiko ospitale hilkortasuna AEBn.
|
|
|
Urbanizazio jasanezina Itsasoaren ondoan bizi direnek etxebizitza erostean diru kopuru handiak ordaindu dituztela uste izatea ez da guztiz egia. Etxe batzuk gutxi batzuen esku bakarrik egon arren, etxe horietako asko
|
duela
hamarkada batzuk ia abandonatuta zeuden, eta ez zitzaien ematen orain zuten balio bera; beraz, prezioak, higiezinen burbuila baino lehen, ez zuen zertan altuegia izan. Itsasertza etengabe urbanizatzea eta oporretarako erabiltzea izan da etxebizitzen prezioak lehen lerroan igoarazi dituen faktoreetako bat.
|
|
|
Horrek kalte larriak eragin dizkio ingurumenari, eta, aldi berean, okerrera egin du kostako herrietan bizi direnen bizi kalitateak. Hondartzaren edo itsasoaren ertzean dauden eraikin altuek
|
duela
hamarkada batzuetako Espainiako kostaldeko paisaia ezagutezina bihurtu dute. Greenpeacek egindako txosten baten arabera, Espainiako itsasertzak" jasan du, azken urteotan, epe laburrera onura besterik bilatu ez duen eta milaka etxebizitza huts utzi dizkigun industria baten eraikuntza bortitza, eta beste latitude batzuetan destino berriak bilatzen dituen turismo apetatsu eta aldakorraren mende".
|
|
|
Erradiazio nuklearra, 80 °C tik gorako tenperaturak edo zeroa inguratuta, ingurune sulfurosoak edo alkalinoak… Muturreko baldintza hilgarriak gizakientzat eta izaki ezagun gehienentzat, baina paradisua gorputz adarrentzat. Izaki horien aurkikuntzak,
|
duela
hamarkada batzuk, “bio erredukzionismoa” desarmatu zuen: bizia izateko baldintzak uste baino askoz handiagoak dira, eta, beraz, ez da zentzugabea Lurretik kanpo ere bizi direla pentsatzea.
|
|
|
Kutsatzaile berri bat ez den arren,
|
duela
hamarkada batzuetatik ezagutzen baitira, 3 MCPD esterrak (3 monokloropropano dioleko gantz azidoak) konposatu kimikoak dira, eta orain arte ez dago horien toxikotasunari, elikagaietan duten presentziari eta dietako guztizko irensketari buruzko nahiko daturik. Informazio falta hori dela eta, ezinezkoa da elikagaien arriskua behar bezala baloratzea.
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona susmagarria izan arren, gaur arte ezin izan da frogatu organismoaren immunitate sistemak zeregin garrantzitsua duela narkolepsiaren garapenean. Ikerlarien hitzetan, “kate maila galdua” aurkitu da.
|
|
|
IEOko zientzialariek behin eta berriz esaten dute teknika horien bidez Hego Atlantikoan horrelako migrazio mugimendua berresten den lehen aldia dela. Mugimendu hori
|
duela
hamarkada batzuk susmatzen zuten, baina orain arte ez zen berretsi.
|
|
|
Zertan datza berdeguneen sarea eta gobernatzeko era berria?
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona, gure hirietako bizi kalitatea ongi banatutako eta ondo zaindutako berdegune eta espazio libreekin identifikatzen da. Hala, jasangarritzat jotzen diren hirietan, biztanleko 10 eta 15 m2 berde bitarteko gutxieneko estandarrak ezartzen dira, lurzoruaren legeria zaharrean aurreikusitakoak bikoiztuta edo hirukoiztuta.
|
|
|
Prentsa eskolan baliabide didaktiko gisa erabiltzeko baliabide errazenetako bat da Baliabide guztietatik, prentsa da eskolan baliabide didaktiko gisa erabiltzeko errazenetako bat, curriculumeko hezkuntza edukien osagai gisa integratuz. Gelan tresna pedagogiko gisa erabiltzea ez da berria; izan ere, bai prentsa editoreek bai hezkuntza sistemako eragileek prentsa/ hezkuntza binomioa sustatzen dute
|
duela
hamarkada batzuetatik, bai ikastetxeen eta egunkarien arteko banakako akordioen bidez, bai garrantzi handiko programak sortuz, hala nola Newspaper in Education (NIE). New York Timesek jarri zuen martxan programa hori 1930ean, eta ordutik hona mundu osoko egunkariek hartu dute parte proiektuan.
|
|
|
“2008an, barne iheslarien kopuruak gora egin du berriro, 2002koetara hurbildu arte; orduan hautsi ziren Caguango bake negoziazioak, liskarrak areagotu zirelako”, gehitu du Jorge Salamancak, Latinoamerikarako Gosearen aurkako Ekintzaren arduradun geografikoak. Kolonbia munduko bigarren herrialdea da, oraindik ere, barneko lekualdatuen kopuru handienarekin, hiru milioi inguru,
|
duela
hamarkada batzuetatik jasaten ari den gatazka armatuagatik. Biztanleak behartuta daude beren sorlekuak, laboreak eta bizirauteko iturriak uztera, landa eremuetako eragile armatuek eragindako mehatxuak eta indarkeria eta derrigorrezko erreklutamendua direla eta.
|
|
|
Ez da beti horrela izan.
|
Duela
hamarkada batzuk arte maiz erabiltzen zen egunkari papera hainbat gauzatarako. Etxeetan, irakurri ondoren, ogitartekoak biltzeko erabiltzen ziren, baita komuneko paper gisa ere.
|
|
|
Aditu batzuen ustez, Espainiako azken urteotako tragedia ekologiko garrantzitsuenetako bat izan da, basoetako suteen ondoren. Tablas de Daimiel zohikaztegien autoerrekuntza
|
duela
hamarkada batzuetatik jasaten ari den degradazio prozesuaren ondorioa da. Parke Nazionala eta Biosferaren Erreserba izan arren, arriskuan dauden beste hezegune batzuk baino zorte hobea izan du.
|
|
|
Parke Nazionala eta Biosferaren Erreserba izan arren, arriskuan dauden beste hezegune batzuk baino zorte hobea izan du. Tauletako zohikaztegien autoerrekuntza
|
duela
hamarkada batzuetatik jasaten ari den degradazio prozesuaren ondorioa da. 1956an, Zikola, Záncara eta Guadianako ertzak lehortzeko Legeak ubideak eraikitzea eta ibai horien ertzetan hezegune zabalak lehortzea ahalbidetzen zuen.
|
|
2010
|
|
|
50 metro baino sakonera txikiagoetan debekatuta egon arren, arraste arrantzak legez kanpo jarraitzen du. Munduko 40 herrialde baino gehiagok erabiltzen dituzte arrezife artifizial horiek
|
duela
hamarkada batzuetatik hona Arrezife artifizialek arraste sare suntsitzaileek beren lana egitea galarazten dute, eta era guztietako animaliak, landareak eta izaki bizidunak (algak, koralak edo ostrak) finka daitezke leku horretan. Bestalde, hainbat arrainek beren zokoak aprobetxatzen dituzte etxea finkatzeko.’ Hainbat azterlanek frogatu dute arrezife artifizialek mesede egiten diotela urte gutxi batzuen buruan kaltetutako eremua berreskuratzeari eta artisau arrantza jasangarriari.
|
|
|
Ingurumen, Landagune eta Itsas Inguruetako Ministerioaren (MARM) arduradunek diotenez, arrezife artifizialek ugaldu aurretik murriztu egiten dute gazteen heriotza tasa, espezie jakin batzuentzako elikatze iturriak ematen dituzte, eta aukera ematen dute ugalketarako helduek gune berrietan bizirauteko eta baliabide horien erabilera hobeto kudeatzeko. Mundu osoko 40 herrialdek baino gehiagok, hala nola Estatu Batuek, Kanadak, Japoniak, Australiak, Zeelanda Berriak, Frantziak edo Espainiak, arrezife artifizial horiek erabiltzen dituzte
|
duela
hamarkada batzuetatik, itsaspeko hondoak babesteko eta lehengoratzeko. Hainbat enpresa eta erakunde egitura horien sustapenean, instalazioan eta jarraipenean espezializatu dira.
|
|
|
Teknologia horiek kodetze/ deskodetze formatu desberdinak dituzte (kodekak), eta, horiei esker, ahots transmisioa ohiko telefono dei batek (RTB edo Oinarrizko Telefono Sareak) baino askoz soinu kalitate handiagokoa izan daiteke. Bereizmen handiko ahots soinuaren kalitatea FMko edo CDko irrati baten antzekoa da Telefono dei batean soinua transmititzea ahalbidetzen duen teknologiak
|
duela
hamarkada batzuk sortutako protokoloak eta teknologia erabiltzen ditu. Gainera, erabiltzaileak oso ohituta daude kalitate baxu horretara, eta gutxitan antzematen dituzte komunikazioaren mugak, antzeko soinuak ezagutu eta bereizteko zailtasuna edo tonu aldaketa txikiak.
|
|
|
Meatzaritzaren ondorio zuzenen pean, pertsonen osasuna nabarmen ahultzen da. Appalatxeen eskualdeko ikasketak, AEBetako mendiak.
|
duela
hamarkada batzuetatik sistema horrekin ustiatuta, heriotza tasa handiak adierazten dituzte, eta biriketako minbizien eta gaixotasun kroniko kardiobaskularren, biriketakoen eta giltzurrunetakoen kasuak areagotu egiten dira. Azterketek hilkortasun tasa handiak eta biriketako minbizi kasuen hazkundea adierazten dituzte.
|
|
|
Barazkiei dagokienez, batere ez.
|
Duela
hamarkada batzuk oso ezagunak ziren letxuga, tomate edo leka berdeak ere ez dira kontsumitzen. Egunero bost errazio fruta eta barazki behar dira, gaixotasunei aurrea hartzen laguntzeko.
|
|
|
Edateko ura, baina ez konbentzitu Hondakin urak berriz aprobetxatzeko ideia ez da berria. Munduko zenbait herrialdek nekazaritzarako eta basogintzarako erabiltzen dute
|
duela
hamarkada batzuetatik. Israel da munduko hondakin uren birziklatzaile handiena:
|
|
|
Ministroen Kontseiluak Unibertsitateko Ikasleen Estatutua onartu du, ikasleek unibertsitateen politikan eta kudeaketan parte hartzea bermatzen duena. Hala, bada,
|
duela
hamarkada batzuk ikasle komunitateak zuen asmoari erantzuten zaio, eta Hezkuntza Ministerioaren helburu nagusietako bat betetzen da, Unibertsitate Estrategiaren (2015) “gobernantza” ardatzaren barruan. Unibertsitateko komunitateko eragile nagusiekin (errektoreak, autonomia erkidegoak, ikasleen eta irakasleen ordezkariak) testua idazteari buruzko adostasuna lortu ondoren onartu da Estatutua.
|
|
2011
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona, gorputz masaren indizea (GMI) tresna erraz gisa erabiltzen da, pertsona baten pisuaren egokitzapena haren altueraren arabera sailkatzen laguntzeko. Datu hori lortzeko erraztasunaren aurrean, komunitate zientifikoa ahalegintzen da pisuaren araberako banakako sailkapena hobetzeko tresna berriak sartzen.
|
|
|
Espainian, gurasoekin bizi diren gazte horien %60k egiten du lan. Espainia Europako azken herrialdeen artean dago alokairu sozialeko etxebizitzen kopuruari dagokionez
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona, adin nagusitik independizatzea helburu zaila bihurtu da. Hori dela eta, Osasun, Gizarte Politika eta Berdintasun Ministerioak “Emantzipazio Gaztearen Programa” sortu du, gazteei enplegu eta etxebizitza duina eta kalitatezkoa lortzen laguntzeko, alokairuko etxebizitza gazteen poltsa bat sortuz eta laguntzak sustatuz, hala nola emantzipazio gaztearen oinarrizko errenta (210 euroko hileko bat).
|
|
|
Aurpegian garbitutako metaforiko batek baino ez du balio biztanleen artean aldian aldian zabaltzeko. Adibidez, dieta monotematikoak, hala nola sagarraren edo alkatxofaren dieta, dieta dietak, hiperproteikoak edo berriak diruditen baina
|
duela
hamarkada batzuk modan zeuden beste batzuk, hala nola odol taldearen dieta.
|
|
|
Zerbitzu horretan, pertsona batek modu desinteresatuan eskaintzen die beste doako ostatu batzuei etxean. Ideia hori
|
duela
hamarkada batzuk sortu zen surflariek sofa bat (couch ingelesez) eman zietenean olatu onak bilatzen zituzten beste pertsona batzuei. Esperientzia zabaldu egin zen, mundu mailako sare bihurtu arte.
|
|
|
Prozedura beste landare batzuetara heda daiteke, haziak biltegiratzen dituzten beste espezie batzuentzat ere baliagarria baita. Hazi bildumak oso ohikoak ziren
|
duela
hamarkada batzuk, landare barietateak identifikatzeko irizpide gisa erabiltzen baitziren, beste sistema modernoagorik ezean. Fruta delikatu bat Arbeletxeko ontzi arrunta (Prunus armeniaca), Asia erdialdean sortua, klima epeleko berezko hosto erorkorreko fruta arbola da, nahiz eta ondo jasaten dituen neguko hotzak.
|
|
|
Modu naturalean kokatzen da frutetan eta arto ziropean; %55 emankorra da, eta batez ere osagai gozagarri gisa erabiltzen da elikagai prozesatuetan (edari azukretsuak, opilak, gosariko zerealak edo galletak, besteak beste).
|
Duela
hamarkada batzuk, fruktosa oso gutxi zegoen dietan, fruta eta barazki batzuk baino ez baitzen jaten. Estatu Batuetan, XX. mendearen hasieran, batez beste, 15 g/ egun kontsumitzen zen azukre hori.
|
|
|
Balazta birsortzaileak dituzten autoak, trenak, metroak eta bizikletak Irudia: Mo Riza Balazta birsortzaileen teknologia, balaztatzean sortutako energia elektrizitate bihurtzen duena gero aprobetxatzeko,
|
duela
hamarkada batzuetatik ezagutzen da. Automobilgintza izan zen harekin esperimentatzen lehenetakoa, baina orain dela gutxi arte ez da izan ezagunagoa.
|
|
|
Hainbat entitateren kontu korronteetan aritzen da pertsona bat bere bizitzan zehar.
|
Duela
hamarkada batzuk ohikoa bazen banku bakar bateko bezero izatea, gaur egun ohikoagoa da hainbat finantza establezimenduren zerbitzuak elkarren segidan edo aldi berean erabiltzea. Bakoitzak eskaintzen dituen baldintzen arabera, erabiltzaileak erakunde baten edo bestearen produktuak kontratatu nahi ditu, baina kontu bat baino gehiago irekita izateak dituen abantailak eta eragozpenak kontuan hartzea komeni da, gastu eta komisioen baturak kopuru handia eman baitezake.
|
|
2012
|
|
|
Enpresek uste dute nahikoa dela, eta, beraz, 40 korporazio handi kexu dira Interneteko domeinuen hedapenarekin kostuak handitzen direlako eta iruzur eta ordezkatze arriskua handitzen delako. Hedapen hori
|
duela
hamarkada batzuk sortu zenetik Interneten izan den aldaketa handienetako bat izan daiteke, eta ICANNk (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) koordinatuko du. ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) nazioarteko mailan jarduten duen irabazi asmorik gabeko erakundea da, eta Interneteko protokoloen (GCC) eta lehen mailako domeinu “Markaren puntuak” deritzenen merkaturatzea da 1985ean “.com” atera zenetik Interneteko nomenklatura zuzentzen duten arau zorrotzen azken aldaketa handia.
|
|
|
Une gozoak azukrearekin Urteak igaro ahala, nabarmen aldatu da azukrearen edo berez gozatzen diren elikagaien kontsumoa.
|
Duela
hamarkada batzuk, gure aitona amonen garaian, frutak eta eztia ziren eguneroko dietako bi elikagai gozoak. Eta elikagai horiek gure arbasoek urtean hilabete gutxi batzuetan bakarrik izaten zituzten eskuragarri, frutak biltzeko sasoi naturalean eta erleek zaintzen zuten eztiaren uztan, udan ugariagoa baitzen.
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuk 40 urtetik aurrera ume bat izatea ohiz kanpoko zerbait zen, gaur egun ohikoa da. Medikuntzan eta obstetrizian gaur egun dauden aurrerapenei esker, haurdunaldi berantiar horiek arazorik gabe egiten dira gehienetan.
|
|
|
Hasiera, ordea, ez zen izan hain errazak. Automobilgintzan= »https ://www.consumer.es/tecnologia/ software/ reconocimiento de voz en dispositivos moviles.html»“sistemak erabiltzea aginduak ahots komandoen bidez ezagutzeko egon da
|
duela
hamarkada batzuetatik hona, modu esperimentalean, baina JOAN DEN MENDEKO LAUROGEITA HAMARREKO HAMARKADA EZ ZEN ERABILTZEN HASI masiboki autoetan. Hainbat pertsonari esker izan zen.
|
|
|
libreak”. Automobilgintzan, ahotsa ezagutzeko sistemen erabilera modu esperimentalean egon da
|
duela
hamarkada batzuetatik hona 2000ko lehen hamarkadaren erdialdean, Japoniako enpresak target=»_ blank» target=»_ blank»–Asahi Kasei hainbat teknologia garatu zituzten Fabrikatzaileek sartu zituzten ahotsaren azterketa ibilgailuak eta GPS nabigatzaileen eta plataformen fabrikatzaileak entretenimendukoa. 2005ean, Ford Festak serie bat zuen:
|
|
|
Gaizki esterilizatutako materialarekin tatuajeak edo piercingak egitea edo sexu jarduera promiskuoa izatea, arretarik hartu gabe, VHC kutsatzeko arrazoi batzuk dira. Espainian, VHB bidezko kutsatzeak ez dira hain ohikoak, eta txertorik ez duten pertsonei eragiten diete, bai
|
duela
hamarkada batzuk transfusioa egin zutelako, bai osasun langileak direlako, eta zulatu egin direlako. Lehen, txertoa nerabezaroan aplikatzen zen, eta, gaur egun, bizitzako lehen hilabeteetan ematen da, Fornsek dioenez.
|
|
|
Marmokak Mediterraneo itsasoan ez ezik, munduko ozeano guztietan ere ugaltzen dira. Zientzialariek badakite
|
duela
hamarkada batzuetatik hona zergatik izan diren zehatzak, Ignacio Franco Murtziako Zentro Ozeanografikoko ikertzailearen arabera (IEO): «Arazo hori uretan mantenugaiak gehitzeari, kutsadura organikoari, ematen zaion erantzuna da, eta, beraz, lehen mailako ekoizpena handitzen da, kate trofiko guztien oinarria.
|
|
2013
|
|
|
Nola erlazionatzen dira? Azukreak osasunean ondorio kaltegarriak izan ditzakeela dioen iradokizuna gai errepikaria da hainbat ikerketa epidemiologiko eta klinikotan,
|
duela
hamarkada batzuetatik hona. Zenbait baieztapenek esan nahi dute azukre soilen kontsumo handia hainbat baldintzatako arrisku handiagoarekin lotuta egon daitekeela:
|
|
|
Guztira, 471.999 jaiotza izan ziren, eta, beraz, heriotzen heriotza tasa 3,23 izan zen mila jaiotzako. Zifra hori, nahiz eta aurreko lau urteetan baino handiagoa izan (aldiko batezbestekoa 3,06 izan zen),
|
duela
hamarkada batzuk baino askoz txikiagoa da: indizea 3,69 zen 2000 urtean, eta 11,33, 1975ean.
|
|
|
Hauek dira eguzkitan modu desegokian egoteak eragin ditzakeen kontrako ondorioetako batzuk. Horiei aurrea hartzeko, kosmetikaren industriak eguzkitik babesteko babesak edo fotobabesleak ditu
|
duela
hamarkada batzuetatik. Espainiako Osasun eta Kontsumo Ministerioak egindako Eguzkitik Babesteko Gidaren arabera, Farmazialarien Elkargo Ofizialen Kontseilu Nagusiak eta AECCk (Minbiziaren Aurkako Espainiako Elkartea), fotobabesek nahitaez eman beharreko oharrak izan behar dituzte, eta, etiketetan, berriz, beren eraginkortasuna islatzen duten aipamen espezifikoak:
|
|
|
Ingurumen zientzia berritzaile horrek ekosistema degradatuak berreskuratu eta lehen bezala uzten ditu.
|
Duela
hamarkada batzuetatik, abantaila ekonomikoak, ekonomikoak eta sozialak aprobetxatzen dituzte beste herrialde batzuetan, eta Espainian, berriz, finkatzen saiatzen dira. Artikulu horrek adierazten du zer den leheneratze ekologikoa eta etorkizuneko jarduera profesional gisa definitzen du, eta zergatik ez den gehiago erabiltzen azaltzen du.
|
|
|
Hala, hondamendi naturalak gertatzeko arriskua eta kostuak murrizten dira, Astorquiaren arabera: «Cádizen dunak
|
duela
hamarkada batzuk eraikitako etxe batzuetan sartzen ari dira. Auzokoak kexu dira, diru faltagatik Udalak ez baitie harea kentzen.
|
|
2014
|
|
|
Badira kontserbatzailerik gabeko urdaiazpikoak ere, baina, horretarako, prozesu berezi eta zaindu batzuk eman behar izaten dizkiete (horrexegatik dira garestiagoak); gehigarrien helburuetako bat, izan ere, elikadura arloko intoxikazioak saihestea da,
|
duela
hamarkada batzuk oso ohikoak izaten zirenak, hain zuzen (adibidez, trikinosiak eraginak).
|
|
|
Amak eta bere bikotekideak beldurrik ez izatea baizik, eta konfiantza izatea nahi du erditze kontzienteak Proposamen horren arabera, jaiotzak «humanizatu» edo naturalago bihurtu nahi dira azken urteotan. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME)
|
duela
hamarkada batzuetatik ohartarazi du tentazio bat dagoela erditze guztiak errutinaz tratatzeko, interbentzionismo maila berarekin, bai konplikatuak bai ez. Interbentzionismo horren aurkako neurri gisa, Osasun Ministerioak ‘Erditze arruntaren atentzio estrategia Osasun Sistema Nazionalean’ dokumentua argitaratu zuen 2007an.
|
|
|
Hiriak, gainera, teknologia garbietako berrikuntza proiektuak bultzatzen ditu. 2 Kopenhage (Danimarka). Gaur egun Europako Hiriburu Berdea da, eta
|
duela
hamarkada batzuetatik nabarmentzen da herritarrei ingurune garbia eskaintzeko ahaleginagatik. Bi gurpileko garraioa da hiri mugikortasunaren oinarria.
|
|
|
Jatorri geografikoaren arabera, kalitatezko ezaugarri bereziak dituzten elikagaien dibertsitate handia du Espainiak.
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona, produktu horiek behar bezala babestu dituzte Jatorrizko Deitura Babestuek (JOP) eta Adierazpen Geografiko Babestuek (IGP). Irudi horien bilakaera oso positiboa izan da.
|
|
|
Gero eta plan, zuzentarau edo proposamen gehiagok onartzen dute, eta estatu kideek, Espainiak adibidez, norabide horretan mugitu dute. 5 Energia eraginkortasuna Eraginkortasun energetikoari esker, energia gutxiago kontsumitu dezakegu
|
duela
hamarkada batzuk baino gutxiago produzitzeko, gutxiago poluitzeko eta diru gehiago aurrezteko. Energia modu eraginkorrean erabiltzeari esker, baliabide eta diru gutxiago behar da, mantendu egiten da edo bizi kalitatea hobetzen da, erabilitako baliabideen bizitza luzatzen da eta gizarte gatazkak murrizten dira.
|
|
2015
|
|
|
1 Erlauntz bat bisitatzea Erleak, eztiaren erleak,
|
duela
hamarkada batzuetatik desagertzen dira mundu osoan. Azken urteetan, zenbait ikerketaren arabera, erritmoa bizkortu egin da, batez ere gizakiak eragindako hainbat arrazoirengatik.
|
|
|
FEN) zientzia adituekin lankidetzan. Datu horrek erakusten du,
|
duela
hamarkada batzuk baino gehiago Espainiako biztanleen artean pisu handiagoa dagoela, eta, gainera, gure osasuna arriskuan jartzen ari garela. Zergatik?
|
|
|
Irudia: andresr
|
Duela
hamarkada batzuk, komunitate zientifikoak egiaztatu zuen bihotzeko gaixotasunen eragina urtaroaren arabera aldatzen zela. Hotzik hotzenetan igo zela egiaztatu zuten, eta aurreko urtean North American Journal of Medical Sciences delakoan argitaratu zen azterketa bat egin zuten.
|
|
2016
|
|
|
Minierreaktore nuklearrak (SMRs), 300 megawatt (MW) energia sortzen dutenak, ikerketarako eta helburu militarretarako erabiltzen dira
|
duela
hamarkada batzuetatik. Gaur egun, ez dago inolako komertzialik elektrizitatea lortzeko, eta egoera hori aldatu egin liteke datozen urteetan.
|
|
2017
|
|
|
Zer gertatuko da brexitarekin? Erresuma Batuko ekonomiaren eta ekonomiaren hausturak zer ondorio izango dituen galdetzen dute batzuek eta besteek non batzuk
|
duela
hamarkada batzuetatik bizi diren. Oraindik goiz da brexit ek enpleguaren eta britainiar ekonomiaren eta Europar Batasunaren enpleguan eta ekonomian izango dituen ondorio errealei eusteko, gai horiek negoziazioetan lortutako azken erabakien mende baitaude.
|
|
2018
|
|
|
Mediterraneo itsasoa kultura eta nutrizio lotura gisa duten herrialdeetako haurrak (Malta, Grezia, Espainia edo Italia) dira Europa osoan pisu arazo handienak dituztenak. .
|
Duela
hamarkada batzuk, herrialde horietako adingabeak gurasoen antzera elikatzen ziren, hau da, frutak, barazkiak, lekaleak, ogia eta pasta integralak, oliba olioa eta arraina jaten zituzten. Ez azoka tradizionaletan, ez jaki, hozkailu eta auzoko janari dendetan ez zegoen besterik.
|
|
2019
|
|
|
Interneten musika onena entzuteko gida Baina musika erreproduzitzaileak gero eta zokoratuago geratzen dira nitxo berezi batera. Nahikoa da Sonyk gadgetak ateratzen jarrai dezan, Walkman izen berarekin,
|
duela
hamarkada batzuk gatibu izan gintuzten erlikiarekin zerikusi gutxi baitute. Eta, Apple honakoaz gain, beste marka batzuek luxuzko makinak dituzte belarri zorrotz eta poltsikoetarako.
|
|
|
Haurtxoek ez dute jarraibideen eskuliburu bat besoaren azpian, baina behar lukete. Gaur egun,
|
duela
hamarkada batzuk baino zailagoa da ume bat heztea. Bizitzako lehen hiru urteetan haurrek betiko arreta bera behar dute, haiek ez dira aldatu, baina bai haien gurasoak eta hazten diren inguruneak.
|
|
2020
|
|
|
Berrezarpena retailaren barruan integratzea da, bezeroarentzat esperientzia berriak bilatuz. Janari osasungarria maite dutenentzako aukerak “Jateko prest”,
|
duela
hamarkada batzuk, nutrizio balio gutxiko janari azkar eta merkearekin identifikatu zen. Hala ere, janari osasungarriaz eta big dataz arduratzen diren kontsumitzaileen kopurua handitzeak lortu du etxeko janaria, bere bertsio guztietan, gustuetara, intolerantzietara eta lehentasunetara egokitzea, eta merkatu hobi gero eta handiagoa sortzea.
|
|
2021
|
|
|
Oso garrantzitsua da, azken 30 urteetan orduak kendu dizkiogulako haurren atsedenari.
|
Duela
hamarkada batzuk, haurrak ohean zeuden arratsaldeko zortzietan, eta orain eskolaz kanpoko jardueretara itzultzen ari dira. Bestalde, badira elementu berriak, hala nola gailu elektronikoak sartzea, lo egiteko ohitura onak mantentzen lagundu ez dutenak.
|
|
|
Prestasuna: elikagaiak urte osoan
|
Duela
hamarkada batzuk argi genuen laranja bezalako fruta batez ere negukoa zela, eta urraburua bezalako arrain bat batez ere udaberrikoa eta udazkena zela. Hala ere, ekoizpen metodoen aurrerapenek, kasu askotan, urtarokotasun horrekin amaitu dute.
|
|
|
Zero emisio:
|
duela
hamarkada batzuk hasitako borroka Krisi klimatikoa mundu osoko gobernuen lehentasun nagusietako bat da gaur egun, baina, zientziaren arabera, denbora gehiegi behar izan dugu arazoari aurre egiteko. 1896an, Svante Arrhenius kimikari suediarra izan zen lehena ikatza erretzeak planeta berotu egingo zuela iragartzen, atmosferako co2 maila igotzean.
|
|
|
Izan ere, Espainiak 5,9 erizain baino ez ditu 1.000 biztanleko; Europar Batasunean, berriz, 8,6 erizain daude batez beste 1.000 biztanleko, eta horrek arreta eskasa eragiten du patologia kronikoen zainketan, hala nola diabetesarenean. Ahozko botikak Gaixoen bizi kalitatea hobetzera bideratutako berrikuntzari eta ikerketari esker, ahotik hartzeko sendagai berriak izan daitezke patologia tratatzeko, eta horrek abantaila handiak ditu diabetesa duten pazienteentzat,
|
duela
hamarkada batzuk eskura zeuden sendagaiekin alderatuta. Hala ere, kasu askotan, autonomia erkidego batean edo bestean bizi den, horren arabera sartzen dira.
|
|
|
Psikologiako eta Osasun Zientzietako doktorea da, eta haren curriculuma ez da kontuan hartzen. Dozenaka liburu idatzi zituen, bost urtez Madrilgo Erkidegoko Adin Txikikoen Defendatzaile izan zen, nahiz eta
|
duela
hamarkada batzuk haur eta nerabeekin lan egiten zuen, horietako batzuk oso gatazkatsuak. Elkarrizketa honetan, gazte indarkeriari buruz hitz egingo dugu, eta fenomeno horren arabera, “gakoa prebentzioa da.
|
|
2022
|
|
|
Emakumearen lan ikusezina Emakumeak lan produktiboa egiten du etxetik kanpo, etxeko lanak egiten ditu, familiako zaintzaile nagusia da… eta, ondorioz, lanaldi bikoitzak egiten ditu eta denbora gutxi ematen du aisialdirako. Eta Espainian gizakiak
|
duela
hamarkada batzuk baino askoz gehiago etxeko lanetan parte hartzen duen hori. Baina amak jasaten duen kargaren banaketa askoz handiagoa da, batez ere burukoa.
|
|
|
Londresko (Erresuma Batua) University College k egindako txosten baten arabera, adimena haurrak urteak bete ahala garatzen da, eta nerabezarotik haratago ere hobetu (eta okerrera ere egin) daiteke, helduaroan. Gure garuna, beraz,
|
duela
hamarkada batzuk uste baino plastikoagoa da kognitiboki. ‘ActiveBrains’ ikerketa UGRko Gorputz eta Kirol Hezkuntza Departamentuko ikertzaileek zuzendu dute, baita unibertsitate horretako beste psikologia ikertzaile batzuek eta Espainiako eta nazioarteko kanpo kolaboratzaileek ere. n argitaratua aldizkaria JAMA Network Irekia ‘, analizatu ariketa fisiko aerobikoaren eta indar ariketaren programak funtzio kognitiboan, garunean, osasun fisikoan eta osasun mentalean duen eragina.
|
|
2023
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuk osasungarritzat jotzen ziren elikagai batzuk, baina gaur egun nutrizionistek ez dituzte kontsumitzen. Eta alderantziz, gure osasunerako “txartzat” jotzen genituen produktuak gomendagarriak izan dira azkenean.
|
|
|
Hau da, nutrizioa oso zientzia gaztea da, eta horregatik da hain aldakorra.
|
Duela
hamarkada batzuk, arlo horretako ezagutzak oso urriak ziren, baina, denborak aurrera egin ahala, asko handitu dira: baliabide gehiago erabiltzen dira ikasteko, ezagutza metatu gehiago daude, metodologia eta teknologia hobetzen dira… Laburbilduz, ezagutzak aurrera egiten du, eta, horren ondorioz, iraganean egiazkotzat ematen genuena birplanteatu behar izan dugu:
|
|
|
Edukiari dagokionez, aurrerapen tekniko eta teknologikoek kontsumitzaileei ekartzen dizkieten osasun eta jasangarritasun erronka berrietan sakontzea.
|
Duela
hamarkada batzuk, gure irakurleen kezkarik handienetako bat elikagaien segurtasunari buruzkoa zen; gaur egun, esan dezakegu elikagaien segurtasuna inoiz ez dela gaur egun baino zainduago egon, baina horrek ez du esan nahi behar bezala elikatzen ari garenik. Ingurumenean duen eragina, dieta mediterraneoa bertan behera uztea, haurren obesitatea areagotzea, tokiko produktuarekiko estimua galtzea, gure janarien osaeran nutrizio oreka falta dira XXI. mendeko arazoak, eta horien berri eman behar dugu.
|
|
|
Gure inguruan oso ezagunak diren elikagaietan dago, noski, hala nola Padróngo piperretan (batzuetan bai; beste batzuetan ez), ñoretan, pipermin edo piperrauts pikanteetan. Hala ere,
|
duela
hamarkada batzuetatik hona, beste latitude batzuetako elikagaien bidez zabaldu da batez ere, hala nola sukaldaritza mexikarra edo, hobeto esanda, tex mex, txile eta saltsa minekin. Hain zuzen ere, munduko eremu horretatik dator, neurri handi batean, litxarreria pikanteen kontzeptua, herrialde hartako haurrek aspalditik kontsumitzen dutena.
|
|
|
Ia ez du ilea mugitzen, eta hori egokia da alergia arazoak dituzten txakurren maitaleentzat.
|
Duela
hamarkada batzuk, schnauzer a ez zen lan txakur gisa bakarrik erabili nekazaritza inguruneetan; Lehen eta Bigarren Mundu Gerran ere erabili zuen Alemaniako armadak txakur militar gisa. f441️ Schnauzer erraldoiaren balizko jabeentzako aholkuak Schnauzer erraldoiak azkar ikasten du eta ondo erantzuten dio trebakuntzari, baina gomendagarria da aurretik esperientzia duten pertsonentzat.
|