|
2007
|
|
|
EDS Leguminosoen familiako landare igokari baten errotik, Pueraria lobata (“Radix puerariae”), lortutako azpiproduktua da ‘kuzu’ Oso erraz hazten da Japoniako eta Txinako baso eta soroetan, eta, oro har, baita Asiako hego ekialdeko herrialdeetan ere, jatorriz bertakoa baita.
|
Duela
hamarkada batzuk Japoniatik iritsi zen Estatu Batuetara, eta han zabaldu egin da haren komertzializazioa. Azkar hazi denez, batzuetan izurrite bihurtu da eta ingurumen oreka arriskuan jarri du.
|
|
2009
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona susmagarria izan arren, gaur arte ezin izan da frogatu organismoaren immunitate sistemak zeregin garrantzitsua duela narkolepsiaren garapenean. Ikerlarien hitzetan, “kate maila galdua” aurkitu da.
|
|
|
Zertan datza berdeguneen sarea eta gobernatzeko era berria?
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona, gure hirietako bizi kalitatea ongi banatutako eta ondo zaindutako berdegune eta espazio libreekin identifikatzen da. Hala, jasangarritzat jotzen diren hirietan, biztanleko 10 eta 15 m2 berde bitarteko gutxieneko estandarrak ezartzen dira, lurzoruaren legeria zaharrean aurreikusitakoak bikoiztuta edo hirukoiztuta.
|
|
|
Ez da beti horrela izan.
|
Duela
hamarkada batzuk arte maiz erabiltzen zen egunkari papera hainbat gauzatarako. Etxeetan, irakurri ondoren, ogitartekoak biltzeko erabiltzen ziren, baita komuneko paper gisa ere.
|
|
2010
|
|
|
Barazkiei dagokienez, batere ez.
|
Duela
hamarkada batzuk oso ezagunak ziren letxuga, tomate edo leka berdeak ere ez dira kontsumitzen. Egunero bost errazio fruta eta barazki behar dira, gaixotasunei aurrea hartzen laguntzeko.
|
|
2011
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona, gorputz masaren indizea (GMI) tresna erraz gisa erabiltzen da, pertsona baten pisuaren egokitzapena haren altueraren arabera sailkatzen laguntzeko. Datu hori lortzeko erraztasunaren aurrean, komunitate zientifikoa ahalegintzen da pisuaren araberako banakako sailkapena hobetzeko tresna berriak sartzen.
|
|
|
Espainian, gurasoekin bizi diren gazte horien %60k egiten du lan. Espainia Europako azken herrialdeen artean dago alokairu sozialeko etxebizitzen kopuruari dagokionez
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona, adin nagusitik independizatzea helburu zaila bihurtu da. Hori dela eta, Osasun, Gizarte Politika eta Berdintasun Ministerioak “Emantzipazio Gaztearen Programa” sortu du, gazteei enplegu eta etxebizitza duina eta kalitatezkoa lortzen laguntzeko, alokairuko etxebizitza gazteen poltsa bat sortuz eta laguntzak sustatuz, hala nola emantzipazio gaztearen oinarrizko errenta (210 euroko hileko bat).
|
|
|
Modu naturalean kokatzen da frutetan eta arto ziropean; %55 emankorra da, eta batez ere osagai gozagarri gisa erabiltzen da elikagai prozesatuetan (edari azukretsuak, opilak, gosariko zerealak edo galletak, besteak beste).
|
Duela
hamarkada batzuk, fruktosa oso gutxi zegoen dietan, fruta eta barazki batzuk baino ez baitzen jaten. Estatu Batuetan, XX. mendearen hasieran, batez beste, 15 g/ egun kontsumitzen zen azukre hori.
|
|
|
Hainbat entitateren kontu korronteetan aritzen da pertsona bat bere bizitzan zehar.
|
Duela
hamarkada batzuk ohikoa bazen banku bakar bateko bezero izatea, gaur egun ohikoagoa da hainbat finantza establezimenduren zerbitzuak elkarren segidan edo aldi berean erabiltzea. Bakoitzak eskaintzen dituen baldintzen arabera, erabiltzaileak erakunde baten edo bestearen produktuak kontratatu nahi ditu, baina kontu bat baino gehiago irekita izateak dituen abantailak eta eragozpenak kontuan hartzea komeni da, gastu eta komisioen baturak kopuru handia eman baitezake.
|
|
2012
|
|
|
Une gozoak azukrearekin Urteak igaro ahala, nabarmen aldatu da azukrearen edo berez gozatzen diren elikagaien kontsumoa.
|
Duela
hamarkada batzuk, gure aitona amonen garaian, frutak eta eztia ziren eguneroko dietako bi elikagai gozoak. Eta elikagai horiek gure arbasoek urtean hilabete gutxi batzuetan bakarrik izaten zituzten eskuragarri, frutak biltzeko sasoi naturalean eta erleek zaintzen zuten eztiaren uztan, udan ugariagoa baitzen.
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuk 40 urtetik aurrera ume bat izatea ohiz kanpoko zerbait zen, gaur egun ohikoa da. Medikuntzan eta obstetrizian gaur egun dauden aurrerapenei esker, haurdunaldi berantiar horiek arazorik gabe egiten dira gehienetan.
|
|
2013
|
|
|
Ingurumen zientzia berritzaile horrek ekosistema degradatuak berreskuratu eta lehen bezala uzten ditu.
|
Duela
hamarkada batzuetatik, abantaila ekonomikoak, ekonomikoak eta sozialak aprobetxatzen dituzte beste herrialde batzuetan, eta Espainian, berriz, finkatzen saiatzen dira. Artikulu horrek adierazten du zer den leheneratze ekologikoa eta etorkizuneko jarduera profesional gisa definitzen du, eta zergatik ez den gehiago erabiltzen azaltzen du.
|
|
2014
|
|
|
Jatorri geografikoaren arabera, kalitatezko ezaugarri bereziak dituzten elikagaien dibertsitate handia du Espainiak.
|
Duela
hamarkada batzuetatik hona, produktu horiek behar bezala babestu dituzte Jatorrizko Deitura Babestuek (JOP) eta Adierazpen Geografiko Babestuek (IGP). Irudi horien bilakaera oso positiboa izan da.
|
|
2015
|
|
|
Irudia: andresr
|
Duela
hamarkada batzuk, komunitate zientifikoak egiaztatu zuen bihotzeko gaixotasunen eragina urtaroaren arabera aldatzen zela. Hotzik hotzenetan igo zela egiaztatu zuten, eta aurreko urtean North American Journal of Medical Sciences delakoan argitaratu zen azterketa bat egin zuten.
|
|
2018
|
|
|
Mediterraneo itsasoa kultura eta nutrizio lotura gisa duten herrialdeetako haurrak (Malta, Grezia, Espainia edo Italia) dira Europa osoan pisu arazo handienak dituztenak. .
|
Duela
hamarkada batzuk, herrialde horietako adingabeak gurasoen antzera elikatzen ziren, hau da, frutak, barazkiak, lekaleak, ogia eta pasta integralak, oliba olioa eta arraina jaten zituzten. Ez azoka tradizionaletan, ez jaki, hozkailu eta auzoko janari dendetan ez zegoen besterik.
|
|
2021
|
|
|
Oso garrantzitsua da, azken 30 urteetan orduak kendu dizkiogulako haurren atsedenari.
|
Duela
hamarkada batzuk, haurrak ohean zeuden arratsaldeko zortzietan, eta orain eskolaz kanpoko jardueretara itzultzen ari dira. Bestalde, badira elementu berriak, hala nola gailu elektronikoak sartzea, lo egiteko ohitura onak mantentzen lagundu ez dutenak.
|
|
|
Prestasuna: elikagaiak urte osoan
|
Duela
hamarkada batzuk argi genuen laranja bezalako fruta batez ere negukoa zela, eta urraburua bezalako arrain bat batez ere udaberrikoa eta udazkena zela. Hala ere, ekoizpen metodoen aurrerapenek, kasu askotan, urtarokotasun horrekin amaitu dute.
|
|
2023
|
|
|
|
Duela
hamarkada batzuk osasungarritzat jotzen ziren elikagai batzuk, baina gaur egun nutrizionistek ez dituzte kontsumitzen. Eta alderantziz, gure osasunerako “txartzat” jotzen genituen produktuak gomendagarriak izan dira azkenean.
|
|
|
Hau da, nutrizioa oso zientzia gaztea da, eta horregatik da hain aldakorra.
|
Duela
hamarkada batzuk, arlo horretako ezagutzak oso urriak ziren, baina, denborak aurrera egin ahala, asko handitu dira: baliabide gehiago erabiltzen dira ikasteko, ezagutza metatu gehiago daude, metodologia eta teknologia hobetzen dira… Laburbilduz, ezagutzak aurrera egiten du, eta, horren ondorioz, iraganean egiazkotzat ematen genuena birplanteatu behar izan dugu:
|
|
|
Edukiari dagokionez, aurrerapen tekniko eta teknologikoek kontsumitzaileei ekartzen dizkieten osasun eta jasangarritasun erronka berrietan sakontzea.
|
Duela
hamarkada batzuk, gure irakurleen kezkarik handienetako bat elikagaien segurtasunari buruzkoa zen; gaur egun, esan dezakegu elikagaien segurtasuna inoiz ez dela gaur egun baino zainduago egon, baina horrek ez du esan nahi behar bezala elikatzen ari garenik. Ingurumenean duen eragina, dieta mediterraneoa bertan behera uztea, haurren obesitatea areagotzea, tokiko produktuarekiko estimua galtzea, gure janarien osaeran nutrizio oreka falta dira XXI. mendeko arazoak, eta horien berri eman behar dugu.
|
|
|
Ia ez du ilea mugitzen, eta hori egokia da alergia arazoak dituzten txakurren maitaleentzat.
|
Duela
hamarkada batzuk, schnauzer a ez zen lan txakur gisa bakarrik erabili nekazaritza inguruneetan; Lehen eta Bigarren Mundu Gerran ere erabili zuen Alemaniako armadak txakur militar gisa. f441️ Schnauzer erraldoiaren balizko jabeentzako aholkuak Schnauzer erraldoiak azkar ikasten du eta ondo erantzuten dio trebakuntzari, baina gomendagarria da aurretik esperientzia duten pertsonentzat.
|