|
2000
|
|
|
Mundua aldatu nahi lukeen filosofoa izanen genuke Txillardegi, eta horretarakoarriskuak hartzeko prest legokeena. Intelektual berezia
|
dugu
gizon hau. Euskarabatuak zenbat zor dion, hirurogeiko hamarkadan eman ziren eztabaiden berri dakienakneurtu ahal izanen du.
|
|
|
Ez zegoela arazorikesan zidan. Luzeegi ez jarduteko badaezpada, buruz eta oraindik argi ibili arren adinhandia
|
baitzuen
gizonak, baina nahi nuenean azaltzeko, hantxe izango nuela zain, okerrik ezean.
|
|
2002
|
|
|
(1998: 87);, zaintzarako eskaintzen den denboraren arabera, eginbeharretan hierarkizazio bat ematen da, ardura horiek
|
dituzten
gizonek adineko jendea zainduz eta, emakumeek, berriz, haurrak? (1998:
|
|
|
Junoren txoria
|
du
gizon batek goretsi; hegoak zabal zabal eginda harro da hegaztia, isilik. Ez al du neskatilak izango horrenbesteko edertasunik.
|
|
|
Umetan eder ikusi zenuena, itxuragabetuta ikusten duzu zahartzaroan. Hirugarren belaunaldiak ez du lehenengoak ikusi
|
zuen
gizona ikusten. Horregatik ahanzturak gure asabei kendurikoa du ihesean jazarri eta harrapaturik atzera ekarri Muzio eta Brutoren ardurak.
|
|
2004
|
|
|
Beste gabe Jainkoaren transzendentzia aitortzendute, inolako euskarrircn bila ibili gabc, inoiako erlijio sistemarik gabe. Kierkegaard beragai honetan oso erradikala da eta, bide batez, errespetu handia merezi
|
duen
gizon fededuna.Hori ere gogoan eduki behar da, filosofiak bchar baititu horrelako pertsonak, nahiz eta ezingaitezkeen mistikaz bahatu filosofia egiteko.Baina gure ingurua normaltasuna da, nolabait csan, egunerokotasunean bizi dugunesperientzia erlijiosoa. Milioika pertsonak bizi duen esperientzia horri jarraituz, J. MartmVelasco k dioena hartuko dugu definiziotzat erlijioan pentsatzean:(...) errealitate gorcna onartzen duen gizakia sortzcn da, giza gcrtakizuna da, eta errcalitate horrek moldatzen du cxistcntzia horren az.ken zentzua, errealitate osoarena, historiaren bilakacrarcn azken zentzua{ J.
|
|
2005
|
|
|
Eta gehitzen du: «Horrexegatikbehar
|
dute
gizonek bakarrik osatu irailaren 8ko Alardea, Irungoan bezala»42.
|
|
|
Lehenago esan dugun bezala, 80ko hamarkadaren hasieran Alardearen jenerala. Patxo? Rodriguez zen, prestigiohandikoa eta irundar gehienek maite
|
zuten
gizona. Hala ere, 1982 urtean, gaisotasun larri baten ondorioz, jeneraltza utzi behar izan zuen.
|
|
2007
|
|
|
Zer jarrerahartu behar dute nazioarteko erakundeek? Zeintzuk dira herri gisa heldutasunerairitsi nahi
|
duten
gizon emakumeek erabil ditzaketen legezko bideak. Zeintzuk diragalzorian dagoen nortasuna berreskuratu nahian ari diren gizon emakumeek erabilditzaketen legezko bideak? 17
|
|
|
Laugarren puntu batean, historikotasuna?, Montesquieu Vico rekin batera aipatuko dugu labur labur. Klasizismoaren aurka, horrek irakasten baitu arte eta literatura «onaren» arauak beti berak direla antzina edo gaur; razionalismoaren aurka, zeinek ere moraltasuna bat eta bakarra nahi
|
baitu
gizon emakumeentzat, berdin da antzinako Egipto ala Txinan edo Europa modernoan; iusnatualismoaren aurka, kausa delarik horren zentzu historikoaren eskasa, zuzenbidearen oinarritzeko giza natura metafisiko bat suposatzen duenean denboragaindiko, abstraktua, jatorrizko itun sozial ametsetako batekin1037, honezkero guztiaren historikotasuna
|
|
|
zipitzik ez dakien aurreiritziaren hutsa eta aburuaren motza baino ez bide da. Horien aurka, «munduan bere burua errebelatzen ari den izpiritua, ezin baita esaustiboki ezagutu ahal emandako ikuskeren ezein kopuruaz, baizik eta berri bakoitzak beti zerbait berria deskubritzen baitu, ona litzateke aitzitik hizkuntza ezberdinak hainbat ugaritzea, lurraren gaina biztantzen
|
duten
gizon emakumeen kopuruak permititu adina», baiesteraino doakigu bera488 Hizkuntza ezberdin
|
|
|
Soldatapeko hiltzaile batek arazo ekonomikoak
|
dituen
gizon arrunt bati lagunduko
|
|
|
Soldatapeko hiltzaile batek arazo ekonomikoak
|
dituen
gizon arrunt bati lagunduko dio, patuaren ondorioz.
|
|
|
Behin batez baziren bi jaun. Karrosan [bazituzten] bi zaku dirurekin eta oihanpe batean bazihoalarik errekontratzen
|
dute
gizon bat badoala idi larru bat burutik emana eta bi adarrak goiti. (61 or.)
|
|
|
Behin batez bazen emazte bat ezkondua, alargundua eta berriz ezkondua. Egun batez bere senarra lanean
|
duelarik
gizon bat [heldu zaio] eta erraten dio nondik heldu den. (95 or.)
|
|
|
Anton zurrut askok maite
|
zuen
gizon bat [ZEN], batez ere ardo saltzaileak; bada zen edale polit bat, eta gainerakoek ere egiten zuten barre asko haren lepotik.
|
|
|
Irria begian
|
zuen
gizon ttipia
|
|
|
Irria begian
|
zuen
gizon ttipia
|
|
2008
|
|
|
Alderdikerien ondorioz, karlistaldien interpretazioa baldintza bakar batera mugatu nahi izan dutenak ugari izan dira, baina gaur egun nahiko zaila gertatzen zaigu ulertzea euskal lurraldeetako jendetza borrokara joan izana, erabat ezezagun
|
zuten
gizon baten espainiar trono eskubideak defendatzeko soil soilik. Arrazoi nagusia erlijioa bazen, nola ez zen horren aipamenik egin Bergarako Itunean, edota 1839ko urriaren 25eko legean? 709 Beste batzuen ustez, txiroen eta aberatsen artekomora atxiki.
|
|
|
hitza erabiliko dut, auzokide hautagaiengandik bereiziz?, vecinos concejantes??. Bi kasuetan, eskubide politikoak
|
dituzten
gizonak dira, baina bigarren kasuan, foru erregimenean, eskubide horiek kaparetasun eta milarrak zituztenei mugatzen zitzaizkien.
|
|
|
Agirian agertzen den testuinguruan badirudi, vecinos? hitza 25 urtetik gora
|
zituzten
gizonentzat erabiltzen dela, baina gizonik ez dagoen etxeetan alargunen izenak agertzen dira. Ibarzabalen txostena Eibarko demografia aztertzeko, eta beharbada toponimia ere?
|
|
2009
|
|
|
Gizon bat, bere ideologia defendatu zuena, eta ez ideologia bakarrik, balio sozialbatzuk defendatu zituena diktadura baten aurrean. Horrela gogoraraztea nahiko nuke.Bizitzeko era bat eta pentsaera bat
|
zuen
gizon bat bezala, eta haiek mantentzeko borrokaegin zuen gizon bat bezala.
|
|
|
Gizon bat, bere ideologia defendatu zuena, eta ez ideologia bakarrik, balio sozialbatzuk defendatu zituena diktadura baten aurrean. Horrela gogoraraztea nahiko nuke.Bizitzeko era bat eta pentsaera bat zuen gizon bat bezala, eta haiek mantentzeko borrokaegin
|
zuen
gizon bat bezala.
|
|
|
Ezkontidearengandik hautemandako laguntza emozionala aitatasun/ amatasunerako trantsizioan bikote asetasunean eraginik handiena duen aldagaietako bat da (Belsky eta Rovine, 1990; Cowan eta Cowan, 1992; Levy Shiff, 1994; Shapiro, Gottman eta Carrere, 2000). Ezkontidearengandik laguntza emozional gehiagohautematen
|
duten
gizon eta emakumeek, bai amatasun/ aitatasunari dagokionez, baita beste kontu batzuetan ere, euren bikote erlazioetan narriadura gutxiagopairatzen dute, eta, ondorioz, aita edo amaren rol berriaren exijentziak hobekiengainditzen dituztenak dira (Belsky eta Rovine, 1990; Cowan eta Cowan, 1992; Levy Shiff, 1994). Bikotekidearengandik hautemandako laguntza emozionala ezda edozein laguntza, zeren historiako beste protagonistarengandik jasotakoa baita.Hain zuzen ere, horregatik da horren garrantzitsua (Hidalgo, 1994).
|
|
|
Gizon boteretsuek mendekoek baino irribarre gutxiago egitendute. Testosterona asko
|
duten
gizonek edo pertsona menderatzaileek irribarre gutxiago (Dabbs, 1992) egiten dute, baina egiten dutena aho inguruko zigomatikoaketa begi inguruetako orbikularrak mugituz egiten dute.
|
|
|
Irribarre egiten duten gizon eta emakumeak zoriontsutzat hartzen ditugu. Irribarrerik egiten ez
|
duten
gizonak, berriz, menderatzailetzat hartzen ditugu. Emakume batek irribarrerik egiten ez duenean, zoritxarrekoa, latza, zorrotza, zakarradela pentsatzen da.
|
|
|
Ikusmenari dagokionez, gizonak emakumeak baino menderatzaileago agertzen dira: hitz egitean begiratzearen eta entzuteanbegiratzearen arteko ratio handiagoa
|
dute
gizonek (Dovidio eta Ellyson, 1985).
|
|
|
orokorrago, ikuspegi orokorrago batetik. Nik uste
|
dut
gizona zerago dela, pum!»
|
|
|
Sare horiek gizonentzako pentsatuak dira eta beraientzat egokiak diren hautaketa mekanismoak sortzen dituzte. Zuzendaritzara jotzeko aspirazioa
|
duten
gizonenganako sostengu informala bultzatzen dute sareek, eta aldiz, emakumeak desanimatzen dituzte (era informalean, jakina), edota horrek ekar ditzakeen arriskuak eta zailtasunak gogorarazten dizkiete (Diez, Terron eta Anguita, 2006).
|
|
2010
|
|
|
Orain arte pentsatu izan da Alzheimer gaixotasunak portzentaje bereaneragiten
|
duela
gizonengan zein emakumeengan. Herrialde batzuetan, gizonezkoenaldean emakume gehiagok pairatzen dute Alzheimer gaixotasuna.
|
|
2011
|
|
|
Ondoko errepidetik autoz doazen bi gizonezko gidariek istripu bana izaten dute emakumeari begira geratzeagatik. Harro doala, beraren ondotik pasatzen ari den Corolla autoari begira geratu, zutoin baten kontra estropezu egin eta lurrera erortzen da emakumea; erortzean galdu duen takoidun zapatak Corolla autoaren haizetakoaren gaineko sabaia kolpatzen du eta aita onkote itxura
|
duen
gizon gidariaren irribarre eta satisfazio keinua ikusten da. Amaieran, autoa errepidetik urruntzen da, leloa eta enpresaren logotipoa agertzen diren bitartean (Look out for the new Corollakontuz Corolla berriarekin??, Toyota).
|
|
|
Munduko kultura ezberdinetako populazio klinikoetan maiztasun gehieneko nortasunaren nahastea da. Emakumeetan maiztasun handiagoa
|
du
gizonetan baino: hirutik bi emakumeak dira.
|
|
|
Bere grinen eta emozioen arabera jokatzen du. Maite
|
duen
gizona bere lehengusuaren senargaia da, baina hala ere haren maitasuna lortzen saiatzen da. Fisikoki ederra ez bada ere, erakargarri gertatzen da.
|
|
2012
|
|
|
Alabaina, desira betiere ezinezkoa denez, eta gure izaera eta gizartearen genero/ sexuzko eskakizun hegemonikoak betiere desberdinak direnez, «normala» edota«heteronormatiboa» izateko desirak berak sortzen ditu desbiazioak, desbideratzeak, okerreko gozamenak (emakume bezala jantzi nahi
|
duen
gizona, gizon afeminatuakgustatzen zaizkion emakumea, gizonak eta emakumeak batera gozatu nahi dituena, kontrako generoko gorputzean harrapatuta dagoela sentitzen duen gizakia...). Eta hain zuzen, genero/ sexuaren performantziaren desira desbideratuak eragitendu desira queer a eta, beraz, «nortasun» queer a, zeinak ez duen desiratzennormaltasuna, heteronormatibitatea, genero/ sexu normaleko sub...
|
|
2014
|
|
|
Agnesek pixamaren mahukarekin sikatu zituen malkoak, eta ilunpetan zegoen etxetikgidatu
|
zuen
gizona, atzeko terrazaraino. Katuen parera iritsi zirenean, Ivesek erratzarekin bultzatu zuen Aitatxi eta Lili malguki baten antzera irten zen.
|
|
|
Bigarrena Uxue Apaolazaren Umeekgezurra esaten dutenetik (2005) ipuin bildumako «Bueltak» ipuineko pasarte batzukdira. Bertan emakume gazte bat komunetik barran zain
|
duen
gizonarenganako bideanbere gorputz atalak galtzen doa eta aldi berean bere maskulinitateari eta feminitateariburuzko gogoeta egiten du gorputza eta generoa deseraikiz.
|
|
|
Gaur egun, postulatu horiek ez duteinongo baliorik eta kiroletako profesionalak gero eta gehiago arduratzen dira. Baina, tamalez, askotan irakaskuntzak eta eskoletan egiten den kultur eskaerak indartuegiten
|
dute
gizonen eta emakumeen arteko portaera, eta ez dute uzten neska mutilekelkarrekin egindako gorputz hezkuntzak esperientzia ez hain sexista bultza dezan, eta horregatik neska askok utzi egiten dute.
|
|
|
Besteak ziren, desberdinak, araua baieztatzen zutensalbuespenak. Eta eurek intelektotik bakarrik lehiatu nahi
|
zuten
gizonekin. Ondorioz, gorputza traba zitzaien.
|
|
|
Zertan zetzan teoria hori? Ugalketari buruzko teoria hipokratikoekdefendatzen
|
zuten
gizonek, baina baita emakumeek ere, hazien isurketa egiten zutela.Horrela, sortzen zen umearen sexua bi gurasoen hazi isurpenen arteko interakzioarenondorio zen.
|
|
|
Emakumeekeurenburuakulertzeko moduautonomoak etajakintzaeta paradigmamaskulinoak zalantzan jartzeko posizioak garatuko badituzte, ezinbestean artikulatubehar dute zer den gorputz eta subjektibotasun emearen izaera eta osaera zehatza (eta, agian, horren gabezia) eta zer alde
|
dituen
gizonen gorputz eta identitateekiko.Gorputzen espezifikotasuna ulertu behar da bere konkretutasun historikoan, eta ezbere konkretutasun biologikoan. Are, ez dago gorputzik bere horretan:
|
|
|
Hipokondriasiaren maiztasuna% 2 artekoa da (APA, 2000). Antzeko maiztasuna
|
du
gizonen eta emakumeen artean. Jende askok, diagnostikatu eta handik 4 urtera nahastea du oraindik.
|
|
|
Depresioa duten haur askok portaera arazoak edo arreta gabezia eta hiperaktibitatearen nahastea ere agertzen dituzte (Lewinsohn, Hops, Roberts, Seeley eta Andrews, 1993). Emakumeen artean, depresio pasarteek maiztasun gehiago dute, eta mania pasarteek maiztasun txikiagoa
|
dute
gizonen artean baino (Leibenluft, 1996). Nahaste bipolarra nahiko larria da, eta ospitaletik etxeratutakoen% 52k oraindik jatorrizko diagnostikoa du (Keck et al., 1998).
|
|
|
Batzuetan parafiliak egosintonikoak izaten badira ere, eta pertsonari ondoez subjektiborik eragiten ez badiote ere, kaltegarriak izan daitezke. Adibidez, haur txikiekin harreman sexualak
|
dituzten
gizon asko ez dira gaizki sentitzen horregatik, baina horrek ez du esan nahi kaltegarriak ez direnik portaera horiek. Horregatik, ondoezaren irizpide subjektiboen ordez, portaera objektiboei dagozkien irizpideak jarri behar dira.
|
|
|
Genero identitatearen nahastea
|
duten
gizonak emakumeen jardueretan edo emakume jantzita egoten dira eroso, eta ez dituzte atsegin jarduera fisiko bortitzak. Nahaste hori duten emakumeek ez dituzte emakumeen jantziak eraman nahi izaten; neskatilen jostailuekin jostatzeko gogo gutxi dute.
|
|
|
Tratamenduan, berrizendatze kirurgia erabiltzen da sarritan. Emakume bihurtu nahi
|
duten
gizonei hormona femeninoak ematen zaizkie, bularrak hazteko (ginekomastia), azala leuntzeko, giharrak txikitzeko: elektrolisia baliatuz bizarra kentzen zaie, eta, gizonezkoaren genitalak kendu ondoren, bagina artifiziala eraikitzen da.
|
|
|
Emakumeek ez
|
dute
gizonek bezain ondo metabolizatzen alkohola; beraz, azkarrago intoxikatzen dira (Gordis, 1995). Nolanahi den, kontuan hartzen dena ez da edan den alkohola, odolean dagoena baizik.
|
|
2017
|
|
|
of sex testuan zehaztu eta zabaldu zuen diferentzia sexualaren eraikuntza sozialaren ideia. Rubinen ustez, gizarte orok sexu genero sistema bat
|
du
gizon eta emakumeak sortzen dituena haien arteko ezberdintasunak azpimarratuz, eta antzekotasunak ezabatuz (1986: 115). Mendebaldeko egungo gizarteetan bereizketa kulturaren sozializazioaren bidez ezartzen da:
|
|
2019
|
|
|
Literatura unibertsala gizonek egiten baldin badute, zeren itsura dutepertsonai femeninoek? Gemma Lasarte Leoneten7 lanek erakusten dute emazte idazleei tokia uztenzaielarik emazte protagonistak sortzeko, ez
|
dituztela
gizonen klixeak segitzen eta pertsonaia motaberri bati bizia ematen diotela, betiko rolak segitzen ez dituenak. Emazteak ez du pertsonaiafemeninoa maitasun, gurasotasun kontuetan, mugatzen.
|
|
|
–Nik uste
|
dut
gizonek duten parte hartze berdina, erdia eta erdia. Eta ez bakarrik bilerrotan agertzea emakumeena eta beste guztia gizonena izatea?
|