|
2006
|
|
|
" Euskaldunen elebiduntze goiztiarrak ezkor eragiten
|
du
euskararen erabileran" multzo horien ezaugarri soziodemografikoak dira, besteak beste, bilakaera horren deskribatzailerik adierazgarrienak. Nolanahi ere, gure hizkuntzen arteko ukipen egoera honetan zenbatzen diren hiztun bakarrak euskaldunak izanik, biztanleria binakatu egiten da, hots, bi hiztun multzotan banatu.
|
|
|
Etxeko hizkuntza euskara daukatenak gazteak baino, euskaldun helduak dira. Euskaldunenelebiduntzegoiztiarrak negatiboki eragiten
|
du
euskararen erabileran. Izan ere ez daukagu inolako arrazoirik euskararekiko atxikimendua gazteengan helduengan baino txikiagoa dela azaltzeko.
|
|
2007
|
|
|
Dena dela, bada gauza bat datuok interpretatzeko orduan garbi eduki beharra dagoena: kaleko elkarrizketetan euskararen erabilera zenbatekoa den neurtzen
|
du
Euskararen Erabileraren Kale Neurketak, eta ez zenbat euskaldunek hitz egiten duen euskaraz kalean.
|
|
|
Honezkero nafarren% 7,5 Europako Batasunaren kanpotik etorritakoa da12 2006an egin behar zen errolda ez da egin eta 2006ko erabilera datuak 2001eko ezagutza datuen aldean paratu behar izan ditugu. Jakin badakigu oraingo ezagutza datuak 2001ekoak baino apalagoak direla, halere, horrek ez
|
du
euskararen erabilera soziala beheiti ekarrarazi.
|
|
2009
|
|
|
Hasteko, euskararen galera handia —" beraka gorria" — nabarmendu zuen. Beltz ikusten
|
du
euskararen erabilera bereziki: zenbait herri txikitan baizik ez omen zuten haurrek eta gazteek euskaraz egiten.
|
|
2010
|
|
|
belaunaldi zaharrenak ziren euskaldunenak joan zen mendeko 70ko hamarkadan, eta belaunaldi gazteenak dira euskaldunenak gaur egun. baina aldaketa argitsu horrek baditu itzalguneak ere, eta berekin dakarzkigu beste erronka batzuk ere, besteak beste gaur egungo gazte elebidun gehienek, atzokoek ez bezala, bigarren hizkuntza baitute euskara (ondorioz, askok euskaraz gaztelaniaz baino gaitasun murritzagoa dute) eta, beste zenbait arrazoi ere tarteko, euskararen erabilera mugatuagoa baitute. uste izatekoa da, etorkizunean ibilbide bertsua urratuz gero, beste hogeita hamar urte barru, erdaldun elebakarrak gutxiengoa izango direla gure artean, eta salbuespen bitxia baino ez gazteen artean. horrek sekulako garrantzia izango du euskararen etorkizunerako. izan ere, elebidunak, 1981ean biztanleriaren gutxiengoa izatetik, 2031n gehiengo zabala izatera pasatuko baita gizartea. esandakoaren argitan uste izatekoa da, euskal gizarteko eliteak elebidunak izango direla. egoera berri hori gizarte berdinkideagoa eta kohesionatuagoa eraikitzeko lagungarri izango da, nahiz eta ikuskizun geratzen den horrek guztiorrek zenbaterainoko eragina izango duen euskararen erabileran. eta hau ez da bigarren mailako kontua, lehen muturreko kezka baizik, euskararen biziindarrak arduratzen gaituenontzat. elebakartasunak gero eta toki gutxiago du euskal gizartean. elebitasuna zabaltzeko joera gorantz doa etengabe. baina elebitasuna ez da homogeneoa —euskal gizarteak dituen ezaugarriak izanda, eginahalak eginda ere, ezin bestela izan—: ...n gehienek euskara zuten lehen hizkuntza. errotik aldatu da hori urte gutxian. egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, euskara erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta, arestian esan bezala, hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. horrek guztiorrek zuzenean eta modu erabakigarrian eragiten
|
du
euskararen erabileran. beste hitzetan esanda: hazkundea behar du euskarak, masa kritikoa handitu beharrean da, baina hazkunde sozial orok saihetsezina du hazkunde krisia. euskararik gabe bizitzea nagusiki euskaraz bizitzea baino askoz errazagoa den gizarte batean, ezinezkoa da elebidun guztiak —euskaldun zaharrak bezala euskaldun berriak— neurri berean izatea elebidun eta denek euskara gaztelania bezainbeste edo gehiago menderatzea eta, gainera, naturaltasunez erabiltzea. zirkunstantzia hauetan —ez dago besterik— urtea joan eta urtea etorri, hazi eta hazi, deskantsurik gabe hazten jardun, eta, gainera, primeran eta inolako urradurarik eta ahuleziarik gabe haztea, aukera irreala da, ezinezkoa erabat. aurrerago jorratuko dugun euskararen erabileraren gakoetariko bat da hau, ez txikiena. bestalde, jakina da familia bidezko transmisio hutsaz ezin dela hizkuntza baten bizi indarra gizartean areagotu, baina neurri berean da jakina, halaber, familian transmititzen ez den hizkuntza galbidean jarritako hizkuntza dela.
|
|
|
Egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, euskara erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. Horrek guztiorrek zuzenean eta modu erabakigarrian eragiten
|
du
euskararen erabileran. ta ere, ezin dugu ahantzi ikastolak beren hedadurarik handienean ikasle guztien %12 eskolatzera iritsi zirela. euskara hazkunde bidean jartzekotan, beraz, nahitaez hezkuntza sistema osora hedatu behar zen elebitasuna, eta horrexegatik aitortu beharreko zorra diegu kontu honetan ere urte zail haietan buruargitasunez jokatu zuten guztiei.
|
|
2012
|
|
|
Nafarroan adinekoen eta haurren artean behera egin
|
du
euskararen erabilerak, 1989tik 2011ra bitarteko epean.
|
|
|
Nafarroan adinekoen eta haurren artean behera egin
|
du
euskararen erabilerak, 1989tik 2011ra bitarteko epean. Adinekoen artean ohiko portaera da gainerako lurraldeetan ere, baina haurren artean beste lurraldeetan igoera gertatu da.
|
|
|
Nafarroa Garaiari dagokionez, aurrera egin
|
du
euskararen erabilerak eremu formaletan, eta atzera etxean zein kalean. EAEn baino zerbait apalagoak dira igoerak, eta handiagoak jaitsierak, Ipar Euskal Herriko galeren mailara inondik inora iritsi gabe.
|
|
|
Horrelako zenbaki festaren ondoan, askotan galdetu izan diogu geure buruari: bai, datu asko, baina zer, orokorrean gora edo behera egin
|
du
euskararen erabilerak Euskal Herrian. Azken batean, ondo goaz edo oker gabiltza?
|
|
2014
|
|
|
Aurreko puntu eta paragrafoetan esandakoek euskararen identitate zentzua, toki garapenean eta komunitate garapenean hain garrantzitsua dena, gainditu (baina ez baztertu) egiten du, eta saiakera egiten
|
du
euskararen erabilerari zentzu praktiko bat ematen. Modu honetan euskaraz lan egiteak, kontsumo produktuak zein industrialak eskaintzeak abantaila konkretuak azaldu arazi ditzake, abantaila teorikoak zehaztea ekarriz.
|
|
|
Orokorrean, 2001etik hona beherakada izugarria izan
|
du
euskararen erabilerak herrian. Gazteengan, gainera, nabarmen.
|
|
|
Orokorrean, 2001etik hona beherakada izugarria izan
|
du
euskararen erabilerak herrian.
|
|
2015
|
|
|
Horrela, euskararen erabilerak gora egin du eta gaztelaniarenak behera hiru multzo erdaldunenetan, abiapuntuko ezagutza maila %30etik beherakoa zuten udalerrietan. Aitzitik, gainerako multzo guztietan behera egin
|
du
euskararen erabilerak eta gora gaztelaniarenak. Zenbat eta jatorrian euskaldunagoa multzoa, orduan eta gehiago egin du atzera euskararen erabilerak eta aurrera gaztelaniarenak.
|
|
2016
|
|
|
Euskararen erabilerak gora egin du, eta gaztelaniarenak behera, hiru udalerri multzo erdaldunenetan (hots, abiapuntuko ezagutzamaila %30etik behera zuten udalerrietan). Aitzitik, gainerako multzo guztietan behera egin
|
du
euskararen erabilerak eta gora gaztelaniarenak. Zenbat eta jatorriz euskaldunagoa izan multzoa, orduan eta gehiago egin du atzera euskararen erabilerak eta aurrera gaztelaniarenak.
|
|
|
Azken bizpahiru hamarkadotan aurrera egin
|
du
euskararen erabilerak, euskal jardunak, eskualde edo herrialde jakineko jardungune berri198 batzuetan. Atzeraka doa, aldiz, jardungune basikoagoetan, hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipen berme direnetan; desagertuz doa erabilera hori, horrezaz gainera, zenbait lekutan.
|
|
2018
|
|
|
Datu horien lanketa eginda jakingo dugu, adibidez, zein adin taldek duen eragin positiboena euskaraz aritzeko, eta zeinek negatiboena. Haurren portaerak areagotu egiten al
|
du
euskararen erabilera. Gazteek euskararen erabilera galera al dakarte?
|
|
|
Hala ere, euskararen erabilerak, hau da, ahozko euskarak gizartean duen presentziak gora egin du lehenengo(+ 1,8 puntu), bigarren(+ 4,6) eta hirugarren gune soziolinguistikoetan(+ 8,5). Laugarrenean, esan bezala, euskaldunek pisua galdu dute, eta horrek eragina izan
|
du
euskararen erabileran: euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen dutenen ehunekoak 7,3 puntu egin du behera azken 25 urteotan.
|
|
|
Euskaraz erabiltzeko aukerak areagotuz gora egiten
|
du
euskararen erabilerak, eta euskara erabiltzeak handitu egiten du euskaraz hitz egiteko erraztasunak. bilera eta erabileran eragiten duten faktore nagusiak – Jon Aizpurua Espin
|
|
|
Beraz, ezinbesteko da harreman sareak trinkotzeko neurriak sustatzen jarraitzea. Euskaraz erabiltzeko aukerak areagotuz gora egiten
|
du
euskararen erabilerak, eta euskara erabiltzeak handitu egiten du euskaraz hitz egiteko erraztasunak.
|
|
|
Euskaldun elebakarren desagerpenak ekarri
|
du
euskararen erabilera zorizko gertaera bihurtzea. Elebakarrek, hain zuzen ere, bermatzen zuten euskararen erabilera gertaera segurua zela, haiek desagertzean, berriz, hizkuntza gutxituaren erabilera zorizko aldagaia bilakatzen da.
|
|
|
Bada, enpirikoki, dauzkagun datuen arabera, familia euskaldunen etxeetan erabiltzen den euskara tasa udalerriko elebidunen proportzioaren araberakoa da. Dirudienez, egoera soziolinguistikoak mugatzen
|
du
euskararen erabilera kalean, baina baita sutondoan ere.
|
|
|
Dirudienez, egoera soziolinguistikoak mugatzen
|
du
euskararen erabilera kalean, baina baita sutondoan ere. tzioak zedarritzen du. Bestetik, hizkuntzen arteko ukipen egoerak ahalbidetzen duen hizkuntza gutxituaren erabilera mailak itxaro daitekeen erabilera funtzioan du muga.
|
|
|
Gaitasun funtzionalak bermatu behar dira, eta orain artean, eskolak eremu formaleko euskararen irakaspenean jarri du bere lehentasuna, eta ez eremu informaletakoan. Eta, eremu ez formaletako gaitasun mugatuak garbi asko oztopatzen
|
du
euskararen erabilera.
|
|
|
Grafikoaren beheko aldean ageri den lehen bilakaera euskarazko ohitura" lortu ez" dutenena da (goraxeago aipagai genituen 413 bikote horiek, hain zuzen). Datuetan ikus daitekeenez, bikote horien artean gora egin
|
du
euskararen erabilerak esperientzia hauetan: Erabilera 1 unetik Erabilera 3 unera, batez beste, %29, 1etik %40, 1era pasa da erabilera hori, 11 puntuko igoera, beraz.
|
|
|
Taldean lan egin nahi duenari ez zaio galdetzen euskaraz badakien edo ez, eta denak dira ongi etorriak, hizkuntzari begiratu gabe. Diru-laguntzak jasotzeko lagundu egiten
|
du
euskararen erabilerak, eta onerako izan da. Badaude gaztelaniaz funtzionatzen duten talde edo elkarteak, baina arduradunek ez dakitelako euskaraz; kanpora begirakoa beti bermatzen da, baina barrura begira, zaila da zuzendaritzakide guztiek euskaraz jakitea.
|
|
2019
|
|
|
Berriki, Soziolinguistika klusterrak argitaratu
|
du
Euskararen erabilerarekin lotura duten faktoreak izeneko lana. eta txostenean, besteak beste, gaitasun, hirigintza, etxeko hizkuntza, kale erabilera, modernizazioa... eta beste
|
|
2022
|
|
|
Behera egin
|
du
euskararen erabilerak etxeko hizkuntzan, baina beherakada hori ez da izan oro har udalerri euskaldunetan bezain handia.
|
|
|
Gainera, goranzko joera sumatzen zaio. Haurren arteko elkarrizketetan, aurreko joera negatiboa aldatuz, gora egin
|
du
euskararen erabilerak azken bost urtean. Beste neurketa batzuk dira haurren arteko kale erabileran joera aldaketa gertatu den berresteko.
|
|
|
• Generoa. Neurketak berretsi
|
du
euskararen erabileran aldea dagoela generoaren arabera, eta diferentzia handiagoa dela adin talde gazteetan. Sakon aztertu behar da zer dagoen horren oinarrian; alegia, hizkuntza biografiarekin lotu daitezkeen faktoreetatik harago, zerk eragiten duen hori.
|
|
|
Beraz, sexuaren arabera EKE mailan adin taldeka agertzen diren aldeak neurketa ezberdinetan errepikatu dira, eta horrek berresten
|
du
euskararen erabileran dagoen sexuen araberako aldeak arrazoi sendoak dituela; ez dela ausaz gertatu. Zergatik?
|
|
2023
|
|
|
• 5/ 182 legeak aipatzen
|
du
euskararen erabilerak behar duen orekari erantzungo dion sistema sortu behar dela. Kontua da, orekari hizkuntzaren arabera banatutako bi telebista kanal sortzearekin erantzun zitzaiola (Urrutia, 2006: 442).
|
|
|
Euskara elkarteen mugimenduan asko zaindu izan den gaia da komunitatearen aniztasunarena. Jarrera honek gaizki ulertzeak eta mesfidantzak ere sortu izan ditu beste eragile batzuen aldetik, baina mugimenduak argi izan
|
du
euskararen erabilera izan dela bere helburu nagusia eta helburu horretatik aldendu izan diren gaietan ez da barneratu izan.
|
|
|
24 Aldagai hau ARRUE ikerketak ere kontuan izan du ikasleek egiten duten euskararen erabileran aldagai eraginkorra delako (Martinez de Luna et al. 2013, 23). Era berean, Inkesta Soziolinguistikoak ere beretsi
|
du
euskararen erabileran eragiten duten faktore nagusienetakoak erraztasuna eta harreman sareak direla (Eusko Jaurlaritza 2023, 11).
|