|
2001
|
|
|
Izan ere, askotan aipatzen den bezala, ezin da maitatu ezagutzen ez dena, eta erdal komunitateak ez
|
du
euskal hiztunen komunitatearen berri handirik. Benetan ezagutu beharrekoak dira hainbat ikerlanetan erdaldun batzuek gutaz adierazten dutena, harrigarria baita; ezjakintasunak eta aurreiritziek josita.
|
|
2009
|
|
|
Beraz, esan dezagun garbi: eskolak balio izan du, eta balio du, euskalduntzeko, balio
|
du
euskal hiztunak sortzeko; eta gizarteak eskolari herritar elebidunak presta ditzan eskatzen dio.
|
|
|
Lizardik nahi zuen euskara noranahikoak, lehenik eta behin, aipatu berri dudan bizi giroa eskatzen du. Hau da, euskara gutxienez modu pasiboan jasotzeko prest eta prestatuta dagoen ingurua behar
|
du
euskal hiztun berez eleaniztunak, ezin baita herritar eleaniztuna behartu aldi berean komunikatzaile eta itzultzaile izatera, harengandik komunikazio eraginkor eta normaldua espero bada bederen.
|
|
2011
|
|
|
Mikel Zalbide – Diglosiaren purgatorioaz. ...tiraka hori ez da, ordea, egia osoa. ehunka urtean ez da euskara euskaldunon mintzaeta idazbehar guzti guztien ezinbesteko agerbide izan baina, diglosia giro haren altzoan, bizirik mantendu izan da gure inguruotan193 kanpoko etorkinak euskalduntzeko gai izateaz gainera belaunez belaun (XVIII. mendera arte galera territorial ezagun handirik gabe eta galera funtzional ezagunik gabe) transmititu izan
|
du
euskal hiztun elkarteak, euskal herri etnokultural eta etnolinguistiko nabarmen hark, bere hizkuntza propioa konpartimentazio tradizionalaren eskema barruan. " zazpi probintziez kanpoko" lurralde galerak alde batera uzten badira hala izanak dira kontuak XVIII. mendearen erdi aldera arte, hor nonbait. esplikatzea falta da horregatik, Arrietaren baieztapen erabatekoan, lehen posible zena orain zergatik den erabat ezinezko. diglosia gizarte berrian zaila edo harrigarri zaila dela badakigu:
|
|
|
...zioekonomikoaren izaera autonomo erlatiboa. oinarri sozioekonomiko autonomo horrek ahalbideratu izan du euskal komunitate diglosikoaren iraupena. errealitate sozioekonomiko eta kultural objektiboari darion auzia da diglosiaren fenomenoa, errealitate horren araberakoa izaten delako mendeko hiztun herrien iraupen ahalmena". hots, ondo ulertu badiot a) bere buruaren autorregulazio ahalmena galdu
|
du
euskal hiztun elkarteak (zenbait eskualdek), erabat edo nagusiki, plano sozioekonomikoan; b) galera horrek, ezinbestean, hiztun elkartearen belaunez belauneko iraupen ahalmena indargabetu du: diglosia zahar hura birrindu egin du, besteak beste; c) transformazio hori dela medio hiztunelkarte hori (hiztun herri osoaren zenbait eskualde giltzarri) ez da gai tradizioa eta modernitatea, lehena eta geroa, bere arauz eta (neurri batean) bere lehentasun irizpideen arabera moldatzeko, eta d) ahalmen hori gabe ez dago aurrerantzean diglosiarik:
|
|
|
Jarraipeniturri izan liteke, kontrakorik frogatzen ez den artean, diglosia berri hori. Jarraipen hori, berriz, lehentasun bizia
|
du
euskal hiztun elkarteak XXI. mendean bizirik aterako bada. euskara jaun eta jabe sentituko den ingurumen trinkoak, menderik mendeko mintzamoldeari eusten diotelarik inork xaxatu eta aztoratuko ez dituenak (nahiz eta, arnasgunetik kanpora bereziki, hainbat jardun gune eta harreman saretan erdaraz jardungo den) ez da a priori baztertzea komeni. Surtan jartzean jakiten da, honetan ere, nolakoa den eltzea. horrek ez du, aurrerago azalduko denez, arnasguneetatik kanpora besoak tolestaturik egon behar denik esan nahi.
|
|
2012
|
|
|
6 Horri gagozkiola, Tokikom ek. Zein egitura komunikatibo behar
|
du
euskal hiztun komunitateak?, izenburupean antolaturiko jardunaldian (Arrasate, 2012ko ekainaren 15), kazetaritza profesionala eta hiritar kazetaritza uztartzen dituen eredu interesgarria aurkeztu zuen Bart Bijnens Limburg-eko (Flandria) Het Belang egunkariko kideak.
|
|
|
Hedabideok helburu baino, tresna gisa ulertuta, funtsezko galdera bati erantzun nahi dio sozietate eratu berriak: Zer nolako egitura komunikatiboa behar
|
du
euskal hiztun komunitateak mundu globalean komunitate gisa bizirauteko? Ez da galdera erraza. Hala, sortu berri den enpresaren lehen agerraldietakoa galdera horren inguruko jardunaldiak antolatzea izango da.
|
|
2016
|
|
|
Horren lekuko, Lekarozen egin nahi duten proiektua: 341 biztanleko herrian golf zelaia, hotela eta 228 etxebizitza egitearen ondorio linguistikoak ebaluatu ditu Baztango Udalak eta aurreikusi
|
du
euskal hiztun komunitatean ondorio larriak izan ditzakeela. Non begiratu jakiteko, ispilu interesgarria da Gales:
|
|
|
«Lehendabiziko urratsa da behar adinako komunikazio gaitasuna duten hiztunak sortzea. Eskolaren bidezko transmisioak ezin
|
du
euskal hiztun gaiturik sortu, ez du euskara erdararen pare erabiltzeko erraztasunik bermatzen». Hori lortzeko «transmisio naturala» indartu beharra dagoela ohartarazi du; herri euskaldunetan denboraldi bat pasatu lukete eskolan euskaldundutako gazteek, Odriozolaren esanetan.
|
|
2017
|
|
|
Ikerketak aipatzen du euskara batuak daukan anonimatoa ongi ikusirik dagoela gizartean, praktikoa delako, baina benetan legitimatzen duena botere eta onarpen gehiago daukanabenekotasuna da eta hau euskalkiek ematen dute soilik. Honek erakusten
|
du
euskal hiztunen artean euskalkian hitz egitean edo hitz egiten jakiteak legitimitate gehiago ematen duela hiztun bezala. Hemen identitatearen kontua ere sartu ahal izango zen euskalkiek identitatea ematen diotelako hiztunaribaina hau beste gai bat da.
|
|
|
— euskaraz egitearen diskurtsoa, nork eta zer axola gabekoa. deustuko unibertsitateak bizkaiako Foru aldundiarekin batera argitaratu
|
du
euskal hiztun berriei buruzko ikerketa azken urtean. gazteen inguruko hausnarketari atal bat eskaini diote eta, beste hainbat ideien artean, deigarria da euskararen atxikimendu mailaren inguruan gazteen diskurtso landugabea. oro har, baieztatu da eaeko gazteek beste taldeek baino kontzientzia gutxiago dutela euskararen eta gaztelaniaren egoeraren inguruan. bi hizkuntzen diskurtsoa nagusitzen da h...
|
|
2022
|
|
|
Horretaz ari garela, Mikel Zalbidek ere gogoeta interesgarria egina du BAT aldizkariaren 100 zenbakian. Bertan gogorarazten
|
du
euskal hiztun gehienok ez garela arnasguneetan bizi, ezta euskarak leku nabarmena duen ingurumen zabalagoetan ere. Hiriburuetan eta herriburu nagusietan bizi gara gehienok; euskarak presentzia handiagoa (Donostian eta bere gerri bueltan), edo txikiagoa duen inguruetan (tartean Bilbo Iruña Gasteiz Baiona).
|