|
2009
|
|
|
Denak batera, jota eta su, ingelesak egotzi arte, eta ondoren, askatasuna erdietsi ondoren, betiko herri zapalduak zapalduta eta arrotz izaten segitu zuen Irlandan. Hori horrela izatekotan, eta, jakina, hori horrelaxe gertatu zen, zer ondorio atera behar
|
dugu
etxera so jarrita. Hitzetik hortzera independentzia eta euskal estatua aldarrikatu eta praxi etnolinguistikoan eta kulturalean batez ere espainolak edo frantsesak diren abertzaleekin nola jokatu behar dugu?
|
|
2011
|
|
|
Bai: diglosiarik gabe gelditu gara ia. gero eta diglosia txikiagoa
|
dugu
etxean. garrantzitsua da puntu hori. gotzon garateren 2000ko artikulu zirraragarria, eta haren pareko beste asko, gogoan hartzen badira aldaketa nabarmena dago hor: 180 graduko aldaketa ere bai, gure artean zenbait urtez entzun eta irakurri diren baieztapen borobilak kontuan izanik. ziaboga horretan bat etorri gara guztiok, antza, oraingoan. poztekoa da hori:
|
|
2012
|
|
|
Familia bidezko transmisioa nolakoa izan den jakiteko inkestatu guztiei galdetu zaie zein hizkuntza jaso
|
duten
etxean. Kontuan izan behar da inkestatuen artean 16 eta ia 100 urte bitarteko pertsonak daudela.
|
|
2014
|
|
|
Gero, suposatzen dut bertso eskolak lagunduko duela hortan, mais... Etxean, bai, fin, nik uste
|
dut
etxean biziki biziki... fin bai, ta aitatxik eta... kantuak eta dena, euskaraz, fin ez dakit... eta beti jakin dut e aita... ‘aitite, Frankoren garaian egoiten zen asto belarriekin euskaraz mintzatzen zelako’ [tonu altuan esaten du, amaren tonua karikaturizatuz] fin, holakoak beti beti beti entzuten badituzu etxean bi urtetatik nik uste dut azkenean sartzen zaizula ta... agian ez kaleratzeko, bainan, kontzientzia hori barnean ukan, gero ekintzak edo praktikan ezarri, agian bertsoeskolari esker, mais, barnean beti ukanen dut hori, etxetik.
|
|
|
Ikerketa honetan parte hartu duten gazteak ez dira testuinguru oso euskaldun batean bizi (Bilbon). Gehienek ez
|
dute
etxetik euskara jaso, eta eskola bihurtzen zaie, kasu gehienetan, euskara ikasteko gune estrategiko eta eraginkor ia bakarra. Ikasle etorkinen eta autoktonoen
|
|
2017
|
|
|
• zenbait hiztunek irlanderarako gaitasun aktiboa
|
dute
etxean irlanderaz hitz egin dietelako (zenbaitetan ingelesarekin batera), baina haien inguruko komunitatea ez zen irlanderaz mintzatzen. hau da, bada jendea irlanderaz hazi dena Gaeltacht eremutik kanpo, sarritan irlanderaz hitz egiten hazi ez ziren gurasoek irlanderaz eginda. Fenomeno hori irlandako hizkuntza politikaren ibilbide luzearen ondorio da (1922 urtetik). luzea da, espainian laburragoa baita katalana, euskara eta galegoa sustatzeko hizkuntza politikaren ibilbidea, trantsiziotikoa, hain zuzen. irlandan ia mende batez hizkuntza biziberritzeko ahaleginean egon ondoren, familia gutxi batzuk izan dira, Gaeltacht eremutik kanpo, irlandera etxeko hizkuntzatzat hartu eta hurrengo belaunaldiari transmititu diotenak. edonola ere, nahiz eta jatorri hori duten batzuek beren burua" hiztun zahartzat" duten, askok ez dute horrelakotzat, eta uste dute ez direla Gaeltacht eremuko
|
|
2018
|
|
|
Australia herrialde anitza da hizkuntza aldetik. Ingelesa da hizkuntza nazionala, eta biztanleriaren% 80ak
|
du
etxeko hizkuntza. Australiarren% 20 88 kanpoan jaiotakoa da, eta horien erdia ingelesa hitz egiten ez den herrialdeetan.
|
|
2019
|
|
|
Norbanakoaren askatasun markoa, nahia eta deliberoa hor daude eta hori ere ezin da ahaztu. Saldu nahi
|
duen
etxea garestiago erosteko prest dagoen kanpotar erdaldun bati lasai asko salduko dio pellok edo Luisak, merkeago erosi nahi luketen herritarren gogoa alde batera utzirik. Money is money. mikrokosmo txiki baina anizkoitza gara gizakiok, eta bihurri aniztasun horrek uztardura bitxiak eragiten ditu gure gogo nahi erabakietan:
|
|
|
nagusitasun moldaera argia izan behar du mintzajardun horrek, orain arte izan duen bezala. horrekin batera, belaunez belaun proiektatu behar da nagusitasun hori: 35 urteko proiekzioaz ari gara hizketan, ez haurrei (jaio ondoko lehen urteetan soilik) etxean euskaraz (ere) egite hutsaz. askoz zailagoa da lehena (35 urtealdiko lorpena), azkena (etxeko mahai ingurukoa) baino. euskaraz egiten segitu behar dute, orain eta gero, bertako biztanleek. hala egin behar
|
dute
etxean eta kalean, lagunartean eta ohiko gizartebizitzan. euskarazko mintzajardun arruntak nagusi izaten segitu behar du bertan. Irakurrizkoan eta idatzizkoan aurrera jarraitzeak ere mesede egingo du:
|
|
|
Bertan jaio eta urte luzez bizitutakoen artean, badira, gaur egun, euskaraz tutik ere ez dakitenak, nahiz eta beraien seme alabak euskal hiztun primerakoak izan. eta garbi dago zergatik ez zuten ikasi. ...e" kutsatu". ezagun haietako zaharrena, 60 urterekin hasi da euskara ikasten bilobekin hitz egin ahal izateko. aitaren aldeko familia, aldiz, erabat euskalduna da. anoetako" txulo" baserrian bizi izan ziren aitona amonak, eta ditugun datuen arabera, beren aurreko guztiak ere, herri txiki euskaldunetakoak izan ziren. transmisioa erabat bermatu da familian, baita bikote erdalduna
|
duten
etxeetan ere. Baina anoetak ere, aspaldi utzi zion" arnasgune garbia" izateari. eta azken apuntea:
|
|
|
Aipatzekoa da euskarak presentzia handiagoa
|
duela
etxeko hizkuntzan lehen hizkuntzan baino: zortzi puntu gehiago.
|
|
|
3.3.4 Etxeko hizkuntza hamar ikasletik zortzik euskara
|
dute
etxeko hizkuntza: ez dago ia aldaketarik bi laginen artean.
|
|
|
Aipatzekoa da euskarak presentzia handiagoa
|
duela
etxeko hizkuntzan lehen hizkuntzan baino: zortzi puntu gehiago. hau da, lehen hizkuntza euskara hutsa ez duten batzuk ere etxean nagusiki euskaraz bizi dira.
|
|
|
Azkenik, feminitate hegemonikoari lotu zaizkion genero rolek talka egiten zuten hitanoaren ustezko gizontasunarekin. hortaz, hipotesietan adierazi bezala, genero arauek eragin zuzena izan dute tokaren indartzean eta nokaren galeran. Izan ere, modernitatearen garaian noka emakumearekin batera etxean giltzapetuta eta hirietako kaleetan galduta gelditu zen. tokak, berriz, ez
|
zuen
etxe giroko ahalmenik galdu eta, gainera, indarra hartu zuen lantegietan eta kalean (echeverria, 2003, 407 or.). Alegia, noka zeharo ahuldu zen eta toka, ostera, mantendu ez ezik, indartu ere egin zen, hitanoari lotutako nolakotasun gehienak genero maskulinoari egozteak berez indartzen baitu toka eta ahultzen noka. desoreka hori gaur egun ere argi islatzen da. kalean toka bizirik dago eta noka ia... Baina baita beste aldera ere, mutilek gehiago jasotzen dutelako dago toka indartsuago kalean eta neskek oso gutxi jasotzen dutelako dago noka hiltzear.
|
|
2020
|
|
|
(1) MI: [...] eta guk euskaraz egunero egin dugun Azpimarra honetan/ euskarari berari ere tarte ugari egin diogu eta ikuspuntu ezberdinetatik azterketa ezberdinak/ ikerketa ezberdinak/
|
zuen
etxeraino ekarri nahi izan ditugu eta azken egun honetan ere/ nolabaiteko hausnarketa egin nahi izan dugu hizkuntza honen inguruan[...] (AZP1: 3)
|
|
2021
|
|
|
Ezin
|
dugu
etxea alokairuan izan batzuek uste dutelako ez dugula garbi mantenduko. [PA]
|
|
|
Eskualdean finkatzen ari diren migratuak gero eta gehiago dira, eta pentsa daiteke familia proiektuak ere bertan garatuko dituztela. Horrez gain, gero eta nabariagoa da euskarazko hezkuntza sistemak ezin
|
duela
etxean euskara ikasterik eta erabiltzerik ez duten belaunaldi berrien euskalduntzea bermatu. Are gehiago, euskarazko hezkuntza sistema eta eskola orduz kanpoko aisialdi eskaintza osoa euskaraz izanda ere, egoera soziolinguistikorik optimoenean ere ezin dela beti bermatu belaunaldi berriak euskaldunduko direnik.
|
|
|
" Leiho ugari
|
dituen
etxea da geurea. Leihoak zabaldu ohi ditugu kaleko aireak gure geletako giroa eraberri dezan.
|
|
2023
|
|
|
Datuen argitan esan daiteke, gainera, eskolako eta kaleko haurren arteko giro euskaldunak euskaraz hitz egiteko eragin handia
|
dutela
etxean euskaraz egiten ez duten haurrengan, baina, aldiz, eragin txikiagoa etxean euskaraz eta gaztelaniaz berdin egiten dutenengan. Etxean beste hizkuntza batean egiten dutenen kasuan kalean lagunekin euskararen erabilera maila altuagoak adieraztea azpimarragarria da.
|