|
2006
|
|
|
Indize horiek dira batukarietan erabiltzen ditugunak. Esaterako i= 2 eta k direlako indizeek 16 tartetik 60 tarterainoko aldea adierazten du, batukaria izateak tarte horien arteko taldeen batuketa egin behar
|
dugula
esan nahi du.
|
|
2007
|
|
|
Irakasleen %47, 5 diote beren ikasleek euskararen aldeko jarrera dutela; %19, 7k ez aldekoa ez kontrakoa eta %32, 6 kontrakoa
|
dutela
diote.
|
|
|
Gure gizartean, euskara asko estimatutako gaia da, guraso gehienek nahi dute beren seme alabak euskara ikasi eta euskaraz egin dezaten, baina bestelako giza ereduak antzematen dituzte gaztetasunera heltzen direnean, eguneroko hizkuntza erabilerak bestelakoak direla ohartzen dira, erdara erabiltzeko joera edo ohitura dutela helduek. Eta haurrak, errazago ikasten du egin behar
|
duela
esaten zaiona baino, besteek egiten dutena edo bere inguruan ikusten duena. Ikustea ikastea dela baieztatzen da hizkuntzen gizarte errealitatean.❚
|
|
|
Horren ikuspegitik, argigarri gisa, adibide batzuk ipini nahiko nituzke, zergatik uste
|
dut
esan nahi dudanaren eredu garbia erakusten dutela horiek. Lehenengo etsenplua doa gizakumeen ikuspegirik hurrenetik; horretara, bada, euskaraz baditugu berba ezberdinak gurasoen umeen arteko harremanak islatzeko, hau da, seme alabetan baditugu anaiak eta nebak, eta arrebak eta ahizpak.
|
|
2008
|
|
|
Unibertsitatean, Euskal Ikasketetatik kanpo euskara hizkuntza ez ezaguna da. Inbutu formako irakaskuntza
|
dugula
esan dezakegu.
|
|
|
erdaldun elebakarrek oso gutxi ezagutzen dute euskararen unibertsoa (euskaraz egiten diren gauzen eta aritzen den jendearen unibertsoa alegia), eta gaztelerazko kanala ez da ezagupen hori handitzeko erabili. b) Telebista pribatuen etorrerarekin handitu zen audientziagatiko lehian, gaztelerazko kanala euskarazkoaren audientzia potentzialaren eremuan aritu da hazkunde bila. Izan ere biak baitira erakunde bereko kanalak, ezaugarri bertsuekin beraz, eta biak orotariko telebista gisa aritzen direlarik, audientzia" natural" berbera
|
dutela
esan dezakegu. Eta norgehiagoka horretan, euskarazko kanala kaltetuta geratzen da; batetik, gaztelerazko telebistak euskaldun guztiak erakar ditzakeen bitartean (elebidunak direlako) euskarazkoak ezin ditu gazteleradun gehienak erakarri (elebakarrak baitira); bestetik, nahikoa da etxean telebista ikusten ari direnetako bakarra euskalduna ez izatea, euskarazko kanala alboratu eta hizkuntza komunekoa aukeratzeko.
|
|
|
Tamalez, ez dugu horrelako azterketarik esku artean. Zarautzen 2006an nolako ohiturak zeuden jakinda hedabideak baliatzerakoan, uste dugu
|
badugula
esaterik Zarautzen Euskal Herriko toki gehienetan baino euskarazko eskaintza handiagoa izateak zerikusia duela %20 horrekin. Eta Zarautzen euskarazko tokiko hedabideek eskuratu duten audientziari zor zaiola, besteak beste, %20 hori nabarmen txikiagoa ez izatea.
|
|
2009
|
|
|
Merezi du, honez gero, informazioa nola sailkatuko den azaltzea. Informazioa identifikatu, diskriminatu eta sailkatu egingo dela esan dugu, baina ea
|
dugu
esan nola. Lan horretarako, oro har, aipuak definitu eta prozesatuko dira.
|
|
|
Adibidez 5D gelaxkan, identitatearen plangintzarekin lotuta dagoen plangintzan, bakarrik hizkuntzarekin lotura badu sartuko da informazioa. Alegia euskaldunek kristau zintzo izan behar
|
dutela
esaten badu autore batek, identitatearen planHurrengo azterbidea (3) azterbide dinamikoa da.
|
|
|
Esku hartze modu honek hiru ezaugarri
|
dituela
esanez laburbilduko dugu atal hau: diziplinartekotasuna, zeharkakotasuna eta kooperazioa.
|
|
|
Eta harrezkero idatzi diren guztiak! Orain beste kaskagogor batzuk dabiltza euskarak eskolarako eta plazarako ez ezik, lanerako ere balio
|
duela
esanez. Urte eta ahalegin batzuk pasatu dira dagoeneko eta fruitu batzuk ere eman ditu egindakoak.
|
|
|
Baina oraindik falta zaigu argi azaltzea zein helbururekin abiatu dugun proiektua. Zer lortu nahi
|
dugu
esandako guztiarekin?
|
|
|
Horrenbestez, enpresako bi pertsona behar
|
genituela
esan genien: pertsona bat euskara planean jardun duena (adibidez, koordinatzailea bera); bestea, berriz, euskara planean parte hartu ez duen pertsona bat.
|
|
2010
|
|
|
Ez ohiko formarik arruntenetan (dot, dozo, giñun, zaa...), baina bai, esaterako, nor nork edo nor nori sailekoetan. Gazte askok, gaur egun, zitzaidan edo
|
zintudan
esanen dizute, zetzien edo ziñuzen formen ordez.
|
|
|
Egoera honetan enpresak gehiegizko produkzio ahalmena
|
duela
esaten da, oraindik ere kostu txikiagoz ekoizten jarrai dezakeelako. Orduan, enpresa horrek bere gehiegizko ahalmena erabil dezake hizkuntza gutxituko ondasunak ekoizten, behin hizkuntza nagusiko ondasunen eskaria ase eta gero.
|
|
|
Eta inplikazio handiak ditu, bai hezkuntza eleaniztunerako, baita gizarte eleanitz osorako ere. Hala ere, lan honek bere mugak ere
|
badituela
esaten du egileak berak, eta beste zenbait gai aztertu beharra dagoela aipatzen du, besteak beste honakoak:
|
|
|
(Vicente Mariño eta lópez rabadán, 2009: 21) hortaz, agenda ezartzea edo agenda setting aipatzen dugunean, gai alternatibo jakin batzuei lehentasuna ematea nahi
|
dugu
esan, alegia ordura arte iritzi publikoaren arreta erakarri ez duten gai batzuk azpimarratzea eta nabarmentzea. badago euskara egungo agendan, hori litzateke beste ezer baino lehen aztertu genukeena:
|
|
|
" Udalak erabakiak hartu behar
|
dituela
esan nahi du. Udal Batzordeetan dauden partidu politikoetako zinegotziek eta erakundeek eztabaida bidez, proiektu bat burutzera iritsi behar dutela, bakoitzak bere alternatiba eskainiz.
|
|
|
Franco hil zenetik, hogeita hamar urte igarota, eta hogei urteko hizkuntz politikaren bueltan, eaen, hau da, nafarroarekin eta iparraldearekin erkatuz euskararen aldeko politikarik onena burutu den eremuan, ibarretxe Jaurlaritzak argitaratutako liburuxkan" hizkuntza politika aurrera begira" hizkuntza politikarako Sailburuordetzaren egitasmoan, honako hauek irakur daitezke: " 1982 inguruko urteetan ez bezala, erdal elebakartasunaren diskurtsoa ari da orain gure artean zabaltzen" (26 orrialdean);" marka politikoen gainetik eraiki beharreko diskurtso ideologiko bat eskatzen du, ez nazionala, ez autonomikoa ere, baizik eta hizkuntz ekologia moderno baten oinarrietan tinkotua" (28 orrialdean);" gizarteari arazoak ere
|
baditugula
esan behar zaiolakoan gaude, urria eta guztiz irregularra baita oraindik ere euskararen erabilera... ezin da euskararen geroa bermatutzat eman" (38 orrialdean);" euskaldunak bakarrik hartuz gero, euskararen erabilerak behera egin du eaen ere bai" (64 orrialdea);" hizkuntza gutxitu batek atzera egiteko arriskua berezkoa du" (37 orrialdean). teoriak eta praktikak erakusten ...
|
|
2011
|
|
|
Bestalde, eskolak erabilera indartu egin behar
|
duela
esaten dugunean, eskolaren mugak nabarmenak dira. Bigarren Hezkuntzari bagagozkio, ikasle batek bere denboraren %12 baino ez du pasatzen eskolan.. tzak mugak ditu erabilera bultzatze aldera6 Izan ere, irakaskuntzak garapen handia izan duen arren eta honek gazteen jokaeretan eragin izan badu ere, hau euskararen ezagutzaren hedapenaren inguruan izan da batez ere.
|
|
|
Argiago ageri da hori beheko grafikoan13 Bertan azaltzen diren emaitzak gazteei euren bizitzan garrantzia zein alorrek duten galdetuta lortutako datuak dira. Erantzunak aztertuta, gazteen bizitzaren dimentsio pertsonalek (familia, osasuna, dirua irabaztea, lagun sareak, lana, sexu asebetetasuna...) dimentsio publiko kolektiboek baino garrantzi handiagoa
|
dutela
esan daiteke Gipuzkoako gazte gehienentzat. Are gehiago, politika gaiekiko interesa eta alderdi erlijioso eta espiritualez kezkatzea dira, oso nabarmen gainera, Gipuzkoako gazteek gutxien baloratzen dituzten atalak.
|
|
|
Eta" Euskadi Gaztea" irratiari buruz esandakoak dira horren lekuko. Labur esateko, musika errepertorio oso hertsia
|
duela
esan dute. Eta egia esan, halako publiko anitzarentzako irrati bakarra izatea ez da oso itxaropentsua.
|
|
|
• (Elkarrizketa osoan zehar oso presente eduki behar dugu hizkuntzaren gaia, baina egoera artifiziala egin gabe, hobe da beraiek naturaltasunez esan behar
|
dutena
esatea, pentsatzen dutena esatea).
|
|
|
Bestalde, eskolak erabilera indartu egin behar
|
duela
esaten dugunean, eskolaren mugak nabarmenak dira. Bigarren Hezkuntzari bagagozkio, ikasle batek bere denboraren %12 baino ez du pasatzen eskolan.
|
|
|
(McNeill, 2.004, 14 or). Bilboko hiri imaginarioa ere bukatu gabeko apropiazio eta desapropiazioen tentsiodun emaitza
|
genukeela
esango genuke. Ibaiaren korrontea bezalakoa.
|
|
|
Bilboko hiri imaginarioa ere bukatu gabeko apropiazio eta desapropiazioen tentsiodun emaitza
|
genukeela
esango genuke. Ibaiaren korrontea bezalakoa.
|
|
|
Nahi diren ñabardurak erantsita ere society, community eta population ez dira norbanako gizakiaren atributu partikularrak, gizatalde osoen ezaugarri kolektiboak baizik. ...do adierazitako moduan batzuek nekez bete dezakete, besterik gabe, ez Ferguson-en eta ez Fishman-en goiko atributu sorta. hiztun taldea, hiztun elkartea edo hiztunherria da normalean diglosikoa dena (edo ez dena), ez haur hauek edo periodiko horiek157 gero, jakina, diglosia giroan (ingurumen sozio demografiko horretan) txertaturiko hiztunei diglosiko deitu ahal izango zaie, eta portaera diglosikoa
|
dutela
esan, hori baldin bada kasua. Taldea edo elkartea da, ordea, diglosia bai/ ez erabakitzen duena.
|
|
|
Hamar ondorio, gazi eta gozo – Mikel Zalbide formulatu gabe a priori. hala eskatzen du zuhurtziak eta hori gomendatzen du, bereziki, gai horretaz dagoen bibliografia zientifiko landuenak (datu kontrastez hornituenak eta onarpen akademikoz ez ahulenak): gurea bezalako hiztun herri txiki modernizatuen garapen bideak (gainerako hiztun herri ahulduenak bezala) diglosia molderen bat ezinbestekoa
|
duela
dio, aldez edo moldez, bibliografia horrek (ikus azalpen txostena). egia da ohiko konpartimentazio moldeak apurtzeko joera eta lehen ez bezalako ahalmena duela gizarte modernoak. ez da egia, aldiz, ahalmen hori ahalguztiduna denik. ez da egia, horrela, ohiko sozializazio gune primarioak (etxea eta familia, auzoa eta kalea, lagunartea eta hurbileko bizimoldea) ezabatu egin dituenik zeharo gizarte ... Lehen baino panorama inhospitoagoa ekarri du modernitateak sozializazio gune horietara:
|
|
|
Linguogenesiarena alde batera utzirik euskaldungoak, hiztun elkarte eta hiztun herri gisa, hiruzpalau belaunaldiko perspektiban hiru aukera
|
dituela
esan da azalpen txostenean: labur bilduz a) k→B= k, b) k→B= B eta c) k→B= (k+ B)
|
|
|
J U L E N A R E XO LA L E I B A. Lehentasunezko arloak definitzerakoan argitu da zergatik eta zertarako ari garen lan hau guztia egiten. horren inguruan bi postura ikusi ditut nik gaur oso oso garbi. errealitatea asumitu egin behar
|
dugula
esaten duena versus atzerapen linguistikoaren kontzeptua gaitzat hartu behar dela esaten duena. Nondik joan nahi dugun pentsatu behar dugu. zientzia eta politika sozialaren arteko eztabaida horretan ez nator bat bakoitzak bereaz arduratu lukeela esaten duen pentsamenduarekin:
|
|
|
zer da abentura maximalista? hori ere, errealitatea apur bat asumitu behar
|
dugula
dioenak... nik uste argitu ligukeela.
|
|
|
Zein hizkuntzatan hitz egiten duzu errazago edo erosoago? Lehen B hizkuntzaz bakarrik zertxobait hitz egiten (dakizuela)
|
duzuela
esan badiguzue, koherenteki, A hizkuntza nagusian errazago edo erosoago egiten duzuela erantzun behar diguzue. Beste kontua izango litzateke, B hizkuntzaz ongi edo nahiko ongi hitz egiten (dakizuela) duzuela esaten badiguzue, orduan, Bz errazago edo erosoago hitz egiten duzuela aitortzea sinesgarria izan zatekeen. harrigarria da inkestan, elkarrizketatuen %61i, euskaraz ongi, nahiko ongi eta zertxobait hitz egiten (dakiten) dutenei euskararen erabileraz galdetzea, guztiek hitz egiteko konpetentzia maila bera izango bailuten.
|
|
|
Lehen B hizkuntzaz bakarrik zertxobait hitz egiten (dakizuela) duzuela esan badiguzue, koherenteki, A hizkuntza nagusian errazago edo erosoago egiten duzuela erantzun behar diguzue. Beste kontua izango litzateke, B hizkuntzaz ongi edo nahiko ongi hitz egiten (dakizuela)
|
duzuela
esaten badiguzue, orduan, Bz errazago edo erosoago hitz egiten duzuela aitortzea sinesgarria izan zatekeen. harrigarria da inkestan, elkarrizketatuen %61i, euskaraz ongi, nahiko ongi eta zertxobait hitz egiten (dakiten) dutenei euskararen erabileraz galdetzea, guztiek hitz egiteko konpetentzia maila bera izango bailuten. Logikoki, hiztun horiei galdetzen diegunean:
|
|
|
Beste zientzia batzuek bezala, esate baterako, psikologiak bezala, soziologiaren helburua zen zientziatzat aintzatetsia izatea. horregatik, fisikaren parametroak imitatzen saiatu ziren soziologoak. Lehenengo soziologoek fisika soziala egin nahi
|
zutela
esaten zuten. hori dela eta, garrantzi handia eman zioten enpirismoari eta gizakion alderdi mentala baztertu zuten. hori, ordea, akats larria da. gizarteak ulertzeko, eta, beraz, ikuspegi soziolinguistikoa ulertzeko, ezinbestekoa da ikuspegi mentala, kognitiboa eta kognitibo emotiboa kontuan hartzea. kognizioa eta emozioak funtsezkoak dira. Nire ikasleei beti hitz egiten diet Norbert elias soziologoari buruz. hark gizaki baten garuna erakusten zien bere ikasleei, kontuan har zezaten soziologia eta ustezko aldaketak ulertzeko ezinbestekoa dela gizakion jokabidean garunak duen garrantziaz jabetzea. oso jarrera aurrerakoia da gizakion garunari horrenbesteko garrantzia ematea.
|
|
2012
|
|
|
4 Kudeaketa argi eta kontsekuentearen erronka. " Ez
|
dute
esandakoa betetzen." Gure ikastetxeetan zerbait ondo zaindu bada normalkuntza proiektuan ezarritako helburuen kudeaketa izan da. ezelako zalantzarik
|
|
|
...erATurA eSkoLA 2003ko urrian jarri zuen abian Larrabetzuko bihotz bakartien klubak. orduan irakurtzen ikasi gura genuela aldarrikatu genuen, jakin gura dugula nork noiz non zer zergatik eta zertarako idatzi zuen. orduan best-sellerrek ez gintuztela asetzen oihukatu genuen, munduko literatura argitaletxe boteretsuenen ilunpeetatik argitara ekarri behar genuela, ez dugula onartuko zer irakurri behar
|
dugun
esango digun ebazpen ofizialik. horri, besteak beste, generitzon irakurlearen parte hartze aktiboa.
|
|
|
Behin datu orokorrak ikusita ezinbestekoa deritzogu hiriburuetako datuei erreparatzea. Hegoaldeko datuak soilik ditugu eskura, eta beraz, ezin
|
dugu
esan Euskal Herri osoan gertatzen ari denari buruz mintzo garenik, baina erabilerak izan duen bilakaerari begira, daturik kezkagarrienak hiriburuetakoak direla esan dezakegu ezbairik gabe. Hiriburu guztietan haurren erabilera datuek ez dute gora, eta gazteen kasuan, Iruñea eta Bilbon emandako igoera apala Gasteiz eta Donostiako jaitsiera nabarmenak zokoratzen du.
|
|
|
Alde guztietatik bidaltzen dizkiguten mezu horietako gehienek, den denek ez esatearren, gugan eragitea dute helburu, nahiz asmo hori batzuetan ez den hain agerikoa izaten (Garzia, 1999). Norbaitek norbaitengan eragin nahi duenean, pertsuaditu nahi duen horren baitako zerbait aldatu nahi
|
duela
esan nahi da. Eragin nahi izateari, orokorrean," eragintza" esaten zaio (influence).
|
|
2013
|
|
|
1 Boterea zer den ikusteko, bi alderdi
|
dituela
esan behar da, gutxienez, elkarren artean lotuta datozenak, gizartean: 1) alde batetik, ezberdintasun sozialak (politikoak, laboralak...; estatuekiko, herriekiko, taldeekiko...; kulturalak, hizkuntzekiko...;...) daudelako, eta beren artekotasuna modu hierarkikoan eta ez orekatuan funtzionatzen dutelako, funtzionamendu horri boterea deitzen zaio, ondorio moduan interpretatuz, 2) bestetik, boterea dagolako, bere zeregina da hierarki hori mantentzea, edo handitzea, beti ere hierarkian ondoen kokatzen den ahalmena denez, horren alde egiten du, kausa moduan funtzionatuz.
|
|
|
Euskaraz ikusten dituzten saio bakarrak Goenkale telesaila eta kiroletako saioren bat edo beste izango lirateke. Eta filmak ere gaztelaniaz ikusi ohi
|
dituztela
esan dute. Gainera, ikasle talde bat baino gehiagotan esan dute telebistan entzuten dituzten esapideak beren eguneroko jardunean txertatu ohi dituztela.
|
|
2014
|
|
|
• Portaera asertiboa: portaera asertiboa erakusteak esan nahi
|
du
esaten jakitea, ezetz esaten, negoziatzen... eta malgua izaten nahi dena lortzeko, besteen eskubideak errespetatuaz eta gure sentimenduak era argian adieraziz. Euskararen alde egitea, eta zailtasunen aurrean, solaskidea errespetatuz, konponbideak proposatzea.
|
|
|
Portaera asertiboa: portaera asertiboa erakusteak esan nahi
|
du
esaten jakitea, ezetz esaten, negoziatzen... eta malgua izaten nahi dena lortzeko, besteen eskubideak errespetatuaz eta gure sentimenduak era argian adieraziz.
|
|
|
Lehen hipotesia, hizkuntzaportaera asertiboak portaera pasiboak eta oldarkorrak baino onarpen handiagoa
|
duela
dioena, baieztatu egin da.
|
|
|
Lehen hipotesia, hizkuntza portaera asertiboak portaera pasiboak eta oldarkorrak baino onarpen handiagoa
|
duela
dioena, baieztatu egin da.
|
|
|
Herriko hizkeraren blokeak 4,08ko batez besteko balioa lortu du. Datu horren arabera gazteek herriko hizkerarekiko lotura afektibo positiboa
|
dutela
esan daiteke. Lehen ere aipatu da III. bloke hau izan dela, I. blokeari jarraiki, batez besteko altua lortu duena.
|
|
|
Zuazok (2001) Euskalgintza XXI. mendeari buruz izenez burututako Euskaltzaindiaren nazioarteko XV. Biltzarrean euskarak 4 gaitz
|
dituela
esan zuen: a afektiboa eta
|
|
|
Kode alternantzia eta hizkuntza ohiturak Gabiriako bi belaunalditan – Iñigo Igartzabal jaso nahi
|
genituela
esan genien, eta, beraz, hitz egindakoa grabatua izango zela. Horretarako, lehen aipatu bezala, gidoi bat geneukan, nolabait ere guk nahi genuen horretara iristeko bidea markatuko ziguna:
|
|
|
Lionel Jolyk bi mailegu ezberdindu behar
|
ditugula
esaten du; hizkuntzarena, hizkuntza komunitate osoak erabiltzen duen mailegua, eta diskurtsoarena, gizabanakoak erabiltzen duena.
|
|
|
Lionel Jolyk bi mailegu ezberdindu behar
|
ditugula
esaten du; hizkuntzarena, hizkuntza komunitate osoak erabiltzen duen mailegua, eta diskurtsoarena, gizabanakoak erabiltzen duena. (Joly, 2014: 29/ 30).
|
|
|
Kontuak kontua, hipotesietan aurreikusitakoa betetzen da. Gainera, ez hain gaztetxoak, ez hain gaztetxoak izanda, komunikatzeko eta eurek esan nahi
|
dutena
esateko beste lasaitasun eta tenple bat dute. Esperientziak ematen duen konfiantza hori, edozer gauzari buruz luze eta lasai hitz egin ahal izateko.
|
|
2015
|
|
|
Euskararekiko jokabide ausartagoekin (lehen hitza euskaraz egitea edo senar erdaldunei euskaraz egitea, kasu) ez direla saiatu esan dute gehienek eta erradikaltzat jotzen dute, adibidez, dena euskaraz egitea. oso barneratuta dute eta lanpostuen esleipenean prestaketak garrantzia handiagoa
|
duela
zioten, euskara jakitearekin alderatuta.
|
|
|
Paradigma berri baten beharra
|
dugula
esaten dute bi egileek, zeinak bi komunitateen beharrak eta nahiak ase, orekatu eta hurbilduko dituen. Izan ere, etorkinak dauden toki batean garrantzia handia dute bi komunitateek.
|
|
|
Aurrekarietan ez
|
genuke
esan gabe utzi behar azken hiru hamarkadak izan direla, segur aski, Euskal Herriak ezagutu dituen intentsoenak maila guztietan, kulturalean ere bai. Elkarrekin uztartu dira aldaketa politikoak (lurraldetasun berriak, demokrazia errepresentatiboa, lege babesak eta erasoak), teknologiko kulturalak (telebista, internet, automobilaren erabilera), sozialak (mugikortasuna, dibertsitatea, globalizazioa...) eta ekonomikoak (errekonbertsio industrialak ekarritako aldaketa guztiak).
|
|
|
Jarrerak aztertzerakoan, klasikoki edozein jarrerak hiru osagai
|
dituela
esan izan da; eredu tridimentsionala ere deitua.
|
|
|
aurreiritziak), berarenganako emozio negatiboak sortzen bazaizkit (afektiboa: beldurra, haserrea, nazka), eta berarekin ez egoteko eta ez hitz egiteko joera badut (konatiboa), pertsona horrenganako jarrera txarra
|
dudala
esan nezake. Horrela portaera atzeman genezake" (Zupiria, 2008:
|
|
|
Etxeparek kudeatzen duen irakurletzen mapa aztertu eta hauetan dabiltzan ikasleen motibazio eta iritziak analizatuta, Euskararen kanpo zabalkundean eta hizkuntzaren nazioarteko irudian irakurletza hauek eraginik
|
dutela
esan al dezakegu?
|
|
|
Munduko unibertsitateetako ikasleen iritzi hauetatik abiatuz, ausartegia litzateke zuzenean baieztatzea Etxepareren irakurletzek euskararen nazioarteko irudian eragina dutela; baina, hemen laburtu ditugun datuak ikusita, irakurletzek ikasle hauen euskararekiko irudian eragin positiboa izan
|
badutela
esango nuke. Eta ondorioz, ikasle hauek ere nazioarteko komunitate unibertsitarioaren parte direnez, maila akademikoan euskarari buruz nazioartean dagoen irudian Etxepareren Irakurletzek eragina izango dutela pentsa genezake.
|
|
2016
|
|
|
Perspektiba soziologiko murritzaz jokatzen dugu horrelakoetan, batzuek eta besteok. Legeak nahi
|
duena
esango du, baina eskolak bakarrik, bere baitarik, ezin du halakorik lortu. Hori lortu nahi bada, paradigmaz aldatu behar dugu guztiok:
|
|
|
Hizkuntzaondasun edo kapitala ez da inoiz soilik linguistikoa: identifikazio kolektibo eta indibidualak sartzen dira tartean eta haiekin, jakina, ondare horiek (etekin sozialak, psikologikoak, ekonomikoak...) lortzeko linguistikoak ez diren bideak. zein balio
|
duen
esango digutena. Hori dena, eta eremuak dispositibo sozialak diren aldetik, jokalariek bere habitus bihurtu eta eremuko bizitzan parte hartzean ostera gauzatuko dituzte dispositibo sozial (eta objektibo) gisa.
|
|
2017
|
|
|
Elkarrekin interaktuatzen duten norbanakoak dira. Ez dago kontrol zentralizaturik, ez dago bakoitzak zer egin behar
|
duen
esango duenik, ezta koordinazio egiturarik ere. Oso jokabide global konplexuak sortzen badituzte ere, oso oso arau sinpleen bidez jokatzen dute:
|
|
|
Ez naiz aditua eta ezin
|
dut
esan zein jarrera den egokiena etorkizunera begira azken gai honekin ea" betiko" arauekin jarraitu behar den hala
|
|
|
Hau da, badirudi hiztunek ezin dituztela beraien hizkuntz ohiturak aldatu bizitza osoan zehar. Berak aldiz, hiztunak aktiboak direla uste du, agentzia
|
dutela
esanez eta beraien mintza ohiturak aldatzeko kapazak direla baieztatuz.
|
|
|
Hau da, hitanoak hizkera lokal bezalabenekotasun maila handia eduki dezakeela edo gazteek honela ikusten dutela. Honi loturik Leintz Bailarako hitanoak estandarrarekiko nahiko alde
|
duela
esan behar da (zioat vs jutsat). Alde honek identitate markatuago bat bultza dezake.
|
|
|
Beraz, badakite ezin dutela edonorekin erabili eta zukak ez dituen berezitasunak dituela. Arau hauek errespetatzen dituzte esan bezalaberaien erabilera lagun, familikide edota ezagun adinkideetara mugatzen delako.
|
dituzte
esan bezalaberaien erabilera lagun, familikide edota ezagun adinkideetara mugatzen delako.
|
|
|
Azken honi helduz, badirudi mutilek zailtasunak dituztela nokan hitz egiteko eta modu batean esatearren bi aldiz pentsatu behar
|
dute
esan behar dutena nokan esan behar baldin badute. Toka aldiz, hobeto edo gaizkiago, errezagoa egiten zaie.
|
|
|
" Nik adibidez, o sea, txikitatik bik ikasi ditut, o sea, ez da euskeraz ez det lehenengo ikasi, o sea, bik batea. Baino bai da egia kanpoa juten naizenen ta hola, o sea, euskera ez dakitenen jendekin ta hola, bai sentitzen det sentimendu hori de... eztakit(...) es que ez dakit, da como... harro bezela baino ez dakit..." (H7) zazpi ikasleek aitortu dute ez direla ez euskara ez gaztelera ikastera behartuak izan, baina ikasle batek euskara gustuko
|
duela
esan arren, une batean hizkuntza ikastearen motibazio instrumentalari ere erreferentzia egin dio:
|
|
2018
|
|
|
Karta gehiago ere badira, baina balio (eta errespetu) gutxiago dute. Bakoitzaren jokoa askea da (nahi den hizkuntza erabiltzea) eta horretarako, bakoitzak nahi
|
duena
esateko, besteak dioena ulertu beharra dago (hori da hain justu errespetua).
|
|
|
Ondarroako elkarrizketetan datu adierazgarri bat ere eman dute: Ondarroan, oro har, ikasketa maila baxuagoak
|
dituztela
esan dute, eta joera handiagoa egon dela herrian bertan geratzeko, inguruko herrietara joateko baino.
|
|
|
Ondarroan, oro har, ikasketamaila baxuagoak
|
dituztela
esan dute, eta joera handiagoa egon dela herrian bertan geratzeko, inguruko herrietara joateko baino. bermeotarren %29, 7k. Etorri berriak, berriz, Ondarroan, herrikideekin euskaraz aritzen dira ahal duten guztietan, %85, 7an; eta Bermeon, %71n.
|
|
|
Gasteizen %0), beraz ezin
|
dugu
esan gradua osorik euskaraz eman daitekeenik, Erizaintza edo
|
|
|
Medikuntza ikasketei dagokienez, graduaren lehen zatia (preklinikoa) euskaraz aspaldi ematen bada ere, bigarren zikloaren egoera ezberdina da lau unitate klinikoetan (Donostian %75 euskaraz eta Gasteizen %0); beraz, ezin
|
dugu
esan medikuntzaren gradua osorik euskaraz ikasi daitekeenik, Erizaintza graduan edo Fisioterapian bezala. 2002 urtean Medikuntzaren %32, 6 euskaraz ematen zen; Donostian urte horretan egoera berdintsua zen(% 31 Donostian, %26a Leioan).
|
|
2019
|
|
|
Alfabetizazioaren lehen maila lokalizaziorako edo nazioartekotzerako (i18n adituen artean, internationalization kontzeptua laburtzeko) euskarri bat litzateke, bertako hizkuntzaren sarrera (idazketa) eta irteera (irakurketa) ondo definitzen duena. Unicode estandarraren barruan ehunka alfabeto desberdin daude jasota, eta baita berriak eransteko metodoak ezarrita ere. horrek oinarri sendoa eskaintzen du hizkuntza berriak mundu digitalera eramateko, baita mundu horretan idatzia izateko ere. hizkuntza bat omniglot datu basean (ik. aurreko atala) zerrendatuta baldin badago, maila hau gaindituta
|
duela
esan daiteke. Baldintza samurragoa da online testuak izatea oLaC datu basean, eta baldintza estuagoa testuak idazteko (sarrera) metodoren bat izatea.
|
|
|
Digitalki hilik edo hilzorian dagoen hiztun komunitate bat hasten bada bere hizkuntza online erabiltzen eta baliabideak bere mintzairara ekartzen, gero eta presentzia handiagoa izanen du eremu digitalean. Horretarako, baina, komunitate indartsua behar da, belaunaldi aldaketa bermatuko duena." [Orzaiz, J., 2018] euskararen kasuan, komunitate digital aktiboa badago, baliabideak badaude, eta oinarri hau kontuan hartuta, euskarak" goraldi digital" egoera bizi
|
duela
esan liteke. gEhIEgI
|
|
|
...garri bat, balio erantsi bat, osasunzerbitzuen kalitatearen zutabeetako bat baizik. kontuan hartu behar da estandar hauek lege babesa daukatela, eta jabego intelektuala hSori dagokiola. ezin dira, beraz, estandarrak alez ale azaldu hemen, baina osakidetzaren euskara planekin dauzkaten zenbait parekotasun eta ezberdintasun aipa daitezke, eta zenbait atalek, gainetik bada ere, aipamen berezia merezi
|
dutela
esan daiteke. hasteko, estandarrak kalitatearen eta eskaintza aktiboaren inguruan ardazten dira. hizkuntza, hortaz, ez da osagarri bat, balio erantsi bat, osasun zerbitzuen kalitatearen zutabeetako bat baizik. Bestetik, eskaini beharrekoa den zerbait litzateke, hau da, pazienteari aurrea hartuz beti eta eskatzera behartu barik. estandar hauek erabiltzailearen behar, premiak eta lehentasunen araberako eskaintza berresten dute, beste ororen gainetik. zerbitzu eta langile elebidunak identifikatzea izan da osakidetzako II euskara planaren lerroetako bat, eta asmo horrekin" euskaraz bai sano!" kanpaina zabaldu da azken urteetan. profesional elebidunen identifikazioa kanadako estandarretan ere jaso da.
|
|
|
Baina atal teknikoez haratago, bada zerbait azpimarratu beharrekoa: estandar hauek kanada osorako eginak dira, muga administratiboez gaindi. egungo osasun jardunaren paradigmekin bat egiten dute, pertsonetan ardazturiko arreta ereduarekin. pertsonen araberakoak dira, edonon eta edonoiz, eremu soziolinguistikoa edo administratiboa edozein izanda ere. horrezaz gain, kanadako estandarren kontseiluen onespena jaso ondoren, nolabaiteko berme ofiziala
|
dutela
esan daiteke ezbairik gabe. edozein erakunde edo osasun zerbitzuren edozein hizkuntza planari eragin diezaiokete, hortaz.
|
|
|
Beste era batera esanda, kanadako estandarrak gurera ekarri eta gure egoerara egokitu daitezke. estandar hauek nazioarteko elkarlana sustatzen lagun dezakete, kasu honetan hainbat ezaugarri partekatzen dituzten eremu elebidunen arteko sinergiak bilatuz, arretaren normalizaziorako tresna gisa. azken batean, kanada, euskal herria eta gales bi ele ofizial dituzten eremuak dira, non hizkuntzen arteko aldea handia den (elkarren artean ulertezinak izaterainokoan sarri), eta antzerako kultura dutena, azken batean mendebaldeko herrialde aurreratuen artean baitaude horiek guztiak. osakidetzarentzat, beraz, aukera bat eskaintzen dutela esan daiteke: ...oinarrituriko irizpideak izanik, adostasunez onarturikoak, eskumena eta gaitasuna duen erakunde batek egindakoak, eta ororen gainetik hizkuntzaren gaia kalitatearen, segurtasunaren eta ekitatearen arloan kokatzen dutelarik. hau da, arlo klinikoa bete betean inplikatzen dute, hizkuntzaren auzia medikuntzaren paradigmetan eta erakundearen dimentsio formalean txertatuz. horrenbestez, balio gehigarria
|
dutela
esan daiteke: arretaren normalizazio prozesuan prestigioa, adostasuna, nazioarteko proiekzioa eta bermea.
|
|
|
Ikasleek Soslai soziolinguistikoa eta teknologiakoa (1 fitxa) bete
|
zutenean
esan zuten ia inork ez duela euskara baturik erabiltzen. Ia ia denek zioten herriko hizkera erabiltzen dutela beti, bai whatsappen bai Instagramen.
|
|
|
— Hola, konfiantza rollo bat emaiten, pixket rollo kolegeo bezela sortzen. (Ae, neska, toka noka) horrez gain, iruditzen zaie hitanoa hizkera informala dela, lagunartekoa, kalekoa, bizia eta gaztea. horrexegatik, uste dute hitanoak aparteko indarra
|
duela
esaten denari sendotasuna emateko, iriste ahalmen handiagoa txantxetarako zein haserrerako. hitanoak badu berezko esanahia, badu" beste saltsa bat" eta horrek egiten du, hain justu ere, hizkera ez neutroa
|
|
2020
|
|
|
Zentzu horretan, hedabide generalistek hartzaileen segmentazioarekin dute arazorik handiena, izan ere, jende askorengana iristen dira baina produktuak publizitatzen dituzten enpresek jende askorenUrte hauetan guztietan publizitate bidezko diru sarrerak murrizten joan dira hedabideentzat. gana iritsi baino nahiago izaten dute haien bezero potentzialengana erarik zuzenean iristea eta horretan eraginkorragoak dira sare sozialak, beren erabiltzaileak segmentatzeko duten gaitasunari esker. Gen� s Rocak behin eta berriz azpimarratu zuen ideia hau, hedabideek kontsumitzaileari begira jarri behar
|
dutela
esaten zuenean. Bestalde, etorkizuneko kontsumitzaileak izango diren gaurko gazteak ez daude ordaintzera ohituta eta, oro har, ez daude informazioagatik ordaintzeko prest.
|
|
|
Ainguraketa mailari dagokionez, berehalakotasun komunikatibo altua
|
duela
esan dezakegu, izan ere saio honetan hizketa gaia unean unean erabaki eta eraikitzen da hein handi batean, testuinguruko gertakari eta elementuek bideratuta. Hurrengo adibidean, elkarrizketatuak daraman gaztainaz betetako poltsa hizketa gai bihurtu eta honen inguruan dihardute:
|
|
2021
|
|
|
Hori dela eta, mezu ezberdinak plazaratzen ari dira azken urteotan hiztunen jokabideetan eragiteko eta, zehazki, euskararen erabilera handitzeko. Hori litzateke egungo soziolinguistikaren erronka nagusia4 Helburua Euskal Herri osorako eta hiztun guztietarako aplikagarria bada ere, haur, nerabe eta gazteen kasuan pisu nabarmenago
|
duela
esan daiteke, euskararen etorkizuna bermatzeko funtsezkoa baita belaunaldi berriek hizkuntza erabiltzea.5
|
|
|
Gainera, egindako etnografia azterketari esker, badakigu euren herria eremu erdaldunean kokatzen dutenek uste dutela euren herria erdaldunagoa dela benetan dena baino, hau da, erdaldun konplexua
|
dutela
esan daiteke. Gauza bera gertatzen da arnasgunean kokatzen direnekin, hau da, euren herriak ez dira eurek uste bezain euskaldunak.
|
|
|
Badakigu euren herria eremu erdaldunean kokatzen dutenek uste dutela euren herria erdaldunagoa dela benetan dena baino, hau da, erdaldun konplexua
|
dutela
esan daiteke.
|
|
|
Garrantzitsua da gazteek euskararen egoeraz hausnartzea euskararen aldeko jarrera gara dezaten eta gehiago erabil dezaten; bestela esanda, proaktiboago bihur daitezen. al. 2013; Pardina eta Manterola, 2021). Honela, hasteko, euskalkien jabe izateak edo ez izateak eragina
|
duela
esan daiteke, baita hizkera jasoa eta informala izateak ere (Ortega et al. 2013; Ortega et al. 2016). Hain zuzen ere, gazteek euren buruei ematen dioten zilegitasun edo legitimitatean eragina izan dezake hizkera ezberdinen jabe izateak, baita hizkuntza identitatean eta muda linguistikoen eragile gisa ere.
|
|
|
2001ean,% 16k alemanez hitz egin zutela erran zuten eta% 61ek dialektoetarik batez. 2012an,% 43k adierazi zuten alsazieraz ongi hitz egiten zutela,% 33k alsazieraz pixka bat hitz egiten zutela edo pixka bat ulertzen, eta% 25ek ulertzen ez
|
zutela
zioten (Reutner 2017: 132).
|
|
2022
|
|
|
Orain artekoa kontuan hartzen bada, hizkuntzak marko ez diskurtsiboa
|
duela
esan da, alegia, testuinguru kultural batean garatzen dela eta testuinguru hori hizkuntza bera lantzen den errepresentazio eta praktikek osatzen dutela. Dena dela, eredu hau nola itzuli daiteke urtean hizkuntzaren biziberritzera?
|
|
|
Hizkuntzak marko ez diskurtsiboa
|
duela
esan da, alegia, testuinguru kultural batean garatzen dela eta testuinguru hori hizkuntza bera lantzen den errepresentazio eta praktikek osatzen dutela. Dena dela, eredu hau nola itzuli daiteke urteanhizkuntzaren biziberritzera?
|
|
|
RSCren kudeaketa eredu horren abiapuntua gizarte demokratikoak hornitu diren arau gorenean oinarritzen da, eta honako hau adierazten du: " Konstituzio eta lege arau gehienek jasotzen dute jarduera ekonomikoak interes orokorretarako eta, oro har, guztion onerako edo ongizate publikorako (‘common good’ ingelesez eta ‘Gemeinwohl’ alemanez) balio behar
|
duela
dioen printzipioa". Adibidez:
|
|
2023
|
|
|
• Valentzieraren legeak beste inork aipatzen ez
|
duena
dio: herritarrek eskubidea dutela hedabideetan tokiko hizkuntza erabiltzekoa
|
|
|
Horretarako, alabaina, lehenik geure buruari begiratu behar izan diogu eta azterketa sakona egin: zer egiten dugun, zer egin nahi dugun, zer egin nahi
|
genuela
esan genuen, zer lortu dugun eta zer ez, zerekin gauden konforme, zerk egiten digun min, zerk pozten gaituen...
|