|
2000
|
|
|
Bat etorri behar dugu herriek euren artean lotura txikiak
|
zituztela
esatean; Estatuen artean harremanik ez. Gerla zen herriok gerturatzeko bide bakarra, elkar hiltzeko tenorean zirenean.
|
|
|
Harrezkeroko historiak ez die azken hauei arrazoirik kendu. Beren galdera gakoa," zer nahi
|
duzu
esan horrekin?", ez zen batere tribiala: ikusmolde askok —totalitaristek lehenik— ezin diote beren buruari hori galdetu, beren partaideek ezin dute ezta planteatu ere egin.
|
|
|
ikusmolde askok —totalitaristek lehenik— ezin diote beren buruari hori galdetu, beren partaideek ezin dute ezta planteatu ere egin. " Zer nahi
|
duzu
esan ‘garbiketa etnikoa’ eta ‘argitze kontzeptuala’ gauza bera direla adierazterakoan?", galdetuko genioke Horkheimerri, 1937an Vienako Zirkuluaren kontrako halako analogia ilunak ezarri zituenean. Dakigunez, Vienako Zirkuluaren partaide gehienak, denak ez esatearren, hil edo erbesteratu egin zituzten naziek.
|
|
|
Eta antzeko zerbait gerta daiteke esanahia duten gutxieneko zatiekin, hau da, kontzeptuekin: hitz batek esanahi bat duenean, eskuarki kontzeptu bat designatzen
|
duela
esaten da; esanahitasun hau soilik itxurazkoa bada eta, berez, ez badauka, sasikontzeptuez ari gara.58
|
|
|
Izan ere, Carnap, Vienan egon arren, filosofia analitikoaren lehenengoetako zutabea izan zen61 Heideggerren eta heideggertarren aldetik emandako erantzunak aintzat hartu gabe, Vienako Zirkuluaren partaideek, Neurathek eta Carnapek, batik bat, beren erasoa metafisikoei zuzenduriko galdera probokatzaile batean laburbiltzen zutela esan genezake, alegia: ‘Zer nahi
|
duzue
esan horrekin? ’ Esan beharrik ez dago ikuspegi honetatik heideggertarrak ezin duela ez bere terminoen erreferenteak seinalatu ezta bere adierazpenak egiazta edo errefusa ditzakeen modua zehaztu ere. Reichenbachen hitzetan:
|
|
|
enuntziatu erabat sasikoak esanahiduntzat har zitezkeen. Adibidez, ‘gizakiak hilezkorrak dira’ bezalako hipotesi batek esanahia
|
duela
zioen printzipioak. Gure etorkizuneko esperientziari buruzko hipotesia da eta erraza da ulertzea zerk egiazta dezakeen hura.
|
|
|
Ordurako ez zegoen ziorik zerbaitek esanahirik ez
|
zuela
esateko. Gehienez ere, egiaztagarritasun printzipioa aukeratzen zutenek enuntziatu batzuk esanahigabe legez onartzen zituztela esan zitekeen.
|
|
|
Konbentzionalismoaren arabera, esate baterako, gauzei buruz mintzatzeko hizkuntza bat aukeratzen duenarentzat faltsua izan daitekeena, beste batentzat, hizkuntza desberdina duelarik, egia izan daiteke, ordea. Horrela, filosofo batek nahi
|
zuena
esan zezakeela zirudien, baldin eta bere hizkuntza esandakoari egokitzen bazion behintzat. Dena dela, filosofoen artean ohikoa denez, erlatibismora eraman zezakeen ondorio hura onartezina izan zen.
|
|
|
Gehitu zuenez, espazio antolaketa jakin baten kolore bereziak ez dira" sintoma" hutsak sintoma hauek dituenak ere" ederra izatea" deitzen dugun kualitatea
|
baduela
esateko. Hau gertatuko litzateke" eder" hitzaren bidez esan nahi izango bagenu, kasu," urdaileko mina sortzen duela"; kasu horretan esperientziaz ikasi ahal izango genuke halako antolaketak beti urdaileko mina sortzen duenentz.
|
|
2001
|
|
|
Sok. Beraz, gai hauei buruz hitz egiten duten hainbeste pertsonaren artean nork dioen ondo eta nork gaizki, pertsona berak jakingo duela diogu; edota, pertsona honek gaizki hitz egiten duena ezagutzen ez badu, ondo hitz egiten duena ere ezagutuko ez
|
duela
diogu, gutxienez gai berari buruz ari denean.
|
|
|
Zertan datza urrats okerra eta nahasgarria? Berezkoa da baldintzatuak baldintza behar
|
duela
esatea, baina bestelakoa da baldintzatugabea badagoela esatea, hau da, ideien objektibotasun erreala onartzea, zeren esperientziak hau inoiz eta inolaz ere ez baitigu berretsiko:
|
|
|
Ez adimena, kontzientzia baizik. Kontzientziaren esanera egon behar
|
dugula
esatea, egia honen aitormen argia da: gure barrengo barrenean gogoko zaiguna —bazaigu— egia, ona, ederra dela, onaren maitale garela, onaren bila dihardugula.
|
|
|
Baina Espiritu Santuak ematen digu parabolak ulertzea. Nire kristau sinesmen berritura etorriz —hogei urtez agnostizismo ilunean bizi izan naiz, beste hogeita hamar urtez fedeak argituan— zera uste
|
dudala
esan behar dut gaur, hasteko: Jaungoikoa dela, Espiritu Santua dela nire hutsak barkatu eta nire fede berrituaren eragilea, nire sinestedun adierazpenen erakuslea, zerbait on baldin badira.
|
|
2003
|
|
|
— Ederki bada, gizonak, nola edango genuke modu errazenean? Nik, behintzat, atzoko zurrutagatik benetako ajea
|
dudala
diotsuet eta arnasaldia behar dut, eta zuetako gehienek ere, nik uste, atzo bertan baitzeundeten. Azter ezazue, beraz, nola edango genukeen modu errazenean.
|
|
|
Guztiek nahi
|
zutela
esan omen zuten, eta azal177 tzeko eskatu zioten. Beraz Eriximakok esan zuen:
|
|
|
Zentzugabekeria handia da ordea harmonia barnean desberdina dela esatea edota oraindik desberdin direnetatik sortzen dela esatea. Baina agian hauxe nahi
|
zuen
esan: aurretik desberdinak ziren altu eta baxutik, gero, elkarrekin adostu ondoren, musikab ren teknikaren bidez sortu zela; oraindik desberdinak diren altu eta baxutik ez bailitzateke noski harmoniarik sortuko.
|
|
|
Eta orokortasun txikiagokoak direla, arautu behar dituzten negozioetan jaisten diren ber. Beraz, batzuk orokorrak dira edozein gaitarako, kasurako, onustea arautzen dutenak, dolo eta iruzurra debekatzen dituztenak, eta antz bertsukoak eta beste batzuk, gai askotarako erkide izanik ere, ez dagokie guztiei. Bide beretik joanez, hitzarmenek, beroriek egiten dituztenentzat lege indarra
|
dutela
dioen erregelak, salmenta, trukaketa, errentamendua, transakzioa eta bestelako kontratu motetan du lekua; baina ez da aplikatzen tutoretza edo preskripzioetan. Edu berean, salneurri zuzenaren erdia baino gehiagoko iruzurra egin eta hutsalketa erregela ezargarria bada finka baten salmentan, ez dator hori era erara eskualdatzea transakzio baten bidez egin denean.
|
|
|
paradigmak ebatzitako arazoak, egiaz, behin betiko ebatzi dira. Horixe nahi
|
zuen
esan Lagrange-k Newtonez honakoa adierazi zuenean: " Unibertso bat baino ez dago, eta gerta liteke munduaren historian pertsona bakarra izatea haren legeen interpretaria". 4 Bai Aristotelesen bai Einsteinen adibideek Lagrangeren hutsegitea erakusten dute, baina horrek ez ditu eskasten bere konpromisoak zientzi garapenarentzat dituen ondorioak.
|
|
|
Etengabeko mozketa horien ondorioz, britainiar zientzialari publikoak aurrekontuen banaketetan tratamendu desegokia jasotzen ari zirela nabaritzen hasi ziren. Baina ezin
|
zuten
esan aurretik ohartuta ez zeudenik, 1971n Shirley Williams britainiar parlamentariak —geroago Hezkuntza eta zientziarako estatuko ordezkaria izango zenak— honakoa esan baitzuen: " zientzialarientzat amaitu da festa" (The Times 15,; Theocaris & Psimopoulos 1987:
|
|
|
Ondorioz, eta haritik ten eginez gero, Kuhnen beste hipotesi gehienak ere atereaz joan gaitezkeela ikus dezakegu, Popperren kritikak, zientziagintza normaldua jotzeaz gain, garapen iraultzailearen ideia eta Kuhnen soziologismoa kolpatzen baititu gehienbat. Izan ere, Kuhnen" logic of discovery" esaldiak" zientzi ikerkuntzaren poppertar logika" nahi
|
du
esan, eta" psychology" hitzaren hedapenak" psikologia soziala" ez ezik," soziologia" ere barneratzen du. Eta logikatik haratago joateak edo, hobeto esanda, logika albo batera uzteak, ez du Popper konbentzitzen.
|
|
|
Hori dela eta, bere komunitateko beste zientzialariekin komunean dituen ezagutzaren hainbat postulatu, uste eta ohitura intelektualak onartzen ditu. Bera eta beste zientzialariren bat bereizi egiten badira, horrek beste zientzialaria aparteko paradigmaren parte dela nahi
|
du
esan. Hortaz, esan daiteke zientzialaria, bere paradigmaren baitan, hain ‘zientifikoa’ ez den dogmaren menpe dagoela.
|
|
2004
|
|
|
Descartesek, bestalde, ikusiko du bere zalantzaren bidea agortuta dagoela, talka egin duela tope batekin, eta, itxuran behintzat, ezin
|
duela
esan argitasun handirik atera duenik orain arte. Garbi geratu den gauza bakarra da arrazoi sendoak badaudela eusteko gorputza, irudia, hedadura, lekua... kimerak direla, ezin dela esan razionalki horrelako ezer existitzen denik.
|
|
|
Guztiarekin ere, badirudi Wittgenstein haratago doala, mintza ezin daitekeenaz isildu behar
|
dugula
esaterakoan. Bai baitirudi jarrera eta jardun koherente bakarra autofagia linguistikoa dela, edota estasi bidezko kontenplazioa.
|
|
2005
|
|
|
Barkamena eskatu behar
|
dut
esandakoagatik eta beharbada, konplexutasunagatik ere. Irakurleei eroapena eskatzen diet eta aldez aurretik hala dela sinestu didatela, gero egiaztatuko baita hori; hasiera aspergarri gerta daiteke, anitzek esaten baitute gai hau aski ezaguna dela eta errepikatze hutsa dakarrela.
|
|
2006
|
|
|
ez daki Nestor erregeren aurrean nola mintzatu duen, eta Atenak jarri dizkio hitz neurtuak ahoan22 Itakarako itzulera bidea hartu duelarik, orobat, Atenak ohartarazi dio Telemakori ezkongaietako batzuk dituela zain Itaka eta Sama uharteen artean: haiek ekiditeko zer egin behar
|
duen
esan dio; haize egokia bidali dio ongi nabiga dadin23.
|
|
|
7 Esan beharra dago filosofo batzuen ikuspegian usteak eta desioak, biek, eduki errepresentatzailea dutela; batetik bestera aldatzen den gauza bakarra da gogo egoera horiek munduarekin duten erlazioaren norantza. Ez dut eztabaidatuko ikuspegi hori, baina, dena dela, ‘eduki errepresentatzaile’ adierazpena zentzu estuago batean erabiliko dut une honetantxe eta behin behinean; alegia, norantza hori funtsezkoa izango da gogo egoera batek eduki errepresentatzailea
|
duela
esan ahal izateko. Geroago, argudiatu ondoren, aipatu filosofoekin bat egingo dugu, desioei eduki errepresentatzailea edo intentzionala egotziz.
|
|
|
Baina gaizkinahiaz eta axolagabekeria absolutuaz gain, hor ez dago ezer. Horrelakoak beti eta zirkunstantzia guztietan bidegabekeriak direnik ezin
|
duzu
esan. Inola ere ez:
|
|
|
Beldurgarria den bere egote hutsaz guk arnasten dugun airea pozoitzeko? ’ Sentimendu horiek txalo zaparrada jasotzen dute Parisko antzerki aretoetan. Alabaina, Londresko ikusleek sentimendu berdinak izango lituzkete Akilesek Agamemnoni zakur aurpegia eta orein bihotza
|
dituela
esango balio, edo Jupiterrek Juno jipoi latz batekin mehatxatuko balu lasai ez egoteagatik.19
|
|
|
Horrenbestez, esan liteke izena izaki magiko nahiz sakratua dela, gauza aldiz izaki zientifikoa den bitartean, naturala, profanoa. Are gehiago, esan liteke izaki bakar eta bera (oraindik ezin
|
dugu
esan zer den) existi daitekeela esentzia legez, gauza natural bati lotua dagoen heinean, eta, aldi berean, adiera legez, gauza magiko bati, morfema bati, lotzen zaion neurrian.
|
|
|
Dena den, nolabait badagoela onartu beharra dago, zer den esan baitezakegu oraindik; aldiz, ezerez hutsaren gainean ezin dezakegu deus ere esan. Maitea hil ondoren, haren" oroimena gorde"
|
dugula
esaten dugu, zenduaren izena ez dugula oraindik galdu. Izen honek, beste edozein izenek bezala, adiera bat du.
|
|
2009
|
|
|
Antzekotasunaren kategoria bat izatetik urrun, jatorri horri esker marka desberdin guztiak argitu eta ulertu daitezke eta aparte jarri: alemaniarrek uste dute beren konplexutasunaren gorenera iritsiak direla arima bikoitza
|
dutela
esaten dutenean; oso motz gelditu dira, edo, hobe esanda, osagarritzat duten arraza nahasketa ahal duten moduan menpean hartzen saiatzen ari dira20 Arima batzeko asmoa dagoen hartan, Niak identitate edo koherentziaren bat asmatzen duen hartan, hantxe abiatuko da genealogista hastapenaren bila —kolore susmoa edota begi historiko bati engainatu ezin diezaiokeen aztarna ia ezabatua uzten duten ...
|
|
2011
|
|
|
Beste aldetik, Bizidun/ Material batek esentzia
|
duela
esateak ez du nahitaez Bizidun/ Materia horren existentzia inplikatzen: zentauroa esentzialki definitua izan daiteke, baina mundu errealean ez dauka existentziarik.
|
|
2012
|
|
|
" Stalinek ekonomiari buruz bakarrik hitz egiten du, ez politikari buruz". Badiouk ere ezer gutxi edo ezer ez
|
du
esaten ekonomiari buruz: ekonomiak borondate politikoaren guztiz menpe egon behar duela baino ez du aitatzen.
|
|
|
" Amodioa abentura burugogorra da". Amodioa bakoitzak berea baino ikusten ez
|
duela
dioen gaur egungo pentsamendu edo ideiaren aurkako argumentua da. Amodioa patuarekiko eta kontrolatu ezin den horrekiko konfiantza da.
|
|
|
Eskolioa Becketti egindako erreferentzia batekin bukatzen du Badiouk: " Hala ere, justizian gaude, inoiz ez
|
dut
esan aurkakoa". Eta justiziari berari dagokio jarraitu egin behar dela:
|
|
|
Filosofiarik gabe ez dago iraultzarik. Marxek berak filosofiak mundua interpretatzeaz gain aldatu ere egin behar
|
duela
esan zuen; ildo horri jarraitu izan diote beti ezkerreko hegeliarrek.
|
|
2014
|
|
|
Ez al zaizu loria gutxiagoko ezer gehiago bururatu?". Ernst Blochek arrazoi
|
zuen
zioenean Alemaniako historian Siegmundena bezalako keinu gehiago falta zirela18.
|
|
|
Baina zergatik jaso zuten hainbeste maitasun? Wotanek beregana gerturatzen du Frickak Siegmund hil dezan konbentzitzera hala esan badezakegujoan ostean; badaki bere aitaren hitza pizten, Wotanekin benetako harreman baten erabateko pribilegioa
|
duela
esan dezakegu. O, mugak daude halere, jainkotasunarekin zerikusia dutenak, zeren Wotanek bere alabari hitz egitean bere buruari hitz egitearen itxura eginda soilik jasan dezake.
|
|
2016
|
|
|
Naturak landua izan behar
|
duela
esango du, ez katigatua. Gogoko esaunda zuen, gizakia ez dela jaiotzen, egin egiten dela; eta egin, elkar hezkuntzaren bidez egiten da.
|
|
|
Izaki organiko oro berez hain progresio handian gehitzen denez gero, suntsituak izan ezean, bikote bat bakarraren ondorengoek mundua zeharo estalduko
|
luketela
dioen arauak ez du salbuespenik. Astiro ugaltzen den gizakia bera ere, kopuruz bikoiztu egin da munduan hogeita bost urtetan, eta proportzio honetan mila urte baino gutxiagoren buruan haren ondorengoek ez lukete, hitzez hitz, tente egoteko ere lekurik izanen.26
|
|
|
Animaliek oroimena izateak autokontzientzia
|
dutela
esan gura du Darwinentzat, graduren batean behintzat: ene oraingo eta behialako nitasunaren identitatea.56 Abereen autokontzientziaz ohartxo horri, hori beste hainbeste adieraz lezaketen beste emozio batzuei Darwinek analisi zoliak eskaintzen dizkie; baina hamgamro samarberariaz autokontzientziaren espresio gisa gero ez ditu garautzen:
|
|
|
Behintzat, liburuan altruismo eta kooperazio desinteresatu omenen hamaika eta bat adibide analisatzen da, eta azkenean egitate egiazki altruista posible bakartzat (beste denak errotiko egoismo naturalera bihurrarazten dira) odol ematea soilik aitortzen da; hori ere segurantzia gehiegi gabe(" tentatuta nago ekintza hori benetako altruismo puru eta desinteresatutzat jotzeko", 280). Kontua da naturalista gisa mintzo garen ala antropologo gisa (moralista, soziologo, etab.). Zientziarentzat bezala filosofiarentzat, kasi apriorizkoa da Naturak bere inperioa duena (bere determinismoa bere ordena
|
duela
esatea adinatsu baita), 264 Dawkinsengandik inork ez zuen besterik itxarongo. Korapiloa natur determinismoa, edo eskolaera klasikoan kausalitatearen printzipio unibertsala esaten zena, eta giza askatasuna (kulturaren beregaintasuna) elkarrekin konpontzean dago; h. d., nola izan gaitezkeen tenore berean Descartesen automatak eta espiritu askeak, erantzupidekoak; Dawkinsen makina robotikoak eta berdenboran agente helburuen kontzienteak, etorkizunaren ikustun eta erabakimen propioaren jabe.
|
|
2017
|
|
|
Bere baitarakoa agertu zaigu existitzen den izate bat bezala ez delarik bera dena eta badelarik bera ez dena. Baina gogoaren osotasun ek statikoa ez da bakarrik osotasun osagabea, izate birrindu bat bezala agertzen zaigu eta ezin
|
dugu
esan existitzen denik ezta existitzen ez denik ere. Horrela, bada, gure deskribapenak balio izan digu Bestearen existentziari buruzko zeinahi teoriari ezarri dizkiogun25 aldez aurretiko baldintzen kontu emateko.
|
|
2022
|
|
|
Egiaren bilaketa hizkuntzaren beraren mugetara mugiarazten duen susmoak hiru alde ditu: hizkuntzak ez
|
duela
esaten zehatz mehatz esaten duena, tranpak jartzen dizkigula eta bere hitz egiteko modua gainditzen duela mugatua delako. Gure hitzak eta gure diskurtsoak probatu, behartu eta bortxatu, egiazko izateko dituzten aukeren baldintzak ikertu eta zentzu eta lekualdaketa berriak sortu; hori da filosofiak egiten duena eta egiteari utzi ez diona.
|
|
|
akademiatik ihes egiten ari dira jakintza modu sortzaile eta arriskutsuenak, pentsamendua lantzeko prozesurik libre eta aldi berean konprometituenak, lan horizontal eta kolaboratzailerako prozesuak, etab. Liburuak idaztea ere, aitortza akademiko formalik ezean, ‘garaiz kanpoko’ jarduera bihurtu da. Alde bakarrez kanpokoaren alde egin behar
|
dugula
esan nahi al du horrek, hori sendotu behar dugula eta unibertsitateari bizitzeko aukera oro ukatu. Erantzuna paradoxikoa da:
|