|
2000
|
|
|
Eta antzeko zerbait gerta daiteke esanahia duten gutxieneko zatiekin, hau da, kontzeptuekin: hitz batek esanahi bat duenean, eskuarki kontzeptu bat designatzen
|
duela
esaten da; esanahitasun hau soilik itxurazkoa bada eta, berez, ez badauka, sasikontzeptuez ari gara.58
|
|
|
enuntziatu erabat sasikoak esanahiduntzat har zitezkeen. Adibidez, ‘gizakiak hilezkorrak dira’ bezalako hipotesi batek esanahia
|
duela
zioen printzipioak. Gure etorkizuneko esperientziari buruzko hipotesia da eta erraza da ulertzea zerk egiazta dezakeen hura.
|
|
|
Honi esker, objektu horiek iraganean izandako ondorioak ikusita, orain antzeko ondorioak existitzen direla esan dezakegu. Egun arteko esperientziak suak erre egiten
|
duela
esaten badigu, baldintza berberetan etorkizunean ere gauza bera gertako dela baiezta dezakegu. Baina honek etorkizuna eta iragana antzekoak edo berdinak direla aurresuposatuko luke, eta hau ezin da frogatu.
|
|
|
Hitz erlijiozkoak ere erabiltzen dira modu honetan berean, antza, konparazio edo alegoria gisa. Bada, Jainkoaz mintzatzen garenean eta Jainkoak dena ikusten
|
duela
esatean, eta bere aurrean belauniko jarri eta otoitz egitean, badirudi gure hitz eta ekintza guztiak alegoria handi eta landu baten zatiak direla, eta alegoria honen bidez irudikatzen dugu Jainkoa botere handiko gizakia dela eta bere grazia lortzen saiatzen garela, eta abar. Baina arestian aipatu ditudan esperientziak ere deskribatzen ditu alegoria honek.
|
|
2001
|
|
|
Sok. Beraz, gai hauei buruz hitz egiten duten hainbeste pertsonaren artean nork dioen ondo eta nork gaizki, pertsona berak jakingo
|
duela
diogu; edota, pertsona honek gaizki hitz egiten duena ezagutzen ez badu, ondo hitz egiten duena ere ezagutuko ez duela diogu, gutxienez gai berari buruz ari denean.
|
|
|
Sok. Beraz, gai hauei buruz hitz egiten duten hainbeste pertsonaren artean nork dioen ondo eta nork gaizki, pertsona berak jakingo duela diogu; edota, pertsona honek gaizki hitz egiten duena ezagutzen ez badu, ondo hitz egiten duena ere ezagutuko ez
|
duela
diogu, gutxienez gai berari buruz ari denean.
|
|
|
Zertan datza urrats okerra eta nahasgarria? Berezkoa da baldintzatuak baldintza behar
|
duela
esatea, baina bestelakoa da baldintzatugabea badagoela esatea, hau da, ideien objektibotasun erreala onartzea, zeren esperientziak hau inoiz eta inolaz ere ez baitigu berretsiko:
|
|
2002
|
|
|
Erakunde erantsien printzipioarekin, presoa kartzelatik ateratzerakoan kontrolpean jarraitzeko modua bilatzen da eta honek ere garapen handia jaso
|
duela
esan dezakegu. Erakunde erantsi hauek batzuetan administrazioak berak eskaintzen dituen etxeak dira, baldintzapeko askatasunak irauten duen garairako egokituak direnak (parole edo probation houses), nahiz eta beste hainbatetan presoekin lanean diharduten gobernuz kanpoko erakundeek kudeatzen dituzten, kasu hauetan, erakunde hauek kontrolerako mekanismo baino presoaren integrazio sozialerako bitarteko diren arren.
|
|
2004
|
|
|
Descartesek, bestalde, ikusiko du bere zalantzaren bidea agortuta dagoela, talka egin duela tope batekin, eta, itxuran behintzat, ezin
|
duela
esan argitasun handirik atera duenik orain arte. Garbi geratu den gauza bakarra da arrazoi sendoak badaudela eusteko gorputza, irudia, hedadura, lekua... kimerak direla, ezin dela esan razionalki horrelako ezer existitzen denik.
|
|
|
Hau da, egiaren bermea izango litzateke badela zerbait berez existitzen dena (ni existitzen banaiz behintzat), bat dena, aldatzen ez dena, amaigabea, betierekoa, aldaezina, burujabea, ezagutza gorenekoa, ahalguztiduna, bera nire eta existitzen diren gainerako gauza guztien (egia bada existitzen direla) sortzailea delarik. Egia esan, Descartesek horrela kristautasunaren akats bera errepikatzen
|
duela
esan dezakegu, errua gizakiarengan eta ez Jainkoarengan ipintzean. Jainko bat, erabateko egia, bururatzen du, akatsgabea, eredua, jatorria eta sortzailea, eta gizakia horren menpekoa, akastuna eta erruduna egiten du, bera betiereko menpetasun batera kondenatuz, besteak beste erabateko egiaren eta, gura eta gura ez, borondate arrotz baten menpe egotera.
|
|
|
Bada Jainkoaz mintzatzen garenean eta Jainkoak dena ikusten
|
duela
esatean, eta bere aurrean belauniko jarri eta otoitz egitean, badirudi gure hitz eta ekintza guztiak alegoria handi eta landu baten zatiak direla, eta alegoria honen bidez irudikatzen dugu Jainkoa botere handiko gizakia dela eta bere grazia lortzen saiatzen garela, eta abar. Baina arestian aipatu ditudan esperientziak ere deskribatzen ditu alegoria honek.
|
|
2005
|
|
|
Hizketa ekintza ezberdinek, gorago esan bezala, gizabanako ezberdinen edota giza-talde ezberdinen singulartasun historikoa islatzen dute eta, zentzu honetan, hizkuntza bakoitzak beti zerbait berria ekartzen
|
duela
esan dezakegu.
|
|
|
hizkuntza bakoitza, historia eta kultura jakin bat duen giza-talde batekin eta batean erreala den unetik, eta hau honela da beti, ezinezkoa da pentsatzea hizkuntza ezberdinen artean erabateko esanahikidetasuna egon daitekeenik ere. Hizkuntzak ez dira informazio objektibo hutsen transmisiorako bitartekari neutralak eta, zentzu honetan," lurreko hizkuntzen estudioak", era batera edo bestera," gizadiaren pentsamenduen eta sentsazioen historia unibertsala" islatzen
|
duela
esan dezakegu165 Horrela, bada, bestelako hizkuntzak ikasterakoan ez ditugu tresna erabilgarriak bakarrik eskuratzen, baizik eta baita ere errealitatea bera aztertzeko eta ulertzeko beste hainbeste era: " Hizkuntzen aniztasunari esker, berehala eta guretzat, handitu egiten da munduaren aberastasuna eta bertan ezagutzen dugunaren aniztasuna" 166 Aniztasun linguistikoaren ikerketa sinkronikoa eta diakronikoa, modu honetan, gizakiaren ezagutzarako eta baita beronen formaziorako ere ezinbestekoa den bitarteko bihurtzen da.
|
|
2006
|
|
|
7 Esan beharra dago filosofo batzuen ikuspegian usteak eta desioak, biek, eduki errepresentatzailea dutela; batetik bestera aldatzen den gauza bakarra da gogo egoera horiek munduarekin duten erlazioaren norantza. Ez dut eztabaidatuko ikuspegi hori, baina, dena dela, ‘eduki errepresentatzaile’ adierazpena zentzu estuago batean erabiliko dut une honetantxe eta behin behinean; alegia, norantza hori funtsezkoa izango da gogo egoera batek eduki errepresentatzailea
|
duela
esan ahal izateko. Geroago, argudiatu ondoren, aipatu filosofoekin bat egingo dugu, desioei eduki errepresentatzailea edo intentzionala egotziz.
|
|
|
Ikusiko dugun bezala, Humeren sentimentalismoa modu desberdinetan interpreta daiteke ‘ondorio’ hitzaren interpretazioaren arabera. Esaterako, batzuek diote judizioa dela sentimenduaren adierazpidea; beste batzuek, ordea, judizioak sentimendua deskribatzen
|
duela
diote. Guk ‘ondorio’ hitzaren erabilera neutroa egingo dugu, interpretazio horien auzia saihestearren.
|
|
2009
|
|
|
Era berean, Batailleri esker Nietzsche irakurri
|
duela
dio eta Blanchotek eraginik irakurri duela Bataille; horiek denek, Marxengandik urrundu ordez —horixe leporatu bazitzaien ere— fenomenologiari egin zioten alde.
|
|
|
Nietzscheren pentsamenduak influentzia zuzena bi eremutan (batez ere) izan
|
duela
esan dezakegu, modu batera edo bestera: nazismoan eta XX. mendeko pentsalari frantsesengan.
|
|
2010
|
|
|
Aholkua aurretiaz legeari buruz egin den nondik norakotik at geratzen da, hala egintzaren ontasunaren erregela eta neurria ez delako, hori baitago lege batean, hain zuzen ere, jarduteko modua ezartzen duen lege horretan, nola moralaren ikuspegitik ere, horrek ez baitarama eragingarritasun osoz obraren exekuziora, jarduteko premia moral hertsia ezarriz. Legeak egintza batera eramaten
|
duela
diogunean, horrela ulertu behar da baieztapen hori.
|
|
2011
|
|
|
Biziak eskatzen duelako, biotz irrikak eskatzen duelako, ta eskatze au da biziaren mamia, ta ez arrazoia edo pentsamena. " Zuk, Spinozak, eta irurok ez degu beñere il nai, eta beñere ez iltzeko irrits auxe da gaurko gure izana." Baztertu egiten du arrazoia, ta ezertarako balio ez
|
duela
esaten du bein eta berriz. Jainkoaganaño iristeko gauza ez da, bere ustez.
|
|
|
Beste aldetik, Bizidun/ Material batek esentzia
|
duela
esateak ez du nahitaez Bizidun/ Materia horren existentzia inplikatzen: zentauroa esentzialki definitua izan daiteke, baina mundu errealean ez dauka existentziarik.
|
|
2012
|
|
|
Lekua, bere agerpena agintzen duen identitate graduaren neurri orokorraren menpe erortzen den heinean, modu berri batean agerpenera datorren aniztun bat da. Lekuak bere burua agertzera ekartzen
|
duela
esaten da. Hori agerpeneko mutazioaren printzipio formala da; eta hiru mutazio mota daude:
|
|
|
Gaur, Badiouk" komunismoa" defenditzen
|
duela
esan dugu jadanik. Ideia orokor horren hausnarketa sakona aurki dezakegu Badiouren hurrengo idatziotan:
|
|
|
Arrazoi historikoak direla medio, hitzak" alderdi komunista" edo" mugimendu komunista internazionala" adierazpenetan hartzen duen erresonantzia dela eta, XX. mendean zentzu hori berreskuratu da. Alderdirik gabeko garaian gaudenez —eta horrek" alderdi antikapitalista" hilda jaio dela erakusten du, azken horrek aldi berean berehala" kapitalismo parlamentarioak" xurgatu
|
duela
esan nahi baitu—," komunismoa" ezin da alderdiari itsatsita dagoen adjektibo moduan ulertu; aitzitik, politika burujabeen eremu aldagarriak zein organizazio berriak barnebiltzen dituen hipotesi erregulatzaile moduan pentsatu behar dugu (Badiou 2009a, 126, 16 oharra).
|
|
|
" Amodioa abentura burugogorra da". Amodioa bakoitzak berea baino ikusten ez
|
duela
dioen gaur egungo pentsamendu edo ideiaren aurkako argumentua da. Amodioa patuarekiko eta kontrolatu ezin den horrekiko konfiantza da.
|
|
|
Filosofiarik gabe ez dago iraultzarik. Marxek berak filosofiak mundua interpretatzeaz gain aldatu ere egin behar
|
duela
esan zuen; ildo horri jarraitu izan diote beti ezkerreko hegeliarrek.
|
|
2014
|
|
|
Baina zergatik jaso zuten hainbeste maitasun? Wotanek beregana gerturatzen du Frickak Siegmund hil dezan konbentzitzera hala esan badezakegujoan ostean; badaki bere aitaren hitza pizten, Wotanekin benetako harreman baten erabateko pribilegioa
|
duela
esan dezakegu. O, mugak daude halere, jainkotasunarekin zerikusia dutenak, zeren Wotanek bere alabari hitz egitean bere buruari hitz egitearen itxura eginda soilik jasan dezake.
|
|
2016
|
|
|
Naturak landua izan behar
|
duela
esango du, ez katigatua. Gogoko esaunda zuen, gizakia ez dela jaiotzen, egin egiten dela; eta egin, elkar hezkuntzaren bidez egiten da.
|
|
|
Erlijioaren autoritate absolutua gutxitua da, zientzietan batez ere. Fisikaren ikuspegitik biologiarenera pasatzen ari gara; gizarte barokotik masa gizarte industrialera; liberalismo gorakari askatzailetik liberalismo nagusitu menperatzailera eta inperialismora, etab. Darwinen liburuak ernetzen ari den paradigma berria islatzen du eta, aldi berean, horren ofizialtasuna bezala aro berrian asentatu egin
|
duela
esan genezake, pentsamenduari bide arras berriak zabalduz. H. d., Darwinen eboluzioaren teoria mentalitate kanbioaren fruitu da batetik, kanbioaren eragile bestetik.
|
|
|
Ondorengoek ere, horrela, bizirauteko ahalbide gehiago izanen dute; izan ere, aldizka jaiotzen diren banako ugari guztietatik gutxi batzuek besterik ezin izanen dute biziraun. Aldaketa txiki orok, baliagarri bada, iraun egiten
|
duela
dioen hastapen honi hautabide naturala deitu diot nik, gizakiak hautatzeko duen ahalmenarekin erlazionatzeko; baina Herbert Spencerrek maiz darabilen Egokienen Biziraupena[" the survival of the fittest"] esamoldea zehatzagoa eta batzuetan nirea bezain komenigarria da.20
|
|
|
Behintzat, liburuan altruismo eta kooperazio desinteresatu omenen hamaika eta bat adibide analisatzen da, eta azkenean egitate egiazki altruista posible bakartzat (beste denak errotiko egoismo naturalera bihurrarazten dira) odol ematea soilik aitortzen da; hori ere segurantzia gehiegi gabe(" tentatuta nago ekintza hori benetako altruismo puru eta desinteresatutzat jotzeko", 280). Kontua da naturalista gisa mintzo garen ala antropologo gisa (moralista, soziologo, etab.). Zientziarentzat bezala filosofiarentzat, kasi apriorizkoa da Naturak bere inperioa duena (bere determinismoa bere ordena
|
duela
esatea adinatsu baita), 264 Dawkinsengandik inork ez zuen besterik itxarongo. Korapiloa natur determinismoa, edo eskolaera klasikoan kausalitatearen printzipio unibertsala esaten zena, eta giza askatasuna (kulturaren beregaintasuna) elkarrekin konpontzean dago; h. d., nola izan gaitezkeen tenore berean Descartesen automatak eta espiritu askeak, erantzupidekoak; Dawkinsen makina robotikoak eta berdenboran agente helburuen kontzienteak, etorkizunaren ikustun eta erabakimen propioaren jabe.
|
|
2022
|
|
|
Egiaren bilaketa hizkuntzaren beraren mugetara mugiarazten duen susmoak hiru alde ditu: hizkuntzak ez
|
duela
esaten zehatz mehatz esaten duena, tranpak jartzen dizkigula eta bere hitz egiteko modua gainditzen duela mugatua delako. Gure hitzak eta gure diskurtsoak probatu, behartu eta bortxatu, egiazko izateko dituzten aukeren baldintzak ikertu eta zentzu eta lekualdaketa berriak sortu; hori da filosofiak egiten duena eta egiteari utzi ez diona.
|