|
2000
|
|
|
Literatura, giza arauaren urradura. " Arima naufrago bakartiak" eta" Marinel zaharra", itsasoa eszenariotzat
|
duten
bi narrazioetan garbiki azaltzen zaigu, haste bereko gaztigutik: deabruarekin itsasoratzen bahaiz, berarekin egin duk bidaia.
|
|
|
Zorabiatu egiten da eta orduan laberintoan lagunduko dion haria bilakatuko da kaiera hori, euskarri gisa balioko diona. Esan izan da, Jon Kortazarren lehenengo iruzkin kritikoak (Jakin, 1982) aipatzen zuen ez zituela liburuan zehar izu horiek sumatzen, baina agian horixe da egileak bilatzen zuena, itsasoan zeharreko nabegazio alderraiak sortzen dituen izuetatik gordelekuetan babestu, eta laberintoan zeharreko laguntzaile
|
duen
bitakora kaieraren hariaren soseguari atxiki. Izuen zentzuaren giltzetako bat Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuan itzultzen duen poema batean dioenak argitu liezaguke" Zein bizimodu hautatu?"" Enparantzan burruka/ eta arazo zailak daude, etxe barruan ardurak/ Baratzean lan amaiezinak, itsasoetan izuak".
|
|
|
Emakume bibotedunak hain lortuak ez
|
zituen
bi tasun dituela esatera ausartuko naiz: erregulartasuna eta batasuna, nahiz eta, agian, ipuin bakanen batean sartzen apur bat kostatzen den.
|
|
|
Rikarteren lehen liburu honetan tramari dagokionez elkarrekin harremanik ez
|
duten
bi narrazio luze eskaintzen zaizkigun arren, desioa da ipuinon ardatza. Batetik, Rakel Beaumont narrazioan gizon jaio eta emakumea izan nahi duen pertsonaia baten gorabeherak kontatzen dira (luzeraren aldetik eleberritzat har daitekeena); bestetik, Apopiloetxea kontakizunean esistitzen ez den emakume batekin maitemindurik dagoen gizon bat aurkezten zaigu.
|
|
|
Bidaia ardaztzat
|
duten
bi eleberri plazaratu zituen Arretxek 90eko hamarkadan: Urrezko triangelua (1995) eta Oroituz (1998).
|
|
2001
|
|
|
estazioko berritsuaren eta Giseleren planoetan. Itxuraz inongo loturarik ez
|
duten
bi plano hauek, sakonean, Lasagabaster ek8 dioskunez, berritsuaren diskurtsoaren izaera polifonikoan dute bere azalpena. Esan daiteke, berritsuaren etengabeko hizketaldi horretan maila heterologikoan azaltzen zaizkigun diskurtso kultural desberdinek gerora, Giseleren historian, behin eta berriro nabarmenduko diren gatazken" background" kulturala eskaintzen digutela.
|
|
|
Tren geltokiko berritsuaren planoa, ordea, elkarrizketa moduan dator transkribatuta, baina oraingoan, A. Camus idazle frantsesak La chute (1956) nobelan egin zuen moduan, berritsuaren jarduna bakarrik begitantzen zaigu. Itxuraz inongo harremanik ez
|
duten
bi plano hauetan, garaiko ideologia eta ikuspuntuak aurkezten zaizkigula esango genuke. Bukatzeko, kontamoldeez gain, kronotopoaren, hau da, denbora espazioaren tratamendu modernoa nabarmendu nahiko genuke.
|
|
|
" Esan dezaket: aizkoraz eta sugeaz sobera sinetsi gabe ere arriskuan hurbil somatu ditudanentzat, aztarnarik utzi gabe aldendu direnentzat, Efialtes sortua dela jakinda ere Termopilak defendatzen dituztenentzat, hardura
|
ditudan
bi begi ederrentzat, asturuak alde gaitza seinalatzen dienentzat." (IGB, 7)
|
|
2002
|
|
|
Han bizi dira elkarrekin harik eta 1939an II. Mundu Gerra ankerrak Martin Venezuelara ihes egitera bultzatzen duen arte. Kasualitate bat dela medio, 1944ko abuztuaren 7an tigre bana ehizatu behar
|
dute
bi protagonistek, aita semeek. Martin, El Llanoko petrolio konpainiako bere lankideekin batera, Parigua oihan amazonikoan zenbait lagun hil dituen tigre bat ehizatzera ateratzen da (ik.
|
|
|
31 luke teoriaren alorrean gurean egin diren apurrak biltzea. Hegoaldeko unibertsitateetan irakurri diren tesiak eta EHUn aurkeztutako tesinen zerrenda aztertu ondoren, norabide teorikoa
|
duten
bi tesina bakarrik aurkitu ditugu: 1987an Joseba Gabilondok Gasteizeko Filologia Fakultatean aurkeztu zuen" Dekonstrukzioa eta idazketa" izenekoa eta 1990 urtean nik neuk fakultate berean aurkeztutako" Fokalizazioa:
|
|
|
eleberriak errealitate bat, unibertso sinesgarri bat eraiki nahi du, xeheki deskribatua eta zehaztua; eleberri laburrak, aldiz, errealitatearen alderdi, ezaugarri edo zatiren batean jartzen ditu bere begiak. Deskribapenen nolakotasuna
|
genuke
bien arteko beste alde bat: deskribapen ugariagoak eleberrian, urriagoak eleberri laburrean.
|
|
2004
|
|
|
|
Zuen
bi alkandora horiek leheneratu arte ezin zaitezkete banandu.
|
|
|
|
Duelarik
bi hilebete, huelga bat egin zuten granjako ofizinistek, Don Trifonek oso gutxi pagatzen zielako. Bostehun langile baino gehiago bildu ziren Don Trifonen despatxuko leiho zabalpean, eta iskanbila izugarria sortu zen.
|
|
2005
|
|
|
Ipuina genuke euren lanetan nabaritzen ziren joera espresionista eta dadaistei bidea emateko lirikatik hurbilen dagoen genero narratiboa. Beraz, Pottekoek, euren asmo literarioak betetzearren, genero kuttunak
|
zituzten
biak, bai olerkigintza bai ipuingintza. Gainera, Mendebaldeko eleberrigintza agortuarentzat benetako alternatiba mahaigaineratu zuten.
|
|
|
" Gauza horiek kondatu ondoan, ez
|
nauke
bi gogoeta egin gabe: gu, hemengo jendeak baino urusago ote gira?
|
|
|
Den bihurrienak ere ez ote
|
lituzke
bi gogoeta egin behar, jakiteko nola mila deabru, duela hiru mila urte basa mortuan agertu Jainko bakar bat badelako sineste hura, daukaten oraino, ez Abraham bezala oinez edo astoz dabiltzan zenbait dotzena artzainek, bainan supersonikoetan dabiltzan horrenbeste jende eskolatuk.
|
|
|
Uste baino gehiago. Hamabosna urte
|
zuten
bi gazteek.123
|
|
|
Homoen ezkontzaz, elgarrekin bizi nahi
|
duten
bi emazte edo bi gizonen artean izan dadien kontratu bat, zer gatik ez. Bainan hori ez da ezkontza.
|
|
|
|
Duela
bi mende eta erdi, Bernard Larreguy Aiherrako erretorak euskaraz itzuli zuelarik Royaumonten Testament Zaharreko eta Berriko historioa50, azken hogeita bost orrialdeak bazterrera utzi zituen: Bibliako gertakari guzientzat urtea ematen du Royaumontek, munduaren hastapenetik, Uholde handiaren ondotik, Abraham eta Jalgitzaren ondotik edo Jesu Kristo baino lehen.
|
|
2007
|
|
|
Horrez gain, 1980ko hamarkadatik aurrera ikusten denez, gero eta tratu estuagoak
|
zituzten
bi anaiek Uruguaiko euskaldunen erakundeekin; esaterako, Montevideoko Euskal Erria euskal etxean lagunekin biltzen zirenean, eta batez ere 1993ko Mar del Platako Euskal Astera joan zirenean. Euskal Herriko senideekiko harremanek ere zer edo zer eragingo zuten bilakaera horretan, bi iloba bertsolariekin izan zuten bertso trukean ageri den bezala.
|
|
|
Ez batzuek, ez besteek ez zuten ikusten etorkizun garbirik gerraosteko Nafarroan. Amerikak, aldiz,
|
bazuen
bi anaientzat aurreko belaunaldietan izan zuen erakargarritasuna; ez ziren, ez, Uruguaira emigratu zuten lehen errazkindarrak izango; lehenagotik ere, gurasoen ahotik entzuna zuten moduan, beste herrikide batzuek ere bide berari ekin zioten; esaterako, Fermina Peteati, 1909tik Salto hiri inguruan bizi zena.
|
|
|
" 6.art. Euskarak, Euskal Herriaren berezko hizkuntza denez, hizkuntza ofizialen maila izango du Euskal Herrian gaztelaniarekin batera eta guztiek
|
dute
bi hizkuntzok ezagutzeko eta erabiltzeko eskubidea".
|
|
2008
|
|
|
" Nik uste
|
dut
biek funtzionatzen dutela, hots, batak ez duela bestea kentzen. Liburu batzuek ezagun dute promozio sendoa; beste batzuek, berriz, promozio xumeagoa izaten dute, baina ahoz ahokoak bultzatzen ditu; eta zenbait kasutan, bi gauzak gerta daitezke.
|
|
2011
|
|
|
Kritika gehien
|
dituzten
bi lanek 6 kritikariren testuak biltzen dituzte (Satanen seme eta Intimitatea liburuek). Alabaina, aztertzeke dago zeren arabera hautatzen diren hedabideetan kritikatuko diren izenburuak.
|
|
2012
|
|
|
Maiatzean kukuak kuku, diruz
|
banitu
bi zaku.
|
|
2015
|
|
|
Bestetik, Hernandez Abaituak hizkera errealista horren kontrapuntuan hizkera puristak (Kintana, Garate, Gereño) kritikatzen zituenean Azurmendiren ustez (Mukarovskyren aipu luze bat lagun) tranpa egiten zuen, hizkera errealistari arrazoi estetikoak atxikitzen zizkiolako eta puristari, aldiz, arrazoi politikoak. Azurmendik ez
|
zuen
bietako baten aldeko posturarik hartzen, bere ustez, norberaren estiloaren arabera hizkera bat edo bestea izan zitekeen egoki.
|
|
|
Sorta horrekin senidetuta zegoen Baina bizia (IV) testuan hatxearen auzia berreskuratzen zuten burlaizez. Horretarako aspalditik kritikagai
|
zituzten
bi pertsonaia hartzen zituzten. Lehenik, Oteiza, zeinak h aren kontra egin zuen Heideggerrek ere hala egingo zukeelakoan.
|
|
|
Bistan denez, hori ere burlaizez botatakoa zen eta Potten kontrakulturari buruz esandakoa gogorarazten digu, logika antzekoa
|
baitute
biek. Haiek zioten arraroa Euskadi Ofiziala bera zela eta Oh!
|
|
|
Literaturak, honenbestez, gizartea aldatzen du hartzaileen sentsibilitatea aldatuz. Liburuaren bigarren zatian ikusiko dugun moduan, bere laburrean artearen autonomiaren auziaren ezaugarritze aski interesgarria da, nahiko harritzekoa literaturaren eta teorizazioaren esparruan eskarmentu handirik ez
|
zuten
bi idazlek egin zutela kontuan izanik.
|
|
2018
|
|
|
Beldurrez eta ikaraz, esku dardaratsuek champagne kopa bota
|
zuten
bien erdian zegoen mahai gainera. Ausarki altxatu zuen edalontzia, baina ez zuen zirkinik egin, ostera, sorkiaren bila joateko, dardarkadan baitzegoen.
|
|
|
Hemen
|
duzu
biontzat. Osasunez edan dezazuela!
|
|
|
Lehen aldikoz, chupachusa zupatzen egon balitz modura egin zuen, baina emakumeak indartsu burutik sakatuz, bularraren kontra ipini zuen estutuz. Erne zegoenez buruz, beste zerbait behar zela kontent jartzeko emakumea ulertuz, sastartzan noizbehinka katakumeak zituenez ikusi, katuari esnea edanduz eta katu emea eurak milizkatuz, nola hala gauza bera egin zuen berak ere, muturretan
|
zituen
bi titi biribil handiak gogotik zurrupatuz.
|
|
2019
|
|
|
" Zu zara nire aberria" (2000: 463), Sabino Aranaren hezurtxoa elkarrekin urperatu ondoren. Halere, ezin aipatu gabe utzi" Asaba zaharren baratza" ko Polikarpok eta Sabinek egiten duten idatzizko mezu trukeak bere simetria parodikoa
|
duela
Bi Bihotz. Hilobi bat narrazioan, inkomunikazioa gainditzeko egiten duten ariketan elkarri isildutako eskaera idatziz jartzean.
|
|
|
• Irakurri liburu honen inguruan idatzi ziren jarraian
|
dituzun
bi ohar kritikoak. Hauek irakurrita, liburuak zein harrera izan zuela esanen zenukete?
|
|
2021
|
|
|
Adin horretako gazteekiko harremana ez dela batere erraza uste
|
dute
biek ala biek, eta gela batean dauden 25 edo 30 pertsonen jarrerak, emozioak, gogoak edota arazoak kudeatzeak asko eskatzen du; are gehiago, horren guztiaren batuketak. Horri, gainera, gurasoekiko harremana gehitu behar zaiola azaltzen du EIAE3 k.
|
|
|
Literaturak ematen duen ikuspegia aldarrikatu behar dela dio, eta hezkuntza komunitateak pertsonaren garapenerako" garrantzitsua ez, ezinbestekoa" dela ulertu behar duela eransten du. Izan ere, IE7 k argudiatzen duen legez," Literatura edota edozein adierazpen kultural kontsumituko du gazte batek baliagarritasuna ikusten diolako", eta, hortaz, arteak, kulturak, literaturak berezkoa duten balioan sakondu eta hura transmititzen asmatu behar dela uste
|
dute
biek ala biek.
|
|
|
Literatura lanaren zentraltasuna aldarrikatu du IEE1 ek diziplinartekotasunean oinarritutako ereduan, eta hari mutur horri heltzen diote GE1 ek eta BE1 ek ikuspegi konpetentzialetik ere. Azaltzen dutenaren arabera, obra literarioei didaktikaren erdigunea eskainiz gero, komunikazio gaitasuna garatu daiteke konpententzia literarioa lantzen den bitartean, hots, literaturatik hizkuntza lantzea ikuspegi komunikatibo batetik, elkarrekintzan eta elkar elikatuz egon behar
|
dutelako
biek ala biek.
|