|
2001
|
|
|
Sare soziala eta irudikapen sozialagizabanakoaren garapen elebidun edo eleaniztunean eragiten duten aldagaisozialen eta norbanako aldagaien arteko harreman zuzena kontsideratzen dira (Hamers eta Blank, 1983). Gizabanakoaren sare sozialeko hizkuntz praktikek rolgarrantzitsua jokatuko
|
dute
beren hizkuntz garapenean.
|
|
2002
|
|
|
2. Herri guztiek
|
dute
beren hizkuntzen babes eta sustapenerako neurriak hartzeko eskubidea. Beraz, euskaldunok ere goi mailako ikasketetan euskaraz egiteko eskubidea dugu.
|
|
2004
|
|
|
Eta nahi badugu zergatik ez eztabaidatu eta erabaki? Espainiarrek eta frantsesek aski ongi erabaki
|
dute
beren hizkuntzentzat nahi dutena, gu tartean sartuz noski, haientzat ez baikara. Frantziako konstituzioak frantsesa ezarri zuen hizkuntza ofizial bakartzat, era horretan frantsesaren ezagutzaren derrigortasuna ziurtatuz eta euskara baztertuz.
|
|
2006
|
|
|
Izan ere, zapalkuntza testuinguru batean, desoreka eta ezegonkortazuna dira nagusi, menderatzailea bata, menderatua bestea. Zeren, edo hizkuntza ofizialak hizkuntza gutxitua pixkanaka ordezkatzen du, edo hizkuntza horretako hiztunek haurre egiten
|
dute
beraien hizkuntzaren erabilera berreskuratzeko, ez bakarrik esparru pribatuan baita ere zerbitzu publikoetan, komunikabideetan eta eskolan, beti ere erabileraren usadio egokiak errespetatuz, ortografia, hiztegia eta fonetika mailetan.
|
|
2007
|
|
|
Hiztun batzuek betiko baztertu
|
dute
beren hizkuntza, beste batzuek ezagunekin baino ez dute erabiliko, eta beste maila batean daude euskaraz egiten saiatzen direnak parekoak hizkuntza aldatzen duen arte. Jokaera sumisoak dira horiek denak Suayren ustez.
|
|
2008
|
|
|
Bourdieuk (1982, 2001) adierazi zuen hizkuntzak" merkatu linguistiko" batean lehiatzen direla, eta gutxiengoaren hizkuntza bat hitz egiten duten kideek beren hizkuntzak legitimitate gehiago edo gutxiago duela nabaritzen dutela, merkatu horretan duen balio sinbolikoaren arabera. Gutxiengoaren hizkuntza hitz egiten dutenek, ez badute uste beren hizkuntzak balio handirik duela merkatu horretan, gutxietsi egiten
|
dute
beren hizkuntza eta gizartean" legitimitate" gehiago duen hizkuntza edo duten hizkuntzak ikasten eta erabiltzen saiatzen dira (Bourhis, 1994b). Hortaz, lagitimitate ideologikoa ez dago gobernuaren babes instituzionalarekin soilik lotuta; talde barruko eta kanpoko hiritarren babesarekin ere lotuta dago, hau da, hiritar horiek gutxiengoaren hizkuntzarekiko jarrera positiboa izatearekin eta gutxiengoaren hizkuntza ikasi eta erabiltzearekin ere lotuta (O’keefe, 2001).
|
|
2009
|
|
|
Funtsezko azken egiarik ez dagoela dioen ikusmen" pluralista" erlatibistak, berdin desegin nahi du askapen mugimenduaren mami eraldatzaile benetakoa, azalduz gureak" balizko" gatazka batean murgilduta dauden independentziazale" autodenominatu" eta" ustezko" batzuen efektu ideologikoak direla. Eta bitartean, sinesten
|
dute
beraien hizkuntza garailearekin edo kolaboratzailearekin, hainbat jarrera zibilizatu eta moderatu, eta zenbait kontzeptu" neutral" eta" ez ideologiko" ren jabe direla operazio ideologiko bat, par excellence.
|
|
|
Elkarte berri horren xedea Interneteko. eus domeinua lortzea da, euskararen eta euskal kulturaren identitate zeinua izan dadin. Dagoeneko lortua
|
dute
beren hizkuntza eta kulturarentzat katalanek. cat domeinua eta guk ere antzeko bidea urratu nahi genuke.
|
|
|
Gure hizkuntza da gure herri identitatearen osagai nagusia. Herritarrek eskubidea
|
dute
beren hizkuntzaren iraupena bermatzeko. Herri bezala, eta herri honen herritar gisa, dagozkigun eskubideen bermetik abiatuta soilik lor daiteke herritar guztien hizkuntz eskubide indibidualen berme osoa segurtatzea.
|
|
2010
|
|
|
Ekitaldi horien artean, bereziki aipatzekoa da Amerikatik helduriko lagunak, Eulogio Chavez, Hilarion Chinahuanca, eta Flora Oyardo Bolibiako aimara hiztunak, Manuel Paza eta Ileana Soto Ekuadorko kitxuadunak, Edna Patricia Delgado, Rudy Camposeco eta Romelia Isém Mó Guatemalako maia hiztunak azaroaren 24an, Euskaltzaindiaren Bilboko egoitzara egindako bisita. Guztiek esperientzia luzea izan
|
dute
beren hizkuntzen irakaskuntzan, ikerketa edota kudeaketan.
|
|
2011
|
|
|
–Ukatu egiten
|
dute
beren hizkuntza arriskuan, iraungitzen edo hiltzen egotea. Ukapen hori erabatekoa izan daiteke gainera, zeren eta berba horien bidez beren identitate etnikoa ukatzen zaiela uste izaten baitute?
|
|
|
–Hizkuntza komunitate baten iraupena bermatzen duen oinarrizko eta ezinbesteko axioma honako honetan datza: hots, hiztunek erabateko uste sendoa eduki behar
|
dute
beren hizkuntza beste edozeinena bezain prestua dela bizitza modernoa aurrera eramateko, eta ez dagoela beste hizkuntzarik, hortaz, euren berezko eta berariazko hizkuntz identitatea eta izaera garatzeko? .
|
|
|
–Mundatar (hizkuntz) familia eta dravidar familia aztertuz gero, adibidez, hauxe ikusten da garbi: familia bateko nahiz besteko hiriko tribuek aldez aurretik joera handiagoa dute (hizkuntz) aldaketarako; landako tribuek, berriz, nahiago
|
dute
beren hizkuntza indigenari eutsi?. Anvita Abbi,. Indiako tribu hizkuntzen esanahia?, Hizkuntzen mundua.
|
|
|
Halaber, indigena asko beraien hizkuntzaz lotsatu egiten dira, eta baztertu egiten dute. Ez
|
dute
beraien hizkuntzan hitz egiten, baliorik ez duela uste dutelako. Pentsaera hori aldatzen ez den bitartean zaila izango da hizkuntza indigenek aurrera egitea?.
|
|
2012
|
|
|
Norberak bere etxean edo nazioan inposatu ote dezake hizkuntzarik? Gurasoek inposatu egiten al
|
dute
beren hizkuntza etxean. Jatorrizko nazio linguistikoak inposatu ote dezake berea?
|
|
|
Nire ustez, haurren hizkuntza sozializazioarekiko aitona amonek izan duten portaera aldaketa hori, batez ere, haurren eta helduen arteko elkarreraginaren ondorioa da. Izan ere, ez helduek bakarrik, haurrek ere aktiboki jokatzen
|
dute
beren hizkuntza elkarreraginetan. hala bada, belaunaldien arteko hizkuntza eraginaren norabidea nolabait adierazteko, goitik beheiti ez ezik behetik goiti ere badoala ikusi behar dugu. Belaunaldi desberdinetako subjektuek elkarri eragiten diote, haurrak ez dira helduengandik datozkien hizkuntza eraginen jasotzaile pasibo hutsak. ez da egokia transferentzia eta transmisioaren kontzeptuek beren baitan dakarten adiera bertikala eta norabide bakarrekoa, goitik beheitikoa.
|
|
|
Ez nau batere haserretzen legegizon, litxarrero, koronel, inozo, jaun agurgarri, jokozale, politiko, putazain, mediku, lekuko, erosle, letradu, traidore edo antzerakoren bat ikusteak; hori dena gauzen ohiko bidean sartzen da; baina gorputz nahiz buruko itsuskeria eta eritasun pilo bat, harrotasunez betea, ikusten dudanean, berehalaxe apurtzen zaizkit pazientziaren muga guztiak; eta dut inoiz ulertu nola etor daitezkeen bat halako animalia eta halako bizioa. Houyhnhnm zuhur eta bertutetsuek, izaki adimenduna apain lezaketen perfekzioak ugari dituztenek, ez
|
dute
beren hizkuntzan bizio honetarako hitzik ere, hizkuntza hark ez duenez ezer txarrik adierazteko hitzik, yahooen kualitate higuingarriak deskribatzekoak izan ezik, eta hauen artean ez ziren harrotasunarena bereizteko gauza, ez zutelako giza izaera sakon ezagutzen, animalia hau nagusi den beste herrialde batzuetan agertu ohi den bezala. Baina nik, eskarmentu handiagoa nuenez, garbi sumatu nitzakeen horren aztarna batzuk yahoo basatien artean.
|
|
|
Hemen ere diskurtso bera ageri zaigu: Europako herri handi guztiek Antzinateko Greziako literaturatik edan dute, eta horri esker garatu eta apaindu ahal izan
|
dute
beren hizkuntza; euskal literaturak ere gauza bera egin behar du ezinbestean.
|
|
|
Haur bakoitzak bere erritmoa du, bere gaitasunekin zerikusirik ez duena. Batzuek beste batzuek baino lehenago lortzen dute mugimen mugimendu jakin batzuk garatzea, edo erraztasun handiagoa
|
dute
beren hizkuntza trebetasunak garatzeko. Ondoren deskribatzen diren lorpenak lau hilabetetik aurrera lor daitezke, baina haur batzuek hilabete bat edo bi gehiago behar dituzte, hau da, bizitzako bigarren hiruhilekoan lortzen dituzte.
|
|
2014
|
|
|
Bertze jendaldeak bezala, ez gira itsasaldetik jinak (Amerika ez baitzen oraino atxemana!) bainan hain segurki ekialdetik, Mediterraneo itsaso inguruko erresumak utziz hunki gabe eta beraz ihes eginez horier. Zertako gure hastapeneko jendeak hemen kokatu dira eta nola begiratu
|
dute
beren hizkuntza. Aro ona, ez sobera bero, ez sobera hotz, itsasoa, mendia eta laborantzako lur onak izanez bizitzeko ongi.
|
|
2015
|
|
|
Gaurko munduan estatuek erabakitzen dute hizkuntzen etorkizuna, eta estaturik gabeko nazio eta hizkuntzek etorkizuna labur dute. Beren buruaren jabe diren herriek akaso salbatuko
|
dute
beren hizkuntza, ez direnek argi dago ezetz.
|
|
2016
|
|
|
CERVANTES. Toboson, Dulcinearen jaioterrian, badago Cervantesi buruzko zentro bat. Munduko estatuetako buruzagiek ohitura
|
dute
beren hizkuntzetara egin diren. Kixote, ren itzulpenen aleren bat, eskaintza eta guzti, zentro horretara bidaltzeko. Badago Mussolinik izenpetutako italierazko ale bat.
|
|
|
Euskararen erabilpena errekaratzen ari da eta bizi dugun gizarte diglosikoan, nagusitasuna duen hizkuntzak gaina hartzen dio ahulduenari. Ondorioz, euskaldunek parada guti baizik ez
|
dute
beren hizkuntzan eta hizkuntzarekin bizitzeko egun guziko harat honatetan. Ipar Euskal Herrian eta gure eskualdean ere, biziko gorabeherak erdarazkoak dira kasik den denak eta frantsesezko kultur eskaintza alimalearen erdian, euskarazkorik deus guti baizik ez da agertzen.
|
|
2018
|
|
|
" Frisian ez dugu Francoren diktadurarik izan, nederlanderaren eta frisieraren arteko harremana ez da gatazkatsua", diote bartelje proiektuaren sortzaileek, Ipar Itsasoaren ertzeko eskualde lasai hartako egoera soziolinguistikoa testuinguruan jarriz. Frisiarrek ez
|
dute
beren hizkuntza hil ala biziko egoeran ikusi, ez dago frisieraren aldeko mugimendu sutsurik ez kontzientziazio sakonik. Baina hizkuntza gutxitu guztiek bezala, biziraupena jokoan du frisierak:
|
|
|
Erdaldunek gorroto diotela etxean ikasi hizkuntzari? Ez, haiek ere maite
|
dute
beren hizkuntza, nola guk gurea maite baitugu.
|
|
2019
|
|
|
«Euskara taldeak ergatiboak eta ortotipografia akatsak zuzentzen ditu, baina hori baino eginkizun nobleagoez ere arduratzen da; eta beharrezkoak dira. Munduko kazeta onenek
|
dute
beren hizkuntzaz arduratzen den saila; hori baita kalitatezko produktu kohesionatu bat egiteko bidea. Hedabideen ardura da hizkuntza ondo erabiltzea».
|
|
2020
|
|
|
Koronabirusaren krisia ere ari da eragin soziolinguistikoa izaten. Hainbat erakunde eta eragile sozialek atzera egin
|
dute
beren hizkuntza praktiketan, eta euskararekiko urruntzea gertatu da familia eta ingurune erdaldunetako haur eta gazteen artean. Baina eragin positiborik ere izan da, eta horietako bat dugu, adibidez, euskarazko hainbat hedabidek inoizko kontsumorik handiena izan dutela.
|
|
|
Bi institutuak gonbidatuak izan dira, bai, baina ezin izan
|
dute
beraien hizkuntzan hitz egin. Ez zegoen itzulpen posiblerik euskaratik edo katalanetik.
|
|
2022
|
|
|
Helburu linguistiko eta kulturalak haien mendean daude. Bestela esanda, eredu horren arabera, botere ekonomikoa eta politikoa dutenek baino ezin
|
dute
beren hizkuntza eta kultura babestu eta bizirik iraunarazi. Botere ekonomikoa eta politikoa ez dutenak, ordea, haien mintzoa eta kultura galtzera kondenatuta daude.
|
|
2023
|
|
|
Bizkitartean, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan bi hizkuntza ofizial daude eta biek pareko izan behar dute. Euskal Herri osoan euskal hiztunak baztertu egiten dira, ezin
|
dute
beren hizkuntzan normaltasunez bizi. Horregatik, Bilbon datorren azaroaren 4an euskararen normalizazioaren kontrako oldarraldia salatzeko, manifestazioan parte hartzeko garrantzia azpimarratzekoa da.
|
|
|
Aztertutako autonomia estatutuek ez
|
dute
beraien hizkuntzaren izena definitzen dokumentuotan.
|
|
|
HE), eta hizkuntza erabileren arabera esleitzen zaizkie plazei. Plaza guztiek
|
dute
beren hizkuntza eskakizuna.
|