|
2010
|
|
|
Martinek ezetz egin zuen buruaz. " Mielitis —esan
|
zuen
bat batean Redinek silaba bakoitza markatuz: Mie li tis.
|
|
|
Erne zihoan, ur hotsaz gaindi entzun nahian, eta etxe haietako baten parera iritsia zela iruditzen zitzaionean burua atera eta begiratu bat ematen zion. Hala, auzuneko beste lau etxeak pasa
|
zituen
bata bestearen atzetik, eta guztiez egin zion bere buruari galde, han laguntza eskatu ala ez; guztiei buruz pentsatu zuen ondo zein gaizki, Kainen bizileku bailitzan eta Abelen bizileku bailitzan; herioleku edo salbaleku. Baina iritsi zen bailararen amaierara eta zalantza ez zen argitu.
|
|
|
Gelditu orduko, euriaren hotsa gehitu zitzaion musikari. Gogor ari
|
zuen
bat batean, tarteka kolpetxoak emanez sabaiari, tanto batzuk besteak baino mardulagoak bailiran. Motorra itzali eta argiak jaitsi nituen.
|
|
|
Blokeoak iraun zuen bitartean, frantsesek bere armadaren berri espero zuten, horretarako mezulariek etsaien artetik iragan behar zuten setiatutako hirira sartzeko. Iduri
|
du
batek lortu zuela holako balentria, blokeoko armadaburuak kontatua: "... se introdujo en la Plaza un soldado de Gendarmeria Frances, que venia del Exto.
|
|
|
Berrikuntza nahi dute, baina Urbeltzek draman ezarri dituenak ez dituzte ikusten ere, ez dakitelako alfabeto horren irakurtzen. Joka niro ez
|
duela
batek ere ikusten Axeri bodan gauzak ez dituela nafarrak aldatzen, gogoan atxikitzen baitu lantzen duen dantza hori sortu duen testuingurua eta esanahia. Hots, haren ekuazioa dela:
|
|
|
512. Abisinia konkistatu ondoren, Benito Mussolinik Erromako Foroan bi erliebe harlantzeko agindu zuen, batean Erromako Inperioa errepresentatzeko eta bestean Ducearen Inperioa. Basamortu bildumarik ez zuela egiten zin egin eta harritan erakusti
|
zuen
bataren eta bestearen espazio neurriz berdina omen zena.
|
|
|
Bakoitzak bere burua altxatu behar du. Kolektibo horrek bere burua ezagutu behar, behar
|
duenarekin
batera: " Geu gara herria eta inorena ez den lurra geurea da"," Geu gara nazioa eta ez dugu gure merkatuentzako mugarik nahi"," Gu esklaboak gara eta geure buruaren jabe izan nahi dugu"," Gu obreroak gara eta beste batzuk bizi dira ondo gure lanetik"," Gu emakumeak gara eta utzi gaitzazue bizitzen"," Gu homosexualak gara eta ez iezaguzue gozatzea debekatu".
|
|
|
—Zertatik hil da? —galdetu
|
du
batek.
|
|
|
—Deabru ez, baina naufragoa gizon saindu dugu —erran
|
zuen
batek.
|
|
|
—Mahometzaleen aita piadosa, ez
|
dut
bat ere, denak jan ditut.
|
|
2011
|
|
|
Bertze alde, biak emendatzaile handi dira. Bakarrik hau
|
badute
batak bertzeak ez bezalako: phylloxera bereziki aihenaren erroer baitzaie aiher, hau, aldiz, adarrer baita ari.
|
|
|
Belatxak eta kukuak hain guti
|
dute
bat egiten, non ez baitute batak bertzearen eiterik ere.
|
|
|
Belatxak eta kukuak hain guti dute bat egiten, non ez
|
baitute
batak bertzearen eiterik ere.
|
|
|
Ados jarri beharra dago aurretik, eta era askotako jendea dabil bazterretan: azalpenak emateko, bestearen lekuan jartzeko joera
|
duen
batekin egin dezakezu topo; baita bizkarrezurraren ordez munduaren ardatza bere egin duena ere.
|
|
|
Orduko hirigintza operazio bikainak eskolarik gabe utzi gintuela gogoratu ondoren, urte hartan seigarren maila egin genuenok elkartzeko asmoa azaldu dit. " Zer iruditzen?" Bera izenak eta telefonoak biltzen ari zela bazkaria antolatzeko, jakina baita horrelako ospakizun batek mahaia behar duela, eta baita janaria eta edaria ere, azken
|
hau
batez ere. Nire kintoak osaturiko ikasleen zerrenda aletu ahala (gogoratzen Etxeberriaz?, Madrila joan zen) egunkariek albistez urri dabiltzanetan izkina galduetan argitaratu ohi duten argazkia ikusi dut.
|
|
|
" baduzue galderarik nire erantzunetarako?". Estatu Batuetako idazkariak
|
bazuen
bat bateko erantzunek dakarten arriskuen berri, eta komunikazio arduradunarekin eginiko entrenamenduari etekina atera nahi zion. Historiak toki oso ilunean utzi duen politikariak ederki frogatu zuen kazetarien aitzinean jartzen denak titularrak idatz ditzakeela, prentsaurrekoetan trebetasunez arituz gero.
|
|
|
Eneko Sagastibeltzak ez zion sekula horri erantzun. Elkarrengandik bereizi ziren, eta Enekok nonbaitera atera behar
|
zuen
batean, amak gitarrak hartu, eta leihotik behera bota zituen. Enekoren gelako Neil Youngen posterrak eta pegatinak erauzi zituen brastakoan.
|
|
|
Aberria nahi
|
duen
batentzat deserria izan liteke patu txarraren izena, eta hala ematen du maiz Sarriren poesian, halabehar horren kontra galderak jaurtikiz: " Zer dela eta zoazte ipar haizearen kontra/ elur eternalezko lautadetan barrena[...]/ nor da zuen jabe, zein dama zuri zerbitzatzen duzue/ latigopean, aho bidean.
|
|
|
Niretzat izango da, egun hauetan nik erabiltzeko. Bernardek badauka berea eta neskek ere badute bana, Jeanek ere
|
badu
bat, oso dotorea, ziklista profesionalek erabiltzen dituzten horietakoa, baina bere bizikleta oso argi esplikatu zidan lehen egunean— ezin da ukitu ere egin, berak bakarrik erabil dezake. Gazte denboran ziklista amateurra izan omen zen, eta lasterketa batzuk ere irabazi omen zituen, horregatik zaintzen du hainbeste bere bizikleta hura.
|
|
|
Zer da Negroni? Koktel bat da, azaldu zuen suediarrak, Camparirekin, ginebrarekin eta bermut gorriarekin egindako koktela, nahi
|
duzu
bat. Ummm, ez dakit, zalantzan egon zen txinatarra, ez dut inoiz alkoholik edaten...
|
|
|
—Ez da posible, Isabella; hamaika aldiz errepikatu dizut horrenbeste irakurtzea ezin dela ona izan. Eta badakizu ezin
|
duzula
bat batean institutuan piper egin esan zion eskua lagunaren ileetatik pasatuz.
|
|
2012
|
|
|
—" Biak zeuden beren lurraldean —errezitatu
|
zuen
bat batean, ahoz gora—, baina lurralde batek ezin ditu bi errege izan. Ez naiz ari, Kaliope, arrosa zuriaren eta gorriaren arteko lehia hartaz, edota, zuk badakizu, Akilesek eta Hektorrek eduki zutenaz, baizik eta Belgikaz eta Kongoz, Leopoldo II.az eta lehoiaz.
|
|
|
Hau da: gizabanako autonomo tzat bere burua baieztatze aldera, oinarrizko lotura primordial komunitario lehen mailako hau aldatu behar
|
du
batik bat. Onartu behar du bere izaeraren egiazko substantzia beste bigarren maila bateko komunitate zabalago batean oinarrituta dagoela.
|
|
|
adibidez, harriak lurrera erortzen utzi zituztenetik bere burua maisuaren artaldean ikusi arteko tartea lanbro artean aienatzen zaio orain: gogoan
|
du
baten batek lurretik altxatzen lagundu zuela, gogoan du halaber soingaineko luze bat bota ziotela sorbaldetan, baina ezin ditu akordura ekarri esku errukitsu haiek, ezta kontsolamenduzko hitzak esan zizkioten ahotsak ere; horregatik talde osoari bihurtzen dio bere esker ona, eta, batik bat, harrikatzea geldiarazi zuen maisuari.
|
|
|
—Nahi al
|
duzu
baten bat aurkeztea, galdetu zioten.
|
|
|
—Ezagun du maite duela —ahoskatu
|
zuen
baten batek, harritua edo hunkitua.
|
|
|
—Nik ez ditut nahi. Gainera,
|
badut
bat antzekoa —esan dio, lepotik zilintzan daraman medailoi bat seinalatuz, Karlosi eskuan daramatzanak eman bidenabar.
|
|
2013
|
|
|
Ondo sartuta utzi nahi zuen iltzea. Kontatuko dizut han zer egin zuen botaka egin nahi
|
duzun
batean.
|
|
|
—Eta zenbatek ezagutzen du —jarraitu zuen— aseguru etxearekin arazoak
|
dituen
baten bat?
|
|
|
—Itxoin dezagun norbait azaldu arte —esan
|
zuen
batek, eta zain jarri ziren belarretan eserita.
|
|
|
Baina gizonaren aldartea ez zen hobetu. Galde egin zion bere buruari, Mugatseko gazteak borrokan hasi balira, sartu izango ote zen guztien kontra hogei edo hogeita bost urte zituenean bezala, bera bakarrik bost edo sei aurkariren kontra, eta guztiei irabazi, matrailezurra berotu guztiei, eta bera, berriz, urratu bat gabe libratu, edo gehienez ere bizkarrean ubelduren bat
|
zuela
baten batek atzetik ukabilkada eman ziolako.
|
|
|
Idaztea ere horixe omen da, une zehatz batzuk gordetze aldera idaztea, une iragankor eta hilkorrak, une urtsuak negar tantak euripean nola: keinu edo une horiek salbatuko dituelakoan paperaratzen
|
ditu
batek, berez urtsu diren paperetan, euri geldiezin peko paperak.
|
|
|
Muga handiak
|
ditu
bat bateko kantuak, gure jolas ezdeus honek. Beste aukera batzuk ematen ditu idazteak, denbora mugarik gabe musika edo beste edozer sortzeak.
|
|
|
Arruti dugu euskararen kontuetan autoritate morala
|
duenetako
bat, praktikan eta praktikak behar duen diskurtsoan kilometro batzuk egina. Eta intuitzen du bide horren emankortasuna.
|
|
|
—Agian, etxekoena da errua zirikatu ohi
|
du
baten batek. Xonkorenakoak harroputzak direla agerikoa da, eta ez zaie edozein egokia irudituko euren poxpolinarendako eta bekaizkeriak usteko iseka itxurak eginarazten dizkie.
|
|
|
—Lurrikara, lurrikara! garrasia bota
|
du
batek baino gehiagok ikaratuta.
|
|
|
—Zerbaitengatik esaten zitean antzinakoek otsoen hila deitutako hil hau debekatu egin litzatekeela bota
|
du
batek baino gehiagok, erdi txantxetan, erdi zuhur.
|
|
|
—Izengoiti asmatu berria duk hori, motel bota
|
du
batek.
|
|
2014
|
|
|
—Nik uste hemen ez dagoela Aranburu beste traidorerik —esan
|
zuen
bat batean Merino tenienteak— Susmoa daukat jeneralarekin izan nuen elkarrizketa bat aditzen egon zela, eta halaxe jakin zuela gizon honena.
|
|
|
—Frantsesa izateko, ederki hitz egiten duzu euskaraz —esan
|
zuen
bat batean Saldiasek. Berriro ere, Sara moduan jokatzen zuen.
|
|
|
—Mila gau eta batgehiagoko pertsonaia ematen du —esango
|
zuen
batek.
|
|
|
Gizon argi batek hor ez du hauturik, onartzea baizik. Ez du bertsolariak, libertimenduetako Xalbadorren anaia bixki hark, beste hauturik Uztapiderekin aritzea baino eta denbora berean izpiritu txarra
|
duen
batek aise ulertuko du epai mahaiak ez duela deus epaitzen hortik hara. Egiten ahal duten minimoa dela Uztapide txapeldun ezartzea.
|
|
|
1929ko krisia ekonomikoa orokortuaren uhina Frantziara heldua da hondarrean, kargudunek aski errepikatu ondoan gure sistemak gerizatzen gintuela, orain bezala hots, eta ez ditu aztaparrak laxatzen. Espainiako gerlan parte hartzeko eza eman du Blumek eta Frantziako aurrekontua begien aitzinean
|
dituen
batentzat ulertzekoa da. Munichetik heldu oihartzunek armatzeko beharra diktatzen.
|
|
|
Mini figura honen funtzio bakarra bolantak bizkarrez agertzea da, eta begi ukaldi batez entrexant guziak ikusten ahal baitira lerro lerro. Bat aski da batean ez izatea, dantzan deus ezagutzen ez
|
duen
batek ere ikusiko du. Beti oroituko naiz, Barkoxen zen barrikadetan...
|
|
|
Ez dut uste Nicole Lougarotek, ikusiz gainera zer ingurumenetan dabilen, hori ez dakiela. Funtsa, eta kasik erran nezake formaren funtsa, baztertzea axola artistikoa
|
duen
batek... Forma dena da, honek du seduzitzen, honek ditu jendeak biltzen, dantzaren maitasun mugarik gabekoa estetikari datxekio... honek du transmititzeko kalipua ereiten.
|
|
|
Xebaxtian fabrikatzen da ahalke falta dosis azkar batekin, tupeta, egia gordina, usaian jendetasunak uzten ez baitu ateratzera eta hor daubla.... formula motz batez... sortzen da zirtzila. Lan hori egina
|
du
batek jada, Piarres Larzabalen Pako iheslariarena da solas hori Herriko bozak en, Hiru ziren eko Beronika samurtzen plaza erdian., irakurri behar litekeen orrialdea Geaxiñaño eman aitzin.
|
|
|
Berrikuntza da gehienik errejentari eskatzen zaiona. Uste dut Ibañetatik hona pastoral guziak ikusiak
|
ditudala
bat edo bi salbu: turkoen martxa ederrena zaharra zait, sinbolismo mailan egiago baita erraten duena, jestu basak makilekin, arrotzetan xokatzen gaituztenen islatzaile, itzultzeak bestea mintzo delarik, negoziaketa ukatzearen erraile, buuu horiek salbaiaren marka... gure jendetasuna arrotz zaie.
|
|
|
Erantzun nion tutak ez genituela jo, egun argiz mintzatu ginela, galarrotsak eta toberak zituela nahasten. Pentsatu dut orduan kulturan erantzukizunak ukan eta
|
dituen
batek gauzak nahasten baditu, zilegitasun edo utilitate zerbait atxikitzen duela testu honek. Urkizuk, Peillenek eta enparauek barka diezadatela, haiek bakarretan errepikatua berriz zerotik abiatzea.
|
|
|
Batzuetan kontatu edo ikusi dituen gauzek txokatua agertzen zaigu: jujeek norbaiten xikitatzea (irentzea) agintzen dutelarik edo haur
|
ukaite
bat jendeen bistan antzeztera ausartzen direlarik (Sarako tobera batean). Gustu txarreko gauzak iruditzen zaizkio horiek, eta normala da noski, baina ahanzten du baserriko gizarte batean eguneroko gauzak direla horiek, xikitatze edo erditze, nehor ez zela gohainditzen eta kabalen gauza horiek jendeetara pasaraztean sortzen dela irria.
|
|
|
Ikuskizunaren mikrokosmosean, PTDP edo Chimeres taldeen lehen emanaldietan begi bistakoa da sostengu jarrera, forofismoa, taldeak zer nahi emanik ere. Euskal antzerkian aldiz, amateur giroan bederen, euskaldunak euskaldunak baitira eta agian luzaz egonen, jendeak ez du miresmen bera, jorran hasten da fite, parada eskainiz geroz, kazetako artikulu zozo ditiranbiko baten ondotik esaterako, susmatzen balitz artista hunkiezinaren postura atxiki nahi
|
lukeela
batek. Baina jorraldia ironia eta alusioz bezti delako ez zaigu honelako lanetarako baliagarri.
|
|
|
Ukan duten meritu handiena ereduan datza, giza gogoz guregana ekartzen baitute toberaren barne funtzionamendua (zein pertsonaia, zein zati, bertso ala zirtzil zeren ondotik etab.). Eta harrigarria da nola ba jantzi edo pertsonaien aldetik, ba zatien ordenan hitzez hitz baieztatzen dituzten Herellen idazkiak. Uste dugu aipamena merezi
|
dutela
batak ala besteek.
|
|
|
Herri baten bizian badira jainkoek benedikatu aroak, gazte interesgarri eta kreatiboak etxe guzietan kasik. Baina aski
|
dute
batak edo besteak kanpoan ezkontzea edo lana atzematea Baionan, eta arraberritzea heldu da. Ondokoak dira ikaragarriko astapitoak eta herriak jasan behar ditu hauen menskeriak hamar urtez berdin.
|
|
|
Eman diote, goi mailan, Herri honetatik ETAren kasatzeko misioa. Eta badaki demokrazia moderno batek ezin
|
duela
bat egin Espainia aspaldi honetan hortzikatzen duen xangre honekin. Nehork nazioarteko ezena tokian ez du honek ukan duen legimitatea.
|
|
|
Sistema demokratikoak, esan bezala, adostasuna du xede. Adostasun hau, ordea, ez da eztabaida baketsuaren aldarria, ezta biolentzia eta konfliktoekin bat egiten ez
|
dutenen
bat etortzea, liskar guztien baliogabetzea baizik, despolitizazioa.
|
|
|
Agian ezkondu aurretik amaren eta izebaren etxea karmeldarren elizatik hurbil zegoelako, baina baita ere sei urtetik aurrera gurea izan zen eskola auzo horretan zegoelako. Izan ere, Karmengo amaren prozesioan ateratzen ginen urtean behin, soinean uniformetzat
|
genuen
bata zuri tolesduna, lepoan lazo urdina.
|
|
|
Ez zigun sekula kartzelako urteen kontakizuna egin, baina tarteka ateratzen zitzaion txinpartaren bat. Adibidez, bazkaltzeko babak
|
genituen
batean kontatu zuen espetxean babak funtzionarioentzat izaten zirela, zaindarientzat, eta presoek baben leka egosiak jaten zituztela. Beste behin, etxe pareko pentsu biltegian algarrobak jan genituela esan genionean, jan eta gozatu, kontatu zigun algarrobak animalientzako zirela eta horixe izaten zutela askotan janaria espetxean.
|
|
2015
|
|
|
Eta San Frantziskoko karismatikoenean nuen eskuratu Dinosaur in a haystack, Stephen Jay Gouldek orduantxe kaleratu berria dibulgaziozkoetan haren hamalaugarrena oker ez banago, eta nire kuttunena, eta aitzinsolasean irakurri nion" saiakera zientifikoa literatur generoa d (el) a, tipia, baina zahar eta ohoragarria". Hantxe pentsatu nuen Goulden liburuak ordutik aurrera beste era batera irakurri behar nituela, ez soilik irakurle soil gisara, baizik eta idatzi gura
|
duen
batek maisu paregabea zurrupatzen duen erara. Hantxe bururatu zitzaidan asko gustatuko zitzaidakeela Stephen Jay Gould buruz buru ezagutzea.
|
|
|
Hala gauzak, euskara, euskal identitatea eta abar izango ditut hizpide, askotan oso ikuspuntu akademikotik, bestetan euskaltzale baten edo, hemen erabiliko dudan berba erabiltzera, euskal arizale baten ikuspuntutik. Hots, pentsamendu diziplinatu metodiko izan nahi
|
duen
batetik eta bizi eskarmentu emozional eta interesatua den bestetik... Bietan saiakera espekulatiboa, zer datorren eta zer egin dugunean guztiz finitu eta burutu gabekoa.
|
|
|
Horretaz ari naizela, ezin aipatu gabe utzi halako eztabaidetan izar modukoa
|
dugun
bat: Olentzero.
|
|
|
Nik zera diot: Olentzero lotune eder bat izan daitekeela, izan badela, jendartea askatasun eta berdintasun aldera mugitu nahi
|
dutenek
bat egin dezaten.
|
|
|
Hau da: gizabanako autonomotzat bere burua baieztatze aldera, oinarrizko lotura primordial komunitario lehen mailako hau aldatu behar
|
du
batik bat. Onartu behar du bere izaeraren egiazko substantzia beste bigarren maila bateko komunitate zabalago batean oinarrituta dagoela.
|
|
|
—Itxoin dezagun norbait azaldu arte —esan
|
zuen
batek, eta zain jarri ziren belarretan eserita.
|
|
|
Agian baieztapen hori egiantzekoagoa da mendebaldeko poesiari dagokionez. Ausardia handia behar da, uste
|
du
batek, hogeita batgarren mendean pantailaren aitzinean esertzeko eta maitasun poema bat edo desamodio poema bat tekleatzeari ekiteko. Edota haurtzaroa duen poema bat, edota munduko bazter bateko edo besteko bizi egoera dela eta, gure ezinegona adierazten duen olerki bat.
|
|
|
Esan nahi ninake igande eguerdiko musika jartzera joaten naizenean, erabili ez genuen hau hautatu dudala, hizketan erabili ez
|
genuen
bat, eta, hala ere, sentitzen dugunarekin hain bat datorrena, nola garbigailuaren danborrean zapatilek sortutako erritmoarekin.
|
|
|
—Zure erabilerarako? galdetu zion inguratzen
|
zutenetako
batek.
|
|
|
Rafael Gartzia Serrano idazle falangistak, zeina Urmenetar anaien adiskidea baitzen haurtzarotik, eta 36ko uztaileko ekintza errepresiboen sujet aktiboa Iruñean, —Izquierda Republicanaren egoitza asaltatu
|
zutenetarik
bat zen—, duda gogorrak zituen euskal nazionalisten zinezko bat egiteaz Movimiento rekin, ezen horietariko batzuk," indar sekretuek" bultzaturik alistatzen ari omen baitziren. Migel Jabier Urmeneta horietako, horietako bat zen, Gartzia Serranoren aburuz.
|
|
|
UGTk eskirolarena egin zuen prozesu osoan zehar, gerentziaren makulu bihurtuta. LAB grebalariengandik aldentzen joan zen, greba luzatu ahala, dirudienez bere afiliatuei greba kutxaren laguntzarik eman ezin izanak ELArekin konparazioan nabarmen uzten zuela ezin eramanda; azkenean oso jarrera itsusia izan zuen grebalariekin, eta ez
|
zuen
bat egin hauen asanbladak hartutako erabakiekin.
|
|
|
Hala eta guztiz ere" terrorismoarekiko" jarrera anbiguo eta zalantzazkoa egotziko zitzaion hainbat ingurutan," nahiz eta argudiatzen zuen Landeiaren361 editorialak— ez den ELAren historia luzean zehar, edota bere organo eta arduradunen adierazpen eta ekintzetan, salaketa hori frogatuko duen hutsegite bakar bat bera ere aurkituko". Arazoa ez zen, ordea, ELAren ETArekiko ustezko anbiguotasuna, baizik eta sindikatuak ez
|
zuela
bat egiten gatazkaren aurrean" talde politiko eta iritzi emaile jakin batzuek paratutako esku-liburuarekin": 362 ELAk ETAren estrategiaren eta ekintzen aurkako zalantzarik gabeko jarrera zuen, baina ez zetorren bat lazo urdinaren babesean ezartzen zen alde bateko ildo antiterroristarekin; aitzitik, une txarrenetan ere elkarrizketa eta negoziazioaren aldeko hautuari eusten zion enfrentam...
|
|
|
ELAkoen proposamen sortak erabat izoztu zuen giroa. LABekoek ez
|
zuten
bat bateko erantzunik eman nahi izan: 794 ezezkoa, ezezko borobila, egun batzuk geroago etorri zen; ez zuen ELA ustekabean harrapatu, proposamenak egin orduko mintzakideengan hauteman zituzten sinesgaiztasun keinuek tarte txikia uzten baitzioten beste motako erantzunari; etsigarria gertatu zitzaion, hala ere, ezezkoaren erabatekotasuna.
|
|
|
ELAren Nazio Batzordeak ez
|
zuen
bat egin deialdiarekin, harenganako errespetua adierazita ere, bakea ETAren desagerpenera mugatzea Lizarran adostutako posizio politikoetatik atzera egitea zela iruditzen zitzaiolako.1025 Gernikako Estatutuaren 21 urteurrenaren harira lehendakaritza eta beste erakunde batzuetatik Estatutuaren erregenerazioaren alde zabaldutako mezuak ere kritikatu zituen ELAk," okerrak eta okertzaileak"...
|
|
|
Lizarra Garaziren aroan sindikatu bakoitzak egindakoaz ere zeharo irakurketa diferenteak
|
zituzten
batak eta besteak. LABen arabera, ELA ez zen gauza izan azken hilabetetako erronkari tamainako erantzunik emateko, eta" jarrera pasibo eta iheskor" horrek eragotzi zuen sindikalismo abertzaleak testuinguru berrian zegokion gaitasun eta eragina erakuts zezan.859
|
|
|
Urtarrilaren 10ean Nazio Batzordeak prentsa oharra kaleratu zuen deialdien inguruan sindikatuaren iritzia eta erabakiak jakinarazteko. ...atera deitzeak ematen die indarra, horrek bilakatzen baititu prozesua aurreratzeko urrats sendo"; konklusio gisa, ELAren Nazio Batzordeak Bilbon 15erako bakearen alde eta Iruñean 22rako presoen alde deitutako manifestazioetan, eta Batera plataformak urtarrilean zehar hainbat lekutan antolatutako bilkuretan parte hartzea erabaki zuen; alta, urtarrilaren 27rako deitutako greba orokorrarekin ez
|
zuen
bat egiten; 834 urtarrilaren 29rako Iruñean UPN, PSN, CDN eta lU EBk ETAren aurka deituko zuten manifestazioan ere ez zen izango ELA.
|
|
|
Sera da kontzientzia linguistikoa garatuen eta arrazoituen
|
duenetako
bat. Urteak daramatza bere kurduera lantzen, eta askorekin hala mintzatzen da.
|
|
|
Uste
|
du
baten batek behetik gora eraikitzen direla iritziak gaur egungo munduan. Baietz ematen du, politikariak medioei begira ikusita.
|
|
|
Praktikan, babes kanpaina hura metodo ilunagoen bitartez egin zen. Badakizu zer duzun jokoan edo ez
|
baduzu
bat egiten, lubakiaren beste aldean kokatuko zara tankerako mehatxuak salatu zituzten langileek. Lehen 24 ordutan, 900 sinadura lortu zituzten.
|
|
|
Nafarroako Kutxak Iruñeko Kutxa xurgatu zuen unetik argi zegoen langileei eta bulegoei zegokienez neurriak hartu zirela. Biak merkatu berean lehiatzen ziren, eta kasu askotan horrek esan nahi
|
zuen
bata bestearen bulegoak elkarren ondoan zirela. Bat egitea izenpetu zenean, Nafarroako Kutxa berriak 266 bulego zituen irekita, eta hamazazpi salbu gainerako denak Nafarroan zeuden.
|
|
|
Chorrautek denbora irabazi nahi zuen, eta Sanzek, berriz, presa zuen. Ahalik eta azkarren bultzatu nahi
|
zuen
bat egitea. Chorrautek ez zuen indar nahikorik egoera hari eusteko, eta bere erresistentzia saio horrek bi hilabete baino ez zituen iraun.
|
|
2016
|
|
|
Alabaina lehendabiziko alea baino besterik ez zen argitaratu, eta moldeetarako prest zeuden gainontzeko biak egun galdurik diraute. Bere kezka horiek guztiak 1933.etik aitzina Euzkadi egunerokoan agertu
|
zituen
batik bat, Lauaxetak apailatzen zuen euskarazko orrian," Euskotar umien aldez" epigrafea zuen sailean, non 150 artikulu inguru agertu baitzituen. Burgosen zegoela bere lehendabiziko ipuin liburua idatzi zuen, Amandriaren altzoan, Euskaltzaindiak saritua 1954.ean, eta ildo horretatik abian, 1974.ean Zuentzat:
|
|
|
Bat batean, parkean luzaroan tratatu dituzun gurasoek ez zaituzte agurtzen, ez diete beraien haurrei
|
zuenarekin
bat egiten uzten eta, gainera, ez dute beste aldera begiratzen ikusiko ez bazintuzte bezala. Ez, begiratzen dizute eta aurrera jarraitzen dute gardena bazina bezala, haiek eta zuk ordura arte adiskide ziren haurrak eskutik badaramatzazue ere.
|
|
|
Europako trenbide sarearekin ez
|
dugu
bat egingo, orain dirurik jarri nahi ez dutelako.
|
|
2017
|
|
|
Azkenik, igogailua erretiratu egingo zuten, eta berriago bat jarri. Isilago bat, gutxiago kontsumitzen zuen bat eta, burdinez jositako kaiolaren itxura ez
|
zuen
bat. Kostata, banan banan konbentzitu zituen bizilagunak.
|
|
|
Etorri baino jende gutiago, lerroan; ez denak onik. Andetan eramaki
|
dute
bat edo bat. Pau ote?
|
|
|
Iraganak, batzuetan, lainoak gordetzen duen aldia ematen du. Eta tarteka laino artetik azaltzen da ondo ezagutuko gintuela uste
|
genuen
bat, edo guk ondo ezagutuko genuela uste dugun hori. Eta bizitzak, berriz, etenezina dirudi, iragan gabea, instant batez.
|
|
|
Eta gertatu da miraria: Etxanizek konbentzituta, Basarrik proba egin du eta bertsotan hasi da doinu arrotz horietan; ez da gauza bera noski, doinu eta erritmo sorginak dira, kantari horiek baino askoz mantsoago aritu behar
|
du
batek, baina egin daiteke, bai.
|
|
|
Aitzitik, euskaraz ondo jakin behar da Uztapidek Iriondori emandako erantzuna ulertzeko; jaiotzez ez bada ere, euskalduna izan beharra zegoen (eta dago) komunikazio ekintza horretan parte hartzeko. Berdin
|
du
bat batekoa edo idatzia izan, bertsoak hartzaile euskalduna behar du bere helburua erdiesteko; hori, edo erdaldunaren ondoan jarritako itzultzaile prestua.
|
|
|
Zuzeneko performancean, horixe
|
du
bat bateko bertsoaren eta rockaren arteko nahasketak: rockak asko kendu behar du beretik bertsoak bertso izaten jarrai dezan, eta viceversa.
|
|
|
Bidaia onik burutzen badu, abestiak aukera berri asko zabaltzen dizkio bertsoari. Abestietarako propio egindakoak bertso idatziak izan ohi dira, eta bertso idatziak ez
|
ditu
bat batekoaren morrontzak. Egileak denbora har dezake lanketarako, eta nahi beste landu ditzake abestiaren entzuketa bakoitzean ugaritu daitezkeen ñabardurak eta aukera diferenteak.
|
|
|
Internet bera harrigarri eta liluragarria da bilatzen ari garena zer den ondo baldin badakigu, marko erreferentziala dagoenean; kontrara, marko erreferentzialik gabe, interneten bidezko ikerketa oso antzua bilakatzen da, ez baitago argi zer datu den errelebantea eta zein ez. Marinaren astoarekin bezala, ume eta gazteak ezin dira bakarrik utzi interneten aurrean, hori, Chomskyren arabera, biologoa izan nahi
|
duen
bat Oxfordeko biologiako liburutegiaren aurrean jartzea bezala bailitzateke. Absurdua.
|
|
|
Euskaraz ari diren baserritarrak kontuak egiteko erdara erabiltzea oso arrunta da. Eskolan erdaraz ikasi zuten matematika eta hiztun arruntak ez
|
du
bat bateko itzultzaile gaitasun berezirik.
|
|
|
Kosmos gaitz horretan galaxiak, handiak izanik ere, ez dira gauza arrunta, bitxiak baizik. Dena den, badira ehunka milaka milioi galaxia espazioan, bakoitzak milaka milioi izar
|
dituelarik
bataz beste eta, gehiago dena, posible da galaxia guztietan izar adina planeta izatea: hamar mila milioi bilioi= 10.000.000.000.000.000.000.000 Hainbeste planeta izanik, zenbatetan sor daiteke bizia?
|
|
|
inor ez da ikasia sortzen; hizkuntzetan, entzunez baizik ikasten ez den hizkuntza, entzuten duen hizkera baizik ez du ikasiko. Baldin ez
|
baditu
batek, entzunez edo irakurtuz euskeraren mamia eta erroak bilatzen. Guzien buruan, irakurgai asko eta onak irakurtzen ez dituenak, bere etxeko euskara baizik ez dakienak, euskaraz aski al daki?".
|
|
2018
|
|
|
Hala eta guztiz, badago lehen eskuko dokumentu bat jakiteko zelakoa izan zen Hondarribiko maisuaren kolaborazioa printzearekin, izan ere, 1879an idatzi zuen Klaudio Otaegik zirriborro bat, zeinean zerrendatu baitzituen euskararen aldeko bere lanak. Zenbait argibide jasoko ditut iturri ezagun horretatik, gaitzat printzearekiko kolaborazioa
|
dutenak
batez ere, eta kronologikoki paratuko. Arestian aldatu dut 1863 urteari doakion pasartea, eta firu horretatik tiraka irakurriko diogu:
|
|
|
Kitsonek (2004, 227) dioenez, gerora ezagutu ditugun dialektoak lagungarri izan daitezke, betiere datuak ondo erabiltzen badira eta anakronismorik eragiten ez badugu: gure ezagutza eta aurreiritzien arabera espero ez genuen ezaugarri edo aldaeraren bat agertzeak, edo espero
|
genuen
bat ez agertzeak ez gaitu ondorio okerretara eraman behar: besteak beste, ahalik eta zuhurtzia handienarekin aztertu dugu ea kronologiak azal dezakeen ezaugarri horiek agertzea edo ez agertzea.
|
|
|
Azken hauek haustura demokratikoaren alde agertu ziren. PCEk gidatutako batzordeek, esaterako, ez
|
zuten
bat egiten" indar errepresiboak deuseztea" edota" herriaren aurka egindako krimenen aurrean erantzukizun politikoak eskatzea" aldarrikatzen zuten eskakizunekin.
|
|
|
Ezin zehaztu nik zenbat izanen ote ziren Iruñekoak, kasu bakan batzuetan izan ezik: Amaneo Labrit apezpikua
|
dugu
bat, errebeldian auzipetua; gorago aipaturiko Pedro Jatsu auzi berean auzipetu zuten, eta zigortu, eta 50.000 marabeditako kalte ordaina aitortu zioten arren, inoiz ez zioten ordaindu.
|
|
|
Diego Lopez Bizkaiko kondeak —Haro izena hartu zuenak— ez
|
zuen
bat egin Nafarroako Alfontso Borrokalaria rekin, eta lekuak hustu zituen Bizkaitik 1124an, Gaztelako gortean babesteko. Haren ondorengo kondea Ladron Gebarakoa —Iruñeko erregearekiko leialtasuna agertu zuena— izan zen, Bizkaian bezala, Araban eta Gipuzkoan ere.116 Nobleak maiz aldatzen ziren aldez, garai haietan; tarteka Iruñeko erregearen aldetik Gaztelako erregearen aldera igarotzen ziren, edo alderantziz, beti ere Gaztelak Nafarroaren kontra egiten zituen borroken testuinguruan.
|
|
|
Horregatik, Xabier Zabaltzak443" Baxenabarre" ren ordez," Nafarroa Beherea" ren aldeko hautua egin du: zehazkiago, ez
|
du
bat egiten" Baxenabarre" eta" Nafarroa" izendapenekin, eta hobesten du" Nafarroa Beherea" eta" Nafarroa Garaia" erabiltzea, bien nafar izaera garbiki adierazteko, eta balio duelako ahoan bilorik gabe salatzeko Euskal Herria zatitu zutela(" Baxenabarre" eta" Nafarroa" izenekin hain garbi ez litzatekeena). Nafarroa bat da, eta Ibañetatik iparrerakoa
|
|
|
Ni, etzanda eserita baino gehiago, aulkitik erdi jausita. Bukaera aldera, txikle paketea atera dut poltsikotik," nahi
|
duzu
bat?" eskaini diot, eta burua biratu du nire begi gorrituekin topatzeko. Txiklea hartu duenean, gure atzamarrek elkar ukitu dute, Atxagaren ahotsak txoriak zerbaiten metaforatzat aipatu dituenean.
|
|
|
Kaik bi ore ekarri ditu prestatuak: berenjena eta gazta
|
duena
bata, espinaka duena bestea.
|
|
|
—Pentsatu nuen bukatu behar zen istorio bat zela, eta ez berriz hasi behar
|
zuen
bat.
|