|
2010
|
|
|
Ni pabiloian nengoen zaldiekin, eta denak inguruan jarri zaizkit. " Aqui esta, mi teniente", esan
|
du
batek. " Es usted David? ’’, galdetu dit tenienteak.
|
|
|
Berak orduan zirkulu erdi bat eginez hasi dira nire bila, zakur sarnadunak bezala, eta haietako biren erdian gertatu naiz ni, ondo ondotik pasa zaizkit, eskerrak pagoen hostoen itzalek ilargiaren argitasuna zapuzten zuten. Berrogeita hamarren bat metro urrundu direnean, buelta eman eta berriro niregana datoz, esaten
|
du
batek" hemen egongo da hilda", baina ez dute nonbait hori benetan sinesten eta halako batean tiroka hasi dira zerbait ikusi dutelakoan. Ordubete ibili dira horrela, gero beren autoetan sartu eta badoaz.
|
|
|
Blokeoak iraun zuen bitartean, frantsesek bere armadaren berri espero zuten, horretarako mezulariek etsaien artetik iragan behar zuten setiatutako hirira sartzeko. Iduri
|
du
batek lortu zuela holako balentria, blokeoko armadaburuak kontatua: "... se introdujo en la Plaza un soldado de Gendarmeria Frances, que venia del Exto.
|
|
|
—Horrelako edertasunaren bistan, jainkoaren eskua sumatzen
|
du
batek, ez duzu uste?
|
|
|
Pertsona justua zoriontsua izango da, eta justizian oinarrituriko hiri estatukoa izango litzateke gizarte zoriontsua. Filosofiaren historian, Sokratesek etika errepresentatzen
|
du
batez ere. Suak edo alfabetoak bezainbat balio duen zerbait deskubritu zuen:
|
|
|
" Ordukoa da hori. Zakuratzeko eskubidea ematen du gerlak, badakizu, kamioia eramaten genuen atzean." esango
|
du
batek, moro gazteleraz, Singer josteko makina erakutsirik.
|
|
|
—Zertatik hil da? —galdetu
|
du
batek.
|
|
2011
|
|
|
Aldatu behar izan zizkien okinak. Horrexegatik abisu ematen
|
du
batek txokolatezko garrote bat erosten dion guztietan. Ez da txokolate urtua, idorra baizik.
|
|
2012
|
|
|
Hau da: gizabanako autonomo tzat bere burua baieztatze aldera, oinarrizko lotura primordial komunitario lehen mailako hau aldatu behar
|
du
batik bat. Onartu behar du bere izaeraren egiazko substantzia beste bigarren maila bateko komunitate zabalago batean oinarrituta dagoela.
|
|
|
adibidez, harriak lurrera erortzen utzi zituztenetik bere burua maisuaren artaldean ikusi arteko tartea lanbro artean aienatzen zaio orain: gogoan
|
du
baten batek lurretik altxatzen lagundu zuela, gogoan du halaber soingaineko luze bat bota ziotela sorbaldetan, baina ezin ditu akordura ekarri esku errukitsu haiek, ezta kontsolamenduzko hitzak esan zizkioten ahotsak ere; horregatik talde osoari bihurtzen dio bere esker ona, eta, batik bat, harrikatzea geldiarazi zuen maisuari.
|
|
2013
|
|
|
—Ez dakit nola jan behar duen ezpain handitu horrekin, aita! Bete betean harrapatu
|
du
baten batek! Ezta dudarik ere!
|
|
|
Lur agindua begi bistan oihukatuko nukeen, noski, ez baita zaila irakurtzen dakusagun emakume batez zinez maitemintzea, bai emakumeaz bai berarengandik aldentzen zaigun distantzia gaindiezinaz maitemintzea; distantziarik gabe maitasuna ez baita posible. Begien aurrean daukan orrialdea irakurtzea andere horren bihotza irakurtzea dela gogatzen
|
du
batek halakoetan.
|
|
|
Bertsolaritzak bere modura egin du trentza azken hamarraldiotan. Jarraiduraren eta irekiduraren arteko ariketak dentsitate propioa hartu
|
du
bat bateko kantuan.
|
|
|
—Negua debekatu litzateke! oihu egin
|
du
bat batean Errauntzeko Hoxu Lepaundik, beti bezalako harropuzkeriaz. Eta kito!
|
|
|
—Ez dik Hostapeko bidea hartu ohartarazi
|
du
batek.
|
|
|
—Agian, etxekoena da errua zirikatu ohi
|
du
baten batek. Xonkorenakoak harroputzak direla agerikoa da, eta ez zaie edozein egokia irudituko euren poxpolinarendako eta bekaizkeriak usteko iseka itxurak eginarazten dizkie.
|
|
|
—Lurrikara, lurrikara! garrasia bota
|
du
batek baino gehiagok ikaratuta.
|
|
|
—Zerbaitengatik esaten zitean antzinakoek otsoen hila deitutako hil hau debekatu egin litzatekeela bota
|
du
batek baino gehiagok, erdi txantxetan, erdi zuhur.
|
|
|
Lehengo iskanbila berehala berritu eta areagotu da, eta itxura zakarra hartu
|
du
bat batean. Elkarri bultzaka eta zipoka sekulako zalaparta sortu da, eta ondoren benetako borroka bilakatu da; borroka orokor eta zitala.
|
|
|
—Hemen ez zegok euli arruntik zehaztu
|
du
batek.
|
|
|
Borroka orokor batek eztanda egin
|
du
bat batean ankerkeria ikaragarriaz petrikiloari itxaroten ari direnen artean. Denak denen aurka.
|
|
|
—Agian ez dituk idoitik atera izanen oraindik xuxurlatu
|
du
batek maltzurkeriaz.
|
|
|
—Hara eulia, hara eulia! deiadar egin
|
du
batek baino gehiagok.
|
|
|
—Izengoiti asmatu berria duk hori, motel bota
|
du
batek.
|
|
|
—Bai, bai, jakina esan eta errepikatu
|
du
batek baino gehiagok. Begiak ezin zaizkigu guri geuri trikimailu bilakatu!
|
|
|
Bagoak erabaki zehatz bat hartu
|
du
bat batean, zera, dagoen kale Nagusiaren ondoko sastraka baino urrutixeagoko intsusa baso ttipian ezkutatuko da eta hantxe egonen da egun osoan eta, hola, Kokoherrira beste zelatariak baino geroago itzuliko da. Ez dauka ziurtasunik ezta Erramu igandea ote den ere; agian Erramu igande bezpera edo agian biharamuna izan daiteke.
|
|
|
—Zergatik ote zebilen gordeka gau ilunean? galdetu
|
du
batek baino gehiagok.
|
|
|
—Zer, ordea? galdetu
|
du
batek baino gehiagok. Zer?
|
|
|
—Nola arraio iritsi ote gara honetara? xuxurlatu
|
du
batek baino gehiagok. Nola demonio egin ote diogu jaramon gizaseme zarpail, aho zikin eta zoro horri?
|
|
|
—Gaiztakeria hau egin duena gogor zigortu behar duk oihu egin
|
du
batek.
|
|
2014
|
|
|
Jakintza hori urtero arraberritua, istorio berriez jantzia, sindika eta negoziatzaileen beharrezko jakintza da plazara hedatzen egun horretan. Uste dut orain gainera, delegazio politikoa handitu delarik, delegazio soberakina erranen
|
du
baten batek, bozkatu ondoan nehor ez baita axolatzen ea zer egiten duten guk eman baimenaz, baita gauzak mapetan eta bulegoetan trenkatzen direlarik terrenoaren jakintza fina antzerki argudio azkarragoa bilakatzen dela oraino.
|
|
|
Kantatzen
|
du
batek.
|
|
|
Komedia klasikoa da bere fakturan, berria da gurean eta dudarik ez da eredu gisa antzerki klasiko frantses edo europarretik edaten duela. Testua idazten
|
du
batek eta muntatzen da ondotik. Zuzendari batek iruzkina eta aktore gidaritza eginen dituelarik.
|
|
|
Xebaxtian fabrikatzen da ahalke falta dosis azkar batekin, tupeta, egia gordina, usaian jendetasunak uzten ez baitu ateratzera eta hor daubla.... formula motz batez... sortzen da zirtzila. Lan hori egina
|
du
batek jada, Piarres Larzabalen Pako iheslariarena da solas hori Herriko bozak en, Hiru ziren eko Beronika samurtzen plaza erdian., irakurri behar litekeen orrialdea Geaxiñaño eman aitzin.
|
|
|
Eta ez diote ez argiek ez baldintza profesionalek gorputz ematen, faltsuentzat eta zozoentzat baizik. Kontradikzioa ikusiko
|
du
batek testu honen alpha eta omegaren artean. Eta herri antzerkia orduan?
|
|
|
Eta egia da, lekuko izan naiz, baina ulertzen da bertsolarien laxatze bat bezala, juerga bukaera, ez horien egiazko lana. Gogoan ditut une/ adibide batzuk, berant da, bertsolariak akituak, bertsoak emekiago jalgitzen, eta bertsolari bikoteak baizik uler ez dezakeen alusio bat ateratzen
|
du
batek erdi desafioz, arrazoi txarrez, gaitzitua ematen du besteak, erantzuten eta entzuten da zale bat orduan: " hor ari dituk...".
|
|
|
Egungo gizabanako demokraziazaleek jarraitzen dute berdinak izan nahi izaten —helburua ez da guztiak berdinak izatea, ni neu gutxiago ez izatea baizik. Kontsumismoaren mendeko bihurtzeko arriskua izanik ere, gizaki hipermodernoak gozamenaren demokratizazioarekin egiten
|
du
bat, eredugarri direnek daramatzaten gailu eta arropak erosteko eskubidea aldarrikatzen du.
|
|
2015
|
|
|
Alde horretatik, metonimia ahozkotasunari dariola esan
|
du
batek baino gehiagok. Metonimia testuinguruari eta egoerari estuki lotuta agertzen den bitartean, metaforak testuingurutik aldendu beharra du.
|
|
|
Billigen lanean jende arruntak paper pasiboegia duela esan
|
du
batek baino gehiagok, eta jende hark aktiboki eta jakinaren gainean eratu eta egikaritu ahal duela nazio identitatea. Proiekzioa barik, kasu haietan nazio identitatea proiektua da, mobilizazio sozial eta pertsonalaren ardatzetako bat.
|
|
|
Hau da: gizabanako autonomotzat bere burua baieztatze aldera, oinarrizko lotura primordial komunitario lehen mailako hau aldatu behar
|
du
batik bat. Onartu behar du bere izaeraren egiazko substantzia beste bigarren maila bateko komunitate zabalago batean oinarrituta dagoela.
|
|
|
Gaur egungo ikuspegitik, erakusaldi bakoitzean irakatsi nahi digun dotrinaren azalpena bera baino interesgarriago gertatzen zaigu hura ilustratzeko erabiltzen duen modua. Hain zuzen ere, ideiaren argigarri eta indargarri, pasadizoren bat kontatu ohi du, eta pasadizo horiexetan agertzen
|
du
batik bat literatur balioa Agirreren lanak".
|
|
|
Agian baieztapen hori egiantzekoagoa da mendebaldeko poesiari dagokionez. Ausardia handia behar da, uste
|
du
batek, hogeita batgarren mendean pantailaren aitzinean esertzeko eta maitasun poema bat edo desamodio poema bat tekleatzeari ekiteko. Edota haurtzaroa duen poema bat, edota munduko bazter bateko edo besteko bizi egoera dela eta, gure ezinegona adierazten duen olerki bat.
|
|
|
Hitzaldiaren ondorengo galdera, iruzkin eta mini diskurtsoetan hartzen
|
du
batek bere inpaktuaren tenperatura. Gaur gehienak ihes egin dit, nasaz jardun baitute gehienek, bereziki zaharrenek.
|
|
|
Uste
|
du
baten batek behetik gora eraikitzen direla iritziak gaur egungo munduan. Baietz ematen du, politikariak medioei begira ikusita.
|
|
|
Gu askotako partaide zarela aitortu diguzu. Eta gure koadrilan ezpaina okertuko
|
du
batek baino gehiagok hori entzunda. Besteentzat apenas baitagoen tokirik hain gurea dugun gutasunean." (BT)
|
|
2016
|
|
|
" Jesus, Inazi, orrenbeste pazientzia edukitzen
|
du
batek ainbeste pregunta egiteko. Baldin baneki puntu onetan zuk aina, ez nion nik beintzat onenbeste itaunduko".
|
|
|
" Gu escualdunac, erresuma berecoac, lagunça horren escasez edo objet handi hequien eçagutçaz gabetuac içan behar guinduen, edo francesaren ikhasteco berriz campoan despendio handien eguitera bortchatuac guiñean. Jaun Harriet Notari errialari diogu esquer, ceren escuara eta francesezco Gramatica huntaz bideac errechtu darozquigun[...] escuarac francesarenganic urruntasun handia duela dirudien arren, haiñ hurbildu
|
du
bata bercearenganic non orobat balia baititeque francez escuara ikhasi nahi dutenençat, nola escualdun francesa iaquiñ nahi dutenençat, ecen ez choilqui haiñec hemen aurkhituco dituzte hitcen sensuac eta berboen demborac arrimu errach batean emanac, baiñan oraiño eçagutuco dute escuara berean eguiña den hautu justua. Hortic agueri da ceiñ important den Gramatica hau arguitarat ematea" (Darretxe).
|
|
2017
|
|
|
Musika moztu da bat batean, eta aztoramena zabaldu. Polizia aipatzen
|
du
baten batek.
|
|
|
Eta gertatu da miraria: Etxanizek konbentzituta, Basarrik proba egin du eta bertsotan hasi da doinu arrotz horietan; ez da gauza bera noski, doinu eta erritmo sorginak dira, kantari horiek baino askoz mantsoago aritu behar
|
du
batek, baina egin daiteke, bai.
|
|
|
Aitzitik, euskaraz ondo jakin behar da Uztapidek Iriondori emandako erantzuna ulertzeko; jaiotzez ez bada ere, euskalduna izan beharra zegoen (eta dago) komunikazio ekintza horretan parte hartzeko. Berdin
|
du
bat batekoa edo idatzia izan, bertsoak hartzaile euskalduna behar du bere helburua erdiesteko; hori, edo erdaldunaren ondoan jarritako itzultzaile prestua.
|
|
|
Zuzeneko performancean, horixe
|
du
bat bateko bertsoaren eta rockaren arteko nahasketak: rockak asko kendu behar du beretik bertsoak bertso izaten jarrai dezan, eta viceversa.
|
|
|
Euskaraz ari diren baserritarrak kontuak egiteko erdara erabiltzea oso arrunta da. Eskolan erdaraz ikasi zuten matematika eta hiztun arruntak ez
|
du
bat bateko itzultzaile gaitasun berezirik.
|
|
2018
|
|
|
Nagusiki, immigrazioak eragin
|
du
bat bateko hazkunde hori biztanlerian, eta beste probintzia hiriburu askotan bezala, hori bizitza modernoaren baldintza orokorrek sortzen duten erakarpenari zor zaio. Horrek, alde batetik, Nafarroako bizitzari onurak ekarri badizkio ere, bestetik, benetako hondamena sortu du[...].
|
|
|
Erritmoa eta asimetria mapa administratiboaren arabera lotzeak eragiten du mapa hori indartzea; ez da banaketa erreala. Desberdintasunen eta antzekotasunen mapak, maiz, ez
|
du
bat egiten mapa instituzionalarekin: euskara, sektore ekonomikoak, hiriguneak, erliebea, abertzaleen indarra...
|
|
|
Horregatik, Xabier Zabaltzak443" Baxenabarre" ren ordez," Nafarroa Beherea" ren aldeko hautua egin du: zehazkiago, ez
|
du
bat egiten" Baxenabarre" eta" Nafarroa" izendapenekin, eta hobesten du" Nafarroa Beherea" eta" Nafarroa Garaia" erabiltzea, bien nafar izaera garbiki adierazteko, eta balio duelako ahoan bilorik gabe salatzeko Euskal Herria zatitu zutela(" Baxenabarre" eta" Nafarroa" izenekin hain garbi ez litzatekeena). Nafarroa bat da, eta Ibañetatik iparrerakoa
|
|
|
Bestea biluzik, lurrera begira. Biek bat egin aurretik," aupa Añes", esan
|
du
batak. Soka batetik tira egin izan baliote bezala, burua jaso du besteak, eta bi segundoz, eguneko azken izpien ukitua ikusi du Laia Azpitarteren masailetan.
|
|
|
Ez du uhalik lotu. Bagoiak, galgarik gabe, azelerazio azkarra hartu
|
du
bat batean, zirkulu bat marraztuko du airean. Ume guztiak, Vladimir ere bai, oihuka hasi dira.
|
|
2019
|
|
|
Bi adibideetan aditz laguntzailea lortzeko bide bera erabili zuten. Horrek erakusten
|
du
bata bertzea baino lehen asmatua izan zela. Zein, ordea?
|
|
|
Gaur, adibidez, gaixo batzuk goizetik afaldu arte aterako dira kalera; beste batzuk arratsaldez soilik irtengo dira; eta, azkenik, beste batzuk bertan geldituko dira, artean ospitaletik ateratzeko moduan ez daudelakoan. Arreba arropa janzten ari dela, aspaldiko lagun bat ikusi
|
du
bata urdin argia soinean. " Izugarria dun, Jone:
|
|
2020
|
|
|
Bost mila kilo inguru omen da." Ikasleek arretaz begiratzen diote naturaren prodijio hari. " Mugitzen ari da!", hots egiten
|
du
batek bat batean. " Haizearekin!", laguntzen dio beste batek.
|
|
|
gaizki ulertu bat." Estropezuka atera, motoa hartu eta ziztuan abiatu zen klubetik. " Amorruaren lili urdina" idazten
|
du
batek, eta ez da gai irakurleari helarazteko ezen bigunkeria hura idaztean, poetak buruan zeukala tabernazulo batean jasotako begipeko ubela, morroi nazkagarri batek eskua ezbeharreko lekuan jartzeak sorturiko liskarrean.
|
|
|
Horrez gain, eta agian oroz gain, poeta izan zen Xabier Lete. Kantu bidez eragin izan
|
du
batez ere, eta astindu gaituzten bere poemak abestuta entzun ditugu gehienetan. Hala ere, bere poesia da bere erretraturik leialena, egiazkoena, gardenena.
|
|
|
Felixen berbak dira horiek, gaixotasunarekin eta gaixoen oinazearekin zein ingurukoen sufrimenduarekin egunero hartu emanean dagoen mediku batenak. Gaixotasunak, batez ere kronikoa bada eta denboran luzatzen bada, norbere buruarekin aurrez aurre jartzera bultzatzen
|
du
bat. Horrenbestez, eta eritasunaren alderdi mingarri guztiak kontuan hartuta, gaixotasunak norbere buruarekin egotea, sakontzea eta konektatzea dakar askotan.
|
|
2022
|
|
|
Erreakzio ezagunik atseginena bilatzean datza gakoetako bat; bestea, sentsazio berriak, ezezagunak, aurkitzea. Baina janari edariez batera bietan gozatu ahal izateko, ezin
|
du
batak bestea ezkutatu edo galarazi.
|
|
|
Zatiketa horien esklabo bihurtu gara. Areago, denborak ez
|
du
bat egiten lurralde guztietan espazio guztietan, batzuk jaiki orduko bestetzuk etzaten gara. Munduan, areago mundu zibernetikoaren bizitzan, ezer ez da hasten ezer ez da amaitzen.
|
|
|
Ez, baina gehienek bai, eta gehienak ere bai, eta hainbatek oporretan eta aisialdian ere irakurtzen dute. Kalitateari begiratzen ote zaion zalantza ere izango
|
du
batek baino gehiagok. Egia, baina horretan, ardura ez da irakurle gaztearena soilik, irakurtzeko proposamena egin dioten irakasleena edo gurasoena baino.
|
|
|
—Zergatik ez egin tifinagh alfabetoarekin proiektu artistiko bat? galdetu
|
du
batek. Ez dakit proiektu artistikoa den bidea, baina daukazun alfabeto propioari funtzio guztiak esleitu gabe funtzio jakin batzuk esleitzea posible izan liteke?
|
|
|
Bere eiteak berehala egiten
|
du
bat gurearekin. Eta gure konspirazio moduekin erraz josita, berehala hasi ginen, duela urte t' erdi, elkarrekin hariak irudikatzen.
|
|
|
Ezagutu ditugun jatorrizko herrietako jendeak mundu garaikidean bizi nahi du, ñabardurak ñabardura eta sustraiak zainduz, baina egungo mendearen oinarri tenkokulturalean bizi nahi
|
du
batez besteko kitxuak, aimarak, kurduak nahiz maiak, oso modu masibo eta argian. Aspirazio legitimoa izateaz gain, errealitate nabarmena da.
|
|
2023
|
|
|
...a gurtzen inguratzen gaituzten paisaiek pertsonek objektuek egiten gaituzte elkarrekintzarik estuenean eguzkiak urratuko duen azal zuridun neskatoa eskailera batzuk eta nire ipurdia apenas hartzen duen pixontzia esnea zekarren artzainaren emazteak ez omen zuen kulerorik janzten hala zioen gure amak behintzat goiz batean haren sabeleko odolak lurraren kontra malkortu eta gure sukaldeko zorua izartu
|
du
bat bi hiru lau hamaika sabel tanta nire pixontzi tronutik begira, errosario gorriak margotzen dakizkien emakumeak txunditurik utzi nau odol lorratzak erre du gero elur zapaldu gabea hieroglifikoak marraztuz doa abangoardiako artea zer den inoiz jakingo ez duena biratu da, ikusi nau begi urdin sarkorrak pausatu ditu nireetan haren sekretuaren jabe egin nau elurra erretzen duen odolaren zaintzaile...
|
|
|
—Norman Batesi sudurra hautsiko nioke —bota
|
du
bat batean.
|