|
2000
|
|
|
Gaur goizean bere gelara joan naiz isil isilka (argi dago, beraz, gaurko gaua ere ez
|
dugula
batera pasatu), eta ikustean oraindik lotan zegoela, ba berari begira geratu naiz momentu batez. Eta Jabi gogorarazi dit.
|
|
|
—Eta orain, Joanes, zin egin behar diagu, gurutzefikatuaren aitzinean, eskua elkarri emanik eta odolak nahasturik, ezen ez
|
dugula
batak bertzea salatuko, ezta bertze nehor ere, ez lagun ez etsai, bizitza osoan, erlijione kontuagatik edo mendeku hutsagatik, nola nahiko bailuke Inkisizioneak.
|
|
|
—Zin egiten dizugu, Jauna, zure izenean eta Zientziaren Elizarenean, ezen ez
|
dugula
batak bertzea salatuko, ezta bertze nehor ere, ez lagun ez etsai, bizitza osoan, ez erlijione kontuagatik ez mendeku hutsagatik.
|
|
|
Zuk bezala, ogia eta urdaiazpikoa nituen nik janari, baina zure hitz haiek
|
nituen
batez ere janari.
|
|
|
Zeren, bere garaiko astronomiari aterabide bat bilatu nahian, hala mintzatzen baitzen astronomo poloniarra, Ptolomeoren planeta sistemaz, haren zehazgabetasuna eta haren funsgabeko konplikazioneak gogoan: "(...) artista batek, bere koadrorako, eskuak, oinak, burua eta gainerako menbroak modelo diferentetarik hartu behar izanen balitu bezalakoa da, halako moldez, non zati bakoitza ezin hobeki marraztua egon daitekeen, baina gorputz osoarekiko eta haren osotasunarekiko loturarik gabe; eta nola zatiak ez datozen bat eta ez
|
duten
bat egiten, hala, munstro bat izanen da guztiaren emaitza, gizon bat baino gehiago". Ptolomeoren sistemaz ari zen Koperniko, eta zientziaz, azken finean, baina zenbatetan pentsatu izan dudan ezen hitz haiek ongi isla dezaketela gizonaren barrena, haren muina eta arima!
|
|
|
Zeren gizona baretasuna eta jabalaldia izan baitaiteke, baina ekaitza ere izan daitekek: ekaitza
|
duk
batez ere, noiz eta aro batetik bertzerat egiten baitu eta noiz eta bide berrien urratzerat abiatzen baita, nola gertatzen den egun. Eta, nola diagonaletarik hobeki adieraz daitezkeen ekaitzaren errealitatea eta ekaitzaren desoreka koadroaren simetri ardatzetarik baino, hala bihur daitezkek diagonalak koadroaren ardatz. Edo erran zezakeat, bertze hitz batzuetan, ezen pintura zaharrean koadroa bat zela eta beti bat zela, bere osoan ez ezik zati bakoitzean ere; pintura berrian, aldiz, iduri bakoitzak eta zati bakoitzak bere libertatea dik, bere dantza dantzatzen dik, eta koadroaren batasuna elementuen libertate horretan eta dantza horretan aurkitu beharra zagok bertze deusetan baino gehiago, formen libertateak libertatearen forma islatuko balu bezala...
|
|
|
Zeren ezagutu izan ditudan ez
|
baitut
bat bera ere ezagutu menekoak eta manukoak ongi tratatzen zituenik, don Venancio Robles izan ezik.
|
|
|
Eta gizonak hura guztia erran zigun... eta aita erreus eta urduri jartzen hasi zen, zeren eta jakin nahi
|
baitzuen
batik bat nola ehizatzen zuen tigre hark eta nola erabil zitekeen hura ehizarako. Eta gizonak halako batean erran zion:
|
|
|
Badakizu, jaun André, ezen guti direla gizonezkoen artean irakurtzen eta skribatzen dakitenak, baina are gutiago direla eskolatuak izan diren emaztekiak; aldiz, gure amak, zeina baitzen argia eta zorrotza, ongi irakurtzen eta skribatzen zuen eta hainbat liburu irakurriz janzten eta apaintzen zuen bere jakintasuna. Eta, liburu haietarik gehienak bere aita spiritualak uzten bazizkion ere,
|
bazuen
bat bere berea, eta liburu hura Gaspar de Asteteren Doctrina cristiana ren euskarazko tradukzione bat zen, 1608koa eta Iruñan publikatua, amak erabiltzen zuena bai bere buruaren janzteko, eta bai irakurtzeko eta irakasteko ere zerbitzuko neskei eta emaztekiei, zeinetarik inportantena Hipolita zeritzana baitzen, bere ohorezko dama eta laguntzaile leiala eta artatsua, amaren beztimendez arduratzen... Konfesore eta aita spiritual hura, bertzalde, ezkondu baino lehenagokoa zuen amak, eta frantziskotar bat zen, Uraitzeko klaratarren komentuko kaperau izendatu zutena eta harat igorria izan zena; eta, nola gure ama ez baitzegoen haren kontseiluen uzteko, zeren apez hura laket baitzuen —don Frantzisko baino laketago bai bederen—, harat joaiten zen, urtean bizpahiru aldiz, aitorraren eta komunionearen egiteko, haietarik batean Pazkoarekin konplitzen zuela.
|
|
|
Zeren ez uste ezen Mattini nion gorrotoa eta herrazko herra ni mundurat etorri orduko biribildu zitzaidala, ezta gorroto biribil balizko hark erabaki zituela ere ene handik aitzinako urratsak, halabeharrez; ez dizut erranen, halaber, maitatu baizik egin ez nuela, zeren baitakizu nolakoak izaiten diren umeen arteko harremanak, orain maite
|
du
batak bertzea eta orain gorrotatzen du, orain akort eta alegera daude eta orain eta haserre, eta, beraz, badirudi ezen badela aldi bat onerizkoarentzat eta bertze aldi bat gaitzerizkoarentzat, eta bata bertzeari darraiola, nola itzala gorputzari. Baina sentimendu hauen joan jinetan, edo joan jin hauen gainetik, uste dut, orobat, ezen beti ere mintza daitekeela jokamolde orokor batez, eta oker handirik gabe erran diezazuket ezen ene jokamolde hura maitasunezkoa izan zela.
|
|
|
Inor ez zen ni baino gehiago harrituko, ondora egina baizik ez zela ohartzean. Uste
|
dut
batera izan zirela goiko atea irekitzea eta nirea ixtea.
|
|
|
Delako galdera —" gogorxko atzokoa, ezta?" — zerbitzariari kafeak eta erretzeko papera eskatu ondoxean pausatu zuen. Zerbait bazen, bikote biziaz hain ardura guti
|
zuen
batendako. Lehenagotik, haren maiteño izandako aunitz ikusiak zituzkeen bertze baten besotik kateatuak, eta ez hargatik urraturik bihotzean.
|
|
|
Neurriz tikia, antolamenduz kaotikoa eta argitasunez hitsa, horra nire ikaskide ohiaren bulegoaren ezaugarri begi bistakoak; baita, ni bezala une horietan, betaurreko faltaz ikusmena mugatua
|
zuen
batentzat ere. Leiho ñimiño batetik sartzen ziren eguzki errainuak bertze argirik ez zen, paretako kaka kolorearekin lehian.
|
|
2001
|
|
|
Eta, bestaldetik, beraien ziztada arriskutsua izan liteke. Malaria horrelako eltxo batek kutsatzen du, anofele deritzan eme batek, lehenago malaria
|
duenen
bat ziztatu, odola atera eta gero zuri ezten samina sartuta.
|
|
|
‘Nahi
|
duzu
bat? ’ esanen dizu Axelek.
|
|
2002
|
|
|
Elizak gustuko
|
zituen
batek derrigorrean izan behar zuen gogoko tren geltoki hura. Horregatik eraman zuen Alaznek hara.
|
|
2003
|
|
|
Hiriburuak badiaren bi ertzetan dituen kristalezko kafetegi horietako batean geratu ginen, Monika hirian bizi baita eta ni herrian. Artean ez
|
genuen
batak bestearen giltzarik. Artean egon gabea nintzen euripean bere etxe atarian leihoetara begira atezuan, artean ez nintzen sentitu inoiz kalean bazterrik bazter doazen zakur deslai bustien pare eta aldi berean zoriontsu, baina kristalezko kafetegia bijilatuz itsasertzeko pasealekuan joan etorrian nenbilen bitartean (ordu erdi bat lehenago iritsia nintzen hitzordura) ohartu nintzen Max Frischekin nahasten ninduen ikasle ohi hark zenbaterainoko grazia egiten zidan.
|
|
|
–Ero batek ez du inoiz horrela idazten, eta sanoegi dagoen batek ere ez. Izatekotan ere neurotiko bat izan zitekeen, baina neurosirik gabeko idazle bat, obsesiorik ez
|
duen
bat ez da ezer –jarraitu zuen.
|
|
|
–Badakit zer duen! –esan
|
zuen
bat batean dendariak– Ea, gona hori...
|
|
|
–Zikin hutsak zarete! –bota
|
zuen
bat batean Smokek.
|
|
2004
|
|
|
Mintzamena eta idazmena, biak ikusten ditut nik neurri batean kamusturik, eduki linguistikoetan itorik. Egia da bakoitzak bere legeak dauzkala, baina uste
|
dut
bata landuz bestea ere hobe litekeela?. Hedabideetako euskara mintzatua,. Euskara mintzatuaren erronkak?, 1998, EHU, 11.
|
|
|
gomendatu digu bere azken lanean: . Aktorea eta sistema, batasuna nahiz desberdintasuna, aldaketa zein egonkortasuna elkartzea nahi
|
du
bata betetik ez mekanikoki ondorioztatuz, beti ere mutazio sozial berriak kontutan hartuz. Konkretuagoki, sozializazioa, erabatekoa ez den unetik gora, ekintza soziala askotarikoa, erreflexiboa, intersubjektiboa, kokatua da eta animatzen dituen logikak anitzak dira (integrazioa, konpetizioa, dominazioa, subjektibizazioa)?. 288
|
|
|
Gaurko euskal kulturak, forma aldetik asko aurreratu duen arren, hori duela ments uste dut, espiritua?. Gizakiaren espresabide guztiek
|
dute
bata bestearekin harremana, Euskaldunon Egunkaria, 2000/10/6.
|
|
|
Di Ruggerok ere bai, baina Florentziara eramaten du konpontzera, edo etorri egiten zaizkio mekanikariak Florentziatik. Eta Signora Mariak ere
|
badu
bat, baina ez du inora eramaten konpontzera, ez duelako ibiltzen, eta hor dago txoferra zera baino aspertuago, aldatseko farola horietako baten ondoan egun osoan, bakarrik berbetan.
|
|
|
Ez zen lehenbiziko aldia, noski, arma batek apuntatzen zuena. Ramírez kapitainak aski ezaguna
|
zuen
bat bateko larritasun ukitu hura, erraietako korapilo lazgarria. Bazekien urduritasunak erabat murrizten duela onik ateratzeko probabilitatea.
|
|
2005
|
|
|
–Morroi horiek ez zizueten honaino jarraituko, ezta? –eten
|
du
bat batean, aulkia birarazi eta leihotik begira jarrita.
|
|
|
Teilatu beltz distiratsuak eta horma zuri zuriak. Haien artetik gertu geratu zaien zur argizko atetxoa
|
duen
batera jo du Ametsek. Atetxoa ireki eta lorategian barneratzen den harrizko bidetxotik ibili dira.
|
|
|
–Zure bularra... ez da neskatila batena, bihotza lehertu liezaioke indartsu ez
|
duen
bati. Hona etorri zinenez geroztik hazi egin zaizu, nerabezaroa ez doa alferrik, badakizu?
|
|
|
Baina ez dut oso ondo gogoratzen zelan azaldu zidan. Osabak esan zidana gogoratzen
|
dut
batez ere: Zer da latina, osaba?
|
|
|
Izotzak bete
|
zuen
bat batean auto barru afoinutsu kiskalgarria.
|
|
|
Non bizi da? –galdetu
|
du
batek.
|
|
2006
|
|
|
Badira, nere iritziz, hasierako abestitz oso txarrak ere, gaur poza baino lotsa gehiago ematen didatenak, eta horiek ere bazterrera uztea erabaki dut. Zalantzak beti
|
ditu
batek bilduma baterako aukera egiten ari denean; baina zinez uste dut den dena ez dela sartu behar. Gure ibilbidearen zenbait atal eta urrats ezin genitzake modu fatal batean halabeharrez onartu; kalitateak eta egokitasunaren zentzuak ere hitza izan dute.
|
|
|
–Yes –esan
|
du
batek, besteari begiratu ondoren.
|
|
|
Liburuek gezurrik ez badiote, aberastasun gutxi eta amets asko zituen lorezainen familia batean maizter hartu zuten behin marinel bat. Marinel ezjakin hark etxeko zoko batean aurkitutako tipula uste
|
zuen
bat jan zuen hamaiketakoan sardinzar lehor baten osagarri, eta lau mokadutan amaitu zuen lorezainen familia hartako hainbat urtetako ametsa.
|
|
|
Mugetako tabernarien artean Frantzisko Irigoi dugu bizitza eredugarria
|
dutenetako
bat. Frantzisko Irigoi Getarian jaio zen XVI. mendearen amaiera aldera eta marinel izan zen hainbat urtez.
|
|
|
Nullo tot diabolus animas rete capit quod laqueo pessimarum mulierum. Deabruak anitz sare badu ere arimen atzemateko, ez
|
du
batez ere hainbat harrapatzen, nola emazte gaixtoez, eta haiek hedatzen eta paratzen dituzten artez, sarez, laxoez eta segadez. Hemezortzi urte bazen hartatik, eta hala ere gaur gauaz erran dezake ez duela oraino ikasia.
|
|
|
–Mihia bezain arina duzu luma, jauna –mintzatu zen Idiakezen idazkaria– Ez ordea elizgizon izan nahi
|
duen
batek behar lukeen ofizioetan. Luma behar ez den tintontzian sartzeko ohitura duzu, gainera, eta horrek sua erakartzen du, lurreko nahiz zeruko epaileen iritzian.
|
|
|
–Gizonek, bizkitartean –are erresumin handiagoz–, aski ditek munduarendako norabide eta ikusmolde berriak asmatzea edo, bertzerik gabe, elkar hiltzea. Zenbaitetan, alde guti
|
duk
batetik bertzera. Salbuespena gure erregina duk.
|
|
|
Eta ez bakarrik hamasei hilabetez biziago, helduago eta jakintsuago zelako, hamabi urteko nerabe batez jakintasuna aipatzea sobera ez bada. Helburuetan ere deus ikustekorik ez
|
zuten
batak eta bertzeak. Garrüzeko mutikoa iheslari bat zen, buru barnean handik lekutzea bertze xederik ez zeukana.
|
|
|
–Bos dias –agurtu
|
nau
bat batean.
|
|
|
–Non dira besteak? –galdetu
|
zuen
bat batean, burua jiratuta.
|
|
2007
|
|
|
Jakin behar da garaiko intelektualeria eta unibertsitate alemanetako jendea jatorriz kalerri edo burgotar txikerra baino ez zela, irudi sozialean marjinazioko multzo probintziano hutsa (Printzeek intelektual frantses eta italiarrak biltzen zituzten beren saloietan): ...eta literatura alemanarekiko270; eta beste hainbestetan harrotu dira, hala ere hizkuntza eta literatura alemanak. Augustorik eta Medicirik gabe, eta Erret Akademia arauemailerik ere gabe?, intelektual herritar ezeukien ahaleginaz bakarrik duelako bere burua modernizatu eta goi mailaraino altxatu271. Gure nazioko estatu gora eskolatuek literaturarik batere ez dute, herriak ordea, gizaseme arruntak
|
badu
bat?, idazten du A. W. Schlegel-ek 1802an272 Oraindik 1854an, horrezkero bai, ideia hauen politizazioa zentzu nazionalistan martxan dagoenean?, J. Grimm-ek bi anaien hiztegi aleman handiaren hitzaurrean honela salatzen du/ harrotzen da:
|
|
2008
|
|
|
Ai, nola hartu zuen Ernestinak kaiera eta nola irakurri zituen han eta hemen esaldi bat eta beste bat, kaiera itxi, bularrera eraman eta arnasa bete betean hartu zuen arte, frai Millan ardi larruz jantzitako kristau otsoez mintzatu zitzaion inoiz, eta hantxe
|
zuen
bat, kapilau berria, itxura guztien arabera!?, irakurraldi hura oxigeno punpuila bat gertatu balitzaio bezala, kapilau berriak eragin ziòn itoaldiaren iraulkagarri!
|
|
|
–Aizu, zuri idatzi badizu, zuretzat da, Natalia, eta gorde ezazu kabitzen zaizun lekuan!?, hil edo biziko borroka irabazi duen borrokalari puztua baino puztuago sentizeko; harrotasunarekin batera, baina, jakin min handia behar zuen Natividadek, sekulakoa? jakin mina
|
zuen
batez ere, eta orduan, honela esan zion Nataliari:
|
|
|
–Baina, begira, jarraitu zuen?, nik zera jakin nahi nikek, Barbecue: noiz arte ibili behar
|
dugu
batera eta bestera, hau jakien txalupa balitz bezala. Smollett kapitain hori nahikoa eta gehiegi sufritu diat; nahiko amorrazio eman zidak, arraioa!
|
|
|
Horretarako, hala ere, gaurkotasun gutxiko metodologiak erabiltzen ditu: datu lehorrak pilatzea eta gizon handien izenak metatzea maite
|
du
batez ere; beldur die, ordea, interpretazio berriei, ñabardura finei, irakurketa arretatsuei.
|
|
|
–Euskal kultura eta hizkuntza munduko plazan jarri nahi ditugu, eta inoiz ez
|
dugu
bat egingo nortasun printzipio horiek ukatzen dizkigunarekin, zeuek ere egingo ez zenuten moduan?.
|
|
|
Egun hartan eztarrian trabatu gabe itzuri zitzaion mezu hori ere aztertzekoa dela esango nuke. Izan ere,, inoiz ez
|
dugu
bat egingo nortasun printzipio horiek ukatzen dizkigunarekin, esatea, larregi esatea izan liteke, inondik ere.
|
|
|
Adina asmatzea kosta egiten zaigu baina, Boubacarren antzekoa behar
|
duen
batekin egon ostean hala esan digu:
|
|
|
Irlandako dantzarien zapata jokoa gogorarazten zuen. Gazte itxurak galdu ezin dituen emakume bat iruditu zitzaidan, edo gazte usteak galdu nahi ez
|
zituen
bat. Harridura ikur bana zuen begietan.
|
|
|
Natalie bera izan zen beste behin nire ohiko pasibotasunetik atera ninduena. Asteburu luze bateko planarekin agertu zitzaidan, Nadiak orkestrarekin atzerrira bidaiatu behar
|
zuen
batean. Londresko gidaliburuak, apartamentuaren argazkiak, hegazkinen ordutegiak zabaldu zituen mahai gainean, eta nik egundo izango ez dudan ilusioarekin hasi zitzaidan hiriaz mintzatzen.
|
|
|
Neskak aski baitzuen destainari destaina eranstea, eta halako zerbait esatea: " Aizu, zuri idatzi badizu, zuretzat da, Natalia, eta gorde ezazu kabitzen zaizun lekuan!", hil edo biziko borroka irabazi duen borrokalari puztua baino puztuago sentizeko; harrotasunarekin batera, baina, jakin min handia behar zuen Natividadek, sekulakoa... jakin mina
|
zuen
batez ere, eta orduan, honela esan zion Nataliari:
|
|
|
Ai, nola hartu zuen Ernestinak kaiera eta nola irakurri zituen han eta hemen esaldi bat eta beste bat, kaiera itxi, bularrera eraman eta arnasa bete betean hartu zuen arte –frai Millan ardi larruz jantzitako kristau otsoez mintzatu zitzaion inoiz, eta hantxe
|
zuen
bat, kapilau berria, itxura guztien arabera! –, irakurraldi hura oxigeno punpuila bat gertatu balitzaio bezala, kapilau berriak eragin ziòn itoaldiaren iraulkagarri!
|
|
2009
|
|
|
Neska baten mezurik sekula ez zitzaidan iritsi. Polita izan behar
|
zuen
bat batean pipi! entzun eta neska batek idatzitako mezua jasotzea telefonoan.
|
|
|
Are gehiago, gustura geratuko nintzateke Etxerekin berriketan. Gauza asko
|
genituen
bat eta komunean, eta, estreinakoz, Etxe gogotsu zegoen hitz egiteko.
|
|
|
Paula, jubilatu artean ordaindu zuen etxebizitza txiki batean bizi zen, Basaurin. Eta apartamentua baino askozaz txikiagoa zen Peugeot zuria
|
zuen
batetik bestera mugitzeko. Idazkari bezala 44 ordu sartzen zituen astero, metalezko hodiak egiten zituen enpresa batean.
|
|
|
Musika, benetako musika ona hirurogeita hamarreko hamarkadan hil zela uste zuen. Bere iritziak, normalean, bere anaia zaharrek
|
zituztenekin
bat zetozen, eta hauek berak baino hogeita bost urte gehiago zituzten. Ibaik ez zuen batere argi zenbat denbora zen hori.
|
|
|
Jainkozko bizia. Jainkoaren agertzea, sumatzea?, diotenez, istantekoa da. Argiaren jainkozkoa da, eguna argitzen duenean, istant bateko emozioak eternitatera irekitzen bazaitu, eta ez dakizu zer sentimendu estrainio den hori, nostalgia pozezko batez bezala bete
|
zaituena
bat batean. Ederraren jainkozkoa da, bide ondoan elorriko lore xuriek ederraren eder betikora bezala bazaitu hegaldarazten bat batean udaberri goizean.
|
|
|
Ni banaizen artean, heriotzak ez du errealitaterik, eta heriotzak errealitate duenean, nik jada ez: heriotzak eta nik zerikusirik ez
|
dugu
bata besteagaz. Beraz, niri bost axola heriotza, ezta?
|
|
|
–Zer da musu bat? Maite nauzu edo maite
|
zaitut
bat. Musua bietako bat da, baina ja ez naiz oroitzen.
|
|
|
Ume gaixoa, abandonatua. Festa eguna behar
|
zuen
batez hemen dago, ezezagun batekin, sorgin batekin, fruta jaten. Behintzat coca cola eman diot.
|
|
|
Benetan garrantzia duenaren sakratutasunari erreparatzen dion munduan biziko bagina, telefonoa hartu didan lankideari egia esango nion. Hara, esango nion, hamar urte daramatzat leku honetan lanean eta oskola gogorregia zela uste
|
nuenean
batek, ahots bakar batek, zirrikitua egitea lortu zuen eta jakin egin behar dut zer itxura duen behintzat.
|
|
|
–Traturen bat ordaintzeko hilko dela uste
|
duen
batek deitu dit gaur.
|
|
|
–
|
Badut
bat, esan zion?, Solluben bizi den ehiztari bat, zu halako bi izango da. Iparraldeko euskalduna.
|
|
|
Igual egongo zen Olaso erotuta, nor ez, neurri batean?, ez nekien. Baina ziur nengoen egin zuena ez
|
zuela
bat bateko ero haize batek jota egin, ondo pentsatuta baizik.
|
|
|
Esku eta besaurreak ebaki txikiz urratuak nituen, ohartu nintzen, lurrera erortzean bonbillaren puskek eraginda seguruena. Ugarteren kolpea handiagoa zen, musuzapi batez eusten zion ezker lokiari, jarioa geratu nahian?, eta ez
|
zuela
bat bateko iluntasunaren ondorioz hartu ulertu nuen. Mielek joko zuen aitzurrarekin, zalantzarik gabe, ihes egin ahal izateko.
|
|
|
Herriko jende gutxi sartzen zen hortaz Euskaldunara. Bestela ere kuartelean pintxo gehiegi probatuak
|
zituztenak
batez ere.
|
|
|
Gabino txori bat da, beharbada, horregatik sartu da frantziskotar; baina Damaso, Teofilo Maria eta ni gogorragoak gara, eta gure eginkizuna haiek babestea da: Ada babestu behar
|
dugu
batez ere, Adak ere, Domingok bezalaxe, txoriak baititu, eta Domingorena gertatuko balitzaio. Jainkoak ez dezala nahi!
|
|
|
liztorraren ziztada nabaritu zuen bere baitan; Teofilo Mariak, izan ere, nekez uler zezakeen amaren jarrera, baina are nekezago uler zezakeen aitarena, beti bere alde izan ohi zuenarena, Domingorekin zituèn istiluetan zer esanik ez?, aita ere amaren alde atera ez zen, bada! Teofilo Mariak, beraz, harrapatuta sentitu behar
|
zuen
bat batean, nola sagua tranpan: bat batean harrapatuak, halere, tranpatik atera behar zuen kosta ahala kosta, ohoreak ere bere obligazioak baitzituen, eta, orduan, adimenaren mugimendu erreflexu batean aitaren hitz jarioa eteten zuela, esan zuen:
|
|
|
Are gehiago: Maria Bibianak ederki oroitu behar zuen nola Gabinok orduak eta orduak egiten zituen etxeko aquariumari begira, hiriko aquarium ezaguna gerokoa izan zen arren, Elkarte Ozeanografikoak
|
bazuen
bat bere egoitzan, eta handik etorri zitzaion Gabinori Regina enean berea jartzeko ideia: kristalezko arrainontzi paralelepipediko bat zen, dozena erdi arraintxo biltzen zituena?, arraintxoen joan etorriek liluratuta; haren esaldi bat ere ezagun egin zen etxekoen artean, Domingok umetan irakurri zuèn liburu bakarretakoaren inguruko iruzkinean:
|
|
|
Domingok Adari so egin, eta haren so zorrotza ikusi zuen, erantzun zehatz bat exijitzen ziona; Domingok, baina, ez zuen erantzunik, horregatixe geratu baitzen isilik, ausaz; edo
|
bazuen
bat, arrebei egiazko egia kontatzera behartzen zuena, bihotzaren ateak irekita; Domingok, ordea, ez zituen arrebak kezkatu nahi; eta ez zuen, bestalde, xehetasunetan eta esplikazio luzeetan galdu nahi, hitz egiteko gogo handirik ere ez zuelako, menturaz; non zegoen, gainera, bere argudioa eta bere egia, artean ustezkoagoa zena egiazkoa baino?; Domingok susmoak baitzituen gehienik ere, aitarekin l... aitari men egiteko eta haren aurka erreboltatzeko gogo kontrajarriek erdibiturik balego bezala; Domingok, beraz, zerbait asmatu behar zuen?
|
|
|
–Zer? Orain ere ezin
|
duk
bateko bastoia bakean utzi?? –galdetzen zioten.
|
|
|
...lasaldian?, Teofilo Mariak ez zuen ezer berezirik entzun, hirurak ere aurretik hitz eginak zirelako, beharbada, hitz egin beharrekoaz; afaldu ondoren, berriz, kartetan aritu ziren hirurak, eskoban?, jokoari buruz egiten zituztèn iruzkinetatik ondoriozta zitekeenez?. Atera ezak zazpiko urrea, Nikolai, txota honekin jango diat-eta!?,. Bederatzi gehi bi, hamaika; gehi lau, hamabost?,. Zertarako nahi
|
dut
bateko kopa, Grigori, vodkaz beteta ez badago??,. Hik daukak, hik, zortea, Nikolai!??, harik eta, jokoa bukatu eta lotara erretiratzera zihoazenean, abokatuaren ilobak esan zuen arte:
|
|
|
–Pentsatzen dugu zerbait bota
|
zuela
baten batek medizina ontzietan. Eta Mrs.
|
|
|
Kolpeak jo zituzten orduan gelako atean, kanpoko aldetik. Gelan sartu nahi
|
zuen
baten batek: atea irekitzeko ahalegina egiten ari zen, baina emanda zegoen giltza.
|
|
|
ordenagailuekin, elektronikarekin, kamerekin? Kamerak jartzen dizkie baten batek beti, kontrolatu nahi
|
dituen
baten batek: kamerak etxean, kamerak ohean, mikrokamerak buru barruan ere bai, garunean, pentsatzen ari direna grabatzen duten kamerak?
|
|
|
Phineasek kontsulta zeukan gaur medikuarekin, baina ez da joan. Uste
|
du
baten batek egon behar duela teilatuan beti. Jende gutxi dabil kalean, hala ere, bai geltokian, bai errepidetik.
|
|
|
Charlottek amorante desberdin bat kausitua
|
zuen
bat batean. Ez da inon idatzia Margaritak bertzelako senarrik aurkitu ote zuen.
|
|
|
Lasto sua eta kalaka. Frantximantak poliki idazten zuen, baina bi orri behar
|
zituen
batean labur zitekeena aditzera emateko. Bazekien, bertzalde, ene begiak ez zirela bakarrak izanen gutunaren gainean pausatzen.
|
|
|
–Aitaren gaztelutik lau legoa ere ez ninduan inoiz urrundua, eta hara non, Baionan
|
ninduan
bat batean. Han besta zuan, andreak Espainiako gortetik etorri noble eta zaldun guztiendako antolatua?
|
|
|
Ezker eskua falta zuen. Henrikek ezker eskua falta
|
zuen
baten xehetasunak emanak zizkidan. La Salle erraten zioten.
|
|
|
–Zergatik egin behar
|
luke
bat Alençongo dukeak gurekin. Erreformarekin zaletu da, bat batean?
|
|
|
Bururatzen zaizu nor izan zitekeen deitu zidan hura? Cordoban harremanik
|
baduzu
baten batekin, hari deitzeko?
|
|
|
–Zer? Orain ere ezin
|
duk
bateko bastoia bakean utzi...? –galdetzen zioten.
|
|
|
...erezirik entzun, hirurak ere aurretik hitz eginak zirelako, beharbada, hitz egin beharrekoaz; afaldu ondoren, berriz, kartetan aritu ziren hirurak –eskoban–, jokoari buruz egiten zituztèn iruzkinetatik ondoriozta zitekeenez –" Atera ezak zazpiko urrea, Nikolai, txota honekin jango diat-eta!"," Bederatzi gehi bi, hamaika; gehi lau, hamabost"," Zertarako nahi
|
dut
bateko kopa, Grigori, vodkaz beteta ez badago?"," Hik daukak, hik, zortea, Nikolai!" –, harik eta, jokoa bukatu eta lotara erretiratzera zihoazenean, abokatuaren ilobak esan zuen arte:
|
|
|
Gabino txori bat da, beharbada, horregatik sartu da frantziskotar; baina Damaso, Teofilo Maria eta ni gogorragoak gara, eta gure eginkizuna haiek babestea da: Ada babestu behar
|
dugu
batez ere, Adak ere, Domingok bezalaxe, txoriak baititu, eta Domingorena gertatuko balitzaio... Jainkoak ez dezala nahi!
|
|
|
Eta suge pozoitsuari harripetik atera orduko moztu behar zaio burua, berandu izan bailiteke bestela! –esan
|
zuen
batek, entzuleen txalo beroa jasotzen zuela.
|
|
|
Domingok Adari so egin, eta haren so zorrotza ikusi zuen, erantzun zehatz bat exijitzen ziona; Domingok, baina, ez zuen erantzunik, horregatixe geratu baitzen isilik, ausaz; edo
|
bazuen
bat, arrebei egiazko egia kontatzera behartzen zuena, bihotzaren ateak irekita; Domingok, ordea, ez zituen arrebak kezkatu nahi; eta ez zuen, bestalde, xehetasunetan eta esplikazio luzeetan galdu nahi, hitz egiteko gogo handirik ere ez zuelako, menturaz; non zegoen, gainera, bere argudioa eta bere egia, artean ustezkoagoa zena egiazkoa baino?; Domingok susmoak baitzituen gehienik ere, aitarekin l...
|
|
|
" Arrazoi du amak" – liztorraren ziztada nabaritu zuen bere baitan; Teofilo Mariak, izan ere, nekez uler zezakeen amaren jarrera, baina are nekezago uler zezakeen aitarena –beti bere alde izan ohi zuenarena, Domingorekin zituèn istiluetan zer esanik ez–, aita ere amaren alde atera ez zen, bada! Teofilo Mariak, beraz, harrapatuta sentitu behar
|
zuen
bat batean, nola sagua tranpan: bat batean harrapatuak, halere, tranpatik atera behar zuen kosta ahala kosta, ohoreak ere bere obligazioak baitzituen, eta, orduan, adimenaren mugimendu erreflexu batean aitaren hitz jarioa eteten zuela, esan zuen:
|
|
|
Are gehiago: Maria Bibianak ederki oroitu behar zuen nola Gabinok orduak eta orduak egiten zituen etxeko aquariumari begira –hiriko aquarium ezaguna gerokoa izan zen arren, Elkarte Ozeanografikoak
|
bazuen
bat bere egoitzan, eta handik etorri zitzaion Gabinori Regina enean berea jartzeko ideia: kristalezko arrainontzi paralelepipediko bat zen, dozena erdi arraintxo biltzen zituena–, arraintxoen joan etorriek liluratuta; haren esaldi bat ere ezagun egin zen etxekoen artean, Domingok umetan irakurri zuèn liburu bakarretakoaren inguruko iruzkinean:
|
|
2010
|
|
|
Egon ziren bestelako parte hartzeak, noski. Esaterako, Pruden Gartzia Euskaltzaindiko liburutegiko arduradunak aldez aurretiko susmoekin ez
|
zuela
bat egiten garbi utzi zuen bere mezuan: –Utikan zenizoak!
|
|
|
–Nahi al
|
dun
bat?
|
|
|
–Ba, lehen
|
bazuen
bat. Joxemi.
|
|
2011
|
|
|
Azken hilabeteotan gauzak itsuski narrasten ari dituk, ekin dio, eskapularioa eta gorbata beltza atorra urdinaren gainean korapilaturik
|
dituen
batek, eta, horrela segitzera, ez zekiat zer ikusi behar dugun oraindik, mutilak! Anabasa eta ardaila baino ez dakarrela honek guztiak, eta nola edo hala gerarazi beharra dagoela dio, suturik.
|
|
|
Zubiondo?, makaldi baten itzalpean? hagitzez ere erosoagoa baitzen leku hura Lugoi eta Gaztelugoi mendixken arteko arro harritsua baino, nora, hala ere, aldian behin joaten baitziren, karramarroak harrapatu behar
|
zituztenean
batik bat, han ugariagoak ote ziren?
|
|
|
Batzuetan Karla jartzen dut leihoaren ondoko besaulkian, modari buruzko aldizkariren bat irakurtzen, edo Nadia bestela, alfonbraren gainean eserita, bere tesirako behar dituen liburuak lurrean anabasan irekita dituela. Leihoetan euriak atzamar egiten du kristalaren kontra, eta ni lanpararen argia apaldu eta burusi batekin joaten natzaio Karlari, eserita dagoena Karla denean, edo Nadiari, lurreko alfonbraren gainean dagoenean, eta amultsuki bildu ohi
|
dut
bata zein bestea. Karlari ni deprimiturik ikustea gustatzen zaio.
|
|
|
Ikasbide asko atera zen. Aipatzea merezi
|
duen
bat, garrantzitsua: elkarren etsai amorratu izandako jendeari, elkarrekin lan egin eta batak bestearengan gizatasuna aurkitzen zuenean, zail gertatzen zitzaion etsai izaten jarraitzea.
|
|
|
ETAren eskarmentutik zer ikasi: ezker abertzaleak eta denok eskola horretan ikasi behar
|
luke
batik bat. Hor ditu bere lezio nagusiak, zalantzarik gabe.
|
|
|
–esan diot Sergiori?. Sentimendurik gabekoa izan behar
|
du
batek horrela hondatzeko inoren nostalgia!
|
|
|
Susmo txarrez begiratzen dioten auzokoak salatzera etorri den junkie itxurako gazte bat. Bizitzeari dion amorrua ezkutatu ezin
|
duen
bat. Denetik dago Guardiako epaitegi honetan.
|