|
2000
|
|
|
Eta arrazoin zuen, halaber, Senekak, noiz eta neurria eta neurrizko plazerrak kontseilatzen baitzituen. Zeren plazerrarekin itsutzen denak edireiten
|
baitu
azkenean desplazerra, eta zeren aski plazer baita, bertzenaz ere, oinazerik ez izaitea...! Baina mundu honetan nor bere buruaren gainean zentzatzen da, eta alferrik da kontseiluen emaitea, gazteei bere batez...
|
|
|
—Badakit zer ari den pentsatzen berori, jaun Nikolas, baina ez dut neure erabakia gibelat uzteko asmorik. Zeren berori ene jaun eta nagusi izan daiteke, baina berorrek ere badaki ezen, erran komunak dioen bezala, apezak
|
duela
azken hitza bere... eta zeren Jainkoak bakoitza bere lekuan nahi baikaitu: ni artzain egin ninduen eta, halatan, ardien zaintzea eta begiratzea da ene obligazinoa.
|
|
|
Aitona Nikolas ez zebilen, ez, oker, don Frantziskori buruzko iritzian, zeren eta halakoa baitzen gure herriko apeza, ez predikuetan soilik, baina guri emaiten zizkigun eskoletan ere. Anitzetan gauza bat bertze batekin nahasten zuen, baina erdiesten ere
|
zuen
azkenean, gehienetan bai bederen, bidean sortzen zitzaizkion gaiztasunen eta zailtasunen xitzea eta garaitzea. Eta, ezin zuenean, erran komun batekin, edo bururat zetorkion lehen hitzekin jalgitzen zen, airos baino airosago.
|
|
|
Zeren, ni ni banaiz, nitasun bat dudalako da —modu batean deitzeagatik, jaun André—, eta ni nor banaiz, nortasun bat dudalako, baina zer dira eta zertan dautza nitasun hori eta nortasun hori, eta zer dakigu haietaz? Aurki guztiak baitu bere ifrentzua, eta gutien uste dugunean mintzatzen baita beldurra balentasunaren ahotik, edo urguilua eta handinahia umiltasunaren mihitik —ustekabeko ederrak izan behar
|
ditugu
azken judizioko egunean, jaun André...! —, eta orduan bizitza ez da lehen behakoan iduritzen zaiguna, baina bertze zerbait, hagitzez ere nahasiagoa eta konplexuagoa. Eta horregatik ikusten du lehen behakoak azaletik eta kanpotik, eta bigarrenak barrendik...
|
|
|
—Libratu
|
zaitut
azkenean heriotzaren atzaparretarik! —erran zidan begi ordeak zituen gizonak, zeinak mediku edo barbera baitzirudien— Eta, mirakulua badirudi ere, bertze behatzak onerako bidean dituzu...
|
|
|
erran beharrik ez dizut ezen azken erran hartan trufaz bezala aritu zitzaigula, eskarniozko irria ezpainetan; haatik, begien hertsireki batean irritik beltzurirat egiten zuela eta ezpata bularraren aitzinean dantzatzen zigula, erran zigun: " Haragizko bekatua egiten ari zinetela, alegia!" Eta, hartaraz gero, sermoi batean aritu zitzaigun, lizun gaixto batzuk ginela eta merezia genuela hura guztia, zeren bekatuaren ahalke ez zenak ahalketu behar izaiten
|
baitzuen
azkenean behin eta birritan, guk mementu hartan bezala; eta erran zigun, halaber, ezen, guztiarekin ere, ezin urosagoak ginela, zeren eta hura ez baitzen ohiko sarealdi haietarik bat, gobernariek aldian behin manatzen zutena, hiria jende lohi lizunaz garbitzeko, eta gartzelaldi jendetsu batekin akabatzen zena. Eta, ai, nola desiratu nuen orduan ere ezinezkoa, jaun An dré!
|
|
|
Epitafio kutsua
|
zuen
azken lerroak, albiste arrunta baino hobituarioa izan zezakeena toki aproposagoa. Hala ere, horretaz ez nintzen biharamuna arte ohartuko.
|
|
|
—Heldu den astean, beharbada, esku artean
|
dudanari
azken ukitua emandakoan.
|
|
2001
|
|
|
Baina zer gehiago esan dezaket. Nahi
|
baduk
azken aldian horren kasu gutxi zergatik egin diadan azaltzen saia naitekek. Heriotza hura argitu nahian nabilela, badakik, Armendarizena, eta horregatik egon naizela arratsaldero lanpetuta haren neska zenaren atzetik, datu berriak lortzen saiatuz edo nekizkien gauzak apuntatzen besterik gabe.
|
|
|
Benetan arduratuko ez balu bezala bota
|
du
azken hori Anartzek, baina dena dela, konturatu gabe ere, autoaren abiadura mantsotu du aurki. Badaezpada ere.
|
|
|
Kolpez itxi du ahoa, hobeto pentsatu eta esatera zihoanaz damutu izan balitz bezala. Bai, nik badakit zergatik izan zen, bota
|
du
azkenean dena dela, bat batean baretua, zergatik hil zuen Jonek bere burua.
|
|
2002
|
|
|
–Bueno. Mugimendua –esan
|
zuen
azkenean Imanolek, erreakzionatuz– Gelak eta banatu ditugu...
|
|
2003
|
|
|
Baina beldurrak omen
|
du
azkenean zentzatzen Gizakia. Ez ordea, Jainkoaren beldurrak.
|
|
|
Hori esan zion. Esan zion berriro joan nahi zuela plazara, horixe zela hil aurretik egin nahi
|
zuen
azken gauza, justo hil aurretik. Horixe.
|
|
|
‘pino’, eta hortik ‘Pino etxe’". Arrazoi haiek ez ziren txantxetakoak, eta amore eman zuen don Justo Gramatikariak... baina ez guztiz, jakina, gramatika kontuetan berea behar
|
baitzuen
azken hitzak: " Horrela, ordea, malda gora geratzen da izena, ikuspegi fonetiko batetik begiratuta bai bederen, ‘o’ batek eta ‘e’ batek ez baitute diptongoa osatzen".
|
|
|
Oso pozik nago. Uste
|
dut
azkenean ongi bukatu behar duela gureak. Laster udako oporrak ditugu, eta aukera hau ez dugu alferrik galdu behar.
|
|
2004
|
|
|
Nolanahi ere, honek guztiak merezi
|
du
azken galdera bat. Galderak izenaren eta izanaren arteko auzia planteatu nahi du, izenak ezertarako balio baldin badu behintzat.
|
|
|
(...) Agintariak hamar mila agindu emanagatik gurdiak ez du aurrera egingo bultzatu behar dutenek ekiten ez dioten neurrian. Administrazioa euskalduntzerakoan langileek
|
dute
azken hitza neurri batetan?. 375
|
|
|
Bururatzen dugun proiektu sozialean, euskara bakarrik ez, baina euskara ere inportantea delako baizik?. 298 Hori eta horrenbestez, etorkizunaren talaian ezarri behar genuke gure pentsaeraren ikusgunea: . Lehenari ez, baina uste
|
dut
azken finean geroari begira bakarrik legitima litekeela politikoki Euskadi birreuskalduntzeko programa. Etorkizunari begira.
|
|
|
Alde horretatik, gurea bezalako herrien egoeran, bertako hizkuntzari zaion leialtasun jarreraren egoera, etnozidio latz baten ondoriozko egoera denez gero, komunitateak bere ibilera historikoan izan duen (in) dependentzia mailari dagokion arazoa da. Beraz, hizkuntza atxikimenduaren kontua ez da herri nazio baten autonomia mailatik landa dagoen bizitasun etnolinguistikoa, berezkoa edo; aitzitik, haren arabera antolatutako hizkuntza jokaera
|
dugu
azken hau. Berez, prozesu bakar baten bi adierazpen baino ez baitira, izan, bateko atxikimenduaren zoria, eta besteko komunitatearen (in) dependentzia maila.
|
|
|
Eta mitoaren kontra, hau ez da gizabanakoaren askatasunari inolako erasorik egitea, beste gauza bat baizik?. 588 Zeri zor zaio hain zuzen hizkuntza jokaeraren jarraibideak egitura soziolinguistikoan kokatuak egotea, banakoaren eskumenetik haratago? Testuinguru komunikatiboaren izaera soziolinguistikoak omen
|
du
azken hitza: –Gure hizkuntza hautaketa ezin da hutsean egin.
|
|
|
Nork ez du noiz edo bein orrelakorik entzun? Alere jatorrena uraxe da, ain zuzen; baña kaletarrak ika etzekitela ta, txartzat artu
|
zuten
azkenean ika itzegitea.
|
|
|
–Zer egin behar diat? –galdetu
|
zuen
azkenean.
|
|
|
–Andrea Miero –esan
|
zuen
azkenean.
|
|
|
Harro egoteko motiboa Ginorentzat, bizitzan lortutako garaipena, gustura zintzilikatzeko modukoa saloiko horman. Lonbardiako Giroa baino garrantzitsuagoa, antza, kokapen eskasagoa
|
baitzuen
azken horrek horman.
|
|
|
–Askotan etortzen da taberna honetara? –galdetu
|
du
azkenean Romanettok.
|
|
|
–Okertu egin garela... –erran
|
zuen
azkenean flakostak. Ahotsa harrigarriro mehea zuen, haur batenaren modukoa.
|
|
|
Del Valle txundituta zegoen Weberren helbidea telefono dei bakar batez lortu ahal izateaz. Hala ere, erabaki zuen, prest egon behar
|
zuen
azken uneko oztopoei aurre egiteko. Gauzak ezin ziren horren errazak izan.
|
|
|
–Lagundu egin behar didazue? –galdetu
|
zuen
azkenean Del Vallek, erruleta errusiarrean jokatzen duenaren antzera: katua sakatu eta klik ala danba entzunen ote duen ez dakienaren antzera.
|
|
|
–Ez da batere zuhurra –erran
|
zuen
azkenean Del Vallek, bere amorrua nekez irentsiz.
|
|
|
–Galdetu egingo dut –onartu
|
zuen
azkenean, harrera atzeko ate batetik desagertuz.
|
|
|
Manta sofa gainean utzi eta kalera korrika ateratzeko sentsazio hori ez
|
du
azken hamar urteetan sentitu hamar urtez Madrilen, Markinatik ehunka kilometrotara, lanean ari den gizonak. Markinara gabonetan eta uda partean bueltatzerakoan gero eta lagun gutxiago etorri zaizkio etxera bila.
|
|
|
–Aita...? –galdetu
|
du
azken honek.
|
|
2005
|
|
|
–.jap? –galdetu
|
du
azkenean Naroak.
|
|
|
Japoniara joatea proposatzen ari haiz? –galdetu
|
du
azkenean Ametsek, ideiari buruan leku egiteko ahalegin handia eginez.
|
|
|
–Uste
|
dut
azken egunotan hiripekoan mugitzen ikasi dudala. Ez da zaila izango.
|
|
|
Neskak berriro ere barreari eman dio, eskua aho aurrean jarrita, tarteka" hazukashii15" dioela. Berak nahi
|
duen
azken gauza neska lotsaraztea da!
|
|
|
Itziarrek oso gogoan
|
zuen
azken agurra. Ezkondu egin naiz, bota zion, Almuhud en harridurarako.
|
|
|
Almuhud ek, hala ere, Madrilen igaro behar
|
zuten
azken gaua elkarrekin pasatzea proposatu zion. Baina Itziarrek, kotxea hartu eta etxerantz egin zuen.
|
|
|
baimenarekin batera, nekora bi erregalatzen zizkion baimena eskatzen zionari. Eta klaro, esan zuen Piedadek, mundu guztiak heldu nahi
|
zuen
azkena zinera. Eta mundu guztiak nahi zuen zinea goitik behera betetzea.
|
|
|
–Zergatik ez didak dirua lehenago eskatu? –ahoskatu
|
zuen
azkenean.
|
|
2006
|
|
|
–Onartu behar dut zantzuak oso kezkagarriak direla –erran
|
zuen
azkenean, hitzak arretaz aukeratuz– Beste hildakoei buruzko albisteak edukitzeak, berez, ez du ezer erran nahi. Baina Urrutia horren hilotza etxe aurrean lurperatu izana...
|
|
|
Zergatik ez? Merezi
|
zuen
azken ahalegin bat egitea.
|
|
|
–Gizon hori Xavier Geppert da –erran
|
zuen
azkenean.
|
|
|
Alde egiteko bezperan geunden, huraxe
|
genuen
azken gaua, eta don Tirso etortzekoa zen afaltzera. Kristau progreen agur erabatekoa izan zen hura:
|
|
|
Arnasa hartu gabe bota
|
ditu
azken hitzak, eta ondoren tragoa jo dio zerbezari, bota beharrekoa bota ondoren lasaitu ederra hartuta.
|
|
|
Munduan nahi
|
zenukeen
azkena omen zen niri min ematea, eta, hori egiteko bezain trauskila eta itsua izan zinenez gero, ni gehiago ez ikusteko eta berriro ez idazteko deliberoa hartu omen zenuen. Maitasuna zein den eskuzabala eta aldi berean berekoia erakusten zenidan, behin berriro:
|
|
|
Ez zion, ordea, asko balio izan horrek guztiak Poitiersko zelaian. Borrokaldi biharamunaren hastapenetan bizarrak zuritu zizkion izotzak eta isuritako odol mamituarekin joan zitzaion bizia, paradisuko huri ak ezagutzeko ametsa
|
zuela
azken pentsamendu, agian. Al Gafiqiriren ospea eta memoria ahaztua dago ia, eta gogoratzen denean ere frankoek menperatu eta hil zutela gogoratzeko izaten da.
|
|
|
Preso zeukaten heretikoari kenduak ziren, erran nahi baita, bere buruari Nafarroako errege erraten zion horren espioiari harrapatuak. Lerroz lerro eta hitzez hitz miatuak
|
zituen
azken egunetan, aldi berean miretsirik eta eskandalizaturik.
|
|
2007
|
|
|
Bigarrenik, izaera inteligible bat ere onartu zaio, zeinaren bitartez subjektua agerpenen gisako ekintza haien kausa den, baina bera sentimenarekin ezein baldintzaren menpean egon gabe eta agerpena izan gabe? (A 539) 46 Barneeneko zapaldan, hortaz, gizaki edo gogo ekintzailea karaktere adigarri transzendental bat da, zein ere baita iturburu, eta zeinena baita agerketa fenomenoen mailan karaktere enpirikoa, beronen egintza guztiek transzendental hartan
|
dutelarik
azken erroa, libreak kontsideratzen diren bezainbatean47 Kritikari jarraiki, Antropologia ko bigarren parteak hain zuzen Karakteristika estudiatzen du (pertsonaren karakterea, sexuarena, herriarena, arrazarena, gizajendearena). Gizakiaren aiurri fisikoa eta morala bereizten dira:
|
|
|
herri hautatua izateak berak, heriotzara kondenatua izatea betiko esan nahi du aldi berean). F. Dittmann ek laburbiltzen duen moduan, Hegel-en sistema filosofikoan herri bakoitzaren izpirituak, Volksgeistak, inolako burujabetzarik ez
|
du
azken batean; izpiritu unibertsal edo mundial(. Weltgeist?) kupidagabearen erabat menpeko da, tresna behin behineko bat baizik ez581 Eduki aldetik ere, Volksgeist ezberdinek, sistemako beren lekuak irentsita, originaltasunik eta mami berekirik ez dute antza: izpiritu unibertsal bakarraren zatiak soil dira, denek hura bera adierazten dute582 Herriak eta Estatuak, dio Meinecke k halaber,, izpiritu unibertsalaren funtzionarioak?
|
|
|
Itxaron momentu batez, esan zuen, hain ondo ateratzen zitzaion bere gaizkile ahotsarekin eta kokotsa igurtziz,
|
badugu
azken aukera bat, noski.
|
|
|
Gure oporretako azken egunean ez. Nahiago
|
genuen
azken ordu horiek hondartzan, alferrarena egiten igarotzea. Barnealdeko hiriak ez zitzaizkigun interesatzen.
|
|
2008
|
|
|
Denborarekin, gainera, bi ahizpek mezu kodetuak erabiltzen zituzten, esanahi bikoitza edo beste esanahi bat zutenak eta beren mundu partikular hura are partikularrago egiten zutenak. Harik eta haien inguruan bizi zirenak ere nora ezean geratzen ziren arte, baita markesa anderea ere, honek ez
|
baitzuen
azkenean jakiten bere alabak ezagutzen zituen edo ez, edonoren ezagutzan hain eskura geratzen da azala, eta hain eskutik kanpo mamia, bi alaben kasuan zer esanik ez.
|
|
|
begirada ezti bezain irmoa ezkututzat hartu eta don Ireneoren amorruzko gezia geldiarazi zuen. Baina don Ireneo apaiza zen, eta Ernestina Jainkoaren deiari uko egin ziòn emakumea; esan nahi baita don Ireneorenak behar
|
zuela
azken hitza:
|
|
|
Katalanez antolatzen omen dute beren pentsamendua abertzale katalanek. Pentsamendua hizkuntza batean antolatzeak, izan ere, zera esan nahi
|
baitu
azken batean: pentsamenduaren jarduera diskurtsiboan esku hartzen duten osagarrien artean hizkuntzak ere ezaugarritzen duela pentsaera hori.
|
|
|
Etxean eta hondartzan pasa
|
dugu
azken eguna, bidaia amaierarantz doala jakitun. Atzokoa egun ederra izan zen.
|
|
|
Mugikorrera deitu zidan lagun batek. Pozarren zegoen,, aspaldian espero
|
genuena
azkenean gertatu da?, hark esana.
|
|
|
begirada ezti bezain irmoa ezkututzat hartu eta don Ireneoren amorruzko gezia geldiarazi zuen. Baina don Ireneo apaiza zen, eta Ernestina Jainkoaren deiari uko egin ziòn emakumea; esan nahi baita don Ireneorenak behar
|
zuela
azken hitza:
|
|
|
Aitaren eta Semearen...! –esan
|
zuen
azkenean, eskua kopetara zeramala.
|
|
|
Denborarekin, gainera, bi ahizpek mezu kodetuak erabiltzen zituzten, esanahi bikoitza edo beste esanahi bat zutenak eta beren mundu partikular hura are partikularrago egiten zutenak. Harik eta haien inguruan bizi zirenak ere nora ezean geratzen ziren arte, baita markesa anderea ere, honek ez
|
baitzuen
azkenean jakiten bere alabak ezagutzen zituen edo ez... edonoren ezagutzan hain eskura geratzen da azala, eta hain eskutik kanpo mamia, bi alaben kasuan zer esanik ez. Horregatik egongo zen markesa anderea, beharbada, urduri, ez baitzekien nondik aterako ote zitzaion Natividad; markesa andereak ez zekien, beraz, amari zor ziòn begirunearekin joango ote zitzaion Natividad, galderei zuzen erantzuteko prest, edo ahizparen defentsan ibiliko ote zen, Natinatatik Natanatira eta Natanatitik Natinatara, bizitza osoan egin zuen bezala.
|
|
|
–Gazteena bidaliko diagu: Honorato –erabaki
|
zuen
azkenean aitak... baita sei urteko mutila bidali ere, don Hipolito maisuak eskolaren ateak lehen aldiz zabaldu zituenean.
|
|
2009
|
|
|
Alabaina, izatea ez da horko, axolarik ez zaigun zerbait. Gizakia da izaki bat, bere izatea (eta, ondorioz, izatea oro har) esentzialki axola zaiona, bere ardurarik behinena bere izatea duena, eginkizun horrek egiten duena bera; burutu gabekoa munduratzen dena, bere izatea berak egin beharra daukana, eta nolakoa bere izatea eta bere interesak, halakoa duena bere mundua (ren izatea), halakoa
|
duena
azkenean bere Jainkoa ere. Goethek esana da, nolakoa izan bat, halakoa izaten du Jainkoa.
|
|
|
Esplikazioak eman zizkigun: emaztea kanpoan zen lanagatik, bai, asko ateratzen zen lana zela-eta (hori klaseko guztiengana zuzenduz esan bazuen ere, seinale pribatutzat hartu nuen nik), neska batek zaintzen zuen umetxoa normalean baina gaixorik egon nonbait eta berak zaindu behar zuen arratsalde horretan, eta ez
|
zuenez
azken body pump klase hura galdu nahi. Gimnasio aretoko izkina batean utzi zuen Terry gaixoa, bere aulkitxoari lotuta, bere txupeteari helduta, eta umeak ez zuen ahoa zabaldu, ez negar egin, ez kexatu, ez ezer, klaseak iraun zuen ordubetean.
|
|
|
Tranxilium 5, bigun samarra, ez zonbi utz nazakeen pilularik, horrelakorik bururatu bazaizu. Antsietate arazoak
|
ditut
azken bolada honetan, dena kontatu behar badut, gaizki egiten dut lo, eta, tira, arnasa hartzeko arazoak ere baditut batzuetan. Ez da ezer, ezer grabea, esan nahi dut.
|
|
|
Gizonak ez dauka inongo zalantzarik. Aita itxura
|
du
azken finean, jakina. Nola ez ba.
|
|
|
N ORA Busturi lehen aldiz Elias Eskilarapekoren etxera sartzen denean, hogeita hemezortzi gradu daude Deustuko erriberan eta agureak Motown klasikoak entzuten pasa
|
du
azken ordu erdia. Gaur gauean Noraren programa kendu egin dute, azalpenik gabe, eta abesti zaharrak jarri dituzte
|
|
|
Irratiak aspaldi egindako elkarrizketak berreskuratuko ditu, egunkarietan haren argazkiak jasoko dituzte. Argazkilari afizionatua, kazetari trebatua, argitaratzeko
|
zuen
azken liburuak Bilbotik egindako bidaiak jasoko zituen, argitaratu izan balu. Argumentua aurreratu zion aldizkariren bateko kazetariari, Bilbo Bagdad izan daiteke esan zion, Jerusalem, Kosovo, Beirut, baina begiratzen jakin behar da.
|
|
|
esan nion Eliasi. Eta berak, ez, umea?, eta negarrez hasi nintzen, ume moduan bota
|
nituen
azken negarrak, hiru urte lehenago amaren hiletetan bota ez nituenak. –Baina nik ikusi egiten dut?
|
|
|
/ baina hara, beste alaba bat ere badut, erizaina dena, eta zera pentsatu dut? / ni medikuntza zerbitzuetako zuzendaria naiz, bai, baina ospitaleko zuzendari orokorrarekin hitz egin du berorrek, hark
|
baitu
azken hitza? / deituko diot, bai, baina berorrek aurretik esaten badio eskuzabala izateko moduan nagoela, eskertuko diot?
|
|
|
etxeko emakumeak ere halatsu. Etxeko jaunak, berriz, erdibitua behar zuen, bi sentimendu kontrajarriren artean, semeen artean Teofilo Maria baitzuen kuttun eta alaben artean Ada; hain kuttun
|
zuen
azken hau, non, egoera hartan, aitari gogorra egin baitzitzaion, ausaz, erraietako sentimendu errukizko bat eragin ote zioten Nazariori Adaren malkoek??, alaba are gehiago estutzea; nola, bada, baldin eta Nazariok buru buruan bazuen, izango ez zuen, bada!. Adari umetan egin ziona, noiz eta haren ametsari, kantagintza ogibide bihurtzeko posibilitateari, alegia, opera kantari edo beste mota bateko abeslari gisa?
|
|
|
–Nor da zuetatik irakurzalea??; horixe baitzuen txarra Teofilo Mariak: gauza bat buruan sartzen zitzaionean ez
|
zuela
azkenera arte etsitzen, auzi hartan ere nekez!; hala, bada, Maria Bibianari emandako azken erantzunaren ondotik zabaldutako isilunean, burmuinetan behar zituen Adak pentsamendu haiek, eta burmuinetan behar zituen, halaber, liburuari buruzko hitzak, Txaro Goirik berari esanak: –Dinamita hutsa da!?; adiskidea ez zitzaion, ez, txantxetan ari, liburua, azkenean, eskuetan lehertu baitzitzaion!; Ada, beraz, garaitua sentitzen zen, begiak beherantz itzuliak zituen une hartan, burua makur?, Maria Bibiana erreakzionatzen hasi zenean, begiak urrunean ganoraz iltzatuz, arreta osoa bereganatu nahian balebil bezala, buruan zuèn buruhausteari aurre egiteko asmoz, itxuraz; ez al zuen arestian esan, izan ere, bera bien alde zegoela, Teofilo Mariaren alde eta Adaren alde?; Adarekin hitz egin zuen eta gehiago ere hitz egingo zuen, baina Teofilo Mariarekin ez, eta harekin ere hitz egin zuen, orduan nekez, lagunekin geratua baitzen hiriko hotel ezagun bateko kafetegian, igandeetako ohiko tertuliatxoan, baina afalaurrean edo afalostean hitz egingo zion anaiari, egun hartan bertan hitz egingo zion, bai horixe!; Ada garaitua sentitzen zen, bai, baina aurrean zuen Maria Bibiana, begiak dir dir zituena, norbaitek horma itxi bati bi zulo txiki ireki balizkio bezala, esperantzaren daratuluaz:
|
|
|
eta orduan iritsi zen iskanbila!; hura, izan ere, lau langile infiltratuen ordua zen. Eladio Orbegozo eta Luis Morazarena, Venancio Laín eta Felipe Brionesena?, zeintzuk, ordura arte, Teofilo Mariak idatzitako gidoiari estu lotu baitzitzaizkion, akatsik gabeko lanean eta etenik gabeko antzezpenean: azkeneko eszena aurrekoak bezain ongi burutzea bakarrik falta zitzaien, arrakasta erabatekoa izan zedin, eta laurek irrikatsu behar
|
zuten
azken txanpari ekiteko prest, garaipenaren xanpain kopa buruan, oreka egongaitz batean, zuhurtasunaren eta ausardiaren artean; eszena hura ere, ekain hasi berriko egun bat zen, zerua oskarbi. Teofilo Mariak programatua zen, jakina, erarik milimetrikoenean:
|
|
|
Nire poza bigarren zigarreta piztu, eta atsoek mahaitik alde egitea lortu nuenean! Baina sugegorriak ohitua behar
|
zuen
azken hitza esaten, eta orduan ere esan zidan zer edo zer, gauza onik ez, eta nik badakizu zer??
|
|
|
Gero, kapitainak komandantearekin hitz egin, eta honek batailoiko lehen konpainiatik, non Ada bi hilabetez aritu baitzen Domingo eta Chaplinekin, hirugarrenera igorri zuen; esan nahi baita konpainia bakoitzak bere berariazko zeregina
|
zuela
azken oldarraldi hartan, eta hala, Domingo eta Chaplin lubakiak zaintzen geratzen ziren bitartean, Adak erasoari ekingo zion, ezkerreko aldetik; Ada, beraz, ohiko babesik gabe zegoen. Domingo, halere, komandantearen erabakiaren berri jakin zuenean, Adarengana joan eta honela mintzatu zitzaion: –Asmatu aitzakia bat, eta joango naiz zure ordez!?, eta Adak:
|
|
|
Ez nuen galdegin zerk atxiki zuen susmoa bizirik. Karlos beti eriak hilabeteak
|
zituen
azken hatsik luzeenean, beti itzaltzen ari baina inoiz itzaltzera gabe. Hura oinazez leher ikusirik, nola ez erruduna bilatu parte txarreko inoren madarikazioan?
|
|
|
–Dudarik ez
|
dut
azken hilabeteetan bezain fi del zerbitzatuko nauzula beti.
|
|
|
Langarra ari zuen martxoko arratsean. Euripean eginak
|
nituen
azken egunak ere. Orain, neurriz gaineko zigorra zitzaidan oren batez ere geroratu beharra teilatupea eta maite nindutenen goxotasuna.
|
|
|
Errotak gari guti irindua
|
zuen
azken hilabeteetan. Gure lerroetako azken teilatupea zen, lubakien aitzin.
|
|
|
Nire poza bigarren zigarreta piztu, eta atsoek mahaitik alde egitea lortu nuenean! Baina sugegorriak ohitua behar
|
zuen
azken hitza esaten, eta orduan ere esan zidan zer edo zer, gauza onik ez, eta nik badakizu zer...?
|
|
|
–Arazo konpondua, hogeita lau ordu baino lehen –esan
|
zuen
azkenik Teofilo Mariak.
|
|
|
Hala, bada, utzi zituzten libre azkenean Pedro Lakanda eta Martin Belzunze –bultzaden artean, hori bai, halako moldez, non, bultzada haietako baten eraginez, lurrera erori baitzen Martin Belzunze –, berrekin zioten langileek bilerari, mintzatu ziren luze honetaz eta hartaz, heldu ziren punturik gatazkatsuenera, borroka gogortu behar zuten ala ez... eta orduan iritsi zen iskanbila!; hura, izan ere, lau langile infiltratuen ordua zen –Eladio Orbegozo eta Luis Morazarena, Venancio Laín eta Felipe Brionesena–, zeintzuk, ordura arte, Teofilo Mariak idatzitako gidoiari estu lotu baitzitzaizkion, akatsik gabeko lanean eta etenik gabeko antzezpenean: azkeneko eszena aurrekoak bezain ongi burutzea bakarrik falta zitzaien, arrakasta erabatekoa izan zedin, eta laurek irrikatsu behar
|
zuten
azken txanpari ekiteko prest, garaipenaren xanpain kopa buruan, oreka egongaitz batean, zuhurtasunaren eta ausardiaren artean; eszena hura ere –ekain hasi berriko egun bat zen, zerua oskarbi– Teofilo Mariak programatua zen, jakina, erarik milimetrikoenean: esan nahi baita lau langile infiltratuek, handik aurrera, batzarra berotzeko agindua jaso zutela, baita, eszenaren klimaxean, hura lehertzekoa ere, goizeko 9etan doi; halaxe izan zen, 9ak baino minutu gutxi batzuk lehenago Luis Moraza eta Eladio Orbegozo sekulako eztabaidan sartu baitziren –" Zuek anarkoek ehun metroko lasterketak bezala planteatzen dituzue langileen aldeko borrokak:
|
|
|
Bekozkoa jarri eta ahoa ireki zuen Teofilo Mariak, kalonje jaunak bezalaxe, baina biak isildu eta Nazariori begira geratu ziren... etxeko emakumeak ere halatsu. Etxeko jaunak, berriz, erdibitua behar zuen, bi sentimendu kontrajarriren artean, semeen artean Teofilo Maria baitzuen kuttun eta alaben artean Ada; hain kuttun
|
zuen
azken hau, non, egoera hartan, aitari gogorra egin baitzitzaion, ausaz –erraietako sentimendu errukizko bat eragin ote zioten Nazariori Adaren malkoek? –, alaba are gehiago estutzea; nola, bada, baldin eta Nazariok buru buruan bazuen –izango ez zuen, bada! – Adari umetan egin ziona, noiz eta haren ametsari –kantagintza ogibide bihurtzeko posibilitateari, alegia, opera kan...
|
|
|
/ baina hara, beste alaba bat ere badut, erizaina dena, eta zera pentsatu dut... / ni medikuntza zerbitzuetako zuzendaria naiz, bai, baina ospitaleko zuzendari orokorrarekin hitz egin du berorrek, hark
|
baitu
azken hitza... / deituko diot, bai, baina berorrek aurretik esaten badio eskuzabala izateko moduan nagoela, eskertuko diot...
|
|
|
Gero, kapitainak komandantearekin hitz egin, eta honek batailoiko lehen konpainiatik, non Ada bi hilabetez aritu baitzen Domingo eta Chaplinekin, hirugarrenera igorri zuen; esan nahi baita konpainia bakoitzak bere berariazko zeregina
|
zuela
azken oldarraldi hartan, eta hala, Domingo eta Chaplin lubakiak zaintzen geratzen ziren bitartean, Adak erasoari ekingo zion, ezkerreko aldetik; Ada, beraz, ohiko babesik gabe zegoen –Domingo, halere, komandantearen erabakiaren berri jakin zuenean, Adarengana joan eta honela mintzatu zitzaion: " Asmatu aitzakia bat, eta joango naiz zure ordez!", eta Adak:
|
|
|
" Nor da zuetatik irakurzalea?"; horixe baitzuen txarra Teofilo Mariak: gauza bat buruan sartzen zitzaionean ez
|
zuela
azkenera arte etsitzen, auzi hartan ere nekez!; hala, bada, Maria Bibianari emandako azken erantzunaren ondotik zabaldutako isilunean, burmuinetan behar zituen Adak pentsamendu haiek, eta burmuinetan behar zituen, halaber, liburuari buruzko hitzak, Txaro Goirik berari esanak: " Dinamita hutsa da!"; adiskidea ez zitzaion, ez, txantxetan ari, liburua, azkenean, eskuetan lehertu baitzitzaion!; Ada, beraz, garaitua sentitzen zen –begiak beherantz itzuliak zituen une hartan, burua makur–, Maria Bibiana erreakzionatzen hasi zenean, begiak urrunean ganoraz iltzatuz, arreta osoa bereganatu nahian balebil bezala, buruan zuèn buruhausteari aurre egiteko asmoz, itxuraz; ez al zuen arestian esan, izan ere, bera bien alde zegoela, Teofilo Mariaren alde eta Adaren alde?; Adarekin hitz egin zuen eta gehiago ere hitz egingo zuen, baina Teofilo Mariarekin ez, eta harekin ere hitz egin zuen, orduan nekez, lagunekin geratua baitzen hiriko hotel ezagun bateko kafetegian, igandeetako ohiko tertuliatxoan, baina afalaurrean edo afalostean hitz egingo zion anaiari, egun hartan bertan hitz egingo zion, bai horixe!; Ada garaitua sentitzen zen, bai, baina aurrean zuen Maria Bibiana, begiak dir dir zituena, norbaitek horma itxi bati bi zulo txiki ireki balizkio bezala, esperantzaren daratuluaz:
|
|
2010
|
|
|
–Jar dezagun plateraren neurriko izar txiki bat, ados. Jaiotzaren eskalan, ordea, platera puntu bihurtuko litzateke, eta puntua dimentsiorik ez duen arrasto ikusezina da, definizioz??; kontu hartan, baina, Teofilo Mariak
|
zuen
azken hitza, eta anaia zaharra izarraren alde lerratu zen, zu ez beste guztion onarpenarekin.
|
|
|
hurbiltzea, preso gaixoenganako tratua edo ikasketak egiteko baldintzak erraztea. Eta zuzenbide estatu demokratikoak, are gehiago distentsio egoeran, zaindu egin behar
|
zuen
azken hau eta ez utzi mahai teknikoaren negoziazioaren menpe, hau da, ETAk baldintzatutako egutegiaren menpe. Baina jasotzen genuen erantzunak erakusten zigun beste nonbait loturik zegoela gaia.
|
|
|
Baina Loiolakoari buruzko hiru egiak entzunda eta bestelako iturrietan arakatuta, negoziazio hura amildegiaren hegira eraman zuten zergatiei buruz ondorio batzuk atera daitezke. Prozesu osoaren azterketa sakona egiteko asmorik gabe, adostasuna ezinezkoa egin zuten arazo eta arrazoi batzuei begiratua ematea beste asmorik ez
|
du
azken atal honek.
|
|
|
Anartzek huraxe
|
zuen
azken urtea ikastolan. Ikasturteren bat errepikarazia genion lehenago ere, gure eskolan hor kanpoan baino hobeto egongo zelakoan seguru asko:
|
|
|
nik idatzi eta zuk irakurri. Beharbada zuk ere parte hartu nahi
|
zenuke
azken solasaldi honetan, komunikazioa alde bietakoa izatea; ulertzen eta onartzen dut, baina niretzat ezinezkoa litzateke iritzi truke bat kontu honen gainean: barnean daramadan istorioa norbaiti kontatu nahi diot, anestesiaren ondotik iratzarri ezean irakurtzekotan, eta norbait hori zu izatea nahi dut, badakidalako maitasunez eta begirunez entzungo duzula esateko dudana, edo halaxe imajinatu nahi dut behintzat, nire pozarekin poza eta nire minarekin mina sentituko duzula, denean eta beti nire erabakiekin bat egin ez arren, ez duzu zertan.
|
|
|
" Jar dezagun plateraren neurriko izar txiki bat, ados. Jaiotzaren eskalan, ordea, platera puntu bihurtuko litzateke, eta puntua dimentsiorik ez duen arrasto ikusezina da, definizioz..."; kontu hartan, baina, Teofilo Mariak
|
zuen
azken hitza, eta anaia zaharra izarraren alde lerratu zen, zu ez beste guztion onarpenarekin.
|
|
2011
|
|
|
–Ezin dezaket deus ere aldatu, dio Merzlinek?. Jakintza ez da deus ere amodioaren aldean, jakintzak gauza bat eta amodioak beste bat dioenean, amodioak
|
du
azken hitza...
|
|
|
Bestetik, azken arrazoitik arrazoi sentitura, eta arrazoi sentitutik erabaki praktikora eskailera kiribil luzea dago, tartean esperientzia pertsonalak, ingurumenaren influentziak, ideologiak, propaganda eta denetik interferitzen baita. Ondorioz, pentsamenduaren diskurtso abstraktuan denok berdina
|
dugun
azken mundua, konbentzimenduko arrazoi sentituen munduan bakoitzak bere berea dizu (intersubjektiboa izaki). Esango da arrazoiei interesak, grinak, nahasten zaizkiela.
|
|
|
ez dela basakeriarik izan. Klarki esatea nahi badu, pixontziko armiarmarena gehiegitxo izan zen niretzat, ontzia bete
|
zuen
azken ttantta, jasan ezinezkoa, mila eta batgarren diskriminazioa. Eta sutu egin nintzen bolbora bezala.
|
|
|
Bidaiaren azken zezenketara iritsi ziren horrela. Tolosan egin behar
|
zuten
azken agurra, zezen plaza guztien artean ederrenean. Festa berezia zegoen han antolatua, bertsolari, herri kirol eta antzekoekin zezenketaren aurretik.
|
|
|
–Hara ba, Arnold jauna, hemen
|
dut
azkenean emaztea!
|
|
|
Venezuelatik itzuli berri da, nahikoa diru eta baserrian geratzeko asmoarekin. Ohi baino lehen erretreta hartuta, ez
|
du
azken hatsera heldu nahi gogaitasun, oroimin eta zigarreten kausa hutsez; une honetan, beste zerbait eskatzen dio bizitzari: oroipenak argitzea eta etorkizun moduko bat landatzea, baserriaren aitzakiarekin.
|
|
|
– Herri bat izateak berezkoa
|
du
azkenean Estatu bihurtzea eta bere hartan iraun ahal izatea; Estatua moldatzen ez duen herri batek[?] ez dauka, zehatz mehatz hitz eginda, historiarik, estatuak sortu aurreko herrien izaerari baitagokio; gaur egun ere bada nazio basati moduan bizi den hainbat eta hainbat herri munduan?. 131 or.
|
|
|
–Kanadako erroldan oinarritutako ikerketa batek erakusten zuenez, 1981 eta 1996 arteko epealdian 50 hizkuntzatatik gehienak etengabeko higaduraren pean zeuden. Orain eskueran
|
ditugun
azken datuen arabera, jatorrizko hizkuntzetatik 3 besterik ez dira salbu; hizkuntzok galtzeko arriskua handia da, handia denez? .
|