|
2003
|
|
|
Kautela neurriak betetzeko denbora
|
oso
osorik zenbatuko da, auzi berean ezar daitezkeen neurriak betetzeko edo, halakorik izan ezean, beste auzi batzuetan ezar daitezkeenak betetzeko, beste auzi horietan aztergai izan badira neurriok ezarri baino lehenagoko egitateak. Fiskaltzak hala proposatuta, eta adingabearen letraduari eta kautela neurriaren gaineko txostena zein talde teknikok egin eta horri entzun eta gero, epaileak erabakiko du zenbateraino den zentzuzkoa ulertzea kautela neurriak ezarritako neurriaren egikaritza konpentsatu duela, eta hala uler dadila aginduko du.
|
|
|
5*) Salbuespenez, aurreko erregelan ezarritako kasuak oso
|
oso
larriak badira, eta epaiak beren beregi hori adierazten badu, epaileak erregimen itxiko barneratze neurria ezarri du urtebetetik bost urte arte; horren osagarri gisa, ondoz ondo, zaintzapeko askatasunaren beste neurri bat ezarriko du, hezkuntza laguntza eta guzti, askoz jota, beste bost urterako. Lege honen 14 eta 51.1 artikuluetan xedatutakoaz baliatu ahal izateko, nahitaezkoa da barneratze neurria benetan betetzen hasi denetik lehenengo urtea igarotzea.
|
|
|
Artikulu honen ondoreetarako, kasu batean berrerortzea antzeman bada, beti ulertuko da
|
oso
oso larria dela.
|
|
|
5*) Salbuespenez, aurreko erregelan ezarritako kasuak
|
oso
oso larriak badira, eta epaiak beren beregi hori adierazten badu, epaileak erregimen itxiko barneratze neurria ezarri du urtebetetik bost urte arte; horren osagarri gisa, ondoz ondo, zaintzapeko askatasunaren beste neurri bat ezarriko du, hezkuntza laguntza eta guzti, askoz jota, beste bost urterako. Lege honen 14 eta 51.1 artikuluetan xedatutakoaz baliatu ahal izateko, nahitaezkoa da barneratze neurria benetan betetzen hasi denetik lehenengo urtea igarotzea.
|
|
|
Artikulu honen ondoreetarako, kasu batean berrerortzea antzeman bada, beti ulertuko da oso
|
oso
larria dela.
|
|
|
Fiskaltzak, adingabeak edo horren familiak hala eskatuta, eta auto ziodunaren bidez, adingabeen epaileak espedientearen isil gordea dekreta dezake osorik edo zati batez, instrukzioak dirauen artean edo instrukzioaren denboraldi zehatz batean zehar. Edonola ere, adingabearen letraduak
|
oso
osorik jakin behar du espedientearen edukia, alegazioen izapidea burutzerakoan. Epaitegiak intzidente horren izapideak egingo ditu pieza bananduan.
|
|
|
1 Espedientearen instrukzioan zehar, Fiskaltzak talde teknikoari eskatuko dio txostena egin edo aurretiaz igorritakoak eguneratzea; ondore horietarako, talde teknikoa Fiskaltzaren menpe egongo da eginkizunari dagokionez, haren mendetasun organikoa edozein izanda ere. Talde teknikoak Fiskaltzari hori eman dio, askoz jota, hamar eguneko epean; epe hori luzatu ahal izango da, gehienez ere, hil baterako, arazoa
|
oso
konplexua denean. Talde teknikoak idazkia aurkeztuko du adingabearen egoera psikologikoari, hezkuntza egoerari eta familia egoerari buruz, haren gizarte inguruneari buruz, eta, orokorrean, lege honetan araututako neurrietatik edozein hartzeko erabakigarri izan daitekeen inguruabar orori buruz.
|
|
|
Euskararen Erabilpena Arauzkotzeko Oinarrizko Legearen arabera, Euskal Herriko berezko hizkuntza gure herri honek duen izatearen adierazgarririk begi bistakoena eta objektiboena dela aitortu behar da. Era berean, gizabakanakoak euskara jakin eta erabiltzen duen neurrian, hizkuntza hori gizabanakoa bera Euskal Herrian
|
oso
osorik integratzeko tresna bihurtzen da. Bide horretatik, herri botereen betebeharra da eskubide horren mailaz mailako egikaritza sustatu eta bermatzea, hori berori jasotzen baitu aipatu legearen 6 artikuluak, eta, Justizia Administrazioaren esparrurako, 9 artikuluak.
|
|
|
3 Aurreko paragrafoan adierazitako inguruabarrak ez badira betetzen, epaileak ezereztu egingo du etendura, eta epaia
|
oso
osorik betearaziko da. Hori erabakitzen duen ebazpenaren aurka lege honetan araututako errekurtsoak jarri ahal izango dira.
|
|
|
Adingabetasun zibila duenak
|
oso
osoko hezkuntza eta heziketa jaso behar ditu eremu guztietan, eta izan behar du legeek haren izaera kontuan hartzeagatik berari eskaintzen dioten babes berezia.
|
|
|
Diziplinako faltak sailkatuz, horiek
|
oso
astunak, astunak eta arinak izango dira, subjektuak erabilitako indarkeria, hura nahita edo nahi gabe ari izatea, emaitzaren garrantzia eta ofenditutako gizabanakoen kopurua aintzakotzat hartuta.
|
|
|
3 Falta
|
oso
astunak egitearen ondorioz, honako zehapen hauek bakarrik ezar daitezke:
|
|
|
alegia, adingabea erantzulea dela, berari erantzukizuna galda dakiokeela eta eskatu behar zaiola delitu egiten duenean. Horren alboan, adin nagusikoaren aldean, aitzitik, erantzulea izateko gaitasuna
|
oso
osorik ez duela azpimarratu beharra dago, gaztea heldutasunerantzago bidean dago eta, eta horren ondorioz delitu egin izanagatik eman behar zaion erantzuna da ohiko ius puniendia bera izan. Gazteen Zigor Zuzenbidearen berezitasuna, hortaz, ez datza delituen definizioan, delitu egin ondoren eman beharreko erantzunean baizik.
|
|
|
Lege aldaketon alderdirik arazotsuena ez da, ordea, adingabe batzuentzat salbuespenezko egoera sortu izana. Benetan kezkagarriena da, ea aipatu logika horrek ez ote duen 5/ 2000 lege
|
oso
osoaren interpretazioa kutsatuko. Edonola ere, lege aldaketa horiek argi asko erakusten dute ildo politiko kriminal berria zein arriskutsu gerta daitekeen, aspaldiko arazo konplexu eta gizarteetan oso sustraituei aurre egiteko, baieztatutako diagnostikoak alde batera utzirik, gogorkeria gehiagoren botika antzua eskaintzen besterik ez dakienean.
|
|
|
Benetan kezkagarriena da, ea aipatu logika horrek ez ote duen 5/ 2000 lege oso osoaren interpretazioa kutsatuko. Edonola ere, lege aldaketa horiek argi asko erakusten dute ildo politiko kriminal berria zein arriskutsu gerta daitekeen, aspaldiko arazo konplexu eta gizarteetan
|
oso
sustraituei aurre egiteko, baieztatutako diagnostikoak alde batera utzirik, gogorkeria gehiagoren botika antzua eskaintzen besterik ez dakienean.
|
|
|
Horrek bermatu egiten du eztabaidapeko eskubideen babes judiziala eragingarria izatea. Bestalde, Fiskaltzaren jarrera
|
oso
garrantzitsua da. Erakunde horrek izaera bikoitza du:
|
|
|
Neurri hau autonomoa, edo, osterantzean, beste neurri konplexuago baten osagarria izan daiteke. Neurria autonomoa izanez gero, horren xedea da adingabearen beharrinak igarri direlako eta beharrizan horiek haren
|
oso
osoko garapena oztopatzen dutelako. Neurria izan daiteke, besteak beste, adingabea bertaratu eta horrek parte hartzea gizartean jadanik abian dagoen programa batean, edo, bestela, neurria betearazi behar duten profesionalek «ad hoc» programa bat sortu eta adingabeak horretan parte hartzea.
|
|
|
Horregatik, neurri hau aplikatzen zaie alkoholaren edo bestelako drogen menpe dauden adingabeei, baldin eta, beren onurarako, mendetadago; tratamendu horretan, osasun laguntza eta laguntza psikologikoa konbina daitezke. Neurri hau
|
oso
egokia izan daiteke, halaber, desoreka psikologikoak edo psikismoko asaldurak daudenean, eta horien tratamendua barneratzerik gabe burutu ahal denean. Tratamendu anbulatorioaren eta gizarte hezkuntzako zereginen artean, desberdintasun argia dago:
|
|
2004
|
|
|
Prozesuaren hasierako uneetan, demandarekin edo alderdia bertaratzearekin batera, prozesuko baldintza jakin batzuk egiaztatzeko agiriak aurkezteaz gain,
|
oso
garrantzitsua da, aurkako alderdia jakinaren gainean egon dadin, auziaren edukiari buruzko agiriak aurkeztea. Gainera, aurkeztu beharreko agirioi legeak gehitu die alderdien uzientzat oinarrizko egitateak (esaterako, hitzak, irudiak eta zenbakiak) jasotzen dituzten bideak eta tresnak, bai eta egitateei buruzko irizpen idatziak eta beste txosten batzuk ere.
|
|
|
Jarraitzeko, prozedurako aldeei dagokienez, berrikuntza garrantzitsua dakar legeak; izan ere, froga zatika gauzatu beharrean, orain froga osoa gauzatu behar da epaiketan edo ikustaldian, eta, egiaztatutako arrazoiak direla bide, jendaurreko ekitaldi horietan gauzatu ezin diren eginbideak ekitaldiok baino lehenago gauzatu behar dira, epaileak eta magistratuak bertan egongo direla
|
oso
osorik bermatuz. Halaber, 1881eko Legeak arau bakarturen batean aipatu zituen froga aurreratua eta froga ziurtatzea, lege honetan, berriz, osotoro arautu dira.
|
|
|
Gainera, lege batzuen manuetan agiri publiko gisa hartu dira «kontrako froga» izenekoa onartzen duten agiriak, nahiz eta onarpen hori, batzuetan, esanbidez ezarri eta, besteetan, isilbidez. Lege honek errespetatu egin ditu beste lege horietako xedapenetan ezarritakoa; baina nahitaez bereizita arautu behar izan ditu kontrako froga onartzen duten agiri publikoak eta berez
|
oso
osorik frogatutzat jotzen diren gainerako agiri publikoak.
|
|
|
Laburbilduz, badirudi
|
oso
eta argia dela lege honek agiri frogaren inguruan egindako arauketa bateratua. Bestalde, praktikan zentzurik gabe geratu dira frogari buruzko arauen beste zati batzuek konpondu dituzten arazoak.
|
|
|
Agiri itxurako irizpen eta txosten idatziak egin eta ekar daitezke; baina adituen eta lekukoen irizpen eta txosten izaera izango dute. Halaber, legeak, baztertu beharrean, beren beregi arautu ditu froga gauzatzeko tresna berriak, esate baterako, datuak, zenbakiak, eta kontuak jasotzeko egun
|
oso
zabalduta ez dauden euskarriak. Hortaz, froga gauzatzeko tresna berriak agiri frogen parekoak dira.
|
|
|
Hemeretzigarren mendeko arauketak ez zuen argitu aditu jardueraren izaera, hots, frogabidea ote zen ala epaile jardueraren osagarri nahiz lagungarri?. Egungo arauketarekin, alderantziz, aditu jarduera bat dator,
|
oso
osorik, froga jarduera arautu behar duten printzipio orokorrekin; eta, horregatik, guztiz zentzuzkoa da aditujarduerari buruzko balorazio askea. Bada, premiazkoa zen aditu jardueraren izaera argitzea, eta argitu egin da; baina horrek badakar zeharkako ondore garrantzitsua ere:
|
|
|
Errekurtso hori jurisprudentziaren batasun desiragarria erdiesteko sortu da. Dena den, errekurtso horren egungo eraketa
|
oso
desberdina da, auzitegi nagusietako arlo zibileko eta zigor arloko salek kontraesaneko epai irmoak ematen dituztenerako.
|
|
|
Ziurrenik, behin behineko betearazpenaren araubide berri horrek zuzeneko onura gehiago ekarriko ditu, galerak eta bidegabeko kasuak baino. Halaber,
|
oso
onuragarriak izango dira ezarritako erabateko berrikuntzaren zeharkako ondoreak, baita auzia luzatzeko helburua besterik ez duten errekurtsoak murriztea ere.
|
|
|
* Abenduaren 28ko 1/ 2004 Legeak zenbait neurri ezarri ditu genero indarkeriaren aurka
|
oso
osoko babesa emateko (EAO, 313 zk., abenduaren 29koa). Lege organiko horren 57 artikuluak 49bis artikulua erantsi dio prozeduralege honi.
|
|
|
Epaileak, lehen auzialdian, prozedura zibilaren gaineko ardura duen bitartean, jakin badaki indarkeria egintzaren bat burutu dela, Genero Indarkeriaren aurka
|
Oso
osoko Babesa emateko Neurrien Lege Organikoak bere 1 artikuluan definitzen dituen horietarikoa, eta, egintza horren ondorioz, zigor prozesua hasi edo babes agindua eman bada, orduan, Botere Judizialaren Legeko 87 ter artikuluko hirugarren paragrafoan ezarritako baldintzak betetzen direla egiaztatu eta gero, eskumenari utziko dio, eta auzi paperak dauden daudenean igorriko dizkio emakumearen aurka...
|
|
|
Epaitegi edo auzitegiko egoitzan zitatuak izan diren pertsonen agerraldia ezinezkoa edo
|
oso
nekeza bada, distantzeko arrazoiren batengatik, orduan batzia, joan etortzeko zailtasuna, nahiz alderdiaren, lekukoaren edo adituaren beraren inguruabarrengatik, edota ankarrik eska daiteke laguntza judiziala aurreko lerrokadako froga egintzak burutzeko.
|
|
|
5 Auzitegiek eta prozesuan parte hartzen duten subjektuek idazkiak eta agiriak igorri, eta horiek ohi moduan jasotzeko bide teknikoak badituzte, komunikazioaren kautotasuna bermatzeko, eta igortze eta jasotze
|
oso
osoa eta horien data modu sinesgarrian agerrarazteko, orduan idazkiak eta agiriak bide horien bitartez igorri ahal izango dira; modu berean ordainagiria adieraziko da, eta horiek aurkeztutzat joko dira, eskubideen egikaritza eta eginbeharren betetze ondoreetarako, legearen arabera zehaztu denboran.
|
|
|
Bigarren xedapen gehigarriari dagokionez, munta pezetetan eta euroetan azaltzeari eutsi zaio eta horrek erraztu nahi du lehenengo auzialdiko prozedura zehaztea, bai eta zenbait errekurtso erabili ahal izatea ere. Horrela, saihestu nahi da zenbatespenaren oinarri izan behar diren agirietan eta erregistroetan adierazi muntak Europako dirura bihurtzea, munta horiek Europako dirutik
|
oso
aldenduta egon daitezkeelako.
|
|
|
Gora jotzeko errekurtsoari, prozesuko arau haustearen ondoriozko errekurtso bereziari edo kasazio errekurtsoari
|
oso
osorik edo zati batez on iritzi bazaio, errekurtso horren kostuetan ez da auzilarietatik inor kondenatuko.
|
|
|
Adingabeen Erantzukizun Penala arautu duen Legea, eta Erregistro Zibilaren legeria argitaratu eta gero, Prozedura Zibileko Legearen argitalpen elebidun hau
|
oso
garrantzitsua izan da Justizia eta Zuzenbidearen alorreko euskararen normalizazio prozesuan euskara lan hizkuntza izan dadin egindako ahaleginetan; hau guztia Justizia Lan eta Gizarte Segurantza Sailak eta Deustuko Unibertsitateko Euskal Gaien Institutuak urteetan zehar izandako lankidetzari esker gauzatu ahal izan da.
|
|
|
477 artikuluaren 2 paragrafoko 1 eta 2 zenbakietan aipatu kasazio errekurtsoak badira, kasazio errekurtsopean jarritako epaiak hori
|
oso
osorik edo zati batez berretsi edo horren kasazioa egingo du.
|
|
|
3 Aurreko paragrafoan aipatu agerraldi ekitaldian, ezkontideen artean adostasunik ez badago hartu beharreko neurrien gainean, edo, hala denean, Fiskaltza entzun ondoren, auzitegiak harako hitzarmena onesten ez badu,
|
oso
osorik edo zati batez, orduan bertan daudenen alegazioak entzungo dira, eta horiek proposatu froga gauzatuko da, alferrekoa edo desegokia ez bada, eta auzitegiak ofizioz agindutako froga ere. Frogaren bat ezin bada agerraldian gauzatu, froga hori gauzatzeko data zehaztuko da, hurrengo hamar egunetan.
|
|
|
Banantzea edo dibortzioa onartu ondoren, epaiak hitzarmen arau-emailea onesten ez badu
|
oso
osorik edo zati batez, hamar eguneko epea emango zaie alderdiei, horiek beste hitzarmen bat proposa dezaten. Beste hitzarmen horrek, hala denean, auzitegiak onetsi ez dituen aldeak bakarrik jasoko ditu.
|
|
|
1 Zorduna bere kabuz edo ordezkariaren bitartez bertaratzen bada, ordaintzeko agindeia egin zaionetik bost egunetako epean, eta bere sinaduraren kautotasuna
|
oso
osorik ukatzen badu edo erabateko ordezkaritzarik eza alegatzen badu, auzitegiak agindutako enbargoak desegin ditzake, kasuan kasuko inguruabarrak eta ekarritako agiriak kontuan hartuta. Halakoetan, auzitegiak kauzioa edo berme egokia eska dezake, hori komenigarritzat joz gero.
|
|
|
2) Kanbio zordunak protestoan edo notario bidezko ordainketa agindeian
|
oso
osorik ukatu ez badu tituluan jasotako bere sinaduraren kautotasuna edo alegatu ez badu erabateko ordezkaritza eza.
|
|
|
3 Aurreko paragrafoetan xedatutakoa gorabehera, jarauntsiaren hartzekodunen batek 782 artikuluko 4 paragrafoan aipatu eskaera eginez gero, ez zaie jaraunsleei eta legatu hartzaileei ondasunik emango, hartzekodunei euren kredituen zenbatekoa
|
oso
osorik ordaindu edo horiek bermatu arte.
|
|
|
1 Eskaerarekin batera aurkeztutako agiriak 812 artikuluko 2 paragrafoan ezarritakoak badira, edo, auzitegiaren ustez, agiriok eskaeragileak duen eskubidearen froga hastapena eratzen badute eskaeran adierazitakoa berretsiz, orduan zordunari agindeia egingo zaio probidentzia bitartez. Agindei horretan, hogei eguneko epea emango zaio zordunari, eskaeragileari ordain diezaion eta auzitegian hori egiazta dezan, edo zorduna auzitegian agertu eta aurka jar osorik nahiz zati batez zor ez izateko.tzeko idazkian arrazoiak laburki eman ditzan, erreklamatutako kopurua
|
oso
|
|
|
7 Errematea onetsi edo hartzekodunari ondasuna adjudikatu baino lehenago, zordunak edozein unetan aska ditzake bere ondasunak, alderdi betearazleari betebehar nagusia, korrituak eta kostuak
|
oso
osorik ordainduz.
|
|
|
1) Betearazpenak aurrera egin dezan bidezkotzat jotzea, betearazpena zein kopurutan agindu eta kopuru horretan, aurka jartzeari
|
oso
osorik gaitz iritzi bazaio. Aurka jartzea gehiegi eskatzean oinarritu eta aurka jartze horri zati batez eman bazaio, betearazpena bidezkotzat joko da, kasuan kasuko kopuruari dagokionez bakarrik.
|
|
|
Aurka jartzeari
|
oso
osorik gaitz iritzi dion autoak alderdi exekutatua kondenatuko du aurka jartzearen ondoriozko kostuak ordaintzera, 394 artikuluan kostuak ordaintzeko kondenarako zer xedatu eta horri jarraituz.
|
|
|
Nahitaezko betearazpena amaituko da, soilik, hartzekodun betearazleari
|
oso
osorik ordaintzen zaionean.
|
|
|
1 Kopuru likidoko zorraren ondorioz betearazpena agindu ondoren, betebehar beraren eperen bat edo betebeharra
|
oso
osoan muga eguneratzen bada, orduan ulertuko da betearazpena areagotu egin dela, beraren baitara betebehar nagusiaren eta korrituen muga egun berriak bilduta, betiere auzi jartzaileak hori eskatu duenean; halakoetan, prozedura ez da atzera ekarri behar.
|
|
|
Diruzkoa ez den kondena epaia behin behinean betearaztean aurka jartzea aurkeztu bada, eta auzitegiak uste badu, gerogarrenean kondena ezeztatuz gero, ezinezkoa edo
|
oso
zaila izango dela behin behineko betearazpenaren aurreko egoera berrezartzea edo betearazpena eskatu duenak egin dezakeen kauzioarekin ordainketa bermatzea, orduan autoa emango du, betearazpena eten eginez; baina erabakitako enbargoek eta berme neurriek indarrean iraungo dute, eta egokitzat jotzen diren berme neurriak hartuko dira, 700 artikuluan xedatutakoaren arabera.
|
|
|
Enkantean eskainitako posturarikbetzeko hirugarrena aurkez dezake. Hi onena balorazioaren 100eko 50 baino txikiagoa bada, alderdi exekutatuak, hamar eguneko epean, postura horugarren horrek eskain dezake tasazio balioaren 100eko 50 baino kopuru handiagoa, edo, kopuru hori baino txikiagoa izan arren, alderdi betearazlearen eskubidea
|
oso
osoan ordaintzeko beste den kopurua.
|
|
|
5 Errematea onetsi edo hartzekodunari ondasuna adjudikatu baino lehen, zordunak edozein unetan aska ditzake bere ondasunak, alderdi betearazleari zor zaion betebehar nagusia, korrituak eta kostuak
|
oso
osoan ordainduz.
|
|
|
2) Kondena epaia diruzkoa izan ez, eta, jardun betearazlearen izaera aintzat hartuta, ezinezkoa edo
|
oso
zaila bada, epaia ezeztatu kasurako, behin behineko betearazpenaren aurreko egoera berrezartzea edo alderdi exekutatuari konpentsazio ekonomikoa ematea, berari eragindako kalte galeren ordaina emanez.
|
|
|
2 Kontsumitzaile eta erabiltzaileen interes kolektibo eta zehaztugabeak babesteko bukarazte akzioaren aldeko epaietan, auzitegiak agin dezake, berori bidezkotzat jotzen badu, eta demandatuaren kontura, epaiaren
|
oso
osoko edo zati bateko argitalpena, edota zuzenketa adierazpena, arau haustearen ondoreek denboran zehar iraun badezakete.
|
|
|
Edozein motatako epaiketa jardunaren berregite
|
oso
osoa edo zati batekoa gauzatzeko, auzitegi eskuduna izango da desagertzea edo moztea zein auzitegitan gertatu eta berori.
|
|
|
4 Alderdien artean
|
oso
osoko edo zati bateko desadostasuna badago, beharrezko froga proposatuko da, froga ekitaldi horretan bertan gauzatuz, edo, une horretan ezin bada, hamabost eguneko epean. Auzitegiak auto bidez ebatziko du jarduna berregiteko modua edo horiek berregiteko ezintasuna.
|
|
|
Aurkaratzeari eman bazaio,
|
oso
osorik intzidentearen kostuak aurkaratzaileari ezarriko zaizkio; aurkaratzeari zati batean edo oso osoan oniritzia eman bazaio, intzidentearen kostuak ezarriko zaizkio gehiegizko zerbitzu sariak dituen abokatu edo adituari.
|
|
|
Aurkaratzeari eman bazaio, oso osorik intzidentearen kostuak aurkaratzaileari ezarriko zaizkio; aurkaratzeari zati batean edo
|
oso
osoan oniritzia eman bazaio, intzidentearen kostuak ezarriko zaizkio gehiegizko zerbitzu sariak dituen abokatu edo adituari.
|
|
|
Aurreko bi artikuluetan xedatutakoari kalterik egin gabe, zalantza
|
oso
oinarridunak badaude, epaileak kontuan hartuko ditu kasu horretan gertatutako inguruabar bereziak, eta fidantza eskatu ahal izango dio aitak edo amak izendatutako tutoreari edo kuradoreari, edo adingabearentzat agintzari edo legatu garrantzitsua egin duen pertsonak izendatutakoari.
|
|
|
Prozedura zibilari buruzko lege berriak aintzat eta helburutzat hartu du,
|
oso
osorik, justiziapekoen interesa, alegia, subjektu juridiko guztien interesa, eta, ondorenez, gizarte osoarena. Lege honek ez ditu bazter utzi justizia zibilean protagonista diren profesionalen esperientzia, ikuspuntuak eta proposamenak.
|
|
|
Are zentzugabeagoa da, bertako justiziaren ordez, beste herrialde edo eremu geografiko eta kultural batzuetako justizia besterik gabe onartzeko joera, gehienetan hori konturatu gabe egiten dela. Egia esan, horrelako ordezpenak ezinezkoak dira, baina joera horrek duen eragin hutsa
|
oso
kaltegarria da legeak eraldatzeko: arazo berriak eta astunagoak sortzen dira, eta proposatu edo lortutako hobekuntzak, nabaritzeko modukoak bederen, oso urriak dira.
|
|
|
Egia esan, horrelako ordezpenak ezinezkoak dira, baina joera horrek duen eragin hutsa oso kaltegarria da legeak eraldatzeko: arazo berriak eta astunagoak sortzen dira, eta proposatu edo lortutako hobekuntzak, nabaritzeko modukoak bederen,
|
oso
urriak dira.
|
|
|
Estatuaren onura gizarteari zor zaion zerbitzu eskuzabalaren adierazle garbia izanik, lege honek ez ditu bazter utzi lan horiek. Haatik, Prozedura Zibilaren Legea egiteko balio eta interes handikoxehe aintzat hartu dira 1881eko Legea osagaiak dira, eta, horregatik, xehe ren hainbat manu, egoki
|
oso
direlako, lege horrek eratorritako jurisprudentzia nahiz doktrina oparoa, eta organo eta erakunde desberdinek nahiz profesional eta aditu ospetsuek egindako txosten eta iradokizunak. Orobat, zehatz mehatz eta probetxu osoz aztertu dira, hala Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiaren nahitaezko txostena, nola Estatu Kontseiluari eskatutakoa.
|
|
|
bertan egotea. Behin eta berriro arau orokorrak azpimarratu ostean, prozesu desberdinak arautzean zehaztu dira,
|
oso
osorik, arau orokor horiek. Dena den, errotikako deuseztasunarekin zehatu da epailea edo magistratuak bertan egoteari buruz nahiz esangura zabalean hurrekotasunari buruz ezarritakoa haustea.
|
|
|
Esangura horretan, egiaztatuta dago, alderdien egintzentzat legeak zein epe ezarri eta epe horiek murriztuta ere, ez dela lortzen epaia arinago ematea. Bestela esanda, epeak
|
oso
laburrak izan arren, ez da lortzen behar adinako bermeak dituen ebazpena ematea, babes eragingarriaren helburua atzerapenik gabe betez.
|
|
|
Lehen auzialdian epaia emateko epeei dagokienez, hamar eguneko epea ezarri da hitzezko epaiketarentzat, eta hogei egunekoa, epaiketa arruntarentzat. Berez, epeok ez dira
|
oso
laburrak; bai, ordea, zentzuzkoak eta betetzeko modukoak. Halakoetan, kontuan izan behar da, aipatu prozesu arrunten egitura berria dela eta, auziak ezagunak direnez gero, epaileek ez dutela zertan prozesuaren amaieran horiek aztertu edo berraztertu.
|
|
|
Orain arte, idazkari judizialen ardurapean izan dira antolaketarako eginbideak eta ebazpena emateko proposamenak. Esangura
|
oso
desberdineko proposamenen aurrean, legeak eutsi egin die antolaketarako eginbideei, nahiz eta euron edukia zabaldu; eta ezabatu egin ditu ebazpena emateko proposamenak. Legeak ahaleginak egin ditu, auzitegien eta idazkari judizialen jardun esparrua argitzeko, eta ahalegin horien ondorio dira, hain zuzen ere, aipatu neurriak.
|
|
|
Betearazpenaren inguruabarrak direla bide, ezinezkoa edo
|
oso
zaila bada aurreko paragrafoan ezarri irizpideak aplikatzea, orduan ondasunok honako hurrenkera honetan enbargatuko dira:
|
|
|
Aurreko paragrafoak aipatu kasuan, zordundutako guztiaren ondorioz betearazpena agindu arren, hartzekodunak eska dezake zordunari komunikatzea, enkantea egiteko ezarri eguna arteko epea duela, ondasuna askatu ahal izateko. Zordunak ondasuna aska dezan, zainpean jarri du demanda aurkeztean betebehar nagusiaren eta korrituen ondorioz muga eguneratuta dagoen kopuru zehatza, eta, kasuan kasuan, kopuru horri gehitu dizkio prozedurak iraun bitartean sortu eta
|
oso
osorik edo zati batez ordaindu gabe dauden mailegu muga eguneratuak eta atzerapen korrituak. Ondore horietarako, hartzekodunak eska dezake 578 artikuluko 2 paragrafoan ezarritakoa betetzea.
|
|
|
2 Aurreko paragrafoan aipatu erreklamazioa aurkeztean edo erreklamazio horren ondoriozko epaiketan, eman beharreko epaiaren eragingarritasuna aseguratzea eska daiteke, kapitulu honetan araututako prozeduraren bidez hartzekodunari zein kopuru eman behar eta hori
|
oso
osorik edo zati batez atxikiz.
|
|
|
Borondatezko jurisdikzioaren arauak ordezko moduan aplikatuko dira Erregistroaren jardunean sortutako arazoetan, kusteko ezintasunaren ondorioz. Aplika baldin eta arazo horietarako erregelamenduan konponbiderik ez badago, gehiegizko kasuismotik ihes egiteko nahiaren ondorioz edo arazook aurreizio hori Erregistroko jarduera publikoaren izaera bereziarekin bat dator, eta jarduera hori eta estatuak duen ohiko administrazio jarduera
|
oso
ezberdinak dira; azken hori administrazio zuzenbideak arautu du eta administrazio auzibideetarako jurisdikzioari dagokio. Erregistroko jarduera publikoaren helburuak dira, zuzenbide erkidearekin
|
|
|
Espedienteen izapidetzan nagusi dira estatuak bere jarduera guztietan ezarri nahi dituen irizpideak, alegia, ekonomia, azkartasuna eta eragingarritasuna. Eskumenaren kasuan, hori lehen auzialdiko epaileari eratxikitzen zaio orokorrean,
|
oso
garrantzitsua baita, egoera zibilaren gain eragina duelako. Hala ere, arduradunen esku utz daiteke izapikartasuna ekartzeaz gain, lehen auzialdiko auzitegietan arazo gehiegi ez piladetza, eta, are gehiago, erabakia, arazoaren izaerak edo garrantzi txikiak hori ahalbidetzen duenean; horrek, aztzea eragingo du.
|
|
|
Naziotasunaren galera inskribatuko da hori
|
oso
osorik egiaztatzen duten agiri kautoen bidez bakarrik; aurretiaz zitazioa egingo zaio interesdunari edo beraren legezko ordezkariari, eta, hala denean, haren jaraunsleei.
|
|
|
Hitzez hitzezkoek eurek aipatutako idazkunak
|
oso
osorik barne hartzen dituzte, sinaduren aipamenarekin.
|
|
|
Agirien baiezko ziurtagiriak
|
oso
osokoak edo zehaztasunei buruzkoak izan daitezke; eta, batzuk eta besteak, hitzez hitzezkoak, loturak ezartzekoak edo mistoak. Zehaztasunei buruzkoetan hauxe agerraraziko da:
|
|
2005
|
|
|
Hala ere, Frankismo garaiko urritasun materialaren ondorioz, garaiko kontsumitzaileen helburua garrantzitsuena ez zen berezala: «... lo que se dice consumidores alertados y respondones había en eskubideak aldarrikatzea, baizik eta kontsumitzaile
|
oso
bihurtzea, hau da, ondasun gehiago kontsumitzea. Gehiago esango dut, kontsumitzaile gisa zituen eskubideei buruzko kontzientzia gutxi zuen.
|
|
|
Besteak beste, elikagaiak lortzeko, prozesatzeko eta paketatzeko arau orokorrak sortu behar dira. Izan ere, lege desberdinak daude Batasuneko Estatuen artean, eta, aniztasun horri jarraiki,
|
oso
zaila da kontsumitzaileak babesteko urrats eraginkorrak ematea.
|
|
|
Merkealdietan kalitate gutxiagoko edo hondatutako produktuak saltzea ere
|
oso
arrunta da, baita aurreko prezioak ezkutatzea ere. Eusko Jaurlaritzak 2001eko merkealdietan egin zuen ikuskaritzaren arabera, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan aztertutako 217 merkataritza zentroen %41, 6k ez zuen behar bezain argi adierazten salneurri zaharra.
|
|
|
Dena dela, diseinuetan koloreen erabilera
|
oso
arrunta egin denez, zuri beltzeko iragarkiek garrantzi gehiago hartu dute aspaldi honetan (Loteriak Que la suerte te acompañe lelopean zuri beltzezko iragarkia egin zuen 2001 urtetik 2004 erako gabonetan).
|
|
|
Pertsona ezagunak edo gorputz ederrak ere teknika
|
oso
erabiliak dira kontsumora bultzatzeko. Frogatuta omen dago pertsona politek edo miresten ditugun kirolari edo antzezleen off ahotsek eta irudiek eragin handiagoa dutela arreta erakarri eta zerbait saltzerakoan.dugu, nahitaezkoa da aurkezten dituzten produktuak kontsumitzea.
|
|
|
Enpresa eta etxeei asko gustatzen zaie gizartearekin duten konpromisoa azpimarratzea. Irudi ona emateko helburuarekin, baliabide
|
oso
erabilia da garapen bidean dauden herrialdeak laguntzeko edo baztertutako taldeen alde egindako ekintza eta kanpainak iragartzea. Gorputz ederrak edo kirolari ezagunak erabili ordez, munduko edozein zonaldetan gertatutako giza hondamena arintzeko fondoak jaso izana, txirotasunaren aurkako fundazioekin laguntza hitzarmenak sinatu izana edo Elikagaien Bankuaren alde egindako kanpainak erabiltzen dira.
|
|
|
Hala ere, ezin dugu ahantzi iragarki subliminaletatik
|
oso
hurbil dauden teknika asko erabiltzen direla gure kontsumo portaerengan eragiteko: kirola egiten den estadioen ertzetan, autobus geltokietako markesinetan edo kirolarien jantzietan izen komertzialak subliminalki, hots, konturatu gabe irakurtzen ditugu, eta honek eragina izan dezake gurekekin kamisetak, bolalumak edo kartak oparitzen dituzten etxeak.
|
|
|
Esan bezala, iragarkiak
|
oso
ondo pentsatzen eta prestatzen dira gure kontsumo portaerak bideratzeko. Koloreak, hitzak, leloak, tamainak, irudiak, argazkiak eta formak kontu handiz aukeratzen dira salmentak handitzeko helburuarekin.
|
|
|
Izan ere, produktu edo zerbitzuak saltzeko ez dago izen ona eta ezaguna edukitzea baino gauza eraginkorragorik (Klein, 2001). Marka denez produktuaren kalitatea neurtzeko erabiltzen den adierazle garrantzitsuenetarikoa (batez ere produktu teknologikoak,
|
oso
garestiak edo konplexuak direnean), ezinbestekoa da produktuaren arrakasta ziurtatzeko. Marken kasuan inon baino argiago agertzen da Euskal Herrian ohituraz adierazi dena:
|
|
|
Markak azterketa ugari egin eta ondo pentsatu ostean sortzen dira: erraz ahoskatzeko modukoak izaten dira (Gatorade, Energizer, Decathlon, Schweppes edo antzerako izenak salbuespenak dira, eta atzerriko hizkuntzek gurean duten eragina erakusten digute), ia gehienetan bakarrak izaten dira (Euskal Herrian, esaterako Elkargi eta Elkarri elkarteen izenak
|
oso
antzerakoak dira, eta, batzuetan, nahasteak sortzen dira), produktuaren alde onak azpimarratzen dituzte (bio kaiku jogurta, Bertoko garagardoa edo Don Limpio garbikaria), ez dute esanahi ezkorrik izaten (inork jarriko lioke bere enpresari Lapurrak E.A. izena?), eta produktu kategoria adierazten dute (auto baten izena ezin da izan hortz orearena bezalakoa). Azken arau honi dagokionez, kontuan izan behar da produktu mota bakoitzak esparru motibazional bat duela, eta produktuaren izen komertziala esparru horri lotu behar zaiola (Leon eta Olabarri, 1992).
|
|
|
Azkenik, ezin dugu ahantzi marka
|
oso
ezagunak sortuz, multinazional handiek ekoizle txikiak alboratzen dituztela, eta monopolioak eta oligopolioak ugaritzen direla. Hau da, hedakuntza handia duten markak sortuz konpetentzia gutxitzen da, eta, ondorioz, kontsumitzaileen aukera murrizten.
|
|
|
Publizitateak eta markek ez ezik, marketing adituek erabiltzen dituzten beste teknika batzuk ere urratzen dituzte kontsumitzaile gisa ditugun eskubideak. Produktuaren eta dendaren itxura, esaterako,
|
oso
ondo pentsatzen dira, gu konturatu gabe, gure erosketa portaerak bideratzeko. Hau da, ondo pentsatutako marketing estrategien bidez, eurek nahi dituzten produktuak erostera behartzen gaituzte.
|
|
|
Produktuaren diseinua eta publizitatea ez ezik, ekoizleek eta marketing adituek dendaren itxura ere
|
oso
ondo pentsatzen dute, gehiago saltzeko helburuarekin. Espazioaren banaketa, koloreak, argiak, dena bikain neurtuta egoten da salmentak handitzeko asmoz.
|
|
|
gozokiak, bonboiak, globoak, txikleak... hau da, batere beharrezkoak ez diren produktuak.
|
Oso
arrunta da itxaroten gaudela horiei so egitea eta tentazioan jaustea, batez ere umeekin gaudenean.
|
|
|
Apalen muturretan eskaintzak, promozioak edo dendak nabarmendu eta saldu gura dituen produktuak jartzen dira. Dendako kale batetik bestera joateko nahitaez pasatu behar garen toki eta pasabide horiek
|
oso
erakargarriak dira gauzak iragartzeko eta kontsumora tentatzeko.
|
|
|
Erosteko ahalik eta modurik erakargarrienean jartzen dira produktuak. Erretiluek errealitatean duten baino urdaiazpiko gehiago dutela ematen dute, erretilu azpian papera edo antzerako materialez egindako zerbait jartzen da tamaina handitzeko?, fruituak
|
oso
dotore pilatuta aurkezten dira, eta xaboi kaxekin dorre ikusgarriak egiten dira, begiz erostera bultzatzeko. Dena ederki pilatua, antolatua eta aurkeztua gure arreta erakartzeko.
|
|
|
Dendan zehar kartel erakargarriak jartzen dira produktuen berezitasun eta prezioekin, neurri edo kolore
|
oso
nabarmenez. Baina horrek ez du esan nahi salneurria beheratua dagoenik beti, nahiz eta kartela ikustean hori pentsatzeko joera izan.
|
|
|
Hala ere, dendan jende larregi dagoenean eta jendea kanporatu nahi denean, erritmo
|
oso
biziak dituzten musikak, ia beti bakailao erakoak, jartzen dira. Modu berean, jende gutxi dagoenean, musika lasaia jartzen da, erosketak egiten gura dugun beste denboran jarrai dezagun.
|
|
|
Dendara sartzea
|
oso
erraza izaten da: ate zabalak, barnera gonbidatzen gaituzten geziak eta argiak, edo konturatu gabe denda barnera sartzen gaituzten erakusleihoak jartzen dira sarreran.
|
|
|
Salneurriekin jolasteko estrategia honen baitan,
|
oso
ohikoa da BEZik gabeko salneurriak iragartzea. Zergarik gabeko prezioak ikusita produktuak merkeagoak direla pentsatzen dugu, eta errazago hurbiltzen gara erostera.
|
|
|
Epeka ordaintzeko aukerek ere produktuen salneurria txikiagoa dela pentsatzera eramaten gaituzte. Hilean 30 euro ordainduz bideo kamera bat nahiko merke erosten dugula pentsatzen dugu, baina, egiatan, ordaintzen egon behar garen hile guztiak gogoan hartuta,
|
oso
garesti ateratzen zaigu. Iragarkietan, hilabete kopurua letra txikitan agertzen da, gehienetan.
|
|
|
Kontsumo gizartean, gure psikologiarekin jolasteko eta gure kontsumo portaerak bideratzeko hainbat trikimailu asmatzen eta erabiltzen dira; arrakastaz erabili ere. Markak, publizitatea, merkealdiak, produktuen itxurak, denden eta espazioen antolaketak edo salneurriak
|
oso
ondo pentsatzen dira kontsumitzailea nahi duten bidetik eramateko. Baina horrekin, gure kontsumo grinak pizteaz gain, gure eskubideak ere urratzen dituzte, sarri askotan:
|
|
|
Badakit gaitza dela errezeta magikoak ematea. Kontsumo gizartea
|
oso
ondo antolatuta dago gure eskubideak babesten dituenaren itxura emateko eta, une berean, gure kontsumo grinak pizteko. Dena dela, ez dago ukatzerik lege eta arauak betearazteko zerbait egin daitekeela.
|
|
|
Ikur edo marka hori arriskurik sortzen ez duten produktuei emango litzaieke; edo berdin dena, onargarriak direnei. Namentak handitzeko eta neurrigabeko kontsumoa sustatzeko
|
oso
erazioartean onartu litzatekeen marka horrek balio erantsia emango lieke produktuei eta errazago salduko lirateke. Markak saltsumitzaile eta erabiltzaileak babesteko?
|
|
|
Nire irudiko, horrelako ikur batek arrakasta izango luke; hain justu ere, esanahidun sinboloak kontsumitzea gustatzen zaigulako. Hau da, ikur hori izango luketen produktuek izan nahi duguna edo izan nahiko genukeena, modernoak, ekologistak eta herritar onak, adierazteko
|
oso
erabilgarriak izan daitezke, balio eta esanahi positiboz beterik daudelako. Ikur honek arrakasta izanez gero, ekoizleek arriskurik gabeko produktuak sortzea beste aukerarik ez lukete izango, eta kontsumitzaileen eskubideak hobeto babestuko lirateke.
|
|
|
Honekin batera, mugimendu kontsumerista sendotu behar da. Izan ere, Estatuan
|
oso
ahula da mugimendu hau. Estrategia eta sigla desberdin larregi daude presioa eraginkorra izan dadin.
|
|
|
Hau da, elikagaiak lortzeko, prozesatzeko eta paketatzeko mundu guztirako arauak sortu behar dira. Egiaz, lege desberdinak daude mundu zabalean, eta, aniztasun horri jarraiki,
|
oso
zaila da kontsumitzaileak babesteko urrats eraginkorrak egitea.
|
|
|
Publizitate faltsuaren, merkatuan legea betetzen ez duten produktuen edo iruzurrak egiten dituztenen kontrako legeak
|
oso
argiak izan behar lirateke. Beste hitz batzuekin esanda, kontsumitzaileen interesak zalantzan jartzea ez da inolaz ere errentagarria izan behar.
|
|
|
Euskal gizartea ere goitik behera aldatzen ari zen garai hartan, eta, ondorioz, ugariak ziren desoreka sortzen zuten gertaerak; besteak beste, Melitón Manzanasen hilketa (1968), ETAren VI. Biltzarra (1970) eta Burgosko Epaiketa (1970) aipatu ditzakegu. 60ko hamarkadaren bukaera eta 70ekoaren hasiera garai
|
oso
nahasia izan zen Euskal Herriarentzat, baina baita garai sortzailea ere. Euskal Hiria zein euskal kontsumo gizartea jaiotzen ari ziren.
|