|
2000
|
|
|
Gainera, hori adieraztean, Euskararen ostarteak (1998) deritzan
|
nire
liburua ere aipatzen du. Baina ezer ulertu ote zuen?
|
|
|
Baina ezer ulertu ote zuen? Edonork ikus dezala
|
nire
liburu horren 102 orrialdean nioen honako hau: –Zehazki, Real Cédula de 23 de junio de 1768, Karlos III.ak aginduaren arabera, lehenengo eta bigarren mailako irakaskintzak (enseñanza primaria y secundaria) Estatuko eskola guztietan egin zitzatela? únicamente en lengua castellana?.
|
|
|
Horiek guztiak kontuan harturik idatzi nuen Euskararen ostarteak liburuko lehen partean VI. kapitulua (ikus 60 orrialdeak).
|
Nire
liburu honen aipamen soilak ez du ezertarako balio, bertan agertzen nuena ulertu ezik. Baina horretarako ere elebiduna izan behar.
|
|
2001
|
|
|
Ez naiz konturatu. Horren murgildurik nengoen
|
nire
liburuaren irakurketan izan ere. A ze despistea.
|
|
|
|
Nire
liburuak harri gainean utzi, bustiko ziren arren, eta zirkuluaren erdira sartu behar izan nuen.
|
|
2003
|
|
|
Badakit dagoeneko ez dela nirea eta nire izenik eta babesik gabe egin behar duela gainera bere bidea. Inoiz edo behin
|
nire
liburu bati buruz hitz egiten badidate, arreta handiz entzun ohi ditut esanak eta dagoeneko arrotz egiten zaidan istorio horri buruzko xehetasunak eskatu ohi dizkiet, eta ezagunen batek suharki neure lanen bat gomendatu didanean, erostera ere iritsi izan naiz. Baina nobela bat neure baitan egosten ari naizen bitartean neurea bakarrik den sentipenak itsutzen nau eta hegaztiek beren habiak bezala zaindu ohi dut inork zaputz ez diezadan.
|
|
2004
|
|
|
" Hitz zerrenda" ri buruzko sasi teoria horren aurkako kritika gogorrak eta bidezkoak irakurri nahi izan ezkero, edozein hizkuntzalariren izkribuetan aurki ditezke. Maiz topatu izan ditut
|
nik
liburuetan; eta laurdena bakarrik hemen aipatzea, luzeegia litzake.
|
|
|
Aitaren marka zen, ipuinik hoberenak edota liburu bateko pasarterik interesgarrienak niri seinalatzeko egina. Bere negozio bidaietako bati lotzen zitzaion bakoitzean, aitak ohitura zuen
|
niri
liburu edo diskoren bat gomendatzeko. Halakoetan, esnatzen nintzenean liburua edo diskoa (eta, anitzetan, biak) aurkitzen nuen mesanotxearen gainean, aitak abiatu aurretik bertan utzita.
|
|
|
Sabaiko itzaletan erdi kukuturiko gauzakiek beren soslai ezagunak, lasaigarriak azaldu zizkidaten:
|
nire
liburuak lerrokatzen ziren apalategia, igandeetako trajea hautsetik babesten nuen armairua, aitaren gramofonoa...
|
|
2006
|
|
|
Berrogei bibliko horiez gain,
|
nire
liburu honen hasierako garaietan izenburuari hatsa, hasperena eta musika emanez puzka ari ziren beste haize batzuk ere baziren: Muddy Watersen Forty days and forty nights blues zaharra, esaterako, edo George Brassensen Le Parapluie.
|
|
|
Poeta. Hala erraten zidaten
|
ni
liburua besapean ikusi orduko:
|
|
|
Gibelaldeko almenetako aldamioetan atzeman ninduen Filiberto Gixunekoaren emazteak. Gazteluko mutil eta neskatoen begiradetatik eta soldaduen trufetatik urrun,
|
nire
liburuarekin biltzera abiatua nintzen hara, noiz eta emaztekia agertu baitzen. Damaren begi urdinek diz diz egiten zuten goiz erdiko eguzkiaren azpian.
|
|
2008
|
|
|
Begiak itxita zituen eta ez zuen zirkinik egiten.
|
Nik
liburua hartu nuen eskuetan eta orduantxe egin zuen galdera fatidikoa.
|
|
|
–Bai, Elizabeth Macklin idazleak,
|
nire
liburua itzuli duenak, berarekin joatera gonbidatu ninduen. Ez duzu sinetsiko.
|
|
|
–Idazlea? Ba
|
nik
liburu artean egiten dut lan. New Yorkeko liburutegi publikoko langilea naiz.
|
|
2009
|
|
|
–Apaizak noiznahi ibiltzen zaizkigu pulpitutik zer egin behar dugun esaten, baita zer ez dugun egin behar ere. Bada,
|
nik
liburuan zer egin behar dudanetik gutxi aurkitu dut, eta egin behar ez dudanetik ia guztia. Adak.
|
|
|
Hemen nago,
|
nire
liburu eta arkatzarekin. Arkatza ez dago nahi bezain zorrotz, baina kristauek printzipioak galtzen dituzten sasoian, nork espero dezake arkatzek puntari eustea?
|
|
|
Salatari zikina. Madrilen, Erroman eta Parisen, sutarako bidea ziren
|
nire
liburuak. Erreginak berak luzatu zidan gozoen azpila.
|
|
|
Biharamunean, Paris utzi genuen Frantziako gorte osoarekin batean. Nire armak eta
|
nire
liburuak, bertzerik ez neraman aldean. –Poloniarren karabana?, hala erran zion herri xeheak.
|
|
|
Testamentu Berria, katexima, kristauaren ikasliburua... Bakar bat ere ez zen falta
|
nire
liburuetarik.
|
|
|
–Apaizak noiznahi ibiltzen zaizkigu pulpitutik zer egin behar dugun esaten, baita zer ez dugun egin behar ere. Bada,
|
nik
liburuan zer egin behar dudanetik gutxi aurkitu dut, eta egin behar ez dudanetik ia guztia –Adak.
|
|
2010
|
|
|
Nola gozatu nuen
|
nik
liburu harekin, izan ere!; hiru aldiz ere irakurri nuen segidan, irakaslearen oparia jaso ahala; arimatik idatzitako poemak ziren, dudarik ez, baina sentsualak ere baziren aldika, gorputzak arimari aurrea hartu balio bezala; fase platoniko batean murgilduta bainengoen, atzean geratzen zitzaizkidan poema haiek, Helenaz gogoratzen nintzen bakoitzean harako lelo hura etortzen baitzitzaidan automatik... , espirituaren munduarekin adiskidetzen ninduena, minuskulaz idatzitako poesia maiuskulaz idatzitakoaren isla baitzen, azken batean:
|
|
|
eta abar?, eta niri ere ezagutarazi zidan, maila batean? eta maila batean diot, zeren Gerhardek
|
niri
liburuak utzi, eta nik, orri batzuk irakurri ondoren, alde batera uzten bainituen. Egia esango dizut:
|
|
|
–Egia da hark beti eramaten zuela guk idatzi eta esan dugunari buruzko dokumentazioa. Orduan, posible da uneren batean Ternerak esatea,
|
nire
liburuari buruz: –Begira hemen zer esaten duan, edo begira hemen zer idatzi huen?.
|
|
|
Egongelako sofan jesarrita geunden biok,
|
ni
liburu bat eskuan, bera hainbeste maite zuen katu zaharra altzoan. Gugandik metro gutxira, lurrean jesarrita bizkarra emanez, Andrea zegoen.
|
|
|
Nola gozatu nuen
|
nik
liburu harekin, izan ere!; hiru aldiz ere irakurri nuen segidan, irakaslearen oparia jaso ahala; arimatik idatzitako poemak ziren, dudarik ez, baina sentsualak ere baziren aldika, gorputzak arimari aurrea hartu balio bezala; fase platoniko batean murgilduta bainengoen, atzean geratzen zitzaizkidan poema haiek, Helenaz gogoratzen nintzen bakoitzean harako lelo hura etortzen baitzitzaidan automatik... Poesiaren isla eta Jainkoarena berarena, alegia, poesia Poesiaren baitan urtuta; Helenak bere dantza hura eskaini zidanean, ordea, dohainik eskaini ere, liburuaren beste poema bat gailendu zitzaidan:
|
|
|
Haren obra ezagutu —Erreforma eta iraultza, Marxismoaren geldialdia eta aurrerabidea, Sozialismoa eta elizak, Kapitalaren pilatzea, Junius liburuxka: alemaniar sozialdemokraziaren krisia... eta abar—, eta niri ere ezagutarazi zidan, maila batean... eta maila batean diot, zeren Gerhardek
|
niri
liburuak utzi, eta nik, orri batzuk irakurri ondoren, alde batera uzten bainituen. Egia esango dizut:
|
|
2011
|
|
|
–Ikusten diat ez dituzuela ez
|
nire
liburuak irakurtzen, anekdota hori haietarik batean atera baitzen?
|
|
|
Polita da Bohumil Hrabal txekiarrak gai honi buruz dioena. ?
|
Nire
liburuetako ideiarik onenak lapurtuak dira, aipamenak barne, eta idatzi ditudan esaldi borobilenak eta ederrenak besterenak. Ez naiz garagardotegietan, tabernetan edo jatetxeetan zer suma dagoen esaldi biltzaile bat baizik.
|
|
|
–Bide xuxenetik zakiat.
|
Nik
liburu bat irakurri nian orain sei edo zazpi urte eta, ondoren, berdin berdin geratu ninduan.
|
|
|
Ohikoa duenez, egun horretan ere
|
nire
liburua hartu eta zein zen ikusi zuen.
|
|
|
Ian Gibsonek beste hau ere esan omen zion, falangisten eta karlisten arteko harremanak pelikulan duen tratamenduaz: . Baina nola lortu duzu hain ongi azaltzea, ulertu ahal izateko
|
nik
liburu asko irakurri behar izan ditut-eta!?. Alde horretatik, egia da zuzendariak asmatu egin zuela falangisten eta erreketeen gorrotoamodio tratua pantailaratzen, erlijioa tarteko.
|
|
|
–Bere horretan utzi behar didazu, oso osorik,
|
nire
liburu berrirako, esan zuen Dennisek, tinko?. Kapitulu osoa emango diot.
|
|
|
Norbait berria bisitan etorri eta, ondoren, etxekoandreak esaten didan bakoitzean: «Ellen, ekarri
|
nire
liburu gorri txikia», zeharo haserretzen naiz, benetan. «Beste bat», pentsatzen dut, «ohetik kanpo egonaraziko duena, edozein eguraldirekin».
|
|
|
Behin autopistan, errepideak ematen duen bideraturik egotearen sentsazioak nire gainerako nora ezak konpentsatu behar lituzke; Landak autopistan hasten dira, oraindik Madrildik irten gabe ere, edo Herritik. ...k kantatzen duen eran, hori dira Landak, edo Londres, edo Las Vegas, Disney resorts, oporrak ere pentsatu gabe pasa ahal izateko; bakarrik geratu garenok zailago dugu hori, bakarrik gaudenok momenturen batean hala gaudela pentsatzen dugu, eta hirugarren pertsonara ez pasatzea zail izaten da; bakarrizketak nabarmenegi izan aurretik eta guztiz organo boikot egilearen esku gera ez zitezen jarri naiz
|
ni
liburua idazten (baneukan konpainia bilatzea, esango du baten batek; ba ez dakit nola egiten den, bilatzeko lehenik, eta aurkitutakoak merezi izateko gero).
|
|
|
Klaus Zimmermann-i zor diot kontzeptu hori: . Hizkuntz ukipenari buruzko
|
nire
liburuan, Identitate etnikoa eta identitatearen galera, Mexikoko otomi indioen asimilazioari buruzkoan, mekanismo ofizialak eta ez ofizialak ikertzen saiatu naiz; hau da, gizarte nagusiak edo gizarte nazional gisa ulertzen dugunak erabiltzen dituen mekanismoak behatzen. Gizarte nazional horren jarrera eta jokaera, besteak beste, efektu hauetan mamitzen da:
|
|
|
–
|
Nire
liburu bat duzu etxean. Alaitzek gogo handia du nobela hori irakurtzeko.
|
|
2012
|
|
|
izan ere, nola jakin deskribapen horrek ez duela bat egingo ezagutzen ez duan baina benetan existitzen den pertsona batenarekin, ondoko kalean edo munduaren beste puntan? Horra hor, bada, zergatik diren horren laburrak eta urriak deskribapenak
|
nire
liburuetan.
|
|
|
Banekien arriskatzen ari nintzela, detaile horrek nire lagun izozkizalea sala zezakeela, bere bizitza bikoitzaren gaineko susmoa zabalduz. Ez nuen uste bere emazte Estibalitzek
|
nire
liburuak irakurtzen zituenik, nik bera bezala, ez ninduen oso gustuko?, baina gerta zitekeen, edo leitu zuen ezagun bat kontuarekin joan zitekeen beragana. Baina nik, horrezkero, ezin nuen izozki denda gertaeratik isolatu, eta are gutxiago nire fikziotik.
|
|
|
Normal normal, itxura batean. Baina ez zuen ezertxo ere esan
|
nire
liburuaz, eta hori ere ez zen ohikoa: horrezkero iruzkin txikiren bat eginda izango zukeen, arinki gaitzesteko besterik ez bazen ere. Agus sekula ez zen guztiz krudela izaten nire liburuekin?.
|
|
|
Baina ez zuen ezertxo ere esan nire liburuaz, eta hori ere ez zen ohikoa: horrezkero iruzkin txikiren bat eginda izango zukeen, arinki gaitzesteko besterik ez bazen ere. Agus sekula ez zen guztiz krudela izaten
|
nire
liburuekin?. Amaitu genuenean, ea izozki bat hartzera joango ginen galdetu zidan.
|
|
|
Ez nekien nondik hasi, ezta neuk hasi behar ote nuen ere. Zaparrada jasotzeko prest nintzen, ziur bainengoen Agusen eta bere emaztearen arteko apurketa
|
nire
liburuak eragin zuela. Idazleak lapurreta egin behar badu ere, ez du zalantzarik egingo.
|
|
|
Hazpegi gogorrak ditu; begirada, ankerra:
|
nire
liburua honelako norbaitek irakurtzeak beldur pixka bat ematen dit, baina halere jakin minez jarraitu dut. Oso tarteka, emakumeak portamina batez ohar batzuk idazten ditu, irakurraldia non utzi duen markatzeko ere darabilen paper zati batean.
|
|
|
liburua soinekoaren gainean apur bat irristatu eta nire eskuineko hankatik oso gertu dago. Ezker eskuaz, oso geldo, emakumeak orrialdeak markatzeko erabiltzen duen papera
|
nire
liburutik ateratzen hasi naiz. Lehen hitza EZ da(. NO?) eta hizki larriz idatzita dago:
|
|
|
–¿ CÓMO PUEDE CREER??, eta orain ez dut ezer ulertzen, beraz markagailutik indarrez tiratu dut, eta horra hor bosgarren lerroa, bost hitz,?. QUE ESTÉ LEYENDO SU LIBRO??, galdera marka batez burututako azken lerro bat, eta orduan ulertu dut, orduan osorik irakurri dut: EZ IZAN MEMELOA, NOLA SINETS DEZAKEZU ZURE LIBURUA IRAKURTZEN ARI NAIZENIK?, eta orduan esnatu naiz, Lerman, Servicio Nacional del Trigok berrogeita hamarretan eraikitako hormigoizko silo handi horietako baten ondoan, eta ohartu naiz nire ondoan ez dagoela inolako emakumerik eserita, gizon zahar xamar bat baizik, esku artean,
|
nire
liburua gabe, Carlos Ruiz Zafón en La sombra del viento daramana. Eta egiaztatu dut, hein batean etsiturik, beste hein batean lasaiturik?
|
|
|
Dena den, ezin izan nuen El envío berehala irakurtzen hasi, lana neukalako:
|
nire
liburua behingoz amaitzeko ahaleginaz gain, jardunaldi batzuetako mahai inguru batean parte hartu behar nuelako biharamunean, konpromiso saihestezin horietako bat, eta horretarako lerro batzuk zirriborratu, gutxienez: osterako aparkatu nuen, beraz, El envíoren irakurketa eta, ondorioz, nire libururako azken ipuinaren behin betiko erredakzioa.
|
|
|
nire liburua behingoz amaitzeko ahaleginaz gain, jardunaldi batzuetako mahai inguru batean parte hartu behar nuelako biharamunean, konpromiso saihestezin horietako bat, eta horretarako lerro batzuk zirriborratu, gutxienez: osterako aparkatu nuen, beraz, El envíoren irakurketa eta, ondorioz,
|
nire
libururako azken ipuinaren behin betiko erredakzioa.
|
|
|
Irakurtzen ari zaren honako hau zen, beraz,
|
nire
liburuan ez zegoen eldarniozko El envío horretako ipuin bakarra. Oraindik.
|
|
|
Gogora ezazu, mesedez, guztion ongia aipatzen zenuenean, nik zenbat aldiz erregutu nizun kontuan hartzeko yahooena, aginduz nahiz eredu onez, zeharo zentzakaitz den animali espeziea dela; eta hemen duzu froga: irlatxo honetan bederen, gehiegikeria eta ustelkeria guztiei betirako amaiera nola ematen zaien ikusi ordez, nik espero nuen bezala, ohartarazi nuela sei hilabete baino gehiago igaro direlarik, ez dut entzuten
|
nire
liburu honek neure asmoen araberako eragin txikienik izan duenik. Eskutitzez jakinarazteko erregutu nizun ea noiz desagertzen ziren alderdi eta taldekeriak; noiz epaileak jakintsu eta zuzenak bilakatzen; abokatuak zintzo eta apalak, zentzu izpiren batekin; noiz zegoen Smithfield 110 lege liburu piloekin sutan; edo aitoren seme gazteen heziketa oso osorik aldatua; medikuak erbesteratuak; yahoo emeak bertute, ohore, egia eta zentzuz jantziak; ministro handien omenaldi eta jaialdiak zeharo kendu eta garbituak; trebetasuna, meritua eta jakinduria sarituak; eta prentsa prosaz nahiz bertsoz iraintzen duten guztiak beren kotoia bakarrik jatera 111 eta egarria beren tintaz asetzera kondenatuak.
|
|
2013
|
|
|
–Non dira
|
nire
liburuak eta nire paperak? –goititzeko keinua egin du.
|
|
|
Baina aitortu behar dut niretzat ez luketela inolako xarmarik izango.
|
Nik
liburu bat gurago nuke mila bider.
|
|
2014
|
|
|
Bere arazoak.
|
Nik
liburu dendan gero eta gutxiago saltzen nuen. Nobela madarikatu horren zain nengoen!
|
|
|
–
|
Nire
liburuen artean dago eta!
|
|
|
535
|
Nire
liburuak ez dira autolaguntzazkoak, autolaguntza eskatzen dutenetarikoak baizik.
|
|
|
363 Normalean,
|
nire
liburuak aski bitxiak izan ohi dira. Baina are bitxiagoak dira oraindik nire liburuen bigarren edizioak.
|
|
|
363 Normalean, nire liburuak aski bitxiak izan ohi dira. Baina are bitxiagoak dira oraindik
|
nire
liburuen bigarren edizioak.
|
|
|
Garai batean, nerabe nintzela,
|
nire
liburu gustukoena zein zen galdetzen zidatenean,. Papillon, erantzun ohi nuen, dudarik egin gabe.
|
|
2015
|
|
|
–Ez dakit gaurko umeek zertarako behar dituzuen hainbeste liburu, gero mundua aldrebes irakasten badizuete! , esan dit
|
nire
liburuei begiratu bat eman ostean.
|
|
|
Galdetu nion bere koadroez; berak
|
nire
liburuez ez. Galdetu nion bere zoriontasunagatik; berak niri ez.
|
|
|
Dena dela, orduko nire irakasle guztiz gehienak ez bezala, euskalduna da gure Periko hau; ez orduan: etxetik jakin bazekiela esango nuke, baina giroaren uherrak eta urteetan erabili ez izanaren herdoilak atzendua zioten hizkuntza; hala ere, geroztik ondo ikasi zuen, alfabetatu zen, eta biologiako euskal testuliburuak egiten ere ibilia da; ikusten dudan guztietan euskaraz egiten dut berarekin; horregatik daukat beldurra,
|
nire
liburuak irakurri ote dituen, eta, hala bada, ez ote duen bere burua gupida gabe jipoiturik ikusi.
|
|
|
Oso prestakuntza mugatua nuen
|
nik
liburua ulertzeko: ezer gutxi nekien historiaz, materialismo dialektikoaz, langileriaren emantzipazioaren aldeko ideien arteko lehiaz eta borrokaz; hala ere, ulertzen ez nuena neure ametsez osatzen, neure borondatez ordezten nuen.
|
|
|
Logelan apalak egin behar izan zizkidan aitak haiek denak jartzeko, eta bizitzari beste ikuspegi batetik begiratzen nion ia, kultura unibertsalaren altxorraren jabe sentituko banintz bezala. Orain izango nuen
|
nire
liburu gosea berdintzeko aukera; gainera, larre motzean hazitakoon legea da platerean jartzen zaiguna jan egin behar dela beti, eta hortaz nik liburu haiek guztiak irentsi beharra neukan, kosta ahala kosta.
|
|
|
Logelan apalak egin behar izan zizkidan aitak haiek denak jartzeko, eta bizitzari beste ikuspegi batetik begiratzen nion ia, kultura unibertsalaren altxorraren jabe sentituko banintz bezala. Orain izango nuen nire liburu gosea berdintzeko aukera; gainera, larre motzean hazitakoon legea da platerean jartzen zaiguna jan egin behar dela beti, eta hortaz
|
nik
liburu haiek guztiak irentsi beharra neukan, kosta ahala kosta.
|
|
|
Hemezortzi urte nituen orduan, eta beste hemezortzi igaro badira ere oso ondo oroitzen ditut liburu biak; apaletan pixka batean miaka ibili eta berehalaxe topatu ditut: bata Umberto Ecoren Il nome della rosa orduko best sellerra, edo haren gaztelaniazko itzulpena hobeto esanda, El nombre de la rosa, Lumenek argitaratua eta
|
nik
liburu denda batean ostua; bestea, Patri Urkizuren Sekulorun sekulotan, 1975 ean Kriselun plazaratutako nobela antzeko esperimentua, ez puntuaziorik ez etenik ez zeukana eta ez naiz oroitzen esateko moduko haririk ba ote zuen ere; liburutegi publiko batetik eraman nuen. Ez dakit hezkuntza kristauaren edo kontzientzia estu baten ondorioa ote den, baina barrenean dut harra; beldur naiz, gainera, ez ote dudan har horrekin segitu, damuak damu eta aitorrak aitor, zorra ez baita kitatzen, ez bekatua barkatzen, lapurtutakoa itzuli ezean.
|
|
|
Ezin esan nezake pena izugarria dudanik, zegoen tokian utzita baino probetxu eta etekin hobea atera baitiot
|
nik
liburuari. Nire aurretik, izan ere, aitak irakurri zuen, eta barre galantak egin ere bai, hango pasadizoen kontura.
|
|
|
Behin edo behin kontatu izan dut uda partean idatzi ohi ditudala azken aldian
|
nire
liburuak. Orain dela bi uda, 2000koan hain zuzen, Errekarteko koadernoa idatzi nuen, urte horretako irailean amaitu nuena; testu baten barrunbeetan buru belarri ari zarela, beste idazlan batzuetarako ideiak pizten zaizkizu tarteka, orduan horretarako astirik ez modurik ez baduzu ere.
|
|
|
Milaka batzuk saldu ditut zenbait titulutatik, irakaskuntzan erabiltzeko aproposak zirenean; baina hortik kanpora, eman dezagun mila direla inork behartu gabeko eta gogozko nire irakurleak. Mila horientzat ari naiz, noski, baina baita irakurtzen ez nauten baina irakur nintzaketen guztientzat ere, neure harroan sinetsi nahi baitut badutela zerbait
|
nire
liburuek, sentiberatasun apur bat duen hainbat jende hunkitu lezakeena. Eta gehiago esango dut:
|
|
|
Gaia sakonxeago hartuta, ez dut uste herri xixtrin bateko xixtrinkeriak bakarrik direnik. Imajina ditzagun boliviano batzuk Euskal Herrira etorri direnak, bizimodu hobe baten bila; imajina dezagun haur txiki bat dutela eskolara bidaltzen dutena gurasoak lanean lehertzen diren bitartean soldata kaxkar baten truke; imajina haur horrek, gurasoek ez bezala, euskaraz ikasi duela (ez da gehiegi imajinatzea), eta noizbait, ez dakigu nondik ez zergatik,
|
nire
liburu hau irakurtzen duela (hori bai izan litekeela gehiegi imajinatzea). Beharbada ez dio ezer esango, txarrenean seko aspertuko du; baina gerta liteke (zergatik ez?
|
|
|
Aulkian berregokitze ahalegin alferrikoak egin ondoren, orrialdea hasieratik hartu nuen berriro, ordurako haria galdua nuen eta. Gizon beltzak ez zirudien lerro imajinarioarena ulertu zuenik, eta zuri zuriak imajinatzen nizkion begi handiak
|
nire
liburuaren lerro artean itsatsi zituen, bere gorputzaren astuna nire sorbaldan zamatuz. Bere arnasak aldizka eta leunkiro nola eskugaina laztan berotzen zidan sentitzen hasi nintzen eta urduri plantatu berehala, ezezagun batek zaintzen ninduelako sentsazio arrotzak erasoa.
|
|
|
Begiak
|
nire
liburuaren gainean zituen, handik edo hemendik hitzen bat ulertu nahi bailuen; eta irakurtzen nengoena ingelesa zela egiaztatu zuenean, nire aldamenean jarri zenetik buruan zebilkion galdera egitera ausartu zitzaidan, atzerritarrak ingelesei zuzentzen zaizkienean egiten duten modu tipikoan:
|
|
|
Gasa. Hori erabiltzen zen, gasa,
|
nire
liburuak garbitzeko, bakargelan ezin baitzen ezer sartu, erabat esterilizatu barik. Lau egun behar izaten nituen liburuak jasotzeko, gaseatu ondoren bizpahiru egun behar izaten ziren-eta gasaren pozoia desagerrarazteko.
|
|
|
Nobelaren bukaera egiteko, argitu beharreko kontua zen hilketena. Ilusiorik ere banuen inoiz lurra altxa eta gorpuak aurkitzekoa, batez ere Jonek eta Amagoiak ere hori zutelako buruan; horrela,
|
nire
liburuaren bukaera borobila izango zatekeen. Baina, beharbada, hori gehitxo izango litzateke:
|
|
|
–Justu! Lehenago esan ditudan hitzak dituk horiek,
|
nire
liburuari izena emateko erabili ditudanak. Izan ere, niri benetan atentzioa eman zidana Artzeren ama hilik zegoela jakitea izan zen, hark hitz horiek idatzi zituenean.
|
|
|
Herrian bertan egiten dugu lan biok, eta, halabeharrez, lantoki berean. Martinek, Xabi anaia bikiak bezala, parte handia du
|
nire
liburuan eta gaur badut horren gainean zerbait berari esateko. Betiko tabernan oporrak hartu dituzte eta ondokora joan naiz Martinek bizikleta lotu bitartean.
|
|
|
Espainiatik etorri zenean, Pedrok ez zeukan etorkin kontzientziarik. Baina
|
nik
liburu honen proiektua aurkeztu eta Espainiako emigrante baten lekukotasuna jaso nahi nuela azaldu nionean, baiezkoa eman zidan, egun hartan bertan. –Nik orduan etorkina izatearen kontzientziarik ez edukitzeak, ez du esan nahi ez nintzenik?.
|
|
|
LAU: Hori kontuan hartuta idatzi nuen
|
nik
liburu hau. Horregatik dago bertan irakurleak berehalaxe harrapatuko duen keinu bitxi bat, Historiari egindako burla bat, ostikada txiki bat, ohiko nobela historikoei mihi ateratze bat, joko moduko bat idazleak esaten diolarik irakurleari:
|
|
|
James Joyce-ren Ulises eta Virginia Woolf-en Orlando. Bi liburu bikain hauek ezagutzen dituen irakurleak berehalaxe ikusiko du (argumentuak oraindik ere gogoan baditu behintzat) zer egin nahi izan dudan
|
nik
liburu hau idazten hastean, eta nola saiatu naizen, apaltasun osoz, bi autore handi horiek nobela horie tan proposaturikoari (denbora eta espazioari dagokienez) nolabaiteko iraulitxoa ematen. Jakina denez, James Joyceren nobelan protagonistaren bizitza osoa egun batean laburbiltzen da, hots, hogeita lau ordutan egiten duena da bere bizi osoaren ikur eta laburpen.
|
|
|
deituriko ezleku bat, leihorik gabeko gelatxoa.
|
Nire
liburua atera dut,. Ponpeiako eguneroko bizimodua?: nola zen dena labak betiko azpian harrapatzear zegoela, arkeologoentzat opari zoragarria, eta nork susmatuko zuen ez zela biharamunik izango...
|
|
|
burura,
|
nire
liburu kuttunenen artean dudalako. Eri nengoela oparitu zidaten (korreoz liburu bat
|
|
2016
|
|
|
|
Nik
liburua hartu aurretik bera hasi zen irakurtzen:
|
|
|
ESTILOA (2). Nabokov ek beste esaldi hau bota zuen: ?
|
Nire
liburuetako gai nagusia estiloa da?.
|
|
|
Bestalde, erritmo onean ari nintzen idazten eleberri bat, laugarrena jada, baina beldur nintzen hark ere ez ote zuen bukatuko mahaiaren tiradera batean, aurreko hirurek bezala: ez dut gogoratzen jada zenbat argitaletxek bota zituzten atzera
|
nire
liburuak. Rosalíarekiko harremana, berriz, aspaldi menderatu zuen errutinak:
|
|
|
Edo alderantziz egingo zuen, akaso? Beharbada,
|
nik
liburu haiei erreparatzea nahi zuen nire zaletasunen berri bazuen norbaitek, eta nire arreta erakartzeko modurik egokiena hura iruditu zitzaion.
|
|
|
Eta, bai, egia da orobat, zeren hori da galdetzailearen argudioetako bat, maiz? alderantziz jokatu izan dudala, eta
|
nire
liburu batzuk, ez guztiak, gaztelaniara itzuli ditudala.
|
|
|
azpigenero horren kontura harrikadatxo batzuk bota nituen. Bidaia literaturaren aurka? artikuluxkan, Animalia disekatuak
|
nire
liburuan bildu nuena (Utriusque Vasconiae, 2005). Klasikoengana jo izan banu, ordea, ez nukeen agian orrialde pare hura zirriborratuko, gaitzari buruz askoz ere lehenago eta, zalantzarik gabe, nik inoiz egin ahal izango dudana baino estilo eta eraginkortasun handiagoaz idatzi baitzuen, adibidez, aipatu Eça de Queiros idazle portugaldarrak (Póvoa de Varzim, 1845 Paris, 1900).
|
|
|
4 Euskal ipuingintzaren laugarren, eta azkeneko? kontsideraziorako Rodrigo Fresán idazle argentinarraren ideia bat euskal kasura egokitzen saiatu nintzen bere garaian, guztiz garatuta Inon ez, inoiz ez
|
nire
liburuaren azkeneko atalean aurki dezakezuena (Elkar, 2014) eta, ondorioz, ez dudana hemen erreproduzituko, baina honetan datzana, funtsean: gurea, Argentinaren antzera, Nobelaren Nazio bat baino gehiago, Ipuinaren Herrialde bat izango litzatekeela literarioki, ipuinen, hots, ipuin bildumen?
|
|
2017
|
|
|
–Ez, Zorba, heuri esker; baina hire bide bera hartu behar diat, hik gereziekin egin huena
|
nik
liburuekin egin behar diat: egundoko paper betekada hartu, gonbitoka bota eta betiko libre geratu.
|
|
|
Bi azpiko muda atera nituen, galtzetin, alkandora, alkandora lepo eta gorbatekin, eta baula bete nuen. Dena sartu nuen, traje berria eta beste zahar bat eta bi oinetako pare eta bi sonbreiru izan ezik, eta
|
nire
liburuak. Liburuak salara eraman eta mahai gainean pilatu nituen, etxetik ekarritakoak eta beste haiek zeinez Aitak esan zuen garai batean bere liburuengatik ezagutzen zela gizon prestua; gaur egun itzuli ez dituenengatik ezagutzen da eta baula giltzaz itxi eta helbidea jarri nion.
|
|
|
Carlosek erakutsi zidan dantzan, eta urte batzuk geroago ETAk hil zuen, txibato izateagatik. Hain justu, Carlos izango zen euskal bortizkeriari buruzko
|
nire
liburuko bi protagonistetariko bat.
|
|
|
Ederki. Nola eskuratu duzu
|
nire
libururik?
|
|
|
Ez da niretzat hori baino eginkizun nekagarri eta beldurgarriagorik.
|
Nire
liburu, paper eta otoitzetatik atera eta jainkoaren etxean bertan, txoko ilun horren barruan bekatuaren jauretxea dagoela ere esango nuke ia, hantxe bainago ni, nire irrika eta jaiera guztiak zerurantz bideratu nahiko nituzkeen errukarri hau, batek eta besteak egindako belzkeria eta lohikeriak otxan otxan entzuten. Eta zer egin?
|
|
|
Emakumeek idatziriko nobelak gehienetan. Behin, emakumeek idatzitako liburuak baino ez ote zituen irakurtzen galdetu, eta harrituta begiratu zidan; ezetz, bera literatura ona irakurtzen saiatzen zela, gizakiek idatziriko kalitatezko literatura, baina
|
nik
liburuen idazleak nortzuk ziren begiratzen nion beti: Nuria Barrios, Uxue Apaolaza, Linn Ullmann, Samanta Schweblin, Virginie Despentes, Lorrie Moore, Katixa Agirre?
|
|
|
Lau ezaugarriak bere konplexutasunean irakurri nahi dituenak jo dezake
|
nire
liburura: Populismoaz:
|
|
|
–Beno,
|
nire
liburuaren bila noa. Oraintxe nator ni.
|
|
|
Prest, nire aldamenean egongo litzateke eserita,
|
nire
liburuan eta ekintzetan eta bizitzan eta pertsonan interesaturik, hoteletik mugitu barik, heldu eta bigarren egunera, eta anaia kalean gora eta behera auskalo ze kafetegi edo denda zikinetan aldizkari zahar bat irakurtzen edo erosten. Gauza errazagorik!
|
|
|
–Ados! Hala ere,
|
nik
liburua jada hartuko dut. Geroxeago etorriko naiz bila, orduan!
|
|
|
Eseri zitzaidan,
|
nire
liburua ikusi zuen, eta espero ez nuen edukazioaz jarraitu zuen:
|
|
|
Hara, nire moduan... Agian gure artean asko geneukan amankomunean, orain gorantz begiratuko balu, liburua esku batean eta te katilua bestean, nik ere agurtuko nuke
|
nire
liburua eta katilua erakutsiz, hau atsegin izango luke berak, irribarre egingo du, neuk ere bai, kalera jaisteko keinua egingo diot eta agian animatuko da, bestela ez du axola, irakurtzen jarraituko dugu edo bata zein bestea barneratuko da ezinegonagatik, ziurrenik ni, nahiko lotsagarria litzateke-eta gonbidapena egin eta gero ezetza jasotzea.
|
|
|
Susanak ez zuen gorantz begiratu, eta irakurtzen jardun zen, tea edanez; baita ni ere, irakurtzen, tea edanez, berari begira, gerta zitekeenaz amesten. Ulertzen da ez nuela
|
nire
liburutik asko jaso Jesusen arbasoen inguruan. Honela eman genuen ordu erdi, ez, ordubete jada.
|
|
2018
|
|
|
Egoera hartan, iruditu zitzaidan beste alde batera begiratzea izango zela onena, baina, hain neukan hurbil, ezen ez bainuen izan beste aukerarik burua aski modu bihurrian okertzea baino. Kenton andereñoak
|
niri
liburua kentzeko ahaleginean segitu zuen, kontu handiz, aldiro hatz bat liburutik altxaraztea lortzeraino. Prozesuak luze iraun zuen, eta, bitarte horretan, nireari eusten ahalegindu nintzen, harik eta azkenean zera esan zuen arte:
|