|
2022
|
|
|
Papa mailegua ere erabili izan da noizbehinka: " Papa, ene abisez/
|
nahi
bazira gobernatü,/ Xarlemaiñareki bakia/ bertan ükhenen düzü" (Xarlemaiñe).
|
|
|
Baina neure hizkeratik, indar be rezia duen hitz bat edo beste aipatzekotan, nahiz esanguraz guztiz bat ez datorren, norbaiti zuzendutako irantzat balioko luke esatea, potrozorria edo potozorria dela, oin-esanahian ‘ladilla’ dena. Norbaiti aurrez aurpegiratu
|
nahi
iza nez gero, esan dakioke: Potrozorriori!
|
|
|
4) Uzeik hautatu dituen hitzetariko batzuk ere ekarri
|
nahi ditugu
hona: martikara, deklinabidea, klimarianoak eta klitori xurgatzailea.
|
|
|
4) Hots bustien, kontsonante bustien joko adierazkorra, berariaz txikinen pausoak direnean, edo pauso bizkorra adierazi
|
nahi denean
, edo bestelako adierazkortasun-puntua erantsi nahi zaionean ibilian ibiltzeari. Batzuetan ume txikienak, beste batzuetan nagusienak, pauso labur bizkorrak sarri.
|
|
|
4) Hots bustien, kontsonante bustien joko adierazkorra, berariaz txikinen pausoak direnean, edo pauso bizkorra adierazi nahi denean, edo bestelako adierazkortasun-puntua erantsi
|
nahi zaionean
ibilian ibiltzeari. Batzuetan ume txikienak, beste batzuetan nagusienak, pauso labur bizkorrak sarri.
|
|
|
·" Sombrero". Gerizpetan egon
|
nahi duenak
gerizagarriren bat behar du no lanahi ere, burua estalpean izateko. Gaztelaniazko" sombrero" delakoaren ordain zaharra dugu kerizgarri hitza, Juan Antonio Mogel idazleak aspaldi proposatu zuena:
|
|
|
Esker ona agertu
|
nahi diot
EUSKADI IRRATIKO Faktoria magazinari eta be re lantal deari, eurek eskaini ez balidate ziri hauek proposatu eta irratiz lantzeko aukera, liburu hau ez baitzen erneko. Maite Artola eta Iñaki Guridi, bata lehenengo eta bigarrena hurrengo, izan ditut goiz saio horren gidari eta sol as kide, eta Jo ne Larrañaga harreman-kide.
|
|
|
Azkuek Baztanen beste adiera batez jaso zuen, esaldi honekin batera: "
|
Nahi duzun
bezin gizon ona da; bainan tanta laket duelakotz menosten da: ajea du edane ra".
|
|
|
Jan izen kategoriaz hartzen badugu, janen artean badira arkume-jana edo bildots-jana, baba-jana, gaztaina-jana edota haragi-jana, eta hari horri tenka zenbat-gura jan-mota asma ditzakegu,
|
nahi ditugun
guztiak.
|
|
|
parte bi elkarlotu, birekin bat egin, nolabait esateko; gazt. ‘entrelazar’ Hori da fruitu-arbolekin egiten dena: tronko edo enbor zaharrari,
|
nahi diren
fruitu-klaseen adar berriak ondo txertatu, arnasarik har tzen utzi gabe, enborraren barruko ura hartu eta indarberritu daitezen, eta txertatu den motako fruituak, eder, handi eta gozoagoak eman ditzaten.
|
|
|
Besterik lokailua erabilita, adibidez. Baina besterik horrek ezeztapena eskatzen du, eta ezezkako egiturarik ez nuke erabiliko kasu horretan, adierazi
|
nahi den
mezuaren giltza bai edo baietza izanda.
|
|
|
Karlista-gerrateen patu txarra gogotan zuela, Orixek Santa Kruz apaiza kontaeran idatzi zuen: " Karlosek euskaldunetaz baliatu
|
nahi
zun errege-alkian eseritzeko". Baina errege-aulki horretan eseri zena, ez zen Karlos jauna izan, karlostarren ahaleginak gorabehera.
|
|
|
—Pandemiaren zurrunbiloan elurra, lainoa eta eguraldi txarra izan ditugu protagonista lehengo egunean, orain emeki-emeki bere onera etortzen ari bada ere. Negu gorriari loturiko hitzen aipamena egin
|
nahi genuke
gaurkoan.
|
|
|
Onomatopeiek abantaila dute, berariaz mintzairan, hizketan ari garenean. Nol anahi ere, hots-hitzek indar apartekoa gehitzen diote adierazi
|
nahi den
ho rri. Oilarraren kukurrukua diogunean, kukurruku horrek badu, bestelako sinonimoek ez duten bizikortasun berezia.
|
|
|
—Hitz zuzenak, bai, berez, baina adierazi
|
nahi denari
ondo ote dagozkion argitu behar. Pintaketa diogunean pintatze-jarduera gehiago adierazten dugu, pintatzearen ondorioa edo emaitza baino.
|
|
|
—Gure herri-garraioetan, busetan, bidaiariak halako lekutan geratu
|
nahi badu
, botoiari sakatu eta pantaila digitalean azaltzen den euskarazko mezua da: geldialdi eskatua.
|
|
|
—Aste honetan Madrilgo Kongresuan urte luzez aritutako gure lankide bati kontsulta egin diote, Maritxel Batet politikariak Gabonetarako mezua euskaraz ere zabaldu
|
nahi
omen zuelako. Zer idatzi behar zuten galdetu zioten, baina zehaztapena eginda:
|
|
|
Zer idatzi behar zuten galdetu zioten, baina zehaztapena eginda: ez zutela kristau kutsurik
|
nahi
. " Zorionak eta urte berri on!" proposatu zuen lankide horrek.
|
|
|
gabon zorionak eta eguberri zorionak. Eta kristau usainik hurrean
|
nahi
ez duenarentzat, olentzero zo rionak, edo subilaro zorionak, ere aukeran emango ditugu, letra xehez idatzita.
|
|
|
" Carroña" hitzetik adierazi
|
nahi dugunerako
etekinik ateratzekotan, haratustel hitzetik abiatuko ginateke. Haratustela, haragi ustela da, euskaraz hanhe men era askotara izendatzen dena:
|
|
|
Baina gorputzekoak ez dira okelak. Gorputzekoak haragiak dira, edo
|
nahi bada
, maminak.
|
|
|
1) Froga, funtsean, zerbait demostratzeko darabilgun baliabideari esaten zaio. Frogarik gabe ezin da egiaztatu frogatu
|
nahi den
hori. Hipotesi bat, iritzi bat, intuizio bat, frogarik gabe ezin da ziurtatu.
|
|
|
Aditz bihurturik, froga bidez frogatu egiten da egiatzat edo hala delakotzat eman
|
nahi dena
. Emandako hitza frogatu egin behar da, kasurako.
|
|
|
Gobernantza izen generikoa kide atalaz uztartzea zailago da; hitz astunegia sor tuko genuke. Beraz, kogobernantza erabili
|
nahi
ez izateko kasuan, kogobernatzea adi tzizena dugu hor, eta beharbada hobeto, gobernukidetza proposa daiteke.
|
|
|
— Jakin
|
nahi genuke
," mediar" eta" intermediar" nola bereiz daitezkeen, bakoitzak zer funtzio betetzen duen...
|
|
|
Zerbaiti, ekintza, jarduera, ideia edo asmo bati, aparteko arreta edo ardura jarri behar zaiola, bere ontasunak goratu, agerian edo nabarmen jarri –baina modurik positiboenean, jarri ere–, edo aupatu egin behar dela, baina halako erreibindikatze puntu batekin; horixe da esapide horrekin adierazi
|
nahi dena
. Hezkuntza, esaterako.
|
|
|
Osasun langa, aukeran egon arren, beharbada ilunegia da adierazi
|
nahi den
horretarako...
|
|
|
—Lokarri hitzak lotura edo elkartzea egiteaz du zerikusi handiagoa, baina hemen justu kontrakoa adierazi
|
nahi da
: banatu, bereizi, isolatu egingo duen lerro bat, itxutura bat, murru bat jartzea.
|
|
|
Frantziak, 1822an osasun hesi hori ezarri zuen Pirinioetan. Horrela, saihestu egin
|
nahi zuen
Espainiar Estatutik Konstituzioaren aldeko ideiak zabaltzea. Eta Sobietar Batasunaren aurkako hainbat herrialdek ere ezarri zuten, komunismoaren hedapena oztopatzeko.
|
|
|
Datorren horren harira, analogiaz datozen erabiltzen ere aspaldi hasiak gara, denbora-izenak pluralez eman
|
nahi ditugunean
. Hala garatu dira, hedabideetan berariaz, hiztunen berezko berba-jarioan erabiltzen ez diren* dat ozen egunetan,* datozen hileetan | hilabeetan,* datozen urteetan eta gainerako guz tiak, gaztelaniaz ere" próximo, siguiente..." adjektiboekin egiten denaren txutxuan.
|
|
|
Ordain ezagun eta soil batekin emango nuke euskaraz, hor adierazi
|
nahi den
hori: behartua izan edo behartua egon.
|
|
|
Euskara hiztegietan hitz honi eman zaizkion ordainak, ia guztiak, ez datoz bat hemen adierazi
|
nahi den
kontzeptuaz.
|
|
|
Eta intentzio neutroagoa, ez hain maliziatia, eman
|
nahi bazaio
papertxo horri, apunte izenaz ere balia gintezke: apunte-papera.
|
|
|
Beti ere, bigarren osagaitzat duten hitz elkar tuak guz tiz adierazkorrak dira fenomeno bortitz honentzat. Sumendia harri gori urt ika, su-, garedo errauts-urtika ari dela hain zuzen, edo
|
nahi bada
, egozka.
|
|
|
Zeren txertoa, mentua | men dua, mesedegina ohi da berez. Arbola-ondoa, arbola-orpoa, ahalik ondoen eta
|
nahi dugun
fruituaren, kalitaterik onenekoen adarrekin mentatzen du gu, emankor eta gozoagoa izan dadin fruitua.
|