|
2013
|
|
|
EITBren Eskolan, testu idatziak ez ezik ahoskatuak lantzea ezinbestekoa zenez, ahoskera, azentua, intonazioa eta abarren aurrean erabakiak hartzera beharturik aurkitu ginen eta hasieran idazteko nagusiki aldarrikatzen zen euskara batua besterik gabe hartzerik ez zegoela ikusi genuen eta laster ekin genion esatarien eta film bikoizketarien eguneroko lana bideratzeko arauak bilatu eta ezartzeari Txillardegi eta beste zenbaiten ekarpenak eta, askotan, geure sena beste gidaririk gabe. Gerora Eimako IABen Ahoskera testua lantzean ikusi dudanez eta, berriki Mintzolan Julia Marinek emandako hitzaldian entzun dudanez, gaia zabalik dago eta oraindik lukeen arreta eta lantzea ez dituela
|
jaso
aitor nezake.
|
|
|
Bestalde, Gifami, Gipuzkoako Foru Aldundiko itzulpengintza mintegia, EHU UPVko Ehulku, Ehutsi, Zio? ekimenak eta antzeko beste askok nabarmen laguntzen dute hizkuntzaren kalitatea
|
jasotzen
eta hobetzen.
|
|
|
Euzko Gogoaeta Egan. Hura euskara goi mailetara
|
jasotzen
ahaleginean, bide klasikotik, eta Egan maila apalagoan, modernoago alde batetik, baina, bestetik, goi mailetan gaztelaniari borrokarik planteatu gabe. Euskaltzaindia bezala?.
|
|
|
Euskera nundik datorren aztartzea baño geiago jakin nai dugula Euskera nora dijoan. Txalo aundiak
|
jaso
zituan. Ondoren Mitxelena Koldo' k erderaz Euskaltzaindia' k zerabilzkin asmoak azaldu zituan.(...) Nere Yorgi Manrique' rena azken ikutu zai dut.
|
|
|
Erro hauetakoren batek euskal literaturan duen lekukotasunik zaharrenera ere joko da, agerian jartzeko Araibar zaldunak zenbateraino duen euskarri tradizioa. Gisa honetan jokatuz, betiere, modu zehatzagoan neurtu ahal izango da zer zegoen jadanik esana euskaraz eta
|
jasotako
ondare horri zer erantsi zion Erkiagaren Araibar zaldunak.
|
|
|
Notarioak Martin Usategiren azken borondateak azaltzeko antolatutako bileran jakingo dute ama desberdinengandik jaiotako aita beraren seme alaba direla. Notariotzan berria
|
jasotzen
dutenean,. Seiko, apaiza ere han dago.
|
|
|
zehaztasun dezenterekin kontatzen da. Araibar zaldunan xehetasunik handienarekin
|
jasotzen
den ekintza da. Alderdi horretatik begiratuta, kontrabandoaren pasadizoak betetako leku narratibo zabalak, ohiko lan jarduerak betetakoarekin ez ezik, lizunkeriaren adierazle diren maite jokoek beraiek betetakoarekin ere kontrastatzen du.
|
|
|
Malentxorentzat Donostia, Marixanentzat Baiona eta Loli Menarentzat Bilbo bihurtzen dira zoritxar eragile. Guztiek landa giroa sorleku izanik, asmoren batek hirira eraman eta gero, zigorra
|
jaso
dute: inori ez zaio ondo atera hirian hasitako abentura.
|
|
|
Honen aurrean, haurdun dagoen Loli Menak ezkontzan dakusa galerei aurre egiteko modua. Ezezkoa
|
jasotzean
, bere buruaz beste egitea erabakitzen du arazoa konpontzeko.
|
|
|
XIX. mendean ez ezik, XX. mendearen lehen erdia igaro ondoren ere, gizarteak ezarritako portaeratik urruntzen diren emakumeek zigorrak
|
jasotzen
jarraitzen dute, portaera berbera erakusten duten gizonezkoek ez bezala: Araibar zalduna pertsonaia nagusia eta horrekin birjintasuna galdu zuen Loli Mena adibide.
|
|
|
Loli Mena, ematea? bereizgarriaz ezaugarritzen den bitartean,?
|
jaso
–ezaugarria atxikitzen zaio Araibar zaldunari.
|
|
|
–Eman? semak gobernatzen du emakumearen jarduera, aitzitik, kontrako norabidekoa den?
|
jaso
–semak, gizonezkoarena.
|
|
|
Bereizi egiten du zigorra
|
jasotzen
duen bakarra izateagatik. Ezarritako zigorra litekeen gogorrena da:
|
|
|
Hirurek hiria dute bizileku; emagalduek, Bilbo, ezkonduak, Donostia. Hiruren jatorria, Loli Menaren kasuan ez bezala, ezezaguna da, kontakizunak
|
jasotzen
ez duelako. Bistakoa denez, emakumeok ere urratu dituzte 6 eta 9 aginduak, baina zigorra Loli Menarentzat bakarrik da.
|
|
|
Leturiak nahi zehatza du, zoriona eskuratzea, eta nahi hori asetzea bilatzen du. Bila eta bila dabil, aurkitu uste bakoitzaren ondotik (HBn) porrot eginez, azken ahalegina eta gero, hil dela dioen berria idatzi duen egunkariaren transkribatzaileak
|
jaso arte
. Nahia asetzea ezinbesteko xede bihurtuta, oinazetan egindako bilaketa da berea; (HB:) porrot bakoitzak hondoa jota uzten du.
|
|
|
Istorioaren kontakizunaren haria modu anitzetan hausten du: maila filosofikoko gogoetak eta ohituren deskripzioak barneratzeko ez ezik, gertaeraren batek iradokitako jazoeraren bat
|
jasotzeko
, kantak eta errefrauak sartzeko... Osagai guztiok leku narratiboa betetzen dute; hau da, berbaldi bihurtzen diren aldetik tokia hartzen dute, beste egiteko bat izan zezakeen berbaldiaren galeratan.
|
|
|
biak ere datarik gabeak. Mugatzerik ez dagoen tarte horretan Manu Araibar konkistaz konkista ibiltzetik senar eredugarri izatera igaroko da, baita haurrik ezin eduki dezaketelako, haur bat
|
jasotzera
ere. Honek guztiak denbora luze samarra eskatzen du, baina, luze ala labur izan, ez dago neurtzerik:
|
|
|
Ondorioz, euskal idazlearen idazlanak ezinezko du batzuk eta besteak asetzea. Mitxelenarengandik
|
jasotako
aipua lekuko: batzuk Erkiagaren eleberriari gordinkeriaren bat aurkitzen dioten bitartean, beste batzuk, prediku airea?
|
|
|
Beraz, 50 urteen amaieran mamitutako bi eleberriek nolabaiteko gaitzespena
|
jaso
zuten. Miranderenak Erkiagarenak baino askoz nabarmenagoa, noski.
|
|
|
Zarautz: Itxaropena Argitaldaria, 171 Argitalpen horretatik
|
jasoko
dira aurrerantzean egingo diren aipamenak.
|
|
|
Kanten zatiak maiz
|
jasotzen
ditu. Ik. 58, 65, 73, 82, 90, 134, 152, 160 eta abar.
|
|
|
Maila honi dagokionez, ikusi dugu gorago zein forma hartzen dituzten elementu horiek Larringanek (1996) aztertutako corpusean, eta dena delaagertzen dela zerrendan. Zerrenda hori, ordea, mugatua da, aztertutako testuetan agertzen diren elementu aukeratuak besterik ez dituelako
|
jasotzen
, horregatik dena dela: dena den, edonola ere, edozelan ere, nolanahi ere, hala eta guztiz ere, izatekotan, rekin batera, hiztegiek ematen duten informazioari jarraiki, beste elementu hauek ere izango genituzke birformulatzaile urruntzaileen sailean
|
|
|
Markatzailearen izaera polifonikoaren arrastoak marka esplizituen bidez geratzen dira agerian ahots ezberdinak testura ekartzeko duen ahalmenarekin, dela gakotxoen artean bildutako aipuak, dela zehar bidez ekarriak. Adibiderik ez zaigu falta, esate baterako, aurreko enuntziatu batean
|
jasotzen
diren beste baten hitzak puntualizatzeko:
|
|
|
Kazetariak zehaztapen bat egiten du Agotek adierazitakoaren gainean eta gainera, polifonia testuan bertan markatuta agertzen da, alde batetik, gakotxoen artean hitzez hitz
|
jasotzen
denean beste esatari batek esandakoa, eta bestetik, kazetariaren ahotsak protagonistak esandakoa birformulatzen duenean. Aurreko zatian ez ezik, birformulazioan ere beste baten ahotsak sartzeko balio du.
|
|
|
(25) Badasalbuespen bat, alegia, Euskal Autonomia Erkidegoaren sektore publikoan sartutako erakundeetarako transferentziak egiten direnean edo Aurrekontuetan izen horrekin
|
jasotako
diru-laguntzak direnean; kasu bi horietan ez da baimenik behar izango [ZCP Lt, Euskal Autonomi Erkidegoko 2008.eko Aurrekontu Orokorrak onartzen dituen Legea, Eusko Legebiltzarra (2007)]
|
|
|
(30) Horretarako, Lehiaren Batzorde Nazionalak kasuan kasuko autonomia erkidegoko organo autonomikora gertakarien berri ematen duen pleguaren kopia igorriko du, eta halakorik izanez gero, baita salaketaren, bestelako dokumentuen eta egindako proben kopiak ere, hau da, espedientean
|
jasotako
agirien berri emango dio organo autonomikoari, eta pleguan interesatu gisa ageri direnei horren berri jakinaraziko zaie [ZCP Lt, Lehia Defendatzeko Legea, IVAP/ IZO (2007)].
|
|
|
Horrez gain, legeek diotena zehazki
|
jasotzeko
ere erabiltzen dira (39) (40) eta baita lege erreferentziak zehaztasun handiagoz emateko ere (41). Erreferentzia horiek gehienetan euskaraz emanak datoz (39) (41); baina zenbait kasutan gaztelaniaz ematen dira (40).
|
|
|
Zehaztapen funtzioa duten erreferentzia esleitzeko birformulazio esplikatiboak, bestalde, berbaldira ekarri nahi den gai, informazio edota datu berriren bati bidea egiteko estrategia gisa erabiltzen dira; alegia, estrategia honen bidez irakurlearen (ikaslearen) arreta bideratzen da atal birformulatzailean
|
jasotako
informaziora (42) (43). Zenbaitetan enumerazioei bide egiteko erabiltzen da (44).
|
|
|
Laburbilduz, zuzenbideko testu akademikoetan ugariak eta esangarriak dira birformulazio markatzaile esplikatiboen agerpenak eta erabilerak. Batetik, oso maiztasun handia dute, EUDIMA corpusean
|
jasotako
testuetan behintzat. Bestetik, berariazko zereginak dituzte ideia eta kontzeptu esangarriak berbaldira ekartzeko; teorien eta legeen erreferentziak diskurtsoan txertatzeko; kontzeptu eta terminoen aldaerak eta hizkuntza desberdinetako ordainak emateko; zuzenbidearen printzipioen eta kontzeptuen esanahiak argitzeko; eta printzipio zein kontzeptu juridiko horien inplikazioak azaltzeko.
|
|
|
Prestakuntza aldetik autodidaktatzat definituko nuke, irakurri eta irakurrita bere bidea egiten joan zen, aldian aldiko joeretara gutxi gorabehera egokituta, baina beti bere bidetik aldendu barik. Hizkuntzaren olgetaria da Erkiaga, gai sakonak nahiz eguneroko gauza txikiak olerkigai bihurtzen ditu, zentzu guztien bitartez
|
jaso
eta adierazita. Lekeitio, itsasoa, uria, Bilbo?
|
|
|
–Lekeitioren historia, ohiturak, lekurik ezkutuenak, herriko kontuak eta kantuak, pertsona ospetsuak, gertaera historiko zein barregarriak. Hori dena
|
jasota
dauka Eusebio Erkiagak, esan dugun moduan behatzaile on ona zen eta. Hango berri zehatz ematen du, sarritan miniatura moduan, gauza txikiei aparteko xehetasunez erreparatuta.
|
|
|
Ikusi baino ez dago Retanaren Diccionario de Autoridades del Euskera delakoan zenbat eta zenbat adibide diren Erkiagarenak. Ordura arte beste inon
|
jasota
ez zegoena hor aurkituko dugu, eta adibidea sarri sarri Erkiagaren idatzietatik aterata. Bazekien Aita Lino Akesolok gure idazlearen zehaztasunaren berri, bere hiztegirako lanean ibili zenean.
|
|
|
Beste hainbeste gertatzen da SOA antolamenduarekin ohituta dagoen hartzaileak SAO hurrenkeran datorren esaldi bat entzun edo irakurtzean (baita alderantziz ere): seinale berezi bat
|
jasoko
du, eta sistema arruntzat duenaren arabera interpretatu edo horretara, itzuli, beharrean izango da.
|
|
|
ez duen euskalki bateko solasturiak, gura eta gura ez, markatutzat joko du parafrasi horren bitartez eratutako ele katea. Hortaz, dena delako estrategia erabiltzeaz jardutean, soziolinguistikan bezala, idiolektoak izan behar ditugu kontuan, hau da, dena delako berbaldia
|
jaso
behar duenaren sistema. Bestela esanda, Hizkuntza Atlasak mintzamoldeen gainean emandako informazioa abiaburu hartuta, estilistika ere ikertzen hasi dugu maiztasunen arabera, Euskal Herri osoan zein hurrenkera diren arruntak eta zein berezi oinarri zientifikoz argituko badugu, bestela bakoitzak bere iritziaren arabera, txokokeriatzat?
|
|
|
Jakina, estilistika berbabidera ekarrita, ez dugu ahaztu behar gaur egun euskal corpusetan eta eredugarri kalifikatutako bildumaren batean
|
jasotako
adibide asko eta asko, azken buruan, argitaletxeetako eta hedabideetako zuzentzaileen aukerak edota eredugarri zen den erabakitzeko ahalmena dutenen apetak direla. Bestela esanda, lagin horiek ez dute jasotzen XXI. mendeko une jakin honetan euskara osoa zer eta zertan den.
|
|
|
Jakina, estilistika berbabidera ekarrita, ez dugu ahaztu behar gaur egun euskal corpusetan eta eredugarri kalifikatutako bildumaren batean jasotako adibide asko eta asko, azken buruan, argitaletxeetako eta hedabideetako zuzentzaileen aukerak edota eredugarri zen den erabakitzeko ahalmena dutenen apetak direla. Bestela esanda, lagin horiek ez dute
|
jasotzen
XXI. mendeko une jakin honetan euskara osoa zer eta zertan den. Hortaz, oso kontuz erabili beharreko materialak dira, errealitatearen zati baten berri baizik ematen ez dutenez gero.
|
|
|
Bertsio hauek Aitor Aranak Aitagurea (2006) liburuan
|
jasotako
moduan doaz.
|
|
|
Hala, testu baten harreraren jarraipena ere egin daiteke haren hitzaurreen eboluzioari begiratuta. Hitzaurre batzuk berrargitaratu egiten dira, zuzendu, osatu, itzuli, bildumetan
|
jaso
... Beste batzuk, ostera, behin baino ez dira argitaratzen (argitaratu gabeak ere izango dira), eta desagertu egiten dira gero.
|
|
|
Bada, zer
|
jasotzen
da itzulpenei egindako hitzaurreen kasuan?
|
|
|
Kontratuan hala adierazita dakarrelako idazten dute itzultzaileek hitzaurrea LU bilduman; hain zuzen ere, hala egiteko baldintza
|
jasotzen
da itzultzaileek eta EIZIE elkarteak sinatzen duten kontratuan:
|
|
|
Testu horien ordainketa itzulpenari dagokion zenbatekoan
|
jasota
dago.
|
|
|
Hautuari buruz ematen den informazio bakarra zera da: antologian
|
jasotakoak
–bilduma zabaleko ale bakar batzuk besterik, ez direla.
|
|
|
LU bildumako hitzaurreak itzultzaileak idazten dituenez gero, pentsatzekoa da itzulpenari buruzko oharrak
|
jasotzen
direla sarri. Ez da, baina, halakorik gertatzen.
|
|
|
Itzulpenaz atal osoa: japonierazko izenak nola eman diren, jatorrizko hizkuntzaren ezaugarriak, Miranderen Haur besoetakoairakurtzea lagungarri, itzulpenaren zailtasun handiena kultur testuingurua
|
jasotzea
, japonieratik zuzenean egin dela baina laguntzazko testuak erabili direla, zein izan diren aipatzen da, transliterazioa.
|
|
|
Letra etzanez ageri diren hitzak hiztegi batean
|
jasotzen
direla aipatu, bukaeran. Transkripzioa eta ahoskera, grafian aldaketa jasandako izenen zerrenda eta hiztegia.
|
|
|
Bestalde, azpimarratzeko ezaugarria begitantzen zaigu itzulpenari buruzko kontuak hitzaurreen bukaera aldera
|
jasotzea
beti. Kasu oso bakanetan baino ez da bestela gertatzen.
|
|
|
2011ko kontratu eredutik
|
jasotako
testua da hona aldatutakoa.
|
|
|
EIZIE elkarteak webgunean LU bildumari buruzko informazioa
|
jasotzen
du. –Orain arte argitaratuak?
|
|
|
Juan Garzia itzultzaileak hitzaldiaren amaieran egindako oharretik
|
jaso
genuenez,, itzultzaile askok gogoz kontra egin ohi dituzte hitzaurreok, kontratuan hala jasotzen delako egiten dituzte?. Edonola ere, Juan Garziaren iritziz, hitzaurre akademikoak?
|
|
|
Juan Garzia itzultzaileak hitzaldiaren amaieran egindako oharretik jaso genuenez,, itzultzaile askok gogoz kontra egin ohi dituzte hitzaurreok, kontratuan hala
|
jasotzen
delako egiten dituzte?. Edonola ere, Juan Garziaren iritziz, hitzaurre akademikoak?
|
|
|
Artikulua hiru partetan dago banatuta. Lehenengoak euskaraeta vascuencehitzen adiera metriko poetikoa (oraindik hiztegietan
|
jaso
gabea) aztertuz, adiera hori Larramendik Mikoletarengandik jaso zezakeelako hipotesia aurkezten du. Bigarrenak Larramendiren euskarapoetiko bat arakatzen du urrezko eta burdin aroen mitoek Monarkia Hispanikoaren formazio diskurtsibo inperialean zuten egitekoaren harira.
|
|
|
Artikulua hiru partetan dago banatuta. Lehenengoak euskaraeta vascuencehitzen adiera metriko poetikoa (oraindik hiztegietan jaso gabea) aztertuz, adiera hori Larramendik Mikoletarengandik
|
jaso
zezakeelako hipotesia aurkezten du. Bigarrenak Larramendiren euskarapoetiko bat arakatzen du urrezko eta burdin aroen mitoek Monarkia Hispanikoaren formazio diskurtsibo inperialean zuten egitekoaren harira.
|
|
|
Halaber Mikoleta vascuencehitzaren erabilera horren asmatzailetzat jo izan dut, eta beraren proposamena isolatu eta oihartzunik gabekotzat euskal literaturaren historian (Bijuesca, 2008, 14). XVII. mendeko bilbotar horren lanak non eta Britainia Handian izan zuen oihartzuna eta
|
jaso
zuen benetako arreta (Zulaika, 2009), hango hizkuntzazale baten mandatuz idatzi zenez gero euskal poesiari buruzko atala biltzen duen Modo breve de aprender la lengua vizcaína, zeinaren eskuizkribu bakarra oraindik Londreseko British Libraryn gorde den. Euskaldunok ostera XIX. mendera arte itxaron behar izan genuen Mikoletaren lanaren berri jakiteko, itxura guztien arabera.
|
|
|
(1729, 382). Jesuitak ohikotzat jotzen dituenak, alde batetik modako doinuetara egokitutakoak dira eta herrikoienak (adibiderik ere merezi ez dutenak), eta bestetik liburu inprimatuetara heldu diren bi molde, horrek eta errima kontsonantea izateak dakarkien kutsu
|
jasoaz
hornituak biak ala biak.
|
|
|
Larramendi hizkuntzaren apologistak, ostera, baztertu ez ezik aldarrikatu ere egiten ditu, euskarak molde horietara egokitzeko gaitasuna baduela frogatu nahirik. Molde
|
jaso
eta izen oneko horietarako euskarak duen gaitasuna erakusteko asmoz, Mikoletak bazterturiko décimaeta sonetoen adibideak bildu ditu Larramendik (lirarenik ez ote zuen aurkitu?). Eta horiekin batera euskaraizeneko moldeari dagokion poema bat ere ekarri du, ez soilik gaztelaniaren romancedelakoaren euskal baliokidea, baizik eta haren ordain erabatekoa itxura guztien arabera.
|
|
|
Diskurtso inperial espainiarraren ildo horren iraunkortasuna Larramendiren euskaragorago aipatuak ezin hobeto erakusten du. Artea baino lehenagoko argitalpenean Luis I.aren ohorez Salamancako jesuiten Ikastetxe Nagusian eraikitako tumuluaren berri ematen da bertarako idatzitako poema gehienak
|
jasoaz
batera. Testu guztiak izenik gabeko narratzaile batek aurkezten baditu ere, susmoa dago Larramendi bera izan zitekeela narrazio horren asmatzailea (Goikoetxea, 1967).
|
|
|
Bozalidadizena ez da ohiko hitza gaztelaniaz. CORDEk bost emaitza soilik
|
jaso
ditu, denak XVII eta XVIII. mendeetako filipinarren berri ematen duten lanetatik, eta, bozalidad y barbarie?,, bozalidad y falta de policía, bezalako testuinguru adierazgarrietan.
|
|
|
Ez da hortaz harritzekoa XVIII. mendearen amaieran Herderrek bigarren Larramendi baten irrika erakutsi izana, McPhersonek Eskozian egindakoa euskaldunen artean egingo lukeena (ikus Altzibar, 1986, 20; Apalategi, 2013, 59), Larramendi lehenak ez bezala. Corografiaalde askotatik miresgarrian, esate baterako, Gipuzkoari eta Euskal Herriari buruzko horrenbeste berri
|
jaso
zuen, tartean hizkuntzari eta dantzak bezalako herri kultura adierazpenei buruzkoak, baina isiltasuna erabatekoa da herri literaturaz eta poesiaz den bezainbatean, nahiz eta ez diren gutxi autoritate gisa aipaturiko poeta ospetsuen aztarnak.
|
|
|
Ikus, esate baterako, Ricardo Gomezek FiloBlogia blogean eskainitako zerrenda eta hari emandako erantzunak (Gomez, 2006). Urkizuk ere zenbait berri
|
jaso
du bere euskal literaturaren historian (Urkizu, 2000). Herri literaturan ere ontzat jo liteke ugari dela galdutakoa.
|
|
|
Literaturaren historia
|
jasotzen
duten liburuak aldi edo mugimendutan zatituta agertzen dira. Historia horretara eramateko datuak hautatzen dira eta datuon antolaketan datza periodizatzea.
|
|
|
Egiaztapen honen aitzinean, norbaitek proposa dezake euskal literatura idatziaren historia egitea baztertzea eta euskal letren historiarengatik ordezkatzea. Hala, garai historiko desberdinetako letrek azaleratutako pentsamendua
|
jasoko
luke historia horrek. Garai edo aro historiko bakoitzaren pentsamendutik sorrarazitako testuei egingo lieke leku.
|
|
|
Halere, badute kidetasunik:
|
jasotzen
dituzten langai eta langaion antolaketa lokarri handiagoz ala txikiagoz kateatu, emaitza liburu edo liburuxka bakarrera bildu zuten, arestian izendatutako izenburupean argitaratutakora, hain justu.
|
|
|
Argitalpenak. Apolo eta Musak? izenburupean
|
jasotzen
dituen neurtitzei, bai alegiei tarte egiteak Neoklasizismora igortzen badu,? ¡ ¡ ¡ Antxiñarik ona!!!, ri, bere aldetik, kutsu erromantikoa dario.
|
|
|
Nola antola daitezke mugimendu literario desberdinetan sustraiak dituzten egile beraren idatziak? Eta oraindik gauzak gehiago korapilatzeko, estilo
|
jasoko
, ez hain jasoko, herrikoiko ala oso herrikoiko bertsoek betetzen dute XIX. mendea. Herri literaturaren eta literatura landuaren arteko bereizketa egin litzateke?
|
|
|
Nola antola daitezke mugimendu literario desberdinetan sustraiak dituzten egile beraren idatziak? Eta oraindik gauzak gehiago korapilatzeko, estilo jasoko, ez hain
|
jasoko
, herrikoiko ala oso herrikoiko bertsoek betetzen dute XIX. mendea. Herri literaturaren eta literatura landuaren arteko bereizketa egin litzateke?
|
|
|
Unean unean abangoardia markatuko lukeen idazlana abiaburu, abian jarri duen aldiaren jardunbidea azalduko litzateke, jarraian, garaikide izan arren, beste mundu ikuskera bat darien idazlanei leku egiteko. Bestela esanda, aldiari denboraren ardatzean egotzitako iraupena lehenetsiko litzateke, tarte horretan oinarrizko uniformetasun estetiko bat erakusten duten idazlanak
|
jasoaz
. Aldiak biltzen duenaren azterketa amaitu ondoren, denbora tarte horretan beste ikuspuntu batetik taxututako idazlanen txanda letorke.
|
|
|
Jakina denez, Lafitteren antologia egitasmoa erdibidean geratu zen, lehen atala, 1800 artekoa soilik argitaratu ahal izan baitzuen, arazo ekonomikoak medio; Santi Onaindiak antologia egiteko asmoa hartu zuenean, bai Nikolas Ormaetxea. Orixe, ren eta bai Piarres Lafitteren aholkua eta laguntza
|
jaso
zituen bere mila olerki eder horien edizioa egiteko, baina ez da liburuaren kredituetan inolako aipamenik jasotzen. Arrazoi nagusitzat aipa genezake bai Lafitteren eta bai Orixeren poesiak zabalki ordezkatuta zeudela antologian, eta ez zela egoki hautatzaile eta hautatu izatea aldi berean.
|
|
|
...na denez, Lafitteren antologia egitasmoa erdibidean geratu zen, lehen atala, 1800 artekoa soilik argitaratu ahal izan baitzuen, arazo ekonomikoak medio; Santi Onaindiak antologia egiteko asmoa hartu zuenean, bai Nikolas Ormaetxea. Orixe, ren eta bai Piarres Lafitteren aholkua eta laguntza jaso zituen bere mila olerki eder horien edizioa egiteko, baina ez da liburuaren kredituetan inolako aipamenik
|
jasotzen
. Arrazoi nagusitzat aipa genezake bai Lafitteren eta bai Orixeren poesiak zabalki ordezkatuta zeudela antologian, eta ez zela egoki hautatzaile eta hautatu izatea aldi berean.
|
|
|
Halere, lehenik bere zabaltasuna aipatu badugu ere, bere funtzioagatik dugu batez ere interesgarria; izan ere, euskal liburuen gabezia gorrian gudaosteko belaunaldientzat testu iturri garrantzitsu bilakatu baitzen. Horregatik, zalantza handirik gabe, euskararen historian arrakastarik handiena
|
jaso
izan duen liburutzat izendatzea ez da berez ausarkeria izango, testu falta nabaria bizi zen sasoian batera bilduta eskaini zituelako euskal poesiagintzaren emaitza gailenenak.
|
|
|
jarri omen zion bigarrenari estalgarri gisa eta baimenik eskatu gabe atera. Sei zazpi bider izan zituen poliziak horrexegatik bisitan, Manuel Fraga Iribarne ministroaren debeku behin betikoa
|
jaso
zuen arte, Olertigehiago ateratzea debekatuz.
|
|
|
Nola da hori posible, egile ezezagunen testuez gain, 300 idazleren testuak bildu zituela jakinik? Erantzuna da proportzionaltasunaren erabilera esanguratsua hautatu zuela, idazle garrantzitsuagoen testu gehiago
|
jasoz
eta garrantzi gutxiagokoen presentzia testimoniala bakarrik eginez. Hona hemen banaketari buruzko zenbait azalpen:
|
|
|
Hona hemen banaketari buruzko zenbait azalpen: lehen lehenik, 140 herri olerki anonimo
|
jaso
zituen. Horiei antologian eta literatura klasikoa deritzogun XVI XIX. mende artekoa erantsirik, nekez iristen dira, biak batera ere, antologiaren %20 izatera.
|
|
|
b) Gerraurreko klasikoak bezala mende amaierako joera eta estilo aniztasuna
|
jasotzen
ditu bilduman.
|
|
|
Trantsizioaren ondoko poesian, neoabangoardiareneragina amaitutakoan(), poetika ezberdinak garatuko dira aldi berean, aurreko belaunaldietan gertatu bezala poetika" apurtzaile" nagusi batek besteak ordezkatu gabe. Aldi hori deskribatzerakoan, baldintza berrietan narratibaren garapenak ezagututako abantailak
|
jasotzen
dituzte kritikoek. Besteak beste, Joseba Gabilondoren Nazioaren hondarrak (2006) liburua aipatu ahal izango genuke ikuspuntu honen garatzaile gisa, edota Maria Jose Olaziregi (2011), zeina honako ondorioetara heldu zen poesiak Pizkundean zehar eta Trantsiziora arte izaniko zentraltasunaren galera azaltzerakoan:
|
|
|
Kattalin Minerrek Terre Thaemlitzen. Ez naiz lesbiana? artikulutik aipu bat
|
jasotzen
du (Thaemlitz apud. Miner, 2010, 365):
|
|
|
Bost eleberri hauen artean hemezortzi urte gertatu dira, urte horietan Queer teoriek ez ezik, euskal literaturak ere garapena bizi izan du. Urte horietan Euskal Herriko egoera politikoan hainbat kontu gertatu da eta horiek ere
|
jasotzen
joan da Itxaro Borda eleberri hauetan. Hamarkada hauetan literatur pertsonaiaren garapenean aldatzen doana bere genero identitatea da, izan ere, lehen eleberrietan bisexual gisa aurkezten da eta azkeneko bi eleberrietan lesbiana bezala.
|
|
|
Eskolak urtero 3.300 erreal irabazten zuen matrikula tasekin, baina erdia Estatuari ordaindu behar zitzaion matrikula paperetan. Ordea, ez zuen dirurik
|
jasotzen
Estatutik, ez Foru Diputaziotik, ez Udaletik. Irakasle langileak eta materiala diru iturri pribatuaren bitartez ordaintzen ziren.
|
|
|
Bigarren agiria, bere seme eta katedran oinordeko izan zen Alfontso Mariarekin egindako notario kontratua da. Zahartua zegoela-eta, aitak katedra eginkizunei aurre egin ezinik, semearekin akordio bat egiten du, aitaren katedrako eskolak erdi bana emateko eta semeak soldataren laurdena
|
jasotzeko
, ezkondu gabe eta aitarekin bizi bazen; eta ezkonduko balitz, soldataren erdia, katedradun jarraitzen bazuen beti amaordeari eta neba arrebei soldataren laurdena emateko obligazioarekin, amaordeari hil arte eta neba arrebei hauek bizimodua ateratzeko gai izan arte (ikus ERANSKINAK: 4).
|
|
|
Bagilaren 28an, meza ostean, Olerki sariketa, Euzko Poema sariketa eta herri olerki sorten sariketa udaletxean. Olerki sailean, zilarrezko haritz abarraren irabazlea I. Otamendi izan zen; ohorezko aipamena G. Sukiak (gero kardinala izango zenak)
|
jaso
zuen, eta gainerako aipamenak Iraizozek, S. Onaindiak eta E. Erkiagak. Euzko poema sailean, Manuel Lekuona izan zen 500 pezetako sariaren irabazlea.
|
|
|
Bertso horiek J. A. Uriarte frantziskotarrak (Arrigorriaga 1812. Zarautz 1869) baino ez ditu biltzen, ez baitira ageri E. M. Azkueren eskuizkribuetan, ez argitalpenetan ere. Ez dakigu bertsopaperetan agertu ziren edo nondik
|
jaso
zituen Uriartek. Uriartek nonbaitetik kopiatuta jarri zituen bere bilduman (eskuizkribuan 143 orrialdeetan, Kortazar. Billelabeitiaren edizioan 93 or.). Uriarteren bilduman ustezko egilearen izena ageri da parentesi artean:
|
|
|
Beste eragozpen bat:. Carlistenac? bertsoak Azkuek 1837an ondu bazituen, nola gelditu ziren bakartuta, egileak bere eskuizkribuetan
|
jaso gabe
(salbu Uriarteren bilduman). E. M. Azkueren olerki gehienak ingurutsukoak dira, ustez, eta alde horretatik ere dudan jartzekoa da haren autoretza.
|
|
|
Euzkeraz zeñek obeto idatzi, eta irakurri. Eun bat mutiko neskatok
|
jaso
eben gure deya. Ikusgarria egoan Udaletxea; ango zarata ta zaparradea!
|
|
|
–Erdi Arotik Errenazimentura? izenburupean, denbora tarte horretan ekoiztutako corpusa abiapuntu, alderdiren batetik esanguratsuak jo diren idazlanetatik lagin zabal samarra
|
jasotzen
du. Ikuspunturen batetik adierazgarria izan zitekeen idazlan oro hartu da gogoan; izan ere, literatur genero tradizionalen barrutia gaindituz, bada balio historikoan oinarrituz aukeratutako testutatik bildutako zatirik ere.
|
|
|
Horregatik, zein idazlanetatik
|
jaso
laginak erabakitzeak edo aldiak zedarritzeko erabili beharreko irizpideak finkatzeak badu zailtasun erantsirik. Euskal Literaturaren Historiografiari buruzko II. Jardunaldiotan parte hartu zuten hizlariei eskatu zitzaien euskal literaturaren ibilbidearen periodizazioak sorrarazten dituen arazoen gainean hausnartzea, eta arazo hauei aurre egiteko proposamenak mahairatzea.
|
|
2014
|
|
|
Lehen atalean, birformulatzaile esplikatiboei buruz euskal hiztegietan ematen diren argibideak
|
jaso
ditut modu deskriptiboan. Bigarren atalean, birformulatzaileen balizko baliokidetasuna jarri dut auzitan irizpide batzuen argitan:
|
|
|
Atal honetan halako xehetasun batez ikusiko dugu nola
|
jaso
eta nola landu diren euskal hiztegietan diskurtso markatzaile jakin batzuk: birformulatzaile esplikatiboak.
|
|
|
birformulatzaile esplikatiboak. Eta, multzo horren barruan, bereziki, euskal hiztegietan
|
jasota
dauden markatzaile nagusi hauek izango ditugu aztergai: alegia, erran nahi baita, hau da etahots.
|
|
|
Hemengo ipuin eta bertsoek iturri bera dute; Graziano Gesaltzako aitona, alegia. || Aurrekoa
|
jasoaz
, bigarren esaldiaren hasieran ere ezartzen da. –Eskopeta ori koipeka erria dago?
|
|
|
Birformulatzailearen balioei dagokienez, hiztegi guztiak bat datoz birformulatzaile esplikatibo gisa betetzen duen funtzio nagusia
|
jasotzeko
. Azpimarratzekoa da, bestalde, bai EusHk bai OEHk jasotzen duten balio berezia:
|
|
|
Birformulatzailearen balioei dagokienez, hiztegi guztiak bat datoz birformulatzaile esplikatibo gisa betetzen duen funtzio nagusia jasotzeko. Azpimarratzekoa da, bestalde, bai EusHk bai OEHk
|
jasotzen
duten balio berezia: hots, azaldu nahi denari sarrera emateko funtzioa.
|
|
|
Nabarmentzekoa da euskal hiztegietan ez zaiola aparteko sarrerarik eskaintzen erran nahi baita birformulatzaileari. Hala, hiztegi elebakarrek (EHk, HBk eta EusHk) erran sarreran
|
jasotzen
dute, esapide gisa, eta hau da eta hots birformulatzaile esplikatiboekiko baliokidetza ezartzen diote. OEHk eta Elhuyarrek, berriz, erran en azpisarrera gisa jasotzen dute (erran nahi da/ baita) eta es decir ordaina esleitzen.
|
|
|
Hala, hiztegi elebakarrek (EHk, HBk eta EusHk) erran sarreran jasotzen dute, esapide gisa, eta hau da eta hots birformulatzaile esplikatiboekiko baliokidetza ezartzen diote. OEHk eta Elhuyarrek, berriz, erran en azpisarrera gisa
|
jasotzen
dute (erran nahi da/ baita) eta es decir ordaina esleitzen. Oro har, beraz, baliokidetzaz baliatzen dira birformulatzailea definitzeko, eta ez definizio funtzional batez.
|
|
|
Batetik, irakaskuntzan eta industrian gai bakoitzari buruz adituak diren pertsonak kontratatu ditugu ariketak idazteko. Hau da, arlo bakoitzean, mundu osoko onenak laguntzen ari zaizkigu kapitulu bakoitzeko oinarrizko kontzeptuak aztertzen modu berriak bilatzeko, eta irakurleak material horri buruz
|
jaso
duen informazioa zenbat ulertu duen jakiteko. [EHU, Konputagailuen arkitektura, Hennessy, John L. et al. (EHU, 2009) Sarrera]
|
|
|
Ikerlan hau Gogo elebiduna/ La mente Bilingüeikerketa talde egonkortuaren (IT665) emaitzetariko bat da. Emaitza hauetara ekarri gaituen ikerketak Europar Batasunaren ikerketarako, teknologia garatu eta erakusteko Zazpigarren Esparru Programaren laguntza
|
jaso
du 613465 diru-laguntza hitzarmenaren bitartez.
|
|
|
Azkuek ez du
|
jasotzen
bere hiztegian (1906) birformulatzaile balioa hots hitzaren adieren artean.
|
|
|
Abangoardia berria osatuko zuten erantzun aurremodernoak ditugu batetik; horietan aitzindari izan zen Oteiza (1963), zeinak, iraganera begira jarrita (cromlech neolitikoa izan bere bere pentsamenduaren totem nagusienetako bat), imajinario oso bat eraiki eta lur jota zegoen euskaldun jendearen autoestimua altxatzen asmatu zuen. ...k 1972ra bitartean euskal kulturaren ikur ezagunenetakoak izan ziren Ez Dok Amairu taldekoen zenbait adierazpide, hala nola ordura arte ia erabat bazter utzia zen txalapartaren erabilera edota aspaldiko motibo zuberotarrekin osatutako unibertsoa (ez alferrik, mugimendu honen izena bera ere tradizio mitiko alegorikotik dator, Azkueren Euskalerriaren yakintzaliburuko Martin Errementariaren ipuinetik
|
jaso
baitzuen Oteizak).
|
|
|
Badugu euskaraz bizitzeko gai dela badakigun masa kritiko gero eta zabalago eta anitzagoa, euskalgintzak antolatzen duenaren xede talde egoki izan daitekeena. Badugu euskaraz bizitzeko hautua modu kontzientean egin duen jende multzo zabala ere (batzuk, majo sufrituta, euskaltegitik atera berriak; gero eta gehiago, etxean aurreko belaunaldietatik euskara
|
jasotzeko
zortea izan dutenak). Badugu eskura eta erabilgarri dituen sormen bideak euskaraz natural erabiltzeko gai den artista kuadrilla ederra ere.
|
|
|
2004/ 2005 ikasturtetik 2013/ 2014 ikasturterako tartean igan egin zen lehen mailako ikastetxe elebidunen kopurua (11 urte bitarteko ikasleak), 108tik 147ra; hau da, 2004/ 2005 ikasturtean %42 baldin bazen horrelako ikastetxeen ehunekoa, gaur egun %60ra iritsi da (hiru sareetako ikastetxeak kontatuta). Hezkuntza ez elebidunaren aldean, hezkuntza elebiduna
|
jaso
zuen ikasleen kopurua erenabari den gisan handitu da, hala zenbaki absolutuetan nola ehunekoetan: 2004/ 2005ean %24, 7 zen kopurua eta 2013/ 2014n iritsia zen %36, 6ra.
|
|
|
Hezkuntza sistemari dagokionez, berriz, lege horrek ezartzen du herritar guziek badutela eskubidea hezkuntza
|
jasotzeko
bai euskaraz eta bai gaztelaniaz ere, irakasmaila desberdinetan. Baina?
|
|
|
Baina? hurrengo kapituluetan desberdintasunak ezartzen dira eremuaren arabera.Eremu euskaldunean ezartzen da ikasleak hezkuntza
|
jasoko
duela hautatzen den hizkuntzan, eta beharrezkoa izanen dela euskara eta gaztelania biak irakastea, halako moldez non ikaslearen oinarrizko eskolatzearen amaieran ikasleak frogatu behar duen nahikoa den gaitasun maila bi hizkuntzetan (gaztelaniaz,, capacitación, hitza erabiltzen da).
|