|
2000
|
|
|
Zurrumurru biribilez mukuru
|
jarri
zaizkit besoak
|
|
|
errezel osteetan
|
jarrita
egoten naiz ni zain
|
|
|
protesia
|
jartzeko
.
|
|
|
Guztietan
|
jartzen
du Irteera,
|
|
|
Areto Nagusia
|
jartzen
duen tokira.
|
|
|
Sukaldean
|
jarrita
nago, makarroiak egosi bitartean.
|
|
|
Horregatik, bada, Venezuelan nengoela, ETArekin harremanetan
|
jarri
eta militante egin nintzen. Kontaktu horren ondoren, 1969ko udaberrian itzuli nintzen Amerikatik Donostiara.
|
|
|
Arreta pizten digun gauza da. Arabiarrak otoitzean aritzen dira eskolako edo patioko ertz batean, Mecara begira
|
jarrita
. Horietako askorentzat urruti behar du izan Mecak; bai baitirudi behin eta berriz zurrunbilo berean eroriz eta hortik ezin irtenean dabiltzala, paradisuaren bila abiatu eta kartzelara itzulirik.
|
|
|
Gobernu Zibilean, kalabozoen gaineko salan, bazen zutabe koltxoitu eta eskaiz forratu bat. Sala hartan nengoela ikusi nuen Ballesteros komisarioa, zutabearen kontra
|
jartzen
eta, oniritzia emanez bezala, beste txakurrei keinuak egiten. Ondoren lotu ninduten bizkarra zutabearen kontra nuela, eta aurrez aurre abiadura hartuta etorriz, ostikada eman zidan barrabiletan taldeko buru egiten zuenak.
|
|
|
Gora joan ginen, galeriara, ziegetara, eta leihotik patiora begira
|
jarri
ginen. Handik ikusi genuen, taldeka zeuden presoak nola hurbiltzen zitzaizkion patio erdian bakarka zebilenari, eta nola hasi zitzaizkion denak labanak eta zorrozkiak aterata ziztaka, gorputz osoan:
|
|
|
Baina ezinezkoa zen guztiz. Inpresio izugarria egin zion ikuskizun hark Soterori, urduri
|
jarri
zen erabat. Gutxi ezagutu ditut Sotero bezain pertsona prestuak, beti laguntzeko gertu, borrokan ere dena emateko, aitzakiarik gabe.
|
|
|
Barazki purea prestatu ziguten lagunek, eta tragoan hartzen hasi nintzen puretik egundoko ontzikada. Ondoezik
|
jarri
nintzen berehala. Hil behar nuela iruditzen zitzaidan.
|
|
|
Jazarpena eta oldarra! Goizean jaiki orduko, leiho ondoan
|
jarri
zenuen zutik, esku ahurrak aurrera begira, errekuentoa pasatzeko. Gosaria, bazkaria... hamar minututan; txaloa jotzen zutenean, dena bertan utzita jaiki.
|
|
|
Goiz hartan ordea, ohean aurkitu ninduten, jaikitzeko asmorik gabe. Jaiki eta leihoaren ondoan
|
jar
nendila agindu zidan; nik ezetz, buruarekin egin nion ezetz. Ustekabe handia izango zen hura kartzeleroarentzat.
|
|
|
Nonbait ezin zuen ulertu nola ausartzen ginen bere manu sakratuei kasurik ez egiten, bere agintea aintzakotzat ez hartzen. Horretan oinarritua izango zuen nortasun guztia, eta hori erortzen ari zitzaiola ohartu zenean, gaixo
|
jarri
zen. Hiru hilabetera desagertu zen Herreratik.
|
|
|
Kartzela aldaketak, sakabanaketak, txakurren zafraldiak kundetan... bakean ez uzte horren barruan ulertu behar ditugu. Begi bistakoa da egonezina lortu nahi dutela presoarengan, antolatu ezina, ezertara
|
jarri
ezina. Inor eta inon bakean ez uztea da euren xedea, ez ikasketak egiteko, ez deuserako.
|
|
|
Jokamolde eskizofrenikoa edo paranoikoa zen hura kartzeleroen eta zuzendaritzaren aldetik. Itxuraz, eurek ere ez zuten sinesten preso sozialekin batera
|
jarriz
desegingo gintuztela.
|
|
|
Hangar hartara sartu, abioira igo eta, metrailadorea hartuta, tu tu tu tu aritzen nintzen jolasean. Ez dakit metrailadore haiek balarik gabe zeuden, edo segurua
|
jarrita
ote zeukaten, edo zer demontre. Tiro egiteko prest egon izan balira, egingo zuten, ziur, eta auskalo nolako kalapita sor nezakeen.
|
|
|
Ziegak itxiko dituztela adierazi dute bozgorailutik. Ordu erdi baten buruan hasten dira gosaria ematen, eta ilaran
|
jarri
gara geu ere. Kafesne modukoa ematen dute, eta ogia, gurina eta mermelada poto txikietan.
|
|
|
Ospitale modukoa zen mojek eskolak ematen zizkiguten etxe hura, eta zaharren egoitza ere mojen eskuetan zegoen. Buruan txapel handi bat erabiltzen zuten mojek, eta esango nuke ateetatik pasatzean alboka
|
jarri
zutela.
|
|
|
Urteak dira aurrez aurreko bisitarik egin ez duela Antxonek. Herreran horrelako bisitarik ez zegoelako, eta Castellonen arazoren batzuk
|
jartzen
hasi zitzaizkielako denei eta gehiago eskatu ez zuelako. Kontua da bere arrebaren biloba txikiak, adibidez, inoiz ez dituela besarkatu.
|
|
|
Bai Donostian, eta lehenago Ordizian ere bai, zinemara joaten ginen maiz. Pelikula hasi aurretik Francoren irudia azaltzen zen, eta kristo guztiak zutik
|
jarri
behar izaten zuen, besoa jasota, Cara al sol abesteko. Horretarako egoten zen zineman, eskolako maisua egoten zen moduan, txapel oker bikotea, gazteak esertzen ziren inguruan.
|
|
|
jaunartzeko unean ostia atzamarretan zuela etorri zitzaidan, hura irentsaraztera. Bistan da, hura ez zen eztabaidan hasteko momentua; denen aurrean nik ezezkoa egin nion mutur aurrean
|
jarri
zidan ostiari, burua alde batera eta bestera jiratuz. Etsi egin behar izan zuen abadeak.
|
|
|
Baina Eusebiok ikusi egin zuen arabiarrak gaiztoz begiratu zidala; eta ez hori bakarrik, arabiar hark sakelatik labanatxo automatiko bat atera zuela eta harekin mehatxu jolasean hasia zela. Andaluza arabiarraren atzean
|
jarri
, bere bandolero labana sakelatik atera eta, krak krak krak, ireki zion nabarmen erakutsiz. Kito... anaien arteko kontu bat balitz bezala.
|
|
|
Modu horretan prestatuta, puntua egiteko orratz handi bi amari hartuta joaten nintzen azokara. Otzarakada sagarraren ondo ondoan
|
jarri
eta gabardina ipintzen nuen sagarren gainean, gonapean erdi ezkutatzeko aleak. Disimuluan apur bat makurtuz, sakelan behera luzatzen nituen eskuak, orratz handiei helduta, eta sist sist!
|
|
|
Disimuluan apur bat makurtuz, sakelan behera luzatzen nituen eskuak, orratz handiei helduta, eta sist sist! sartzen nizkien sagarrei; ostera zuzen
|
jarri
eta aurrera, ezer gertatu izan ez balitz bezala, baina orratz bietan sagar banarekin. Gosea maisu zorrotza da; niri asko erakutsi zidan.
|
|
|
Ez zaitez badaezpada ondoan
|
jar
|
|
|
pilatu zitzaizkizuen abian
|
jarri
gabeko plangintzak.
|
|
|
Autoa plazan biraka
|
jarri
zuen neska gazteak, eta autoak beti bira bera egiten zuela ziurtatu zuenean, atea zabaldu eta, autoa gelditu gabe, irten egin zen, bizkar zorro handi samarra soinean. Autoak bere kasa jarraitzen zuen, zirkulu berean biraka beti, plazatik irten gabe.
|
|
|
– Kasualitate handitxoa! –esan zuen mesfidati neskak, ezkerreko eskua atzera eraman, galtzen atzealdetik pistola bat atera eta pistolaren kanoia guri begira
|
jartzearekin
bat– Zipaioak zarete, ezta?
|
|
|
Nik Margaren gutunaren misterioa ezin argiturik jira bueltaka nuen burua. Saiatu nintzen Margari kasu egiten, hots, lasaitzen, kezkak uxatzen, inguruari begiratzen, oren galtzean loreak
|
jartzen
, baina ez zitzaidan erraza.
|
|
|
– Orexan esan duk, pistola hiri begira
|
jarrita
eskuak altxatzeko agindu diadanean. Ez al haiz oroitzen?
|
|
|
Manuel Lasarteren" bixki lagunari" –herritarrek haren omenez
|
jarritako
bustoari– ikustalditxo bat egin ondoren, ibilaldi ederra egin genuen Leitzatik Aritz eta Zuparrobira Santa Krutz baselizatik barrena. Aritzera heldu ginelarik, haietako bati ondo ondotik behetik gora begira jarri eta gertutik ikusita ere aerosorgailuak ederrak zirela esan zuen Lauaxetak.
|
|
|
Manuel Lasarteren" bixki lagunari" –herritarrek haren omenez jarritako bustoari– ikustalditxo bat egin ondoren, ibilaldi ederra egin genuen Leitzatik Aritz eta Zuparrobira Santa Krutz baselizatik barrena. Aritzera heldu ginelarik, haietako bati ondo ondotik behetik gora begira
|
jarri
eta gertutik ikusita ere aerosorgailuak ederrak zirela esan zuen Lauaxetak.
|
|
|
" Kanpoko zorrizto, lotsabako, gosekil orreik ona etorten dira." Edota Mussoliniren indarrak sentiarazten zion lilurara: " Gasteri sendua, euki gura badozu, begi aurrian guda bat
|
jarri
egijozu. Gari ta burni itzak Mussoliniren itzak.
|
|
|
Hilerrietako hilkutxen barruan lurperatutako hilotzak ekarri nituen gogora, edozein biziren hezurren ikara eragingo lukeen lur buztintsuaren azpiko hezetasuna gozoro berenganatzen. Lauaxetaren poema bateko hitzak etorri zitzaizkidan burura –testuingurutik kanpo horiek ere, beste bat baitzen poemaren gai nagusia–, Antton Valverdek
|
jarri
zien musikaz lagunduta: " Antxe makur zaite, oi buru neurea,/ geure lur amaren besarte gozoan!".
|
|
|
– Mesedez, ez nazak Egunkaria rako elkarrizketatzen nuen jendaila horren maila berean
|
jar
–arranguratu nintzaion.
|
|
|
Polizia auto batzuen uluek moztu zuten bat batean Lauaxetak hasitako sermoia. Aulkietatik altxa, errezelak baztertu eta leihotik begira
|
jarrita
, auto berde bat ikusi genuen plaza nagusian etengabeko jira-biran, Goizederrek bezperan Orexara eramandako auto gorria hango plazan utzi zuen bezalaxe, eta Guardia Zibilaren bost lanrober plazara orduantxe puntuan Leitzako aldetik heltzen, uluka eta argi urdin birakariak piztuta. Guardia zibil batzuk autoetatik jaitsi eta mendi aldera abiatu ziren.
|
|
|
Galdetu zigutenean, esan genien ez genuela ikusi neskak zein aldetara egin zuen ihes, ez genekiela txoferra neska bat zenik ere, ez genuelako ikusi ere egin. Haien lanroberren uluak entzun artean ez ginela leihotik begira
|
jarri
azaldu genien, ez ginelako plazan ezer berezirik gertatzen ari zenik ohartu ere egin.
|
|
|
Berehala ohartu nintzen pilotan zuen trebetasunaren laurdenik ez zuela Lauaxetak musean eta, neu ere batere iaioa ez izan arren, aise hartu nuen mendean. Kartak utzi genituenean Lauaxetak egunkarien irakurketan sakondu zuen eta ni, nahiz eta ostatukoek soinurik gabe jarria zuten –diskogailuan
|
jarritako
musika entzuten baitzen aretoan–, telebistari begira geratu nintzen. Ordura artean ikusi gabea nuen beste iragarki bat ikusi nuen, telebista marka batena.
|
|
|
Lauaxetak bizkar zorrotik ateratako aterki handi baten babesean
|
jarri
ginen bide bazterrean auto stop egiten. Harrigarria zen Lauaxetak bizkar zorro hari ateratzen zion etekina.
|
|
|
–galdetu zigun– Bateria gastatu zaiola uste dut. Abian
|
jartzen
badugu, Hernanira eramango zaituztet, neu ere haraxe noa eta.
|
|
|
Bultza egin genion autoari eta mutilak, kostata, hainbat ahaleginen ondoren, autoaren motorra abian
|
jartzea
lortu zuen. Bizkar zorroak autoaren atzealdean utzi eta barrura sartu ginen Lauaxeta eta biok ere.
|
|
|
Geroagoko konturik ezin nuen batere oroitu. Manuel Lasartek" Basarri bateko mutilzar edarizale bati bere auzotar baten erreguz"
|
jarritako
bertsoetako bat etorri zitzaidan gogora, auskalo nondik heldutako errieta edo zigor bat balitz bezala: " Zorioneko edariak/ ditu indar ugariak,/ ez dira beti ondo konpontzen/ gizona ta biak.
|
|
|
– Parkatu –desenkusatu eta lurrera begira geratu zen, eskuak begien aurrean
|
jarrita
.
|
|
|
Edo alderantziz, ez zakiat, berdin zaiok. Baduk haurride bila gertuago jotzen duenik, ETAko gudariengana esate baterako, baina baita askoz urrunago begira
|
jartzen
denik ere: Sabino Arana, Arturo Kanpion, Agustin Xaho, Matalas...; Amaiurren Mirandako kondeari eta Leringo etoiaren semeari, Orreagan Errolani eta Zelatunen erromatarrei aurre egin zietenak...; harrespil eta trikuharrien egileenganaino heldu arte.
|
|
|
Kantuari arreta
|
jarri
eta hasperen sakon bat egin zuen.
|
|
|
Euskaltzaindiko kideekin ez ezik, beste idazle eta intelektual batzuekin ere egin zuen Lauaxetak bere burua aurkeztu eta harremanetan
|
jartzeko
ahalegina. Jon Kortazar idazle, irakasle eta kritikariarengana jo nahi izan zuen lehenik, huraxe zelako Lauaxetaz ugarien eta sakonen idatzitako pertsona.
|
|
|
Jolas ezazu jolasa.
|
Jar
ezazu are arrisku larriagoan zure lanbidea. Ez zaitez protagonista izan.
|
|
|
Neuk neure buruari azken egunetan emandako aginduak ematen ez zizkidan ba Margak!: oporrak hartu eta lanbidea arriskuan
|
jartzeko
, lasai porrot egiteko, denbora hartu eta itzulinguruak egiteko, zuhaitz eta ur guztiak entzuteko, bigarren mailako gauzen aurrean makurtzeko, neure kolorerantz mugitzeko, txaretatik, mendietatik, herrietatik pasatzeko... Neuk idatzia zirudien gutun hark.
|
|
|
Gozoak dira galtzen ditugun orenak oro, Julen. Baldin eta galtze horretan, pitxer batean bezala, loreak baditugu
|
jartzen
.
|
|
|
Manuel Lasartek" Basarri bateko mutilzar edarizale bati bere auzotar baten erreguz" Aizak i, mutil maiñontzi doinuan
|
jarritako
bertsoak ez zitzaizkidan gaizki egokitzen garai hartan: " Berrogei urteko adiña,/ zerbait pentsatzeko diña/ baluke, baiña gizarajoak/ burua ariña.
|
|
|
Alajainkoa! " Gaur 60 urte fusilatu zuten Estepan Urkiaga ‘Lauaxeta’", zioen irudiaren ondoko izenburu nagusiak;" Gasteizen hil zuten, Gernikan atxilotu ondoren, olerkari eta kazetari bizkaitarra",
|
jartzen
zuen beheraxeago, letra meheagoetan. 23 orrialdean hasi eta 27.ean amaitu, bost orrialdeko erreportaje zabala zuen Euskaldunon Egunkaria k berari buruz, Lauaxetari buruz.
|
|
|
Hilarrietako harrietan idatziak oso bestelakoak iruditzen zitzaizkidan pertsonen izen deiturak, ilunagoak eta tristeagoak, gaixoagoak eta ahulagoak, xahutuak, umelduak, harrokeriaren arrastorik gabeak, eskuragarriak, gertukoak guztiz. Hilerrietatik aparte ere, mendiko bide baten bazterrean hilarri bat agertuz gero, pausoak gelditu eta errespetu handiz begira geratuko nintzaion, hura han
|
jarri
zutenei saminean eta hilarenganako maitasunean lagundu nahirik bezala.
|
|
|
Ez zirudien, ordea, etxean beste gelarik zegoenik. Bestalde Lazarok, sukaldetik bi kopa eta botila bat ekarriz, aulki batean
|
jartzeko
gomit egin zion. Elkarren ondoan jarrita, topa legea egin, edan egin zuten.
|
|
|
Bestalde Lazarok, sukaldetik bi kopa eta botila bat ekarriz, aulki batean jartzeko gomit egin zion. Elkarren ondoan
|
jarrita
, topa legea egin, edan egin zuten. Kup batez edan zuen Lazarok berea.
|
|
|
Eta, jan zuen gazta hark, ase barik, gosea arrabiztu zion. Gainera bat batean zakila oso gogor
|
jarri
zitzaion. Eta, jarrera aldatu zuelarik, ez ote zuen Ivan pixka bat esnatu; ez ote zituen mutikoak begiak pixka bat ireki.
|
|
|
Haraxeago berriz, aulki batean jarrita, mutiko bat berari fijo begira zegoen. Zalantza pixka bat egin eta gero, Xanek mantak alboratu, ohean
|
jarri
eta: " Ivan?", galdetu zion.
|
|
|
" Berdin", esan zuen Xanek, bat batean eskuak nora sartu ez zekiela. Ivan sofan, telebistaren aurrean
|
jarri
zen, publizitate spot bati so. " Pasa, pasa", esan zion aitatxik, espatularekin sukaldea seinalatuz.
|
|
|
" ondo lo egin duzu?"; gero: "
|
jarri
, jarri", gonbidatu zuen; Xan jarritakoan: " Lazaro arratsaldean etorriko da", esan zuen amatxik; katilutik hurbil esne kazoa eta kafeontzia lagata:
|
|
|
" ondo lo egin duzu?"; gero: " jarri, jarri", gonbidatu zuen; Xan
|
jarritakoan
: " Lazaro arratsaldean etorriko da", esan zuen amatxik; katilutik hurbil esne kazoa eta kafeontzia lagata:
|
|
|
" Bai!", esan zuen salatik aitatxik;" beti dago ilun!"; gero, Xan ate alboan baratu zela ikusiz: "
|
jarri
, jarri", esan zion, paletarekin sofa erakutsiz. Izan ere orain, espatula lagata, kapazoan masa preparatzen ari zen.
|
|
|
" Bai!", esan zuen salatik aitatxik;" beti dago ilun!"; gero, Xan ate alboan baratu zela ikusiz: " jarri,
|
jarri
", esan zion, paletarekin sofa erakutsiz. Izan ere orain, espatula lagata, kapazoan masa preparatzen ari zen.
|
|
|
Izan ere orain, espatula lagata, kapazoan masa preparatzen ari zen. Xan Ivanen ondoan
|
jarri
zen. Mutikoa telebistako marrazki bizidunei begira iltzatuta zegoen.
|
|
|
Mutikoa telebistako marrazki bizidunei begira iltzatuta zegoen. Laster Xan, aldamenka, aitatxiri begira
|
jarri
zen. Hura ordea, zertan ari zen?
|
|
|
Nekez hartzen zuen arnasa, begiak lanbrotuta zeuzkan. Xan beste aulki batean
|
jarri
eta kartoi puxka batekin haizea ematen ari zitzaiola, atzera mintzatzeko kondizioetan zelarik: " Hark ere bazekien igeltsuan", esan zuen aitatxik.
|
|
|
" Hark?", galdetu zuen Xanek. " Henrik", esan zuen aitatxik; beraz Lazarok haren bila etorri zela kontatu zien; ez zen komeni, agian, berria hala hala heda zedin; hotsa behar ez ziren belarrietara heldu zitekeen; alta, bazitekeen zaharrak datu berriren bat ematea; bazirudien zerbait esatekoa zuela; izan ere, antiojoak
|
jarri
eta, eskuaz apurtxo bat hurbiltzekoa eginez: " ixilpeko obra batzuk egin zituen", esan zuen; sekretuka, hurrean zen etsairen batek adi balezake lez; ordea beraiekin Ivan txikia besterik ez zen; esan zituen hitz haiek Xanengan sortzen zuten efektua ikustearren pixka batean isilik egon eta gero:
|
|
|
galde doinu batez, erreprotxe apur bat eztituaz, menturaz Xan han zelako; aitatxik hatz birekin xortaño bat baizik ez zuela edan adierazi zuen; amatxik isilik, buruari eraginez egin zion errieta; alabaina, ez zegoen aitatxi bere onik onenean; berriz ere zuri antxa, berriz ere flakezak hartuta zegoen; amatxik Xani: "
|
jar
zaitez sofan". Xanek duda egiten zuenez:
|
|
|
Xanek trabeska begiratzen zion, pena pixka batekin, zaharraren ziztrintzeaz alarmatuta ere bai. Aitatxik
|
jarri
eta bertan zen manta xingle batekin estali zuen bere burua; doi doia sudurra eta begiak libre utziz; begiak telebistan finkatu zituen.
|
|
|
Izan ere amatxi, telefonoa eskegita, makal antxa lurrera begira, aulki luzean kuxkulduta zegoen. Aitatxi ilobak lagata, Xan harengana joan, haren ondoan
|
jarri
zen. Errespetatu egin zuen amatxiren isila.
|
|
|
" Beste kojin bat hartu du", esan zuen Xanek. " Ondo dago", esan zuen amatxik, esperantza poxi batekin; alabaina, armariora beste joan etorri bat egin zuen aitatxik; koadro txiki bat zekarren oraingoan; sofan
|
jarri
zen, hura besartean zuela begiak itxi zituen; eta, Xanek ez baitzuen ezer esaten: " orain, zer egin du?", galdetu zuen amatxik.
|
|
|
" Ivan da", esan zuen Xanek. " Ivan, horixe", esan zuen amatxi zaharrak, situazioa pixkanaka ulertuz;" baina, ez zaude hor;
|
jarri
, jarri", gonbit egin zion amatxi zaharrak Xani. " Ez, ni...".
|
|
|
" Ivan da", esan zuen Xanek. " Ivan, horixe", esan zuen amatxi zaharrak, situazioa pixkanaka ulertuz;" baina, ez zaude hor; jarri,
|
jarri
", gonbit egin zion amatxi zaharrak Xani. " Ez, ni...".
|
|
|
" Ez, ni...". "
|
Jarri
, jarri", insistitu zuen amatxi zaharrak;" kafetxo bat hartuko duzu gurekin".
|
|
|
" Ez, ni...". " Jarri,
|
jarri
", insistitu zuen amatxi zaharrak;" kafetxo bat hartuko duzu gurekin".
|
|
|
Orduan ikusi zuen Xanek, berari bizkar emanda, sofa batean beste bi emakume
|
jarrita
zeudela. Haietako batek, besoa luzatuz, Ivani burua laztandu zion.
|
|
|
" Ekibokazio bat izan omen zen", esan zuen Lolitak. " Litekeena da", esan zuen Mariak;" dena dela, ekibokazioa edo ez, bonba
|
jarri
zuena Henri izan edo ez izan, kontua da bera orduan desaparezitu zela". " Bere atzetik zebiltzan eta", esplikatu zuen amatxi zaharrak.
|
|
|
Familiaritatez, aulkitxoa leiho ondoan
|
jarri
, haren gainean kojin bat ezarri zuen Elik. " Jarri", agindu zion.
|
|
|
Familiaritatez, aulkitxoa leiho ondoan jarri, haren gainean kojin bat ezarri zuen Elik. "
|
Jarri
", agindu zion. Xan amatxi zaharraren atzean, argiari begira zegoen.
|
|
|
Xan, trenean, lau lagunentzako konpartimentu batean
|
jarri
zen, bakarrik. Bertatik bagoiaren parte handi bat ikusi zezakeen.
|
|
|
Ondoko, pasiloaz bestaldeko konpartimentuan gizon andre zahar bi zeuden, luze mehatxa gizona, sendo bulartsua emakumea. Parekoan berriz, gizon txiki lodi bat
|
jarri
zen; berehala egunkaria leitzeari ekin zion hark.
|
|
|
Hurrengo geralekuan igota, Xanen aldamenean emakume gazte bat: argala, zurbila, soineko beltz zimurtu batez jantzia, magalean haurtxo bat zuela
|
jarri
zen. Beroki gorri marrazkiekiko batez jantzita, haurra makila arrunt bat zupatzen, murtxikatzen ari zen.
|
|
|
Ja kale hari ekindakoan ikusi zuen bere atzetik treneko gizon txiki lodi hura zebilela: buruan egunkaria zuela, blai blai
|
jartzen
ari zen. Xan, jaramonik egiteke hari, buru makur, espaloira begira zihoan.
|
|
|
emakume sendo bat, Xanek bizkarrez baizik ez zezakeena ikusi, entsalada bat atontzen ari zen. Sofan berriz, Xanek sartzean ez baitzituen bete betean ikusi, bi mutil
|
jarrita
zeuden, haietako batek hanken gainean kuaderno bat zuela. Haiek berriz, xalo antzean, zain bide zeuden, Xanek begira ziezaien, egiteko kasu; begiratzean burua lañoki makurtu zuten, irribarre sinpatikoak eginez.
|
|
|
Haiek berriz, xalo antzean, zain bide zeuden, Xanek begira ziezaien, egiteko kasu; begiratzean burua lañoki makurtu zuten, irribarre sinpatikoak eginez. Berehala beren kuadernora bildu, siuska miuska mintzatzen hasi zirenez, Xanek egokitzat jo zuen haiengandik ez urruti zegoen aulki batean
|
jartzea
. Bista sutan pausatu zuen.
|
|
|
Halako batean, haranzko atea ireki (komedorekoa behar zuen ate hark; hain zuzen, kubiertoen zarata, boz batzuk aditu ziren), neska bi sartu ziren sukaldean. Batek entsalada fuentekada bi zeramatzalarik hara, beste neska, gazteagoa zena, ile gaztain kolorekoa, gaixto aurpegia zuena, etxekoandreari kontu batzuk esanda, suaren aurrean ziren bi mutilengana heldu, sofako besoan
|
jarri
, haien kuadernoan zer zen ikusi nahian bezala barrezka hasi zen. Xan pixka bat harritu zen, bi mutilek euskaraz egin zutelako:
|
|
|
Etxekoandreak hari: " Lagundu zure ahizpari", agindu zion; eta, neska biek komedorea atenditzen zutela, bera plater txorkon batekin emakume zaharraren ondoan
|
jarri
, hari koilaratxo batekin jana ematen hasi zitzaion. Ama alabak behar zuten, nahiz fisikoan antz handirik ez izan:
|
|
|
" Bele, Lupo!", deitu zuen. Lupo eta Bele salto batean jaiki, mahaiaren erdian, parez pare
|
jarri
ziren. Neskak Xani eskuaz, leialki, non jarri behar zuen adierazi zion:
|
|
|
Lupo eta Bele salto batean jaiki, mahaiaren erdian, parez pare jarri ziren. Neskak Xani eskuaz, leialki, non
|
jarri
behar zuen adierazi zion: amona izan zen aldean ez, ezpada bestean, bi mutilen ondoan, bakantxo hala ere.
|
|
|
Bera zen, beraz, osaba. Denentzat edo, zehazkiago, inorentzat ez zen saludo bat marmarkatu eta, mahaiaren buruan
|
jarri
bezain laster, Junek zopa platera ekarri zion. Bera zatekeen, edo behinik behin etxeko gizona; kondizio hura berehalaxe erakutsi zuen, baso ardoa kolpe batez hustu eta, hatz potoloaren keinu batekin, Juneri gehiago zerbitzeko adierazi zionean.
|
|
|
ordena berrian hura izanik bere tokia, inondik ere. Alaba gaztea beretik, orain hegabera, tximiniaren aldean, sofan
|
jarri
zen, liburu bat zabalduz, haatik hari begiratu gabe, hankak laxoki zabalduak, pose erromantiko, meditatibo bat hartuta. Junek, osabak zopa bukatu zuen ber, zenbait jaki, zenbait gaziki zerbitu zion; osabak guztiak deboratzen zituen apetitu onarekin.
|
|
|
Alabak labur labur arrapostu; zapatillak jantzi bezain fite, lasterka joan zen salatik hara; segituan bueltan zen, zurezko zalditxo batekin. Alfonbran
|
jarri
, harekin jolas egiten zuela, tarteka Xani begiratzen zion, jolas haren funtsa zein zen konprenitzen ote zuen. Xanek, isilka, konprenitu egiten zuela adierazi zion.
|
|
|
Raissarenak ez bezalakoak, fijatu zen; bereak, Xanenak bezalakoak, bestalde. Raissa etorri, Xanen aldamenean
|
jartzera
zihoala, alabatxoak: " Ura", eskatu zuen.
|
|
|
" Ura", eskatu zuen. Raissa berriz ere atera, baso erdi betea ekarri zion, orain bai Xanen aldamenean
|
jarri
zen. Alabatxoak esku biez basoari eutsiz, zurru zurru edan zuen; ura, arintxo edan zuen eta, aho ertzetatik isuri, kokotsetik behera ttanttaka zihoan; nahita egin zuen noski:
|
|
|
" Sorgina", esan zion amak," sorgina zara ta...". Orain besoa ere besoaren kontra
|
jarrita
zeuden.
|
|
|
" Hau ez da igual bazkaltzera etorriko", esan zuen, azkenean; Raissak ez zuen berehalaxe erantzun; alabatxoari kasu egiten zion, bidenabar, beharbada, Xani; zaharrak, egonarriz: " eltzea
|
jartzeko
sutan", esan zuen. " Badago denbora", esan zuen Raissak, axolagabe.
|
|
|
Bonberoak heldu zirenean, leihoetatik emakume arraituek eupaka hartu zituzten. Xanen ondoan, aulki banatan
|
jarrita
bi langile, euren artean gailegoz ari eta, bera bertan zenez zahatoa eskaini zioten, Xanek, ez hartu arren, estimatu ziena. Orain bulegora atezaina sartu zen:
|
|
|
Pieza iluna oso, hala ere mahai luze batzuk suma zitezkeen, zenbait makina, egur handi batzuk. Gari mahai haietako baten ondoan, lurrean
|
jarri
eta, zigarro bat piztu zuen. Xanek berriz, apenas jartzea egin zuen eta, piezara tipo batzuk sartu zirela aditu zuen.
|
|
|
Gari mahai haietako baten ondoan, lurrean jarri eta, zigarro bat piztu zuen. Xanek berriz, apenas
|
jartzea
egin zuen eta, piezara tipo batzuk sartu zirela aditu zuen. Garik zigarroa lurrean itzali zuen, biek arnasari eutsi; zeuden hartatik ez zitzaketen sartu zirenak ikusi.
|
|
|
Bulego batera eraman zuen. Bera
|
jarri
, Xan zutik zegoela: " Nola duk izena?", galdetu zion; buru soil hanpatu eta misformea, bibote mehea, begirada ankerra zuen.
|