|
2004
|
|
|
Baina nik ez nekien hebraieraz eta berak ere ez arabieraz. Orduan, bakoitzak
|
zekien
hizkuntza irakasten aritu ginen elkarri. Eta gure lagunak sutan jartzen ziren ulertzen ez zuten hizkuntza baten ari ginenean.
|
|
|
Euskal Herriko hizkuntzen artean erdara ere badagoela aitortzearekin, euskararen aldera zubian zehar aiseago abiatuko direla uste ote du baten batek? Halakoak ba ote
|
daki
hizkuntzen gizarte erakarpenak zerikusi gutxi duela nahikunde hutsetik eta bai beharrezko izatearen lege hotzetik. Zubiaren euskal alderdira abiatzeko eta hau igarotzeko daukaten ustezko debekuak arrazoi sinple bat dauka oinarri oinarrian:
|
|
|
Gure testuinguru eleaniztunean, sakonean, erdarak dira oraindik belaunaldi euskaldun horientzat erreferentzia eta adierazpide iturri nagusi. Ez
|
dakit
hizkuntza berritzetik erdalduntzerako marra zehaztua ote dagoen, baina aldaketak lexikora ez ezik egitura sintaktikora, aditzera, entonaziora... hedatzen direnean zer pentsatua ematen du?. 547
|
|
|
Zilegi bazait, Karl Marx eta Koldo Mitxelena ipiniko ditut aurrez aurre hizkuntzen garapena hizpide dutela. Ez dakit Marxek zer
|
zekien
hizkuntza gaietan. Halere, baditu hizkuntzaren inguruko hausnarketatxo batzuk eginak.
|
|
|
Oker ez banago, Begoña del Tesoren elebitasun esperientziak horren itxurako zerbait iradoki nahi digu euskaldun berriaren lekuko: . Hizkuntzak izugarri gustatzen zaizkit, eta
|
badakit
hizkuntza bakoitzak mundu bat islatzen duela. Gustura nago ezagutu dudan munduan.
|
|
|
426 Xabier Alberdi: . Unibertsitatera iristearekin batera, zientziaren eta
|
jakitearen
hizkuntza bihurtu da euskara. Eta jauzi hori, gaur egun, funtsezkoa da euskararen normalizaziorako:
|
|
2008
|
|
|
agintari abertzale horiek ez dakitelako zer den euskaldun izatea gure herrian. Ez
|
dakitelako
hizkuntza bat zer den. Ez dakitelako hizkuntza batean bizitzeari darion identitate soziolinguistikoa zertan den.
|
|
|
Ez dakitelako hizkuntza bat zer den. Ez
|
dakitelako
hizkuntza batean bizitzeari darion identitate soziolinguistikoa zertan den. Ez dakitelako hizkuntza bakoitzak kulturazerumuga bat markatzen diola hiztunari, eta horren barruan garatzen dituela inguruarekiko bere sentimenak eta bizipenak.
|
|
|
Ez dakitelako hizkuntza batean bizitzeari darion identitate soziolinguistikoa zertan den. Ez
|
dakitelako
hizkuntza bakoitzak kulturazerumuga bat markatzen diola hiztunari, eta horren barruan garatzen dituela inguruarekiko bere sentimenak eta bizipenak. Ez dakitelako nazio hizkuntzaren lorratzean nazio kultura jaiotzen dela eta nazio kulturaren ehunduran gizarte nazionalak erditzen direla.
|
|
|
Ezari ezarian haren ondoan eseri eta plazara begira egon nintzen ni ere, munduari berak bezala begiratzen ikasi nahian, ikasle bat maisuaren ondoan egoten den moduan. Gero, zerbait galdetu nion,
|
dakizkidan
hizkuntza apurrak erabiliz. Berak nik entzun dudan portugesik itxienean erantzun zidan, ez ninduela ulertzen esanez.
|
|
2009
|
|
|
Ez; badirudi kultura ez dagoela ikastearekin lotuta beti; batzuetan, ahaztu egin behar da. Kasu ezin bitxiago bat ere eman daiteke,
|
badakigun
hizkuntza ahazteko ahalegina ere kultura egiteko modua izan baitaiteke.
|
|
|
Ez; badirudi kultura ez dagoela ikastearekin lotuta beti; batzuetan, ahaztu egin behar da. Kasu ezin bitxiago bat ere eman daiteke,
|
badakigun
hizkuntza ahazteko ahalegina ere kultura egiteko modua izan baitaiteke.
|
|
2011
|
|
|
–Soziolinguistikaz gizartean dagoen ezjakintasuna: gizarteak ez
|
daki
hizkuntza bat berreskuratzeko zer nolako neurriak hartu behar diren; ez daki hizkuntzaren egoera ahula neurri bereziekin konpentsatu behar ote den; ez daki euskal hiztunen eskubideak zein gutxi errespetazten diren?; hainbat gauza ez daki!. Iñaki Martinez de Luna,. Euskara bai, baina nola?, Argia,.
|
|
|
–Soziolinguistikaz gizartean dagoen ezjakintasuna: gizarteak ez daki hizkuntza bat berreskuratzeko zer nolako neurriak hartu behar diren; ez
|
daki
hizkuntzaren egoera ahula neurri bereziekin konpentsatu behar ote den; ez daki euskal hiztunen eskubideak zein gutxi errespetazten diren?; hainbat gauza ez daki!. Iñaki Martinez de Luna,. Euskara bai, baina nola?, Argia,.
|
|
|
–Baina azken hiztunaren hiltzeak ez dakar nahitaez hizkuntzaren desagerpena. Herri bateko azken hiztuna desagertuta ere, hizkuntza galdu berriak bere komunitatean, haren toponimian eta bizilagunen izenetan, hau da, komunitate horren oroimen kolektiboan bere arrastoa uzten du eta hori hizkuntza berpizteko hazia izan daiteke. Ez
|
dakigu
hizkuntza galduaren oroimen kolektiboak nola eragiten duen belaunaldi berrien hizkuntza berreskuratzeko nahian eta ahalmenean, baina zenbait egilek. Miquel Grosek Recuperación del euskera en Navarra liburuan, adibidez?, bi gertakarien arteko erlazio zuzena iradoki du? .
|
|
|
zera izango da: zure mintzaira baztertu eta denok
|
dakizuen
hizkuntza hegemonikoan jardutea. Horretan datza, hain zuzen, hegemoniaren lilura efektua.
|
|
|
Mundu zabalean, bazter batean zein bestean, gauza bera gertatzen da: hots, hizkuntza eta kultura hegemonikoetan bizi den gehiengoak ez du erakusten hiztun menderatuarekiko gutxieneko enpatiarik. Salbuespenak salbu, ez
|
daki
hizkuntzaren galera ordezkapenak, hizkuntzaren estatus galerak, zer nolako traumak dakarzkion baldintza horietan bizi den hiztun taldeari. Gizateriaren kontzientzia sozialaren krisiak kontzientzia soziolinguistikoaren krisia adieraziko liguke, zapalduen eta baztertuen sufrimenduaz jabetzeko ezintasun morala.
|
|
2012
|
|
|
Hitz batzuk esan zituen, eta berehala gazte bat nire ondora etorri astingailuarekin eta eskuineko belarrian eman zidan poliki; ahal bezain ongi keinu egin nion, ez nuela tresna haren beharrik adieraziz; horrek, gero jakin nuenez, Maiestateari eta Gorte osoari nire adimenaren oso iritzi kaskarra sortarazi omen zien. Erregeak, sumatu ahal izan nuenez, zenbait galdera egin zidan, eta
|
nekizkien
hizkuntza guztietan zuzendu nintzaion ni. Garbi geratu zenean ezin nuela ulertu ezta ulertua izan ere, beraren aginduz jauregiko gela batera eraman ninduten (arrotzenganako abegikortasuna 64 baitzuen Printze hark bere bereizgarri aurreko guztien aldean), non bi zerbitzari izendatu baitzituzten nire laguntzarako.
|
|
|
Laguntza itxaropen txiki txiki bat eman zidan honek, nahiz eta ezin nuen imajinatu nola zertuko zen hori. Aulkietariko bat destorlojutzera ausartu nintzen, beti zoruari loturik egoten baitziren; eta neke handiz lortu ondoren lehentxeago zabaldua nuen sabaiko leihatilaren pare parean berriro torlojutzea, aulkira igo eta zulotik ahal bezain hurbil jarriz ahoa, laguntza eskatu nuen ozenki,
|
nekizkien
hizkuntza guztietan. Orduan, nik erabili ohi nuen makila bati sudur zapia lotu eta, zulotik gora ateraz, hainbat aldiz astindu nuen airean, txaluparik edo ontzirik baldin bazegoen inguruan, marinelak ohar zitezen zoritxarreko gizakiren bat zegoela kaxa hartan itxita.
|
|
2013
|
|
|
«Oso egoera barregarriak sortzen ziren», kontatu du Clementek. «Oso zaila da apenas
|
dakizun
hizkuntza batean bizitzea». Antzerkian asko jantzi zirela dio.
|
|
2014
|
|
|
La race n, y est pas tout, comme chez les rongeurs ou les félins? 842, kuraioski protestatzen duenean, oso zentzuzkoa ematen du. Bakarrik, arrazaren adiera(, linguistiko?) honetan ere ez
|
dakigu
hizkuntza doi doi zenbat den, eta arraza, dena ez, baina zenbat bai, baden oraindik, Renanek arrazarena polemikaren suan gutxietsi nahiago baluke ere. Eta badirudi, asko samar dela.
|
|
2016
|
|
|
Hala ere, euskalgintzak jakin
|
badaki
hizkuntza kontuetan, beste askotan bezala, aritmetika gailentzen dela. Eta parlamentuan, Ezkerraren babesik gabe, ez dagoela 26 zenbaki magikora iristerik.
|
|
|
Bestetik, PP eta PSE EE: «Euskaraz ez
|
dakitenen
hizkuntza eskubideak aipatzen dituzte. Euskara ezin dela inposatu eta euskaraz ez jakiteagatik ezin dela inor baztertu, hortik bideratzen dute hizkuntza eskubideen gaia».
|
|
2017
|
|
|
[?] Hizkuntza soziologiak ezer erakutsi badu azken mende erdian horixe da, hain zuzen: norbanakook hizkuntza jakin bat egitea (edo beste bat, edo biak) ez da zori itsuaren ondorio, hiztun talde
|
jakinak
hizkuntza horretaz/ horietaz baliatzeko duen beharraren eta egokieraren emaitza baizik?. Mikel Zalbide.
|
|
|
Alderantziz, berriz, ez da beste horrenbeste gertatu: . Iruditzen zait Euskal Herrian gaur egun. Josu Amezaga zaigu mintzo?, euskararen ezagutza mailaren hazkundearen ondorioz, jende askorentzat euskara
|
dakiten
hizkuntza bat dela, baina nahiko instrumentala; euskaldunekin hitz egiteko hizkuntza, baina ez nortasuna ematen dien hizkuntza. [?] Hau da, euskaldunak dira euskaradunak direlako, baina ez nortasunaren aldetik? 141.
|
|
|
Arau horixe hausten zuten errusiarrek errazenik. Gure artetik errusieraz inor gutxik zekienez eta errusiarrak beren ikuspuntua ozta ozta azaltzeko gai direnez (saia zaitez zeure ikuspuntua ondo ez
|
dakizun
hizkuntza batez inori azaltzen... ez da bazkaria eskatzea bezain erreza) errusiarrek hitzarmen bat bortxatzen dutenean gurariz eta gaiztakeriaz egina dela uste izateko joera dugu. Nik uste beraiek ulertzen zutela auziren bat zuten presoei ez besteri zegokiela hitzarmen hau.
|
|
2019
|
|
|
Duela hamarkada batzuk arte, hizkuntza kontzientziarik izan gabe ere, euskara bizi bizirik zegoen arnasguneetako berezko hiztunen ezpainetan. Ez zuten aldeko jarrerarik behar euskaraz egiteko, huraxe zelako ondoen
|
zekiten
hizkuntza (askotan bakarra) eta inguruan euskaraz egitea arau soziala zelako. Egoera horiek, ordea, nekez errepikatuko dira berriro eta gero eta determinanteagoa izango da hiztunen jarrera aktibo eta kontzientea.
|
|
|
Baina,
|
jakinik
hizkuntza hegemonikoek duten eragin indarra ikaragarria dela, eta erdararekiko konbergentzia egonkortu eta areagotuz gero oso kaltegarria (letala?) gerta daitekeela epe ertain luzera, beharrezkoa iruditzen zait oso gaiaren inguruko hizkuntza kontzientzia lantzea eta nolabaiteko, neurrizko garbizaletasuna, zabaltzea, gure ondare linguistikoa zaintzearen inguruan.
|
|
|
Hortik kanpo geratzen den aukera bakarra indarrez ezartzea da. Eta
|
badakigu
hizkuntza, ez erakargarriak, inposatu direla eta inposizioaren ondorioz bihurtu direla erakargarri.
|
|
|
(...) oso batez besteko handian, inguru erdaldunetan egindako apustuei esker eutsi baitzitzaion euskarazko rockaren bisualizazioari. (?) Euskaraz kantatzeko erabakia hartu zuten talde askotan musikariek ez
|
zekiten
hizkuntza, edo taldeko pare batek zekiten, askora jota. Bejondeiela hautu hura egin zutenei, baina, batez ere, bejondeiela euskara musika tresna gisa erabiltzearekin konformatu ez eta rocka egiteko euskara ikasi zutenei.
|
|
|
Horrelako bizipenek osatzen dute gure historia linguistikoa:
|
dakizkigun
hizkuntzak eta ahaztu ditugunak (osoki edo partzialki), hizkuntza horietan izan ditugun bizipenak, zenbat, norekin eta non erabiltzen ditugun, zerekin lotzen ditugun, zeintzuk ditugun geure hizkuntzatzat eta zeintzuk ez, bizi garen komunitatean hizkuntza bakoitzak edo darabilgun aldaerak duen prestigioa, entzuten dugun musikaren eta ikusten ditugun ikus entzunezko saioen hizkuntzak, gurasoek tran...
|
|
|
Egoera horretan, oso zaila da, denek?
|
dakiten
hizkuntzarekin lehiatzea. Egunero ikusten dugu hori gurean:
|
|
|
Hizkuntza horien ohiko ezaugarriak dira elebitasun orokortua (herritar guztiek, haur eta gazteek, behintzat?
|
dakite
hizkuntza ofizial hegemoniko nagusia) eta lege mailako aitortza mugatua eta erabilera sozial murriztua. Hizkuntza hauen artean, hala ere, badira biziberritze prozesuan daudenak (euskara, galesera edo maoriera), eta oraindik ere galera prozesu bizian daudenak (bretoiera edo ketxuera).
|
|
2021
|
|
|
– Beti irakurriko nuke
|
dakizkidan
hizkuntza guztietan. Mintzairen arteko hoditerietan egiten den transfusioari zor dio literaturak bere biziraupenaren zati handi bat, eta idazle serio batek ezin du egunez soilik lan egin, gauean ere txandak egin behar dira, banpirismoaren tabernetan.
|
|
|
" Begira geratu zitzaidan; gero, galdera batez erantzun zidan deiadarka, nik ez
|
nekien
hizkuntzaren batean.
|