|
2002
|
|
|
Testuinguru
|
horretan
erlijioaren zeregina, lehen adierazitakoa oroituz, azken esanahiaren bidez arriskua aurreikustean zetzan. Konplexua den munduko kontingentzia oro Jainkoari leporatzen zaionez, erlijio sistemak behar du guztia interpretatu.
|
|
|
15 Arrazakeriaren aurkako jarrera
|
hori
erlijio musulmanaren ezaugarririk azpimarragarrienetakoa da Mahomaren garaitik. Adibide bat ematearren, Bilal, meskita batetik otoitzera deitu zuen lehen imana, esklabo beltz askatu bat izan zen.
|
|
|
Mendebaldarrentzat, aitzitik, errealitatea funtsean materiala da. Mendebaldar batentzat materiaren hautemate zientifikoa funtsezkoa da, eta
|
horrek
erlijioaren planteamenduren bat kontraesaten badu, azken hori berrikusi edo egokitu behar da. Musulmanen aburuz, erlijioa beti gailentzen zaio materiaren arloari; eta, gainera, dagoeneko guztiz perfekzionatuta dago, hau da, ez du egokitzapenik behar.
|
|
|
15 Arrazakeriaren aurkako jarrera
|
hori
erlijio musulmanaren ezaugarririk azpimarragarrienetakoa da Mahomaren garaitik. Adibide bat ematearren, Bilal, meskita batetik otoitzera deitu zuen lehen imana, esklabo beltz askatu bat izan zen.
|
|
2003
|
|
|
Lehenengoaz denaz bezainbatean,
|
hori
erlijioa da. Erlijioak sorrarazten ditu munduan antzematen ditugun ondorio onuragarri guztiak; ondorio horiek lehen legeen espirituari erreparatzen diote.
|
|
2007
|
|
|
Libertés pour tous. Défense des intérêts agricoles115 Izan ere, errepublikazaleen Le> Réveil> Basquek jouait la carte de la modération pour rassurrer le conservatisme et les sentiments religieux de lélectorat116 Are gehiago, J. Diaz Nocik azaltzen duenaren arabera, Berdolyk ez zuen bere burua gorritzat hartzen(
|
horrek
erlijioaren eta jabetza pribatuaren aurkakoa esan nahi badu117), bakarrik errepublikazaletzat.
|
|
|
Ikasle zelarik, Pierre Andiazabal eta Jean Paul Malherbek baieztatu dute La, tte Action> Françaiseren jarraitzailea izan zela, Jean Mestelanek gai horri buruz ezezko biribila agertzen duen bitartean. Gure ustez ulertzeakoa litzateke Action> Françaiseren pentsabideak La, tte erakar zezan, liga
|
horrek
erlijioa defendatzeaz gain, erregezaletasuna eta Antzineko Erregimeneko baloreak defendatu zituelako. La, tte oso gaztea zen Apaizgaitegian sartu zenean eta, ikusirik Apaizgaitegiko apaiz batzuk Action> Françaiseren alde agertu zirela, arrazoietariko bat Léon XIII.aren Errepublika onartzeko aginduari kontrakotasuna agertzea?, baliteke La, ttek jokaera berbera izatea.
|
|
|
Erabateko lotura psikologikoa du mundu horrekiko; ez duinongo autonomia pertsonalik. Gizarte modu horietan errepresentazio sistema edoordena sinboliko diskurtsibo bakarra omen dago, sistema
|
hori
erlijio sistema sakratua da, ezin da aldatu. Holako jendarteak jendarte primitiboetan ikusi ditu antropologo eta etnologo askok.
|
|
2009
|
|
|
Sasoi beratan egokienak ziren gazteak aukeratu eta fraide izan gura zuten itauntzen zieten.
|
Horretara
erlijio bizitzara sartu ziren hainbat jatabear. Aita Patxi ere aipatu behar genuke honaino helduta.
|
|
|
Aldian aldiko, hori aberriak egin lezake, maite dugun lagunak, justiziak, arteak, filosofiak (estoizismoak, adibidez). Jeneralean erlijioak egin izan du; eta beste zerbaitek egiten duenean ere, susmoa ukan liteke,
|
hori
erlijio (modu bat) bihurtzen dela, gure bizitzarentzat absolutu (modu bat) bihurtzen baita. Txillardegik, adibidez, hala ikusten du Leturiaren egunkari ezkutua n.
|
|
|
Badago heriotzaren beldur natural bat(, natüral da gizonari bere biziaren, eta haren konserbazioniaren maite ükhaitia? dio Tartasek), baina badago ikara edo larritasun bat kulturak artifizialki sustatua ere, heriotza eta infernuarena?,
|
hori
erlijioak egin izan du gure kasuan, bera izan delako guri tradizio transmititu izan diguna, modu bulgarizatuan badarik ere, jeneralean judu kristauagaz nahastu eta bategina, biak ezin bereizi ahal izateraino. –Nun zagoz niretzat, nun zagoz, Eriotz?/ Nire galderari nundik dagiozu/ irri gorde hori??
|
|
|
Eta zer ikusi behar du filosofiako Jainko perfektu
|
horrek
erlijioarekin. Jainkoa, konstrukto razionalista bat.
|
|
|
Askatasunaren arrazoiak interes berezia du, hala ere, beharbada ez argumentu errigortsu gisa Jainkoaren aurka, baina bai gizon emakume moderno estandarraren auto kontzientziaren ispilu gisa, eta autokontzientzia
|
horretan
erlijioarentzat dagoen edo ez dagoen tokia zehazteko. Gizaki modernoak oroz gain burujabetasuna, askatasuna estimatzen du.
|
|
|
Erlijioa posible egiten duena burmuina dela baldin bada, esan gura duena ez da asko. Baina
|
horrekin
erlijioa gizon emakumearen izaerako elementu saihestezina deklaratu gura bada, eta, beraz, gizadiarentzat betikotu, gaurko neurozientziei onartzerik ba ote dago holako konklusio absolutu bat? (Esaterako, behin erlijioa izan denak, beti erlijioa izan behar al du gizadiaren historian?).
|
|
|
Monasterio eta komentuen jabetzari dagokionez, gauza ezberdinak gerta daitezke, desamortizazioan, aurrerago jorratuko duguna? eta ondoren izan zuten historiaren arabera, baina, oro har, eta salbuespenak salbu, fraide edo monjen komunitate baten esku baldin badago, jabetza
|
hori
erlijio ordena horren izenean egongo dela suposatu behar dugu. Gauza bera gertatzen da Opus Deiren pertsona prelatutzarekin.
|
|
|
Isilpean, gauez, zentsura egin zuen, kristautasunaren balioen eta estetikaren izenean seguruenik, frantziskotarren hierarkiak eta Vatikanok Basterretxeari eta Oteizari debekua jarri zieten arrazoi berengatik. Gaur egun, hainbat politikari eta kultura arduradunek zentsura egiten dutenean, ‘demokraziaren’ izenean egiten dute, gizartearen antolaketa era
|
hori
erlijio hieratiko, interesdun eta formala bihurtuz; edo bestela, giza balio eta eskubideen babesaren izenean zulatzen dute adierazpen askatasuna. Ez Espainian bakarrik, ez nazioartean soilik, Euskal Herrian ere praktika handia du zentsurak:
|
|
2010
|
|
|
Nik kristau fedea berriz ere jasotzeko zorte izan dut, berau heldutasunez jasotzeko pertsonekin topo egin dudalako.
|
Horrek
erlijioa beste modu batez bizitzen lagundu dit. Arantzazun eta Baketik en aritzeak laguntzen du horretan.
|
|
|
Bizkaian, joera
|
horrek
erlijioaren alorrean Ricardo Bastida udal arkitektoarekin ezagutu zuen adierazpen gorena. Haren proiektuen artean Bilbo hiribilduko tenplu enblematiko eta zentrikoenetako baten. Abandoko Done Bikendi Martiriaren elizaren?
|
|
|
Tocquevilleren ustez, Amerikako gizartearen plazer materialekiko atxikipena hainbestekoa zen, ezen noizean behin kontrako norabidea hartzen baitzuten amerikarrek, idealtasunera, haien zuzen ere. Mundu ideal
|
hori
erlijioa zen eta, finean, berebiziko egiteko soziala betetzen zuen. Materialismoak jota zegokeen gizarte baten izaera orekatuko luke erlijioak.
|
|
|
Jehovako lekukoak kritikatuak izan ohi dira odol transfusioen aurka egoteagatik, baina, era berean, arrazoi erlijiosoengatik kristautasunak preserbatiboaren erabilera eta ama zelulen ikerketa debekatzen ditu, haiek baino heriotza gehiago eraginez, seguru asko.
|
Horrengatik
erlijioei jazarri behar al zaie?
|
|
|
Bere altxor eta harrotasunik handienetakoa zen Erasmo Rotterdamekoarekin izandako gutunketa, argitasun eta zabaltasunaren eredutzat baitzeukan jakintsu hura; tamalez, garai ilunak eta estuak heldu ziren Europara: elizaren egonkeriak astintzeko eta marasmak garbitzeko hainbat proposamen eginak zituen Martin Luther, Wittenberg eko teologoak, eta erreforma horiek pizturiko gatazka giroan iritsi zen Otto Dalmaziara, ezin jakin inkisidore katolikoen ala protestante estuen ihesi, Adriatiko ertzeko bazter
|
hori
erlijio gerretatik urruti geratuko zelakoan.
|
|
2011
|
|
|
–Zer ote daki
|
horretaz
erlijio irakasle batek, eskua altxatu nuen beste kopa bi ekar ziezazkiguten.
|
|
|
Alexandraren jaiotegunak edo bere heriotzaren egunak ez zuten bat egiten Santuaren jai-egunarekin, hain zuzen ere abenduaren 13arekin. TomᨠNováken ustez, martirien teoria egia izanez gero,
|
horrek
erlijio kutsua ematen zion auziari; haren iritziz, satanismoa edo kristautasunaren aurkako gorrotoa ere ezin bazter zitezkeen. Psikologoak gaineratu zuen teoria berriak ez zituela bertan behera uzten aurreko bileran iragarritakoak; aitzitik, indartu egiten zituen orduko hipotesiak:
|
|
2012
|
|
|
Heriotzak, minak eta sufrikarioak ekartzen dizkigute gogora izu lazgarrienak. Ondo dakite
|
hori
erlijio guztiek, eta ondo baliatzen dute etekinak ateratzeko: gogoari hesia jarri, grinei eusteko beldurrezko paretak eraiki, kulparen sentimena barnera sartu?
|
|
2013
|
|
|
Haren ustez, aldaketa handirik gabe eta aurrerapenaren eragin kaltegarria saihestuz, euskal mundu tradizionalak bere burua erreproduzitzea lortu zuen, tradiziozko erkidegoa sendoa zen, partekatzen zuen balio bilduma sendoa zelako. Eta balio bilduma sendo
|
horretan
erlijioak zuen garrantzia behin eta berriro azpimarratzen zuen. Antropologiaren historian zehar garrantzi handirik eman ez bazieten ere, egitate erlijiosoek zentzua ematen zioten euskal unibertso tradizionalari, haren ustetan.
|
|
|
Beste era batean esanda, ideia erlijiosoek antolatzen zuten euskal ethosa (euskaldunek bere burua izateko eta ulertzeko era) eta, era berean, xedatzen zituzten jendearen bizi tza eta euskal kultura tradizionala. Zer esanik ez, tradiziozko euskal mundu
|
horretan
erlijioak indarra17 zuen. Jainkoa, apaizen bitartekaritzaren bidez, gizakien bizitzaz eta lur gainean gertatzen zenaz arduratzen zen.
|
|
|
Ikasgai nagusien edukia oso osorik Madrilek zehaztuko du. Ez da
|
hori
erlijioaren eta ordezkoaren kasua: Espainiak «ebalua daitezkeen edukien ildo nagusiak» zehaztuko ditu; curriculuma eta ordutegiak finkatzea erkidegoen esku egongo da.
|
|
|
Eskualduna ez zen kexu erlijioa handitzen ari zelako, eta egoera horretaz kexatzen zirenez mintzatzean ere, ez zuen erabili kexu horren salatzeko, baizik eta kexu
|
hori
erlijioaren haztearen seinale gisa erabiltzeko. Jacques Fontanak ere ondorioztatu du garai hartan erlijioaren berpizteak polemika piztu zuela eta egunkari batzuek Elizaren kontrako mezuak idazten zituztela.
|
|
|
Zati horietan, Adémarenean bereziki, ikusten den bezala, euskararen aldeko atxikimendua ez zen euskarara mugatzen. Atxikimendu
|
hori
erlijioarekin lotzen zuen Hiriart Urrutik. Hots, euskara zen giristinotasunaren begirale; hainbat urtez Eskualduna ko zuzendari izan zenaren arabera, euskara giristinotasuna salbatzeko tresna zen, eta horregatik salbatu nahi zuen.
|
|
|
Nicolas Beauprék dio heriotzak «heroi martirio» kutsua zeukala, sakrifizioarena, eta
|
horrekin
erlijioaren gaiak presentzia handia hartu zuela. Beraz, heriotzatik hurbilen ziren soldaduak giristinoagoak ziren.
|
|
|
dena berdin delarik, baliorik gabe geratzen da. Ikusmolde
|
hori
erlijioari egokitzen zaionean, bizipen erlijioso guztiak berdindu eta homogeneizatzen dituen sinkretismo arrunta dugu, kalitate txarreko politeismoa. Dena misterio denez, misterioa urtu egiten da.
|
|
2015
|
|
|
Fisiokratek, hortaz, ideia organizistarekin bat etorriz, oinarri fisiko naturalean jartzen dute arreta. Gizakiak lanaren bidez eta zientziaren laguntzaz produkzioa areagotu ahal izango duela uste zuten, zentzu
|
horretan
erlijioak jokatu zuen papera baztertuz. Aberastasunak orain lurra/ lana binomioan izango du bere arrazoia; hori dela-eta, naturak mugak ezartzen dizkio lanari, eta soilik harenganako errespetuak ekarriko du jarduera ekonomikoaren birsortze mugagabea.
|
|
|
Gainera, 90eko hamarkadan, arazo ekonomikoek herritarren haserrea areagotuko dute eta
|
horrek
erlijioan zein tradizioan, hau da, «benetakoa» den horretan (Halliday, op.: 10), alternatibak bilatzera bultzatuko ditu eskualdeko herritarren sektore etsituekin.
|
|
|
XX. mendearen erdialdetik amaieraraino, eskualdeko estatu nazioen ezaugarri nagusia zentralismoa izan da; azken hamarkadetan, ordea, zatiketa moduko bat ikusten ari gara, non botere ez estatalak boterea bereganatzen ari diren. Botere berri sorta
|
hori
erlijio taldeek, tribuek, gizarte zibileko hainbat sektorek eta boterea lortu nahi duten bestelako elkarteek osatzen dute.
|
|
|
Psikoanalisiak aitaren lehentasunaren teoria indartu du, Sigmund Freud-ek Totem et tabou lanean garatu zuen horda primitiboaren mitoan oinarrituta. Eragile logikoa, mito
|
horrek
erlijio eta jendarteen jatorriari buruzko azalpen orokorra eskaintzen du, baita intzestuaren debekuaren oinarriari buruzkoa ere. Izan ere, Totem et tabou sortzean, Freud-ek, Bachofen en erreferentzia eginez, ez du alboratzen «ama eskubidea» izatea (1981:
|
|
2016
|
|
|
Zenbait kulturatan zuhaitzak lurraren eta zeruaren lotura adierazten du. Lurrean botatzen ditu sustraiak eta gorantz edo zerurantz altxatzen da;
|
horregatik
erlijio batzuetan, batez ere ekialdekoetan, zuhaitza sakratuarekin aurkitzearen seinalea da, gizakia jainkozko izakiarekin biltzen den gunea. Beste atributu batzuk ere ezarri izan zaizkio zuhaitzari, esaterako, emankortasuna, hazkundea, jakinduria eta bizitza urtetsua.
|
|
|
Datu horiek antisemitismo ekonomikoari ireki zioten bidea. Nahiz eta bazterketa forma berri
|
horrek
erlijioan zuen oinarria, ez aberastasunean; teoria ekonomikoak banaketa teologikoa baitzuen atzean. Horren erakusle garbia da juduen aurka egin zutenen arteko desberdintasunak:
|
|
2018
|
|
|
Erregearen politika Nafarroaren defentsa tinko eta gogorra egitera bideratua zegoen, eta arrisku iraunkor bati aurre egiteko diseinatua. Nafarroako erregina Joana Albretekoak heresia bultzatu zuen Biarnoko Konderrian, eta
|
horrek
erlijio gerla odoltsuak ekarri zituen. Hartu emanak mugatu egin ziren, eta Frantziarekiko muga lerro osoa gotortu zen.
|
|
2019
|
|
|
Erlijioak, barne kaos hau kontrolatzen, eusten, modelatzen saiatuko dira zigorren eta sarien bidez, beldurra eta inkisizioa barreiatuz, gizateriaren inperfekzioa gainditze aldera eta
|
horretarako
erlijio katolikoak bereziki, erakunde piramidal bat eraikiko du, non fede itsuak hartuko duen arrazoiaren, ezagutza librearen lekua, ustezko gizatasuna bideratu eta kontrolatzeko.
|
|
2020
|
|
|
Errepublikanoak antiklerikalak omen ziren, Eliza katolikoaren arerioak eta, beraz, Espainiaren oinarri katolikoaren arerioak ere. Espainiaren identitate historikoa katolizismoarekin hertsiki lotuz," anti Espainia"
|
hori
erlijioaren etsai identifikatzea lortu zuten propagandista matxinatuek. Hala ere, alde errepublikanoan ezin zen erabat aurkeztu erlijioaren kontrako jarrera monolitikorik.
|
|
2021
|
|
|
Gogo hori irudi askotan nabari daiteke. Eta ez al da
|
hori
erlijioaren funtzio analgesikoa: bizitzaren zama leuntzeko kontsolamendua izatea?
|
|
2022
|
|
|
Errespetatu dute curriculum barruan eman beharreko eskaintza, gurasoek aukera eduki dezaten hartzeko edo ez. Ikastetxe
|
horretan
erlijio askotako ikasleak egon daitezke, eta errespetatu behar da.
|
|
|
Gizadiaren jatorrizko okerra emakumearen kontra doa. Eta oker
|
hori
erlijioari atxikirik dago. Emakumeen menpekotasunaren historia erlijioarekin hasi eta garatzen da.
|
|
|
Hori da erlijioaren beste aurpegia. Inarrosten gaituen komunitate mitiko
|
hori
erlijioari atxikirik dago. Erlijiorik gabe ez dago komunitaterik.
|
|
|
Badakit, bestalde, Jainkoa" zeruko aita" moduan irudikatzeak lagundu izan diola askori, baina etxeko aita (eta/ edo ama) maitatzea lan aski zaila izanik boladatan, ez dakit horrek askorik errazten dion beste askori zeruko aita
|
hori
erlijioak eskatu bezala maitatzea.
|
|
|
Joanes Leizarraga, frantsesez Jean de Lissarrague (Lapurdiko Beskoitze 1506 — Baxenabarreko Bastida 1601), lehenik apez katolikoa, Bastidan parroko/ erretore, kalbinista egin zen eta parrokia
|
horretan
erlijio berriko artzain egon, iduriz bere parrokiant ohiekin haserretu gabe. Auguste de Thou frantses bidaiariak bere Memoires izeneko oroitzapen liburuan mirespenekin idazten du Bastidan katoliko eta protestanteek ofizioak herriko elizan aldizka ematen dituztela, tenoreak arazorik gabe banatuz.
|
|
2023
|
|
|
Benetan fedea eduki behar dela paper soil bati balioa emateko! Eta fede
|
hori
erlijio monoteistak oinarritu, landu eta zabaldu egin zuela...
|
|
|
ANDEREÑOAK: Jakina, orain ez duzu esaten
|
hori
erlijioa dela...
|
|
|
Eta partikulek beren baitan unibertso bat baleramate, bere Big Bang, Jainko hirukoitz eta guzti? Hirukoiztasun
|
hori
erlijio nagusiek aldarrikatu dute, hala Egipton, nola Indian, nola Israelen... Baina, fisikan ere ba omen da halakorik:
|