|
2005
|
|
|
aitzina, uste baino gehiago. Atzizkiak ustiatzen ditu, beraz, bereziki kazetari tzako
|
hitz
orokor eta tekniko berriak sortzeko; honetan ere ez da batere gu txiestekoa haren ekarria, eta hitz franko garaiko kultura eta gauzetarakoak izan arren, beste anitz egun ere baliagarriak dirateke.
|
|
|
Gure liburuska honen helburua, beti ere, ez zen Humboldten euskal ikerketen berri ematea, baizik eta berak hezkuntzari eta hizkuntzari buruz landutakoa elkarreraginean aztertzea eta aurkeztea. Bertan aipatu ditugun
|
hitzei
orokorrean gainbegirada bat botatzea nahikoa da, hala ere, horietako askok bi euskal testu hauekin lotura zuzena dutela ikusteko. " Testu zatiak" eta" iragarpena", beraz, ez dira inolaz ere esklusiboki euskalarien aztergaia, baizik eta baita autore honen pentsamendu antropologiko pedagogiko linguistikoa ulertu nahi duen edonorena ere.
|
|
2006
|
|
|
|
Hitz
orokorretan gehiago luzatu partez, bil ditzagun 2004ko balio nagusiak lauki batean, irakaskuntza liburuari dagozkionez beti ere.
|
|
2007
|
|
|
Alabaina, erakundea izendatzeko modu hori ere ez da egokia. Funtsean, «multijabetza» baino
|
hitz
orokorragoa dirudi, baina kontuan izan behar da «erkidegopeko denbora» ez dela «time sharing» ingeleseko formaren itzulpena baino. «Erkidegopeko denbora» adierazpenak ez du, itxuraz, Frantziako zuzenbideko forma sozietarioa izendatzeko oztopo larririk; hala eta guztiz ere, ez da egokia bestelako formulak sartzeko, zuzenbide pertsonalekoak izan (Greziako multierrentamendua) zein zuzenbide errealekoak izan (Portugalgo aldizkako biztantze eskubidea).
|
|
|
Hizkuntzaren arau gramatikalen eta pentsamenduaren arau kategorialen bilaketaren antza Kant-ek iradokia zegoen (Proleg., § 39), ik. Prolegomenoak, Klasikoak, Bilbo 1995, 119: «Ezagutza komunetik zerako kontzeptuak ateratzea, alegia oinarritzat inolako esperientzia berezirik ez daukatenak, eta hala ere esperientziazko ezagutza guztietan aurkitzen direnak, zeintzuk nolabait ere ezagutza horren konexioaren forma soila osatzen baitute, horrek ez du suposatzen gogoeta edo burutxorroxtasun handiagorik hizkuntza batetik
|
hitz
orokorrak benetan erabiltzen diren bezala erabiltzeko erregelak ateratzeak baino, horrela gramatika bat osatzeko elementuak bilduz (egia esan, bi azterketa moduok oso ahaide hurbilak dira elkarren artean)...».
|
|
2008
|
|
|
Nafarroan, berriz, azken honetarako erabiltzen da batez ere.
|
Hitza
orokorra eta hagitz ezaguna da berez Euskal Herri osoan, baina bi erabilera horien artean bereizketa nabaria ematen denez, Nafarroako erabilera hemengo hizkera batzuen ezaugarritzat har daiteke, batez ere Hegoaldeko beste euskalkien aurrean.
|
|
|
Horregatik, nire belarrietarako, behintzat, eta, ene ustez, gure lite ratur tradizio zaharra ezagutzen duen edozein euskaldunentzat ere bai, erre > publika> bati erresuma> deitzea erabat desegokia da. Argitalpen serio batean, erlijio guztietarako balio duten templo, > sacerdote, > monasterio> edo monje>
|
hitz
orokorren ordez, kristau konnotazio nabarmeneko berbak erabiliz, iglesia> > [de> Osiris], > convento> [tibetano] > edo fraile> [budista] > bezalakoak esatea gutxieneko kultura duen erdaldun batek, erabat gaitzetsiko lukeen bezala.
|
|
|
kontzeptua galdetzean gazteak grano erantzun du (vs helduak saldar eta enor). Gazteak dioen silbot
|
hitza
orokorragoa da helduak darabilen sil baino. Horretaz gain, tirrin terminoa darabil gazteak gauza bera esateko, nahiz eta badakien haur hizkerakoa dena.
|
|
2010
|
|
|
Alzheimer gaixotasunaren lehenengo aroan afasiak nahiko arruntak izatendira. Zailtasunak hitzak gogora ekartzeko ezintasunarekin hasten dira normalean.Gaixoak zailtasun honi aurre egiteko
|
hitz
orokorrak erabiltzen ditu, edo «hau» eta«hori» bezalako hitzak erabiltzen ditu objektuei erreferentzia egin behar dienuneetan. Batzuetan, behar duen hitz horretara iritsi ahal izateko itzulinguruakegiten dituzte.
|
|
2012
|
|
|
Herrialde hartako hizkuntza etengabe ari denez aldatzen, garai bateko struldbruggek ezin diete beste batzuetakoei ulertu, eta berrehun urteren ondoren ez dira gai elkarrizketarik izateko ere(
|
hitz
orokor gutxi batzuk salbu) inguruko hilkorrekin, eta horrela, beren sorterrian atzerritarrak bailiran bizitzeko zoritxarra izaten dute.
|
|
|
Nola eman nuen han zenbait aste norantz gindoazen jakin gabe, eta txalupan lehorreratu nindutenean nola zin egin zidaten marinelek, egiatan edo gezurretan, ez zekitela munduaren zein aldetan geunden. Halere, Esperantza Oneko muturraren hegoaldera hamarren bat gradura geundela uste izan nuen orduan, hots, 45en bat gradura hego latitudean, hala atera ahal izan bainuen haien artean entzutea egokitu zitzaidan zenbait
|
hitz
orokorretatik, une hartan, nire ustez, hego ekialdera geundelarik haiek Madagaskarrera egin nahi zuten bidaian. Eta hau aierupen hutsa baino askoz gehiago izan ez arren, halere ekialderantz bideratzea erabaki nuen, Holanda Berriko hego mendebaldeko kostara iristeko itxaropenez, eta beharbada haren mendebaldera, baita nik nahi bezalako irlaren batera ere.
|
|
2015
|
|
|
Baina Gipuzkoakoa, Zuberoakoa edo Nafarroakoa euskalkiak baizik ez dira, eta Zumaiako hitz egiteko modu bereziari, berriz, herri hizkera ere deitzen zaio.
|
Hitz
orokorra da, beraz, euskalkia, eta adiera zehatzagokoa herri hizkera.
|
|
|
oniritzi? 1 maite izan, 2 estimatu?.
|
Hitz
orokorra antzina. Lazarragaren izkribuetan agertzen da, oneretxi itxurapean eta NOR NORI NORK erara jokatuta:
|
|
|
or, txakur?.
|
Hitz
orokorra antzina, Zuberoan eta Nafarroa Beherean iraun du ihiztor/ ihizor, ehize or, hitz elkartuan.
|
|
|
atorra.
|
Hitz
orokorra antzina. Lazarragaren izkribuetan agertzen da.
|
|
|
baso, oihan?. Badirudi hala baso nola oihan
|
hitz
orokorrak zirela antzina, baina gero baso nagusitu zen mendebalean eta erdialdean, eta ekialdean, berriz, oihan aukeratu zen. Arabako lekukoetan arrotza da oihan.
|
|
|
egotzi, bota?.
|
Hitz
orokorra antzina. Horixe erabili zen beti Landucciren hiztegian, behin ere ez bota; aguar vino:
|
|
|
emazte? 1 andrazko, 2 andrazko ezkondu?.
|
Hitz
orokorra antzina, baina gaur egun baztertuta dago mendebalean; andra erabiltzen da. Landucciren, Lazarragaren eta Betolatzaren izkribuetan baliatu zen.
|
|
|
ero 2, hil?.
|
Hitz
orokorra antzina; gaur egun Zuberoan dirau bizirik. Lazarragak erabili zuen:
|
|
|
ezteiak, ezkontza ospakizunak?.
|
Hitz
orokorra, baina Bizkai aldean ezteguak erabiltzen da. Landucciren hiztegian agertzen da.
|
|
|
gaizki.
|
Hitz
orokorra, baina Bizkai aldean txarto esaten da. Landucciren, Lazarragaren eta Gamizen izkribuetan agertzen da.
|
|
|
hobi.
|
Hitz
orokorra antzina, baina gaur egun ekialdean baizik ez da erabiltzen. Lazarragaren izkribuetan agertzen da, obi itxurapean.
|
|
|
hori, kolore horia?.
|
Hitz
orokorra, baina Bizkaiko mendebalean beilegi erabiltzen da. Landucciren eta Lazarragaren izkribuetan agertzen da.
|
|
|
ahaide, senide, familiarteko?.
|
Hitz
orokorra antzina. Lazarragaren izkribuetan agertzen da, aide itxurapean.
|
|
|
ero 1, zoro?.
|
Hitz
orokorra antzina, baina gaur egun arrotza da mendebalean; zoro erabiltzen da. Landuccik, Lazarragak eta Gamizek baliatu zuten.
|
|
|
nola.
|
Hitz
orokorra antzina, baina Bizkaian eta Deba ibarreko alderdi batean zela (n) zabaldu zen gero. Landuccik (nolan), Lazarragak, Betolatzak (nolan), Gamizek eta Albenizek baliatu zuten.
|
|
|
–hazi? URLen zerrenda lortzeko metodoa (batzuek
|
hitz
orokorren konbinazioak eta bilatzaileak darabiltzate hasierako URLak lortzeko, beste batzuek Open Directory Project bezalako webeko direktorioak),, hazi. URLenzerrendaren luzera (luzera ezberdinak erabiltzen dira), crawling estrategia (detektatzen denwebgune bakoitzetik ahalik eta gehien jaistea beste webgune batzuetara jo aurretik, edo, gehienerabiltzen dena, ahalik eta webgune ezberdin gehienetatik jaistea), goi mailako domeinunazionalen batera mugatu nahi dugun, orrien jaistea paralelizatzea azkarragoa izan dadin, formatu ez egokiak edo URL berdinak jaitsi aurretik detektatzea...
|
|
2016
|
|
|
Egunean eguneko perspektiba utzi, eta, lau urterako begiradarekin, zentzu hori eman nahi dio Maria Txibitek berak gidatzen duen proiektu politikoari.
|
Hitz
orokorrez harago, bi arazo nagusi ditu. Alderdi gehienei gertatzen zaien bezala, gizartearen unean uneko perspektibak eta zenbait kasutan tonu suminago batek norabide hori irudikatzea zailtzen dio, baina, Roberto Jimenezekin gertatzen ez zen bezala, gutxienez lemazain bat dagoela erakusten du.
|
|
2017
|
|
|
jolas.
|
Hitz
orokor horixe erabiltzen da Deba ibarrean. Bizkaiko ipar sartaldeko herri batzuetan ere (Getxo, Urduliz, Jatabe, Leioa, Erandio, Loiu, Sondika) bada, baina, dantzaldia, erromeria?
|
|
|
behar (> biar, bier). Badirudi lan
|
hitz
orokorra zela antzina eta mendebalean behar sortu zela gero. Lan hitzak bizirik dirau Deba ibar gehienean:
|
|
|
ahate (> arata).
|
Hitz
orokorra, baina arrotza da Bizkai gehienean; Otxandion baino ez dut jaso. Deba ibarreko iparraldean ere bada, Oñati tartean dela.
|
|
|
Zizarea.
|
Hitz
orokorra, baina arrotza da Bizkaian. Deba ibarrean eta Elorrion (sixara) erabiltzen da.
|
|
|
eta Orozkon garbizuzi itxurapean; eta garbizuzi Zeberion. Nabarmentzekoa da gaur egun Euskal Herriko ekialdean erabiltzen den ikuzi osagaia agertzen dela; antzina
|
hitz
orokorra zen lekuko. Garbikusie ein bear da emen; dana kakas beteri [k] tao, egin behar da hemen; dena kakaz beterik dago?
|
|
2018
|
|
|
Ohidura gain gainekoak! Amodioa bera, haragiari dagozkion ideietatik libraturik,
|
hitz
orokor eta distiratsu batez izendaturik da 1, menditarren poesia panteistikoari hain adimen handi eta jainkozko barnetasuna ematen diona.
|
|
2022
|
|
|
1) Gizonezkoarekin hasiko gara. Gizon
|
hitza
orokorregia eta xehea dugu, ingelesez" gentleman", aleman eta nederlanderaz" Herr" edo frantsesez" monsieur" izenek aditzera ematen duten goi estatusa zehatz markatzeko.
|
|
|
Test hitza mailegu berriagoa dugu, eta jakintza mailetan sartu da batez ere, edozein gai edo arazotan neurria hartzeko, zenbaterainoko ezagutza edo gaitasuna den zehatz ezagutzeko. Proba
|
hitz
orokorragoa dugu, testa zientzia alorrean finkatuagoa: soziologian, me dikuntzan, ekonomian..., froga zehatzak egiten direnean, test hitza da erabiliagoa.
|
|
|
Behia, edo biga –edo bigantxa– gaztea, susara dela, edo susara jarri dela, edo susaldu egin dela, edo susaratu. Hitz hau ganadu eremu zehatzagoan darabilgu, ez
|
hitz
orokor gisa. Hala aitortu zigun aspaldi Iztueta idazleak:
|
|
|
modura, gisara, araura. Baina, bestetik, modua adierazten duten
|
hitz
orokorragoekin ere alatibo mugagabea aurkitzen dugu: honetara, bestelatara, edozetara, eratara, iruntzietara, okerretara...
|