|
2002
|
|
|
Guregizartean ere, lur eta ustiapen komunek berebiziko garrantzia zuten. Basozilegiek, ondazilegiek,
|
herri
basoek, eta abarrek eskaintzen zutenari eskerorekatzen zuen bizimodua biztanle askok, hain zuzen ere egurra, jana, abereentzako tokia eta hornidura... lortuz bertan. Erakunde horiek erasotzeaketa deuseztatzeak jende xumearen galera ekar zezakeen, nekazariak arrotzbihurtuz beren etxeetan (ikus E. P. Thompson, 1995:
|
|
|
Gerran izandako gastuei aurre egiteko, herrien ondasunak jarri behar izan zituzten salgai, edota bahitu, zorrak ordaintzeko: lur komunalak,
|
herri
basoak, ostatuak, errotak, zergak pribatizatu... Jende xumeak babes moduan zituen baliabideakgehiago murriztu ziren.
|
|
2003
|
|
|
gero eta lan gehiago egin behar zuen; beren arbasoek baino gehiago. Gainera, lehen,
|
herri
baso eta herri lurrek nekazarien egoera eramangarriagoa egiten bazuten, prozesu desamortizatzailea abiarazi zenean, baserritarra aziendentzat larrerik gabe geratu zen, eta baita ongarri eta egurrik gabe ere. Nekazari ugari, goraino zorrez beteta, baserria uztera behartuak izan ziren; asko eskale egin zen.
|
|
2004
|
|
|
Bertako nornahi, eta era berean guztiak dira, basoen jabe. Garai batean, Leitzako biztanleek etxea eraiki edo berritu behar zutenean,
|
herri
basoetako zuhaitzak eskatzeko eskubidea zuten. Mendira joan, zuhaitzak markatu eta eskatzailearentzat mozten ziren.
|
|
|
Hasierako urteetan, landaretxo horiei babesa eskaintzera behartuta zegoen. Horrela, ziurtatua zeukaten basoen etorkizuna.Leitzalarrea, Leitzako
|
herri
baso horietako bat dugu. Bertan, Izaieta izeneko izeidia dago.
|
|
2005
|
|
|
Halaber, baso izatera destinatu diren finkei buruzko espedienteetan, espedienteon berri eman behar zaio kasuan kasuko baso burutzari, eta,
|
herri
basoetatik hurbil dauden lanhar da, epaileak bidezko deritzonean.da finken kasuan, gauza bera egin be
|
|
2007
|
|
|
e) Herri ondasunak, tokiko korporazioen berezko ondasunak eta amankomuneko
|
herri
basoak ukitzen dituzten errentamenduak; horietan kasuan kasuko arau zehatzak aplikatuko dira.
|
|
2008
|
|
|
Bestetik, Gipuzkoako lurraldearen %20
|
herri
basoak edo lur publikoak dira. Lur horiek erreferentzia eta hasierako oinarria izan behar dira, beraietan legeriak eta gurea bezalako gizarte batek eskatzen dituzten aldaketak gerta daitezen.
|
|
|
Herri administrazioek erronka handia dute Natura sarea ezartzen eta kudeatzen. Hori horrela, lurzoru publikoak
|
herri
basoak kudeatzean derrigorrean aurrera egin behar da biodibertsitate maila eta baso konplexutasun handiko baso natural eta heldua duten eszenatokietarantz. Era berean, habitat naturalen zatiketa eta sinplifikazioa saihestu eta zuzendu egin behar da.
|
|
2009
|
|
|
Jataben,
|
herri
basoak egon arren ere, ez dago ia kofradiaren gomutarik. Ikerketa osoan lekuko bakarrari egin zaio ezaguna kofradia berba; lehenago ardintzako kofradi egoten ei zen, baina gomuta lausoa baino ez da.
|
|
|
Derrigortasunak ezartzen zituen herritarrek esparru horietan egin beharreko lanak. Sasoi batean etxe guztiak zeuden
|
herri
basoetan landareak sartzera derrigortuta. Gaur egun, ostera, dirua ordainduta ez dute landareak sartzera joan beharrik.
|
|
|
Baina horietan, auzokoen lekuan, Aldundiak berak agintzen du. Beraz, beste leku batzuetan kofradiak sortzeko baldintza ziren
|
herri
basoak egon arren, ez dago kofradiarik egon izanaren gomutarik. Hiru jabetza mota daude Jata mendian, eta hiruretatik bat bera ere ez da kudeatu kofradiaren bidez XX. mendearen hasieratik, sikiera.
|
|
|
Kofradiaren eginbeharren arteko hainbat, kasurako auzuneko bideak konpontzeko eguna ipintzea,
|
herri
basoetako otea eta ira banatzea, negurako egurraren banaketa... Herriko Etxeak ezartzen zituen.
|
|
|
Herriko Etxeak ezartzen zituen. Bai behintzat bideen konponketa eta
|
herri
basoen ustiapenari zegokionean. Bestetik, beste baso esparru handi bat pribatuki partzelatuta egoteak, beharrizan guzti horiei era indibidual eta pribatuan erantzuteko aukera eman zuen.
|
|
|
Arbola sartzea ere auzolanean egiten zen, behar sano garrantzitsua zen eta Herriko Etxeak agindu eta kudeatzen zuen. Urteko egun jakin baten, aita semeak,
|
herri
baso horietan landareak sartzera eta zuhaitzak jagotera joaten ziren. Kanpaijotzeaz iragartzen zen beharraren hasiera.
|
|
|
Kanpaijotzeaz iragartzen zen beharraren hasiera. Berba egin dugun lekukoen arabera, landareak sartzea eta
|
herri
basoetan behar egitea jatabear askoren lanbidea izaten zen gerra aurretik. Egun seinalatu bakarrean ez ezik, urte osoan jarduten zuen baso-lanetan hainbat gaztek, aldea etxeko beharraren osagarri modura, eta beste beharmoduetan sartzeko zituzten eragozpenen eraginez.
|
|
|
XX. mendera arte jarraitu izan du
|
herri
basoak pribatizatzearen inguruko eztabaidak. Udalerriko premiei erantzuteko saltzearen aldekoak izan dira batzuk, eta baliabide horiek ustiatzen jarraitzearen aldekoak besteak.
|
|
|
XX. mendean ere antzeko prozesua ezagutu da, gehienetan lurra pribatizatzera heltzen ez bazen ere. Alogerean eman ohi ziren
|
herri
basoak. Errentan hartzen zituztenek zuhaitzak kendu eta soroak egiten zituzten.
|
|
|
Karlistaden osteko foru abolizioa eta herriei ezarritako isun astunen ondorioz, artean
|
herri
baso zirenak esparru pribatu bihurtu ziren. Alogerean hartutako lurren ustiakuntzen aitzakiaz ere, herriarenak ziren hainbat baso arlo norbanakoenak izatera igaro ziren.
|
|
|
Lehenago, nekazaritzaren gaineko atalean deskribatuko ditugun gurdi berezi batzuekin ateratzen ziren zuhaitzak. Metodo hori
|
herri
basoetan erabili izan da luzaro. Gerora, Marutxeaga inguruko basoetan batez ere, kable bidez garraiatzen zituzten enborrak kostaldera.
|
|
|
Askabittuko bizkarretik elizatik datorren pista jarraituz gero, Zaldizuriko trokara igaroko gara. Pistatik gora dauden lursailek Jatabaso
|
herri
basoa osatzen dute. Pistatik beherakoak norbanakoen arloak dira.
|
|
|
Artolako bigarren uhaldea igarota, behin Markinarestitik kanpora, amaitzen da Jatabaso
|
herri
basoa. Puntu horretatik aurrera Arriluzeko basoan sartuko gara; jabetza pribatukoa da.
|
|
|
Katiluzubi inguruan,
|
herri
basoak dauden lurretan, ez ei dago buztinik. Baso siku da, lur flojo edo arina.
|
|
2010
|
|
|
Oraindik proiektu zehatzik ez badute ere, Beizamako Udalean badakite aukera egongo litzatekeela pelletaren ordez egur ezpala erabiltzekoa. Beizamako
|
herri
basoetan biomasa nahikoa dago galdara elikatzeko. Bertako lurretako egur hondakinak baliatuko balituzte hainbat onura lortuko lukete:
|
|
2011
|
|
|
" Durangon Abiadura Handiko Trena egiteko obren barruan dagoen tunel ingurutik hasi eta, luzetara, Izurtzako gasolindegiraino joan da sua", lekuko izan den Jesus Garate izurtzarrak Anbotori adierazi dionez. " Durangoko
|
herri
baso batzuk hartu ditu suak eta Izurtzako bi hiru baso pribatu ere bai". Suak ez du baserri baten ere kalterik sortu:
|
|
|
Abeltzaintzak garrantzi handia euki dau Busturiko mendi bizkarretako auzoetan. Sasoi baten
|
herri
baso izanikoetara askatzen ebezan ganaduak, jaube barriek horretarako baimena emoten eben eta.
|
|
|
Apurka apurka, abel tzaintza eta, neurri txikerragoan, nekazaritza bihurtu ziran auzo sakabanatuetako bizibide nagusi. Prozesu horretan, lehen herri lurrak edo
|
herri
basoak izan ziranak jaubetze edo pribatizatze prozesu bat jasan ei eben.
|
|
|
Busturian, gure lekukoen akorduan, Mallulku deritxon inguruan baino ez dagoz egun
|
herri
basoak, eta arlo txikerra ei da. Mape edo Axpeko Atxapunte be antxina herri lurrak izanikoak dira.
|
|
2012
|
|
|
3 Couveteko (Suitza) basoa Modu jasangarrian kudeatutako Erdialdeko Europako basoek edertasun eta zentzu ekologiko eta ekonomiko handia dute, Jesús Garitacelaya Nafarroako basozaintzako aholkulariaren arabera. Couvet eko (Neuchtel eko kantoia, Suitza)
|
herri
basoa adibide ona da. 4 Kongoko arroko basoak Irudia:
|
|
|
Otsailak 29, 19:00etan, kultura etxean: Oñatiko
|
herri
basoak. Oñatiko udal teknikariak.
|
|
2014
|
|
|
Bedarbide Abeltzainen Elkartea Urduñako eta eskualdeko abeltzainek osatzen dute. Lehen aldiz Ponata
|
herri
basoko larreak berreskuratzeko elkartu ziren, eta ordutik ekintza ugari egin dituzte batera. Haien arteko harremana estutzeaz gain, esperientziak elkartrukatu eta lanaren eraginkortasuna hobetzeko teknikak ikertu dituzte.
|
|
2015
|
|
|
Auzoak arautzen eta antolatzen ditu auzo ondasunen zaintza eta mantenimentua, kasurako: ermitearen ardurea, bideak jagon eta garbitzea,
|
herri
basoen erabilerea...
|
|
|
Baserri mundu tradizionalean garrantzi handikoak izan dira herri lurrak edo
|
herri
basoak. Horreek ondasunak auzoak eta herriak aprobetxetan izan ditu.
|
|
|
Ijorretako herriak, herri guztien edo gehienen antzera, bazeukan bere ondarea: udaletxea, taberna zaharra,, osagilearena, agonizantearena,
|
herri
basoak,... eta guzti hau Durangoko udalaren kudeatze esparrura igan zen. Aldiz, gure herriko sei auzoek edo kofradiek antxinateko ohituretan oinarrituz eta betidanik eta persantasekula halan delako, kofradiok bazituzten baso komunal batzuk elkarren eta guztion onurarako erabiltzekoak.
|
|
|
Komunitate kontzeptu klasikoarena baino, partzuergoaren itxura hartzen diot, jende sakabanatuen partzuergo bat. Partzuergo berezia da ezen,
|
herri
baso eta mendien ustiaketan bezala, praktika anomaloen kudeaketan dihardutenek elkar ahaldundu eta subjektu bilakarazten baitute. Partzuer aritu, beraz, praktika anomaloetan; anomalia euskara, euskal estatua, edo zernahi euskal ernagarri dela ere.
|
|
|
geurez antolatzeko eta elkarkide izateko dohain berezia dugu euskaldunok. Atzoko auzolanek,
|
herri
basoek, edota atsolorrek, oraingo kooperatibek, erakunde para estatalek, edota ikastolek..., horiek guztiek esplikazio erreza dute estatu gabeko eta kategoria arteko bizimoduan, inongo izantzan bainoago. Eta, noski, bere burua atzera elikatu eta performatzen duen katea dugu konfigurazio hori.
|
|
2017
|
|
|
‘Herri basoa’ Mitxelenak ‘uso’ (gazt. ‘paloma’) proposatzen du Apellidos Vascos en baina Juan San Martinek garbi utzi zuen goiko esanahia Euskera n argitaratutako artikulu batean.135 Honek ez du esan nahi batzuetan hegazti izena ez dagoenik azpian, baina gehientsuenetan
|
herri
basoa da. Badagoz inguruban usa edo erri basuac dio Mogelek Peru Abarka n.
|
|
2020
|
|
|
Gure herrietara eta gure mendietara ekarrita, gauza komuna ez da, sinple esateko, norbera
|
herri
basora joan eta hartu dezakeena, herri legunekin harmonian bizi izateko ona eta beharrezkoa dena baino.
|
|
2021
|
|
|
Horrelakotzat har daitezke ondoko hitz elkartuak: aditz forma, alkate makila, emazte izen, errege alaba, giza adimen, gizon janzkera,
|
herri
baso, herri gogo, herri nortasun, hizkuntza lege, jakitun hizkera, jentil sinesmen, karlista fede, leku izen, txalupa patroi, urre kolore... Bestalde, elkartu hauetako mugakizun batzuek —alaba, patroi... — osagarri buru erlazioa dute ezkerreko osagaiarekin (§ 3.3b).
|
|
2023
|
|
|
Herensugea 106 heroi zibilizatzaileak 107
|
herri
basoa 88 herri lurra 89 herri umeak 21 hilbidea 186, 187
|
|
|
Horretarako etxe guztiek egur kopuru bat behar zuten eta udalak
|
herri
basotik kitorik esleitzen zien zuhaitz sorta bana, zenbait ibarretan epaitza (N) deitzen dena egiteko. Lan hau ez zen nolanahi egiten, adituak zeuden mozteko ziren zuhaitzak markatzeko, ustiapen iraunkorraren politika sendoa eramanez.
|
|
|
Prozesua ez da kontu formal bat izango. Batez ere izan behar da prozesu bat, zeinetan, esate baterako, herritarrek ikusiko duten
|
herri
basoak zelan kudeatu, zer nolako arazoak ditugun herri bideen inguruan, zelan aurre egingo diogun etxebizitzaren problematikari, zelan sustatuko dugun baserrietan unitate familiar gehiago izatea belaunaldi diferenteak elkarren arrimuan egon ahal izateko eta jendea ahalik eta denborarik luzeenean egoteko bertan. Eta baserri horien eraberritzean ere arazoei irtenbidea emateko, ingurumen arloan ditugun arazoak konpontzeko...
|
|
|
Baina horrek bizitzeko aukerak eskaini behar dizkie. Bestalde,
|
herri
basoen kudeaketa ere oso lotuta egon da lehen sektoreagaz. Jendeari erraztasunak ematea izan da gure apustua, eta akordioetara helduta lur pribatu horiek erostea, mugakide diren neurrian.
|
|
|
Eremu horietan kudeaketa publikoa bideratu dugu. Horrek aukera ematen du
|
herri
basoen hedadura zabaltzeko eta bertako arbolak eta espezieak landatzeko. Prozesu horrek aukera eman digu 100.000 metro koadro herri baso bihurtzeko.
|
|
|
Horrek aukera ematen du herri basoen hedadura zabaltzeko eta bertako arbolak eta espezieak landatzeko. Prozesu horrek aukera eman digu 100.000 metro koadro
|
herri
baso bihurtzeko. Agintaldi honetan beste 100.000 metro koadro herri baso bihurtzea da helburua.
|
|
|
Prozesu horrek aukera eman digu 100.000 metro koadro herri baso bihurtzeko. Agintaldi honetan beste 100.000 metro koadro
|
herri
baso bihurtzea da helburua. Eukaliptoa eta horrelako landareak ipintzearen kontra nago, baina alternatibak ere eman behar ditugu.
|