|
2021
|
|
|
Aizkorakada baten moduan jausi zen antzezlan hau Euskal
|
Herriko
antzerki etxekotuaren panoraman. Aro baten hasiera izan zen, eta hiru konpainia aurreratuen lankidetzan aldiro aldiro plazaratu dituzten lanek arrakasta handia izan eta adin guztietako ikusleak konkistatu dituzte.
|
|
2022
|
|
|
|
Herri
antzerkia da Mairu taldearen poetikaren ezaugarri nagusietako bat. Beckettek obra askotan marraztu zuen estetika pobrearen, bazterrekoaren dinamika.
|
|
2023
|
|
|
Gaztefilm jaialdikoek arazo ekonomiko larriak dituzte eta jaialdia bertan behera geratzeko arriskua ikusten dute. Pez Limbok Arabako
|
herrietan
antzerki sentsibilizazio programa bat burutu nahi du, zenbait asteburutan herri txikietan arte eszenikoko bi lan aurkeztu nahi dituzte, dantza eta antzerki arlokoak, horretarako ezohikoak diren espazioetan, eta gero herritarrekin topaketa bat antolatu. Marijo Lojo arte ederretatik dator eta emakumea eta artea uztartzen dituen obrak egiten ditu.
|
|
|
Alde batetik, antzerki konpainia profesionalak daude, gehienak egoiliarrak edo ibiltariak direnak. Bestalde,
|
herri
antzerki taldeak ditugu, iragan handikoak: garai batean antzerki talde bat zen herri guztietan, ez ziren profesionalak, herritar xumeak baizik, eta urtero obra bat prestatzen zuten.
|
|
|
Zoritxarrez, zailtasunak dira Iparraldeko herri bakoitzean antzerki talde bat sortzeko, baina hori ez da beti hala izan: gure belaunaldiak, eta baita aitzinekoak ere, kultur elkarteetan lan asko egin du musu truk
|
herri
antzerkia garatu dadin, baina esperientzia horren transmisioa egiteko momentuan kudeaketa konplikatu egin da. Bestalde, gure zailtasunen arrazoietako bat instituzioen laguntza falta da.
|
|
|
Alfonso Sastrek erran zidan bere antzerki emanaldiak debekatzen zituztenean apaizek beren lokaletan egiten uzten ziotela.
|
Herrietako
antzerki taldeak dramaturgo zein apaiza zen Lartzabalengana joan eta taldean zenbat antzerkilari ziren esan ondoren, obra bat idaztea enkargatzen zioten.
|
|
|
Nire ustez, inportanteena espiritu kritikoa garatzea da, zuk ikusten duzunaren eta hunkitzen zaituenaren inguruan gogoeta egitea; eta, hain justu ere, hori da antzerkiak eragiten duena.
|
Herri
antzerkia inportantea da kultura denona delako: mekanikaria izateak ez du esan nahi ez duzula antzerki bat apreziatzen jakingo… Eta nik argi dut:
|
|
|
Baita beste lan batzuetarako ere. Adibidez, urte batzuk geroago, 2009an, Hernaniko Txanobarragorro
|
herri
antzerkian jokatzen nituen hiru juje maskaratuak antzezteko. Topengak badu zerbait ganberroa, jostalaria, alaia, freskoa, bufoiaren izaerari hurbiltzen dena, oso erakargarria dena antzerkirako:
|
|
|
Horrela ba, Antzerkiola Imaginarioa,
|
herri
antzerkian eta antzerki antropologiaren bidean sakontzeko asmoz, Ritos izeneko ekintzan murgildu zen. Urte bakoitzean aukeratutako herri edo auzoan sartu eta bertako egunerokotasunean antzerkiaren beharra eta balioa biziarazten zituen.
|
|
|
Ekintza hauen bidez, herri baten egunerokotasuna astintzen genuen antzerki gertaeraren bitartez, beste helburu batzuk lortzeko asmoarekin: besteak beste, antzerki egitatearen beharra aurkitu eta ezagutzea,
|
herrien
antzerkiarekiko interesa eta grina bultzatzea, publikoaren portaera ezberdinak aztertzea, antzerki ibiltariaren beharra ezartzea edota antzerki gertakariaren alternatiba estetiko eta dramatikoak bilatzea. Teorian bai, baina praktikan?
|
|
|
Guk gure programa bete eta herrira hainbat jarduera eraman genituen: beltzen karabana herrian aurkeztu, haurrekin eskolan antzerkia egin, ikastaroak antolatu, gure formatu txikiko emanaldiak eman (Ardoaz, La niña que sueña lunas…), eta horrela aritu ginen
|
herria
antzerkiz blaitzen.
|
|
|
Ez lauburuz ez piper gorriz ez ikurrinez jositako Iparraldea, nire munduarekin harreman zuzena zuena baizik. Maskarada, pastoral, libertimendu, tobera eta
|
herri
antzerkiaren Iparraldea. Baita antzerki eta dantza talde profesionalena ere:
|
|
|
Euskal Herrian, ostera, Donostia Saria jaso bazuen ere, emanaldi kopurua oso apala izan zen. Hots, nik antzeztu egin nahi nuen; sariak eta aintzatespenak ondo daude, baina ez dute ezertarako balio lanik ez baduzu, zure
|
herrian
antzerkirik ez baduzu egiten.
|
|
|
Haurrekin aritzerakoan
|
herrian
antzerkiak beste dimentsio bat hartzen du. Gainera, herria txikia izanik, denak gara ezagun.
|
|
|
Guztien artean kultura pizten dute. Guztien artean
|
herri
antzerkia ere piztu dezakete.
|
|
|
RITOS ekintzak
|
HERRI
ANTZERKIA piztu nahi du.
|
|
|
Gora
|
herri
antzerkia!
|
|
|
2017ko udazkenetik aurrera Artedramak Gernikan dauka egoitza. Gernika garretan elkarteak Gernikako bonbardaketaren inguruan
|
herri
antzerki bat zuzentzeko proposamena egin zidan. Gernikak deituko zen lan berria eta herriko zenbait elkarte inplikatu ziren sorkuntza prozesuan.
|
|
|
Iparraldean hobeak ez dakit, baina antzerkirako trebezia, eta jakintza gehiago dutela argi dago.
|
Herri
antzerkian transmisio bat egon da eta sarritan amateurrek ematen duten maila profesionalen adinakoa izan daiteke. Batzuek badute sen bat, zerbait berezkoa, jokoan ongi asko moldatzeko gai egiten dituena.
|
|
|
[64] Ondoren etorri ziren Xabier Mendigurenen Telesforo ez da Bogart, Inazio Tolosak zuzendua; eta Piarres Larzabalen Herriko bozak, Maika Etxekoparrek zuzendua.
|
Herri
antzerkia bizirik mantentzeko ahalegin polita egin dute Iduzkiloreko partaideek. Ehun urtez!
|
|
|
Nire aldetik, Aulesti
|
herrian
antzerki talde bat eratzeko intentzioz nenbilen, eta pentsatu nuen agian Mattinen testu hura baliatu ahal nuela aulestiarrei proposatzeko. Mattinen etxera joan eta bizpahiru egun eman genuen testua goitik behera errepasatzen.
|
|
|
Horrelakoetan antzerkiak beste dimentsio bat hartzen du. Ez da haur antzerkirik, ez da jubilatuen antzerkirik, ez da ezkongaiendako antzerkirik,
|
herri
antzerkia baizik. Denentzat.
|
|
|
Antzerkia modu berezian bizi dute, eta hori egunerokotasunetik eta betiko moldeetatik ihes egiteko beharrezkoa da. Haize pixka bat gure
|
herriko
antzerkiarentzat.
|
|
|
Uhagon kultur guneko bultzatzaile nagusiak eurak izan ziren, eta Aintzanek eta Terek hartu zuten bertako ekintzak programatzeko ardura. Uhagonen sorrera hartan Juan Jose Txurruka, gero alkate izango zena, etorri zitzaidan ea
|
herrian
antzerkia suspertzeko zerbait egin nuen galdezka. Herriarentzat antzerki tailer bat osatzea zen helburua.
|
|
|
Herriaren dinamikan beste sorkuntza batzuetan ere parte hartzen dute Abarkakoek, herriko eragileekin elkarlanean. Horrela,
|
herrian
antzerkiak leku bat hartzen du, antzerkia herritarren egunerokotasunaren erdigunean jartzen da, ez da zerbait periferikoa bilakatzen. [50] Bestalde, antzerki ikastaroak ere antolatzen dituzte eta hainbat irakasleren tailerrak jaso dituzte.
|
|
|
Dudarik gabe, emankorra eta luze luzea da Ander Lipusek ibili duen bidea:
|
herri
antzerkia, William Layton, maskaradak, Paca Ojea, kathakalia, Mas Soegeng eta Baliko antzerki maskara, antzerki antropologia, saxofoia, bertsolaritza, Arratiako dantzak, Tadeusz Kantor, Meyerhold, Odin Teatret, La Zaranda, Antton Luku, eta abar luze bat. Bai, asko eta asko dira xamanaren maisu eta maistrak, eta ikasle onak gizalegez aitortzen du haiekin guztiekin duen zorra.
|
|
|
Bat batean dena bela bete haize! Gernika Garretan deitzen zen herriko elkarteko kide ziren Camino Sanz eta Doro Zobaran etorri ziren niregana, Gernikako bonbardaketaren inguruan
|
herri
antzerki bat zuzentzeko prest egongo ote nintzen galdezka. Argi ikusi nuen Gernika izango zela gure etxe berria, bertan jarriko genuela gure egoitza.
|
|
|
Kultur Leioak instalazio egokiak zituen gure eginbeharretarako, materialak eta furgonetak uzteko almazen bat eta gure ekoizpen etxea egoitza iraunkor bezala mantentzeko ofizina bat. Programazio egonkor eta interesgarri batek osatzen zuen herriko kultur eskaintza eta maiatz bukaeran egiten zen Umore Azokak kale antzerki feriak erreferentzialtasun bat ematen zion
|
herriari
antzerki munduan. Hainbat bilera burutu eta luze hitz egin ondoren, Xabino bultzatzaile nagusi zela, hitzarmen bat adostu genuen Leioako Udalarekin, eta lanean hasi ginen.
|
|
|
Xedeetako batzuk ondoko hauek ziren: antzerki sorkuntza bat aurkeztea urtero; euskal antzerki bizia koordinatzea; harremanak sortzea Hego Euskal
|
Herriko
antzerki taldeekin; artxiboen osatzea. [59]
|
|
|
euskarazko teatro profesionalaren aitzindariak. Talde hauei, eta aipatu ez ditudan beste
|
herri
antzerki eta talde askori, eskertu behar diegu euskarazko teatroa egiteko izan duten gogo eta kemena. Intxixu taldean ibilitako Xabier Leteren hitzak gogora ekarriz:
|
|
|
|
Herri
antzerkia: Etxebarriko Antzerki Taldea
|
|
|
Elgoibarko Taupada antzerki taldeko Edurne Lasa eta Jose Mari Larrañaga eta Debako Goaz antzerki taldeko Lukas Dorronsoro izan ziren nire lehen antzerki irakasleak. Hauek ere
|
herri
antzerkitik etorriak, eurek ireki zidaten teatroaren formakuntzaren mundurako atea.
|
|
|
Nik aktore izan nahi nuen. Nire
|
herrian
antzerkiaren arrastorik ez eta 90ean Madrilera joan nintzen ofizioa ikastera.
|
|
|
Antzerki tailerrak sortu herrietan, antzerki amateurra sortu, antzerki unibertsitarioa, antzerkiari buruzko euskal terminologia bat bilatu, antzerkia herriaren espazio sakratuetara hurbildu (herriko plazak, frontoiak, elizak, gaztetxeak...)... azken finean, estrategia gure esku dago, hau da:
|
herria
antzerkira ez bada hurbiltzen, antzerkia herrira hurbiltzea.
|
|
|
Euskal antzerki antropologikoak gure tradizio eta kulturaren azterketa sakon bat egin luke, herriaren arima eta pertzepzioa ulertu eta poetika berri bat eraiki. Horretarako
|
herrietan
antzerki tailerrak sortu behar dira, herriak antzerkiarekin parte hartu behar du happening bat bailitzan. Antzerkia herri gertaera bat izan behar da, performancea, jaia, dantza eta erritmoa.
|
|
|
Euskal antzerki antropologikoak gure tradizio eta kulturaren azterketa sakon bat egin luke, herriaren arima eta pertzepzioa ulertu eta poetika berri bat eraiki. Horretarako herrietan antzerki tailerrak sortu behar dira,
|
herriak
antzerkiarekin parte hartu behar du happening bat bailitzan. Antzerkia herri gertaera bat izan behar da, performancea, jaia, dantza eta erritmoa.
|
|
|
Ikuspuntu abangoardista eta kontenporaneo batetik, egungo artistok elkartu eta antzerkiaren beharraz mintzatu behar dugu, makineria berri bat sortu. Dauzkagun azpiegiturak ez badira nahikoak,
|
herria
antzerkira ez bada hurbiltzen, gu hurbilduko gara herrira, sustraietatik heldu behar zaio arazoari, sustrairik gabe ez baitago hostorik.
|
|
|
zergatik ez dago antzerki politiko bat? Akaso Erwin Piscator edota Bertolt Brechtek antzerki politikoa egiten zutenean ez al zuten bada
|
herriarentzako
antzerkia egiten. Ez al zuten errealitate bat irudikatzen?
|
|
|
Urte honetan, aspalditik desiratzen nituen lanak egiteko aukera izan dut. Antzerki amateurra bultzatzeko beharraz aspaldi ohartuta nengoen eta aurten Markinako herrian Abarka Antzerki Taldie sortu dugu,
|
herri
antzerkiak ere berebiziko garrantzia du kulturgintzan eta Hernaniko hainbat pertsona eta taldek parte hartzen duten Kastillako dorreak antzezlanean lan egitea aberatsa izan da erabat. Bestalde, antzerkia euskara hutsean ikertu eta adierazteko zabaldu dugun bide berriak nire behar pertsonalak erabat ase ditu.
|
|
|
Udaberrian sartzearekin batera ere, Pazko astean, apirilaren 6tik 11ra, Lekeitio, Markina Xemein eta Gernika artean dagoen Aulesti
|
herriak
antzerki topaketak hartuko ditu. Aulestiko Topaketek bi ezaugarri dituzte, bi zutabe nagusi.
|