|
2006
|
|
|
Horrela adin talde bakoitzari dagokion are gehiago, egoera okertzen denean gure errua dela esaten digute eta" etxeko ohizko hizkuntzaren (euskara) erabilera tasa beha daiteke.
|
Honek
ez du adierazten hiztun jakin batek zenbatetan egiten duen euskaraz, baizik eta adin taldekoen artean ehuneko zenbatek aitortzen duen euskaraz egiten duela. Dena den, lehen bezala honetan ere euskaldungoa bitan bana daiteke.
|
|
2007
|
|
|
Hortxe kokatzen dugu guk, beraz, arloaren estrategikotasuna, eta hortik abiatzen gara lan horri benetan heldu behar diogula esateko.
|
Honekin
ez dugu inondik inora esan nahi bestelako arlo batzuk ez direla garrantzitsuak edo eta estrategikoak. Baina, bestelako arlo batzuk (eskola, unibertsitatea...) ondo barneratuta dauden inpresioa izaten dugu sarri, eta ez, aldiz, HEAren arlo hau.
|
|
|
Eginkizun
|
hau
ez dagokigu bakarrik euskaltegioi, baina gure arlo honetan, ezin diogu muzin egin gure erantzukizunari. Guregana hurbiltzen den ikasleari ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen jauzian laguntza eman behar diogu gure esku dagoen guztia eginez.
|
|
|
Horretarako, ariketa kontrolatuak arauen azalpenekin tartekatu dira. Baina argi dago
|
hau
ez dela nahikoa egoera errealetan erabili ahal izateko. Ikasleari egoera errealetan erabili ahal izateko aukerak eskaini behar zaizkio.
|
|
|
Bere trebetasunak erabiliz, komunikazio gaitasuna garatzeko modua bilatzera bultzatu behar dugu.
|
Honek
ez du esan nahi ariketak eta egitura eta elementu linguistikoen irakaspena baztertu behar ditugunik, baina ezagutza formaletik ezagutza instrumentalerako urratsa eman beharra dago.
|
|
|
Gaiek, noski, bere interesa hobeto piztuko dute bere alorrean gertatzen diren egoeretan oinarrituta badaude.
|
Honek
ez du esan nahi eskolak monotematikoak izan behar direnik; ikasleak nahi, desio, behar eta irrika ezberdinak izango baititu. Hau da, postaria, gutunak banatzeaz gain, ama, kirolzalea, irakurzalea, eta beste hainbat gauza ere izango da.
|
|
|
Alde batetik hizkuntza ikas irakasteko ahaleginari fruitua bilatzeko asmoa zegoen, baina, aldi berean, ikuspegi pedagogiko hutsetik ere ikasitakoa erabiltzeko edo, hobeto esanda, praktikatzeko beharra nabaritzen zen, hau da, hizkuntza ondo ikasteko erabili egin behar delako ideia. Ideia
|
hau
ez zen (eta ez da gaur egun ere) berria inondik ere, Babelgoaz geroztik seguruenik gure espezieak beste hizkuntza bat ikasteko hau egin behar delako konbentzimendua dauka, eta lehenengo euskaldun berri asko praktika horren bila hasi ziren, dela nekazal mundura, dela literaturara, dela euskaldunen berriketei belarria ipintzera, dela mezatara...
|
|
|
Ikerketa
|
hau
ez zen burutuko hainbat lagunen borondate eskuzabalarengatik ez balitz. Neurtzaileok eta herrialdeetako koordinatzaileok; Rosa Ramos, Xabier Isasi eta Martinez de Luna, batzorde zientifikoko kideok; Nestor Urrestaratzu, datu basearen egilea; Yosu Yurramendi, estatistika aholkularia; datuak aztertu dituzuen artikulugileok:
|
|
|
Haren ezagutza tasa beretsua duten Barañain, Burlata, Zizur Nagusia eta Berriozar udalerrien aldean, Lizarrak erabilera orokor hobea eman du eta adin taldeka nabarmen nabarmena da haurren artean izan duen erabilera altua: % 7,6 Kasu
|
honetan
ez dugu lagin murritzik (458 haur neurtu baitira) baina datua joera baten irakurketa zabalean sartuko dugu. Izan ere, aurreko kale neurketan Lizarran eskuratu ziren datuetan haurren erabilera nabarmen jaitsi izanak atentzioa eman zigun7.
|
|
|
neurtzaile asko eta prestakuntza saio ugari Euskal Herri osoko datuak epe laburrean jasota gera daitezen. Euskararen normalizazio prozesuaren diagnostikoa egiteko horren garrantzitsua den azterketa
|
honek
ez dauzka eskura lituzkeen baliabide ekonomikoak, eta, horregatik, berezko zailtasunari gehitzen zaio pertsona askoren lan desinteresatuarekin kontatu behar izatea. Eskerrik asko, beraz, neurketa bideragarri bihurtzen duten neurtzaile guztiei.
|
|
|
Euskararen normalizazio prozesuaren diagnostikoa egiteko horren garrantzitsua den azterketa
|
honek
ez dauzka eskura lituzkeen baliabide ekonomikoak, eta, horregatik, berezko zailtasunari gehitzen zaio pertsona askoren lan desinteresatuarekin kontatu behar izatea. Eskerrik asko, beraz, neurketa bideragarri bihurtzen duten neurtzaile guztiei.
|
|
2008
|
|
|
Itzulpen orokorrena n dela kontuan izango badugu ere (está en casa/ etxean dago), itzultzaile automatikoari zehazten zaio biziduna baldin bada ondoan duen hitza –engan hautatu duela (conf� o en mi amiga/ nire lagunarengan dut esperantza), eta hizkuntza baldin bada –z duela (ha hablado en euskara/ euskaraz hitz egin du). Hala ere, bereizketa
|
honek
ez ditu arazo guztiak konpontzen eta batzuetan inguruko beste elementuei ere begiratu behar zaie: ibilgailu batekin baldin badoa, z erabiliko dugu ondoan doan hitza modifikatu gabe baldin badago (ha venido en tren/ trenez etorri da), baina modifikatzaileren bat baldin badu –n erabili dugu (ha venido en el tren de las once/ hamaiketako trenean etorri da).
|
|
|
Euren audioblogetan grabatutako mezuak zein jendaurreko azken ahozko jarduna aldez aurretik ezagutzen duten txantiloi baten bitartez neurtzen dira. Esan beharra dago lanketa
|
honek
ez duela bukaeran eduki kontzeptualen barneratzea neurtuko duen azterketa orokor bat. Horretaz luze mintza nintzateke.
|
|
|
Aurreko ikasturtearen helburua EGA ateratzea izanik, behin bide hori sakonki landuta, eta kontuan izanda hautaprobetan ez direla eduki bereziak eskatzen, izugarri kostatzen zitzaidan beraien interesa neureganatzea. Zertarako ikasi behar dugu
|
hau
ez bada Hautaprobetan sartzen. Hauxe izaten zen, egitasmoarekin hasi aurretik, gehien entzuten nuen galdera.
|
|
|
kontuan izan behar da proiektua behar didaktiko eta teknologiko konkretu batzuei erantzuna emateko sortu dela eta ikasgelan egiten den guztiari aplikatzea ez dela zilegi. Esan behar da, gainera, proiektu
|
honek
ez dituela baztertzen gaur egun erabiltzen diren eta benetan etekina ateratzen zaien bestelako baliabideak; puntu horretan ez da ezeren beldurrik izan behar, aurrerantzean egingo dena orain artekoaren osagarri izango baita. Orain arte egindakoak bere lekua izango du gero ere, baina ziur asko, baliabide berri horiek ikasgelan egoki integratzen badira, hezkuntza mailan gaur egun ditugun ezin askori egoki eta taxuz erantzuteko moduan izango gara.❚
|
|
|
Ez dago progresibitaterik arautzen ez diren gaientzat; arautegitik kanpo gelditzen direnek ez dute progresibitaterik. Bestalde, progresibitateak kasu guztietan bere bukaera data zehaztu behar du eta dekretu
|
honek
ez du hori egiten alor, jarduera eta gune geografiko askotan.
|
|
|
Baldintza hauetan abiatu zen beraz ETB, euskara hutsez eskainiz bere eguneroko lau orduak eta batzuetan gaztelerazko azpitituluak zituelarik. Baina eredu
|
honek
ez zuen luzeegi iraun, eta handik urtebetera gaztelerazko albistegia ematen hasi zen, gainerako programazioarekin batera. Gazteleraren sarrerak, jakina, aurretik aipatu dugun eginkizun politikoarekin eta Erkidegoko egoera sozilolinguistikoarekin du zerikusia:
|
|
|
Honek, besteak beste, euskarazko unibertsoaren berri hedatzeko gaztelera ere erabili beharra planteatzen du, eta hemen ezer gutxi egin du ETBk bere sorreratik. d) Ia euskaldunen kopurua asko hazi da. Ia euskaldunen multzo
|
honetakoak
ez dira gai euskaraz normaltasunez hitz egiteko; haien artean, gainera, egoera ezberdinak aurkitzen ditugu: batzuek euskara idatzia ulertzeko arazoa duten bitartean, beste batzuek hizkuntza mintzatuarekin dute arazoa.
|
|
|
Nolanahi ere, azalpen
|
honetan
ez genituzke nahastu nahi hizkuntza erkidegoaren nukleoa eta euskal hedabideak kontsumitzen dituztenen nukleoa. Bi nukleo ezberdin dira.
|
|
|
Datu honetan oinarrituta hitz egiten dugu irismen txikiaz. Azken finean, euskal hedabideek ez dute asetzen euren hizkuntza erkidegoa, eta arazo
|
honek
ez du hizkuntza erkidego txikia izatearekin zerikusirik. Arazoa funtsean hizkuntza erkidego ez normalizatua izatean datza.
|
|
|
8. " Esperientziak erakutsi eta erakusten digu, Europan batez ere, gai
|
honetan
ez dela egokia aukeraketaz hitz egitea, baizik eta, oro har, mendekotasun egoeran dagoen hizkuntza komunitate batekiko indarkeriaz (eta ez beti sinbolikoa), bai eta indarkeria horrek eragiten duen irudikatze prozesu estigmatizatzaileaz ere. Prozesu horren amaieran, hain zuzen, komunitate jakin horretakoek askoz gehiago sufritzen dute, beren hizkuntza historikoaren erabilera normalak desagertzen direla ikusten baitute, beraiek hori hautatu gabe.
|
|
|
|
Hau
ez da, horrenbestez, euskal hiztunen hizkuntza kontzientzia edo nazio kontzientzia areagotzeko ekimena. TELP ikastaroa hizkuntzakontzientziaren nahikotasunezko maila baduten pertsonentzat prestatu da eta, horrenbestez, hizkuntza gutxitua erabiltzearen oztopoak jasaten dituzten pertsonentzat; horrek, izan ere, gizarte ongizatea eta ongizate pertsonala kaltetzen ditu.
|
|
2009
|
|
|
Zure aurrean daukazun artikuluak eskaera horri erantzun nahi dio. Hala ere, idazki
|
honetan
ez dut azterketa tekniko hutsa egin nahi eta, asmo horrekin bat, zuen begietara istorio bat ekarriko dizuet, edo hobe esanda, hiru istorio ezberdin; hirurak beste hainbat nafarren istorioak. Eta istorio horien bitartez Nafarroan, azken 25 urtean, euskararen inguruan azpimarratzeko izan diren joan etorriak ezagutuko ditugu.
|
|
|
Baina guztia ez da enpresa handia, eta enpresa txiki edo saltokietan Bai euskarari da formula eraginkorra, bideragarria. Eta kontuan hartzekoa da
|
honek
ez duela bestearen muga geografikorik. Egoera orokor normalago batean, hizkuntza normalizazioak ziurtagiri bakarra zukeen, maila ezberdinekin.
|
|
|
Planteamendu
|
honetatik
ez dabil oso urrun Alberto Melucci ere (Melucci 2001). Informazioaren jendartearen ezaugarri nagusitzat ziurgabetasuna, etengabe hautatu beharra eta testuinguru aldakorretan bizitzea jotzen ditu.
|
|
|
Informazioaren jendarteak identifikaziorako ematen dizkigun eredu eta aukeren ugaritasunak areagotu egiten dute joera hau.
|
Honek
ez du esan nahi banakoak besterik gabe berariaz eraikitzen duela bere talde nortasuna; baina azpimarratu beharra dago norberaren hautua gero eta erabakigarriagoa dela.
|
|
|
hurbiltasun fisikoan oinarritzen diren taldeen aldean, orain sarean oinarritzen direnak ditugu. Joera
|
hau
ez da berria, telefonoaren hedapenarekin, hirietako bizimoduaren aldaketarekin edo mugikortasunaren handitzearekin ere gertatzen zen. Baina sareak (internet) areagotu egiten du nabarmen.
|
|
|
Estatu nazioen kasuan, Estatu nazioaren eremuan eratutako gizarte zibila ahuldu, eta harekiko desatxikimendua gertatzen da.
|
Honek
ez du ordea taldetasuna desagerrarazten; aldatu egiten du.
|
|
|
Bitartean, estatu nazioaren eremuan eratutako gizarte zibila ahuldu, eta harekiko desatxikimendua gertatzen da.
|
Honek
ez du ordea taldetasuna desagerrarazten; aldatu egiten du. Hartara, Castellsi jarraituz, komunitarismorako joera indartzen da, globalizazioak dakartzan ziurgabetasuna eta zentzuaren galeraren aurrean jokatzeko estrategia gisa.
|
|
|
Esana dugu, gauza hauetan, bidea dela erabakigarria, ez begiz jotako helburu amesgarria. Hebreeraren salbuespena alde batera utzita, oinarrizko premisa
|
honek
ez du huts egiten: kontua ez da burujabetza politikoa lortzea, kontua da burujabetza nazionala lortzeko erabili den hizkuntza zein den.
|
|
|
Eta, zer eman diezaioket nik?
|
Hau
ez da behar zuena, Miren ez da, agiri denez, bete lezakeena" (80 or.).
|
|
2010
|
|
|
Lan horren guztiaren emaitzak eta ondorioak guztiz balekoak dira hizkuntza aldaketa erakunderen batetan eragin nahi duen ororentzat. Areago, susmoa dugu esfortzu horren balioa lan
|
honetan
ez dela agortuko, bide beretik aurrera egin nahi izango duen orok makulu ezin egokiagoa aurki dezakeelako Barrenetxearen izerdiari esker eskuratutako idazlan honetan.
|
|
|
OHARRA: pertzepzio
|
hau
ez dator bat eguneroko bizimoduan hizkuntza bakoitzarekiko sentitzen den beharrarekin. Kasu horretan hauek dira oso edo nahiko beharrezkoaren datuak:
|
|
|
Gure testuinguruan joera
|
hau
ez dago oso zabalduta, baina ingelesa menderatzea ezinbestekoa da ondorengo esparrutan:
|
|
|
Esan behar da lehen mailako
|
hau
ez dela ingelesez egingo den materia bakarra. Bigarren mailan egongo da beste materia bat ingelesez eta hori erabiliko da hizkuntza konpetentziak garatzeko testuinguru akademikoetan erabiltzen diren testu moldeen lanketaren bidez. Lehen Hezkuntzaren kasuan, hau izango da materiaren izena:
|
|
|
Bada, bietan, gorriak ikusten ari dira komunikabide tradizionalak, salbuespenak salbu.
|
Hau
ez da aurten gertatu, nahiz eta azken hilabete hauetan egoera benetan larria bihurtu den. Lehenagotik datorren joera bat da, eta datozen urteotara zabalduko dena, gainera.
|
|
|
Esandako guztia entzun eta gero, bistakoa da eredua
|
hau
ez dela nahikoa. Beharbada, ez da inoiz aski izan, ez ditu erabat asebete informazioaren berezko eginkizuna, baina behin bitartekaritzaren beharra erabat desagertu denean, inoiz baino ageriago geratzen da eredu berritzaileak sortu beharra.
|
|
|
Honek eramaten gaitu pentsatzera erakundeetan kidetasuna indartu daitekeela hizkuntza kudeaketaren bitartez gizarte sarea zaintzen bada.
|
Hau
ez bada egiten, langileen aldetik joera dago ikusle bezala jokatzeko edo erakundearekin uztarketatik urruntzeko, hau da, langileak bere lana eta ardura behar bezala beteko du baina bestelako aspektuetan modu pasiboan jokatuz. Hizkuntzaren ikuspegitik aktibo izateak ondorio negatiboak izan ditzakeela aurre ikus daiteke, hizkuntza kudeaketa ez badago egituratuta enpresan.
|
|
|
Sakoneko aldaketa baten aitzinean gaude, populazioaren piramidea irauli egin da zeharo: ...ak, 1981ean biztanleriaren gutxiengoa izatetik, 2031n gehiengo zabala izatera pasatuko baita gizartea. esandakoaren argitan uste izatekoa da, euskal gizarteko eliteak elebidunak izango direla. egoera berri hori gizarte berdinkideagoa eta kohesionatuagoa eraikitzeko lagungarri izango da, nahiz eta ikuskizun geratzen den horrek guztiorrek zenbaterainoko eragina izango duen euskararen erabileran. eta
|
hau
ez da bigarren mailako kontua, lehen muturreko kezka baizik, euskararen biziindarrak arduratzen gaituenontzat. elebakartasunak gero eta toki gutxiago du euskal gizartean. elebitasuna zabaltzeko joera gorantz doa etengabe. baina elebitasuna ez da homogeneoa —euskal gizarteak dituen ezaugarriak izanda, eginahalak eginda ere, ezin bestela izan—: elebidun guztiak ez dira neurri berean elebidun. elebitasunaren hazkundea fenomeno urbanoa da, batez ere. garai bateko elebidun gehienak herri txikietan bizi ziren (baita orduan oraindik bazeuden euskal elebakarrak ere), euskal hiztunak nagusi ziren guneetan, eta adin guztietako elebidun gehienek euskara zuten lehen hizkuntza. errotik aldatu da hori urte gutxian. egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, euskara erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta, arestian esan bezala, hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. horrek guztiorrek zuzenean eta modu erabakigarrian eragiten du euskararen erabileran. beste hitzetan esanda:
|
|
|
Txiki txikitatik euskara jakin izan dut, ikastolara joaten bainintzen. Baina oso euskalduna ez den herri honetan ezin dut une guztietan erabili(...) ikastolatik aterata, geroz eta gutxiago erabiltzen dut, zenbait harremanetan hizkuntza
|
hau
ez dakitelako eta ohitura faltagatik. Hala ere, euskaraz hitz egiten dut, ahal dudanetan behintzat gure hizkuntza hau galdu behar ez delako.
|
|
|
Jarrera honekin, berea ez den herri honetako beste hizkuntzako hiztunen eskubideak ukatzen dira. Jarrera
|
hau
ez da onargarria, bestea ukatzera dator; eta jakina elkarbizitza eraiki ordez, hiztun ezberdinen arteko auzia areagotzen du. zergatik izan nahi dugu euskaldunak, galdera honi, euskalerriko 13/ 14 urteko gaztetxoek, arrazoi ezberdinak ematen dizkiote:
|
|
|
" Hizkuntza bat ez da hiltzen ez bizitzen, erabili edo ez erabili egiten da. Erabilpen
|
hau
ez da hautapen pertsonala, hautapen soziala baizik, funtsean."..." Hizkuntza komunitate baten superbibentzia, eskubide kolektiboan datza, eta irtenbide guztiak, testuinguru kolektibo batetan planteatu behar dira, beste guztiak gezurrezko irtenbideak direlarik. Eta irtenbide faltsuak dira, orain panazea balira erakusten dizkiguten elebitasunaren mitoa eta eskubide pertsonalen engainua.
|
|
2011
|
|
|
Izan ere, gizartea asko aldatu da azken 40 urte hauetan eta gazteriak ere izan du aldaketarik. Hemen ez dugu egingo gaiaren azterketa sakonik,
|
hau
ez baita lanaren helburua, baina gazteon ezaugarriak ezagututa, nire ustez, erabileran eragiten duten faktoreak hobeto balora ditzakegu eta azterketa errealistagoa egin ahal izango litzateke.
|
|
|
Gazteak ez dira militanteak eta euskararekin ere ez.
|
Hau
ez dago beren lehentasunetan. Geroago musikaren gaiarekin agertuko bada ere, gazteen artean euskara pisu gutxi duen aldagaia dela iruditzen zait.
|
|
|
" oasi" dugula? oasi hauei esker iraun du euskarak bizirik eta ditugunei eustea eta berriak sortu eta hedatzea izango da biziraupenerako eta indarberritzeko bidea. dena dela, euskal unibertsitatearen onura eta abantailen kontu
|
hau
ez dakit nik onura eta abantailetatik haratago ala honatago dagoen. Izan ere, ba al du irauterik partzialki eta eremuka soilik erabili eta baliatzen den hizkuntzak?
|
|
|
Zatiren batez ari bagara, bistan da arnasguneen kontzeptutik ez gabiltzala hain urrun. Argitu gabe gelditu den puntua da hori, nolanahi ere. gogoeta saio
|
hau
ez da (asmorik ere ez zuen) puntu
|
|
|
Mitxelenak 77an ghettoa non ikusten zuen? eta esplika diezagutela abentura maximalista zer den. hara, Ameriketatik etorrita esaten dute hemen egiten ari garen
|
hau
ez dela beste inon egiten. Mitxelenak irudika zezakeen gaur egun hau egiten egon gintezkeenik?
|
|
|
Artikulu xume
|
honetan
ez dugu formulekin eta ekuazioekin inor aspertu nahi. gure abiapuntua hauxe da: euskaldunek euskara ahal dutena, edo gehiago, erabiltzen dute, euskararen erabilera soziala txikia bada, eta txikia da, erdaldunak euskararen erabilerarako ezinduta daudelako da. hori uste dugu, esaten dugu eta hori berori da, hain zuzen ere, enpirikoki jasotako datuetatik eratortzen dena.
|
|
|
Gure ustez analisi
|
hau
ez da zuzena. Agotek botere estrategia deitzen duenari zentzu peioratiboa ematen dio (hasieran aipatu dugun boterearekiko harremanei buruzko zentzu negatiboa) eta kultur estrategiari, berriz, positiboa.
|
|
|
Agotek botere estrategia deitzen duenari zentzu peioratiboa ematen dio (hasieran aipatu dugun boterearekiko harremanei buruzko zentzu negatiboa) eta kultur estrategiari, berriz, positiboa. Analisi
|
honek
ez dio errealitateari erantzuten, zeren eta botere harremanak kasu guztietan aurki baititzazkegu—botere mota ezberdinak badira ere—; beraz, botere estrategia bi mailetan landu behar da, beti ere kontuan hartuz botere mota ezberdinei estrategia ezberdinak dagozkiela. Bestalde, eta lehen esan dugun bezala, bi estrategiak osagarriak izango dira perspektiba global baten arabera.
|
|
|
Plangintza hau elkarteko kideei aurkeztuko zaie eta beraiekin negoziatuko da. Jasotako proposamenekin berridatzi eta, azkenean, elkarteko kideek (kasu
|
honetan
ez zuzendaritza bakarrik, inplikatutako guztiek baizik) bere oniritzia emango diote. Bertan finkatzen diren konpromezuak idatziz hitzartuko dira.
|
|
|
Material elebidunaz ari garela, ikus entzunezkoetan ere askoz gehiago egin behar litzateke.
|
hau
ez da eskolaren eremua, baina telebista dela edota interneteko baliabide guztiak direla, eskolaren elikagarri garrantzitsuenak dira. elebi/ eleaniztasuna hedabideetan eta baliabide informatikoetan erronkarik emankorrenetakoa izan daiteke.
|
|
2012
|
|
|
3 Desegokitasuna definitzearen erronka. "
|
Hau
ez da egokia." Normalkuntza planen oinarrietan eta gidaritzan hizkuntza gutxituak indarberritzeko ezinbestekoa izan den Soziolinguistika dago. zientzia bera, beste batzuekin alderatuta, nahiko berria da, eta horrez gain, irakasleok gure ikasketetan ez dugu horren inguruko prestakuntzarik jaso. Gainera, ez da erraza gure inguruan adituak bilatzea, eta, oraindik gatxagoa egiten zaigu gure helburua betetzeko zer egin behar den esatera ausartzen direnak aurkitzea.
|
|
|
6 Bilakaeraren ebaluazio ezkorraren erronka. "
|
Honek
ez du funtzionatzen". Guk ere sarri egin dugu topo ebaluazio ezkorraren harrarekin.
|
|
|
ez da hirian bizi, hiria esperimentatu eta gero badoa handik. Biziera
|
honek
ez du hiriarekiko lotura handia sortzen, askoz jota hiria esperientzia pertsonal gisan hartzen da. eta axola gutxi du hiriak arazo eta istilu kolektiboak dituen ala ez, beti baitago beste inora joatea. errez uztartuko ditugu azken bizipen hau eta hipermodernitatea. hiri hipermodernoan, hala nola gizarte hipermodernoan, pasabideak eta kontsumoedo zerbitzu hornitegiak dira nagusi. eremu pribatuak, ... Lanaz landa, kanpoan egin behar den guztia zerbitzuguneetara laster eta seguru joatea baino ez da.
|
|
|
" komunikabide eta zerbitzu leku guztietan sartzen ez dugun bitartean euskara zertarako galdetuko du askok. Toki horietan denetan gaztelania erabiltzen den bitartean ez du inork euskararen premiarik sumatuko, erdararen beharra baizik.(...)
|
hau
ez dugu astean behingo telesaio edo egunkarietako orritxo batekin agertuko. euskal kazetaritza irmo bat sortu behar dugu. euskaldunon iritzi, lan arazo, jokabide eta ametsen berri emango duen kazetaritza behar dugu. euskal leihatilatik munduari so egingo dion kazetaritza. Munduko berriez gure herria hezetuko duen kazetaritza".
|
|
|
Aurrera jarraitu aurretik, gogorarazi nahi dugu Euskal Herri osoko datuekin ari garela orain, eta joera orokorra hori izanda ere, fenomeno
|
hau
ez dela toki guztietan gertatzen (Ipar Euskal Herrikoa dugu salbuespen esanguratsuena). Guztiarekin, eta Euskal Herria bere osoan hartuta, azken hamarkadotan gertatzen ari den bigarren iraultza soziolinguistikoaren aurrean gaude:
|
|
|
Orain arte, neurketaz neurketa puntu bateko igoera izaten zen, baina azken
|
honetan
ez da hori gertatu. Are gehiago, puntu erdi bat jaitsi da.
|
|
|
Honaino helduta, hemendik aurrera zer? Galdera
|
honek
ez dauka erantzun errazik. Batzuetan, erantzun globalak dira, baina beste hainbatetan esparru edota gune txikiagoetan eragin da.
|
|
|
Txosten
|
honetan
ez dugu aztertuko nola eta zergatik erabakitzen duten gizarteko kideek A hizkuntzaren hiztun elebakar izateari uztea eta elebidun (A eta B erabiltzeko gauza) bihurtzea. berak izan lituzketela, eta neurri berean erabili eta sustatu liratekeela. Gizarte horretako kide guztiek A egiten dute, eta gutxiengo batek A eta B egiten ditu.
|
|
|
Txosten
|
honetan
ez dugu aztertuko nola eta zergatik erabakitzen duten gizarteko kideek A hizkuntzaren hiztun elebakar izateari uztea eta elebidun (A eta B erabiltzeko gauza) bihurtzea. Gure ustez, gizarte elebidunetan, gehiengoaren hizkuntza bat eta gutxiengoaren hizkuntza bat daudenean, A eta B hizkuntzen arteko lehia asimetrikoa behar bezala deskribatzeko, ezin da hartu oinarritzat, zenbat eta handiagoa izan hiztunen proportzioa eta hizkuntzen estatusa, hizkuntzak orduan eta erakargarriagoak direnik (Abrams eta Strogatz, 2003; Minnet eta Wang, 2008).
|
|
|
Horrek esan nahi du interakzioak gehiengoaren hizkuntzan (A hizkuntzan) jazo behar duela nahitaez, agente elebakar bat eta agente elebidun bat elkartzen direnean. Kontuan izan behar da ustekizun
|
honek
ez duela zertan egia izan, Europako eskualde batzuetan adibidez; esaterako, Galizian: han, A (gaztelania) hitz egiten duen agente batek eta B (galegoa) hitz egiten duen batek elkarrekin hitz egin dezakete, A eta B hizkuntzen artean ez dagoelako distantzia handirik; izan ere, hizkuntza erromanikoak dira biak [ikusi Mira eta Paredes (2005), hizkuntzen antzekotasunak A eta B hizkuntza bien epe luzeko iraupenean duen eraginari buruzko atala].
|
|
|
Bosgarren edizio honetako lehen saria Iñigo Fernandez Ostolazak Hizkuntza gutxituen eraginkortasuna pertsuasio prozesuetan, euskararen kasua EAEn lanarekin eskuratu du. Aipatzekoa da gai
|
hau
ez dela ohikoa gure soziolinguistika esparruko lanetan. Lehiaketako epai-mahaiaren ikuspegitik oso interesgarria izan da egin duen bidea, izan ere, euskararen biziberritze lanetan interesa duten subjetuak (adituak) bildu ditu beraien iritzi eta esperientziak jasotzeko.
|
|
|
euskarak azken bi edo hiru hamarkadetan egin duen bideaz eta etorkizunean izan dezakeen bilakaeraz ari gara. José Ignacio Esnaolak, esaterako, argi dauka orain dela hogei urte euskarazko publizitatea egitearen inguruko jarrera eszeptikoa zegoela, orduan agian bazegoela arriskua, baina gaur egun bezeroen euskararekiko aktitudea gero eta positiboagoa dela eta" gainera, ausartuko nintzateke esatera bide
|
honek
ez duela amaierarik, hau da, joera hori indartu egingo dela aurrerantzean". Adibide moduan, orain arte sekula publizitatea euskaraz egin ez duten eta orain egiten hasi diren bere bi bezero aipatzen dizkigu:
|
|
|
Argi eta garbi esan daiteke hori. Ikerketa
|
honek
ez du balio izan, ordea, batean edo bestean gehiago, bereziki edo modu esanguratsuan eragiten ote duen aztertzeko.
|
|
|
Dislokazio ezberdinen eragina noraino gertatzen ari den ikustea. Azken atal
|
hau
ez bazen ere lanaren xedeetan sartzen, honaino iritsi eta horiek aztertu ondoren, berehala sortzen da galdera: eta orain zer?
|
|
2013
|
|
|
HONAKO
|
HAU
ez da Iñaki Mart� nez de Lunak Euskararen Framing berri baten beharraz hitz egiten duen lehen aldia. Bere ibilbidea hurbiletik jarraitzen dugunok entzun izan diogu premia horren berri han hemenka ematen.
|
|
|
euskararen auzia ez da, horrenbestez, euskararen auzia, baizik eta gizarte bizikidetzaren auzia. Hortaz,
|
hau
ez da soilik euskaltzaleen eta euskaldunen kontua, herritar guztiena baizik, euskal hiztunena eta oraindik euskaraz ez dakitenena, baita euskararekiko urrun sentitzen direnena ere.
|
|
|
Maria Jose Azurmendi – Euskarak duen Framing Berri baten premia asetzeko proposamena Txostenari buruz hausnarketak diren: adostuan badoaz, errazago da" bortizkeria sinbolikoa" eta" babesgabetasun edo etsipen ikasia" fenomenoak funtzionatu ahal izatea; nahiz eta
|
hau
ez dugun nahiko aztertu, nire ustez ez dira ematen gurean adostasun handiarekin, posible egiteko euskararen aldekotasun aktiboa edukitzea neurri batean, besteak beste euskalidentitatea eta euskara identitatea neurri nahiko handian lortu ahal izan dugulako (enpirikoki ondo dakigun bezala), zori onez.
|
|
|
Aurrera begira, ebidentzia honetan sakontzea interesgarria izan daiteke. Dena dela, adierazgarriena da 3 motako ikasleen aurre testuetan hizkuntza baliabide (morfosintaxia eta hiztegia) gehiago eta aberatsagoak ageri direla, nahiz eta ondo testuetan eremu
|
honetan
ez den hobekuntza esanguratsurik gertatzen.
|
|
|
Gure ikerketa eleanitza den testuinguru batetan baina hizkuntza gutxituaren arnas-gune batetan gauzatu da. Oro har, gure ikasleen kasuan familiaren jatorria edo etxean jasotzen duten input a euskalduna da, eta testuinguru soziolinguistikoa ere oso euskalduna da, beraz, ikerketa
|
honetan
ez dira horiek ikasleen euskarazko jardunean gaztelania txertatzea bultzatzen dieten faktore nagusiak. Eta horrek aukera ematen du hain indartsuak izan ohi diren bi faktore alde edukita hizkuntzaren aukeraketan eragiten duten beste faktore batzuk identifikatu eta agerian uzteko.
|
|
2014
|
|
|
Ikerketak Edgar Morinek (1990) garatutako sistemen teorian oinarrituta dago, eta pentsamendu konplexua onartu da lanerako bide bezala. Horrela, ikerketaren gunean ez da oinarrizko unitate diskretu bat jarri, unitate konplexu bat baizik;" osotasuna" ikertuko da, izan ere,
|
hau
ez baita soilik bera eratzen duten unitate bakanen" batura". " Osotasun" honetan murgilduko gara beraz.
|
|
|
Toki administrazioen zeresana arlo honetan garrantzitsua da. Hizkuntza normalizazioa onura publikoari lotuta baldin badago, eta ekimen pribatuaren jarduna arlo
|
honetan
ez bada nahikoa, botere publikoen esku hartzea ezinbestekoa izaten da, beste hainbat arlotan jarduera ekonomikoak sortzen dituen desdoitzeekin gertatzen den bezala.
|
|
|
Garapen
|
hau
ez da garapen ekonomiko hutsa, garapen soziala ere bada, eta osagarri sozial honetan gizarte batentzat indar kohesionatzailea duten elementuak aintzat hartu behar dira, euskararen normalizazioa besteak beste. izan den gidaritza publikoa euskara planen arloan ere gauzatzea beharrezkoa da, eta elkargune hauen osaera, antolatzeko modu, helburu, azpiegitura eta abarri buruz hitz egiten hasteko behar ...
|
|
|
Alegia, eremu erdaldunenak eta euskaldunenak geografikoki urrundu xamarrak egotea eta bien tartean, beste tipologietakoak egotea. Noski,
|
hau
ez da beti betetzen, izan ere, herrien arteko harreman naturalak zer nola eman izan diren (nork norekin izan ohi duen harreman gehiago) eta herri bakoitzean eragina izan duen hizkuntza politika ere adierazgarria baita herrien bilakaera soziolinguistikoaren argitan. Hona, esandakoaren erakusgarri, euskararen gaitasun datuen araberako Euskal Herriko irudia:
|
|
|
Ondarroan gurasoengandik jaso eta gurasoekin hitz egiten duten hizkuntza oso homogeneoa da, hau da, gurasoen% oso handi batek seme alabekin euskaraz egiten du. Erregela
|
hau
ez da erabat zehatza salbuespenak badirelako, baina orokorrean hau gertatzen da.
|
|
|
Baina ikuspuntu
|
hau
ez da erabatekoa, erabiltzaile diren herri handietako gazteek ez dute sentipen hori, eta honek beren inguru marian ibiltzen direnengan eragina du:
|
|
|
Lehen harreman
|
honek
ez du esan nahi ezagutza garatzen dela, lehendabiziko esperimentazio praktikoan bilakatzen da, gerturapen moduko bat beren hizkerara. Eta hizkeraren jolas honek beren ezberdintasunak ezereztatu eta berdintzen laguntzen du.
|
|
|
Gazte askok gustora jakingo luke hitanoa, baina transmisioa izan ez duenez eta hezkuntzan jaramonik egin ez zaionez, ez du biderik ikusten berau lantzeko. (Hala ere,
|
honek
ez du esan nahi ikastaro partikularrak egongo balira berau ikasteko eskaera handiegirik egongo litzatekeenik).
|
|
|
Baina
|
hau
ez da betikoa. Begoña Echeverria antropologoak euskararen lehenengo testigu idatzia ikertu zuen, sinestunak erakarri nahian 1571 urtean Joanes Leizarragak euskaraz idatziriko" Testamentu berria".
|
|
|
Baina askotan praktika bestelakoa da, sekularizatua dagoen belaunaldi berri honentzat etorkizun laburra izan dezake bide honek, nahiz eta eragina izan oraindik. Eta hitanoaren kasuan aldiz, ikuspuntu
|
honek
ez duela balio dirudi: " hitanoa egin behar degu euskararen parte delako eta bestela galdu egingo delako".
|
|
|
|
Hau
ez da hitanoaren inguruko ikerketa sakon bat izan, baina hausnarketarako gai ezberdinak mahaigaineratzeko balioko digu. Ene ustez ahalik eta azkarren landu beharreko ikergaiak dira arrazoi ezberdinak direla medio:
|
|
|
|
Hau
ez da ikerketa sakon bat, ez da euskara salbatzeko errezeta magikoa, baina etorri daitezkeen ikerketen akuilu izan nahi du. Irakurlea instante batez pentsakor jarri eta hausnarketan barneratu nahi du, galderak sorrarazi, kafe makinetako parentesi une, zenbait afalosterako edota postbileretan konbertsazio gai izan nahi du.
|
|
|
6 Galdeketan bazegoen identifikazio europarraren mailari buruzko galdera bat, bai eta zehaztu gabeko beste bi eskala ere, galdeketa erantzuten zutenei beste identitate aukera batzuk eransteko aukera emateko (tokiko identifikazioak, linguistikoak eta abar). Ikerlan
|
honetan
ez dira aztertu beste aukera horiek; hurrengo lanetan heldu diegu. Hala ere, esan beharra dago La Franjan galdetutako ikasleen artetik, %4, 1ek erantzun zuela katalan sentitzen zela.
|
|
|
10 Badirudi ikuspegi
|
hau
ez dela soilik IEHkoa, eta ezta oraingoa ere. 2013Ko azaroaren 6an, Jexux Larrañagak bertsolari txapelketari buruzko bere tesia aurkezteko asmoz eman zuen Mintzolan (Villabonan)" Jolas sakona" hitzaldia.
|
|
|
Hala, eredu horretan aurreikusten genuen jada aldagai linguistiko kulturalak edo psiko sozialak erabilera edo praktika horiek azaltzen lagunduko zuten alderdiak izango zirela. Korrelazioen bidez, ikusi dugu bereizki alderdi linguistiko kulturalen garrantzia, baina
|
honek
ez du esan nahi beste aldagaiek ere euskararen erabileran edo euskal kulturaren praktikan eragiten ez dutenik, aurreko analisietan aditzera eman den moduan.
|
|
|
Bitxia da, 2 eszena (oldarkorra) baloratzean gisa honetako aipamenak entzun dira: "
|
hau
ez da erreala";" hau ez da inoiz gertatzen"," ze sutila" (modu ironikoan)," bai zera", e.a. Hitzez esandakoak 8 izan dira eta; beste hainbatetan keinu ironikoa edo irribarrea erakutsi dute, baina datu horiek ez dira jaso, interpretazio okerrik ez egiteko.
|
|
|
Bitxia da, 2 eszena (oldarkorra) baloratzean gisa honetako aipamenak entzun dira: " hau ez da erreala";"
|
hau
ez da inoiz gertatzen"," ze sutila" (modu ironikoan)," bai zera", e.a. Hitzez esandakoak 8 izan dira eta; beste hainbatetan keinu ironikoa edo irribarrea erakutsi dute, baina datu horiek ez dira jaso, interpretazio okerrik ez egiteko.
|
|
|
Azkeneko item honek," euskararik gabe euskaldun izan naiteke", batez besteko 3,38ko puntuazioa lortu du baina bariantzari (1,57) begiratuta esan daiteke euskararekiko lotura afektiboa aztertzeko erabili den I. bloke
|
honetan
ez adostasun edo iritzi desberdin gehien bildu duena dela item hau, edo bestela tarteko zenbakira asko hurbildu dela. Euskararekiko jarrera positiboa izanda, gazteek iritzi desberdina dute euskalduna zerk egiten duenaren inguruan.
|
|
|
Bere ustetan, Atxutxiamaikako hezitzaile denak euskalduntasuna barneraturik izan luke eta hala ez izatekotan, elkarteak eta aisialdi taldeak berak lagundu lioke berau garatzen.
|
Hau
ez egitea elkartearen huts bat izan dela aitortzen du eta aurrerantzean egin beharrekoen artean dagoela. Beraz, bere ustetan, hezitzaileak euskaradunak eta berau darabiltenak izan lirateke alde batetik eta euskalduntasuna barneraturik dutenak, bestetik.
|
|
|
1963tik 1980era arteko etapa oso emankorra izan zen, zenbait proiektu jarri baitziren martxan (Gau Eskola, Bertsolaritza, Aubixa Aterpetxea, etab.). Baina emankortasun
|
honek
ez zuen 80ko hamarkadan iraun eta elkartea pixkanaka ahulduz joan zen. Nahiz eta 1990ean desagertzekotan egon, hiru bazkidek Elgoibarko Izarrari eustea erabaki zuten.
|
|
|
Esperientziak ematen duen konfiantza hori, edozer gauzari buruz luze eta lasai hitz egin ahal izateko.
|
Honekin
ez dut esan nahi gaztetxoek komunikatzeko gaitasunik ez dutela edota euren komunikatzeko gaitasuna mugatua denik, baizik eta egindako elkar hizketetan beste patxada bat nabaritu diedala ez hain gaztetxoei. Ulergarria da.
|
|
2015
|
|
|
Datu
|
honek
ez luke garrantzi berezirik izango ez bageneki egungo gizarte baldintzetan euskalduntzen ari diren gazte gehienek ez dutela lortzen" oso ongi" hitz egitea euskaraz, eta, hortaz, kopuru handiak ditugula" nahiko ongi" mailan edo beheragoko mailetan. Horiek hala, euskaldunen kopuruak gora egin arren, euskaldungo horren kalitateak, hizkuntza gaitasunari dagokionez, ez du berez ziurtatzen gazte askok eta askok joera izango dutenik euskaraz aritzeko, ez orain, lagun eta kideen artean, ez gero, egun batean guraso bihurtzerakoan.
|
|
|
Modalitate
|
hau
ez da beti onartua izan, elkarrizketatzailearen subjektibitateak eragin handia omen dauka eta, baina elkarrizketen zehaztasunek
|
|
|
Aurrera egin baino lehen, argi utzi nahi dugu ikerketa
|
hau
ez dela Espainiatik etorritakoen eta arabar erdaldunen jarrera kritikatzeko aitzakia. Gainditutako auzitzat dugu hori, edo behintzat horrela nahiko genuke.
|
|
|
Are gehiago, hobekuntza jauzi handiagoa gertatu da soziolinguistikoki H1 gaztelania edo elebiduna duten ikastetxeetako ikasleengan. Adierazgarriena da, horrez gain, 3 motako ikasleen aurre testuetan hizkuntza baliabide (morfosintaxia eta hiztegia) gehiago eta aberatsagoak ageri direla abiapuntuan, nahiz eta ondo testuetan eremu
|
honetan
ez den hobekuntza esanguratsurik gertatzen. osune Zabala – Tolosa. Ahozko laborategia.
|
|
|
Aldiz, adibidez, aginterako adizkien ariketak errezeta testuetan egitea oso eraginkorra izan daiteke ikasleek adizki horiek errezetak idazterakoan nola erabili trebatzeko. Baina
|
honetarako
ez dago agintera adizkien paradigma modu beregainean
|
|
|
Hiztun berrien euskararekiko atxikimendu eta jarrerak euskararen erabilera indartzera bideratu behar dira eta
|
hau
ez da, noski, eskolaren zeregina bakarrik. Hedabideetan eta bestelako eragileetan askotariko euskaren erabilerari buruz zabaltzen diren iritziek mesedegarri izan behar dute, eta ez kaltegarri.
|
|
|
1950 hamarkadetan hasi ziren argitaratzen, oso momentu onean, 2 Gerra Mundiala bukatu ondoren eman zelako deskolonizazio prozesu zabala (Afrikan, Asian, Polinesian, Errusian,...), estatu berriak sortu ziren eta horietan nazio ezberdinak sartu ziren, hizkuntza aniztasuna eta hizkuntza ukipena gertatuz; egoera nahasi horiek aztertu, eztabaidatu, plangintzatu, eta abar, egin beharra zegoela, eta autore hauek parte hartu zuten hauetako kasu askotan. Mugimendu
|
hau
ez zen Euskal Herrian gertatu, Euskal Herria Espainia eta Frantzia estatuek bertan sartuta mantendu zutelako, eta ez zuen ere balio izan harremanak hobetzeko, eta Euskara indartzeko, baizik alderantziz, Frankismo garaian ginelako. Hala ere, 1960 hamarkadan Euskararekiko lortu zena nahiko izan zen (miraria izan al zen?):
|
|
|
Jarreraren osagaiak irmoak ez direnean, aldiz, zailagoa da portaera aurresatea, baina errazagoa jarrera aldatzea.
|
Hau
ez da zientzia zehatza, ordea, ezta hurrik eman ere, eta nahiz eta jarreraren osagaiak norabide bera izan, ez dugu beti portaera aurresaterik.
|