|
2015
|
|
|
...etatik, literatura badelako errealitateko prozesuez hitz egiteko bide, gertagarria islatzeko gauza, alegia, gertatzea espero dena; baina gertagarriak badakarrelako, era berean, beste adiera bat, alegia, gertatzen ez dena baina gerta litekeena, eta, zentzu horretan ere, bada gertagarria islatzeko gauza idaztea eta, berdin zait, kantatzea, bada gauzak beste modu batekoak izan daitezkeela irudikatzen
|
hasteko
esparrua, eta nolakoak.
|
|
|
...ez zen kasualitatea; ikasturtea itzultzaileen hitzaldiekin beharrean arrakalagilearen bi eskolarekin amaitu nuenekoa, Maialen ikusi bainuen diferituan udako ikastaroen irekiera ekitaldian, bataren eta bestearen arteko konnotazioetan galdu gabe, eta zuzenean Eako poesia egunetan, esaten bertsolariek eraiki dutela eurei zegokien zubiaren puska bat, esan nahi baita, hizkuntz errekaren bertso aldetik
|
hasita
literatura bestalderaino, eta nire zalantza bazen ea literaturlari naizen aldetik, eta hizkuntza erreminta duten adierazpideen zale, hortaz, gehienetan, ez ote ditudan, zubi horretan, oraindik zimendu gehitxo ipintzeko.
|
|
|
Ez da oraingoxeko kontua, bertsolari txapelketa
|
hasi
eta kanporaketek aurrera egin ahala, sentsazio txar samarrarekin etxeratzen nintzela, niri gustatzen zitzaidan estiloko bertsolariak aurrera pasatzen ez zirelako. Eta iruditzen zait ez naizela bakarra.
|
|
|
Ez zaio ezer falta, ez dauka ezer soberan, ez dago betelanik. Badakit norbait
|
hasiko
zaidala errima pobrea ez al den galdezka. Errima pobrerik ez dago edukiak beste guztia zeharo estalirik uzten duenean, diskurtsoak goia jotzen duenean.
|
|
|
Errepideko abiadura muga 55 milia/ h a da. Ixaakek gitarra atera du eta kantatzen
|
hasi
gara. Eta, nola ez, 18:30 dira eta 30 milia geratzen zaizkigu iristeko.
|
|
|
Oso alai hartu gintuen, eta puntualtasun ezaren lotsak segituan aldendu zitzaizkigun. Ezertan
|
hasi
baino lehen, whiskiz egindako edabea eman zigun, eta, toparen ostean, muntaketa lanetan hasi ginen. Segituan prestatu genituen soinu ekipoak eta oholtza izango zirenak.
|
|
|
Oso alai hartu gintuen, eta puntualtasun ezaren lotsak segituan aldendu zitzaizkigun. Ezertan hasi baino lehen, whiskiz egindako edabea eman zigun, eta, toparen ostean, muntaketa lanetan
|
hasi
ginen. Segituan prestatu genituen soinu ekipoak eta oholtza izango zirenak.
|
|
|
Oraindik Casabal eta Manexen bisitaren zain geundela egin genien aurre bertan emango genituen egunei. Segituan
|
hasi
ginen bost eguneko egonaldia antolatzen. Bi emanaldi izango genituen, eta sortzen ari ginen dokumentalaren ardatza izango ziren hainbat elkarrizketa prestatu beharrean ginen.
|
|
|
Ba hala sentitzen nintzen, aterkirik gabe. 2000 urtean txistulari moduan izana nintzen Jaialdian, eta harrotasun handiz
|
hasi
nintzaien Boiseri buruzko azalpenak ematen. Segituan ohartu nintzen 15 urte ez direla alferrik igarotzen, eta ezer gutxi gogoratzen nuela.
|
|
|
Azkeneko momentuko emanaldia ere lotu zuen Jonek, abilezia miragarriz, Basque Blockeko kale famatuan. Euskal Etxearen bitartez
|
hasi
zen arratsaldeko bostetan, eguzkipean eta ia jenderik gabe Bertshow. Nekeza izango zenaren zantzu guztiak genituen, baina desertuan osatzen diren ispilu ilusio bat besterik ez zen izan, eta segituan batu zitzaizkigun entzuleak eta kuriosoak lurrean inprobisaturiko oholtzaren inguruan.
|
|
|
Jakin gabe nola, bidaiakideekin egin nuen topo, eta denak elkarturik, korridoreetan tropelari jarraiki, immigrazio kontroleko ilarara iritsi ginen. Ez dakit zergatik, umearen aurpegia bilatzen
|
hasi
, eta, ohartu nintzen sakelakoa hegazkinean utzi nuela. Berreskuratzea zaila izango zela banekien arren, saiakera egin behar nuela sinetsarazi nion neure buruari.
|
|
|
Oh, say, can you see… Bart Simpsonen musika irakaslea gogorarazi zidan gizon bat ari zen kantuan, eta Estatu Batuetako pasaportea zuten norbanako guztiak hipnotizatuta zeuzkan. Izaki boteretsua behar zuen irakasleak, kantuan
|
hasi aurretik
guztiak jarri baitzituen lurraldeko banderari begira. Hain kontzentratuta kantatu zuten guztiek, hain berdin, hain bat; handik ere atera zitekeen beste thriller beldurgarri bat.
|
|
|
Bermeoko azentua galdu ez duen antolatzailea azaltzen da elkarrizketaren erdian, hurrengo ekitaldia
|
hasteko
ordu erdi falta denean.
|
|
|
bueltatzeko data jakinik gabe, ingelesez hitzik esan ezinda, sosik gabe… Tira, malenkoniak ahaztuta, ez dabiltza oso urrun Suediara edo Alemaniara egun joaten diren gazteak. Auskalo zer ez ote duten egin eta ikasi atzerrian… eta ez naiz ni
|
hasiko
atzerrira joatearen aurka, baina “kanpo mugikortasunari” soilik onurak ikusten dizkietenei galdetuko nieke zergatik ez zuten gauza bera egin urrunen ezkonbidaian Parisera joandako gure aitona amonek.
|
|
|
Josu Goikoetxeari, afizioz baino, ofizio moduan iritsi zitzaion bertso bilketa. “19 urterekin
|
hasiko
nintzen gutxi gorabehera, 1993ean. Bertso munduan banenbilen lehendik, baina ez nuen bertsotan egiten.
|
|
|
Hala ibili nintzen laupabost urtean. Ordaintzen zidatelako
|
hasi
nintzen, egia esan. Xenpelar dokumentazio zentroa hornitzen hasita zegoen eta Bizkaiko plazako saioak neuk egiten nituen.
|
|
|
Ordaintzen zidatelako hasi nintzen, egia esan. Xenpelar dokumentazio zentroa hornitzen
|
hasita
zegoen eta Bizkaiko plazako saioak neuk egiten nituen. Gero, egia da oso gustuko lana zela gehienetan.
|
|
|
Garai beretsuan, duela hogei bat urte
|
hasi
zen Martin Aramendi ere bertso bilketan. “Nire orduko lankide eta lagun handi bat –Jontxu Markos– eta Xenpelarren dokumentalista lanetan zebilen Edurne Oiarbide pisu berean bizi ginen.
|
|
|
“Nire orduko lankide eta lagun handi bat –Jontxu Markos– eta Xenpelarren dokumentalista lanetan zebilen Edurne Oiarbide pisu berean bizi ginen. Hark bazekien oso bertsozaleak ginela, eta berak proposatu zigun grabatzaile lanetan
|
hastea
, jendea behar baitzuten. Berehala eman genion baiezkoa”, gogoratu du abiapuntua.
|
|
|
Bertso saioen grabazioak, berriz, era analogikoan egiten zituzten 2000 urtera arte eta gerora
|
hasi
ziren grabazio digitalak biltzen. “Analogikotik digitalerako jauziak nabarmen eragin du gurean.
|
|
|
Bertso biltzaile “profesionalaren” ibilerak ederki deskribatzen ditu Goikoetxeak pasarte horretan. Baina bera eta bera bezala gaur egundaino ari direnen aitzindari bat aipatu behar bagenu, hori Antonio Zavala (Tolosa, 1928 – Iruñea, 2009) dugu, afizioz, eta pasioz, ingurukoek ondarea gordetzeari garrantzi eskasa ematen zieten garaian bertso bilketan
|
hasi
eta sekulako altxorra bildu zuena.
|
|
|
Aldizkari honek ere aitortu nahi izan zuen bere lana eta 1999ko udan, 34 zenbakia oso osorik eskaini zion Aita Zavalari. Deustuko Unibertsitateak Doctor Honoris Causa izendatu bezperetan, Jabierko Gazteluaren inguruko zelaietan elkartu zen Joxean Agirre kazetariarekin eta bertan kontatzen ditu bere lehen pausoak, hasieran zertan ari zen kontzienteegi ere izan gabe, gustuko zituen bertso paperak biltzen nola
|
hasi
zen. “Horrelako erabakiak ez dira inoiz momentu batean hartzen.
|
|
|
Hasieran kartaz eskatzen zituen kanta paper eta bertsoak. “Nik iritsi ahala makinaz kopiatzen nituen, fotokopiadorarik ez baitzen eta udan hemendik Loiolara joan eta han pasatzen nuen uda eta handik
|
hasi
nintzen batera eta bestera bertsopaperak biltzen, Azpeitia eta Azkoitia buelta horretan”. Askotan kosta egiten zitzaien jabeei etxean gordeta zuten altxor txikia askatzea, eta Zavalak truke sistema bat pentsatu behar izan zuen.
|
|
|
Egun lan horretan ari direnei galde egin diegu, zer dela-eta
|
hasi
ziren lantegi honetan eta euren esperientziaren inguruan. Gorka Azkarate dugu horietako bat.
|
|
|
Gorka Azkarate dugu horietako bat. Zumarraga Urretxuko bertso eskolan 2003ko Martxoan Bertsoa zikloaren lehenengo edizioa antolatu zutenean
|
hasi
zen “modu serioan” materiala biltzen. Ordutik herriko ekintzetan ez ezik herritik kanpoko hainbat ekintzatan izan da lan horretan.
|
|
|
Ordutik herriko ekintzetan ez ezik herritik kanpoko hainbat ekintzatan izan da lan horretan. “Testigantza jasotzea garrantzitsua begitandu zitzaidan eta horrek bultzatuta
|
hasi
nintzen bilketa lanetan”. Besterik gabe, gordetzeko intentzioarekin hasi zena, ondoren bertso eskolan ere erabili izan dute, eta web orrian ere eskegi izan ditu hainbat bideo eta argazki.
|
|
|
“Testigantza jasotzea garrantzitsua begitandu zitzaidan eta horrek bultzatuta hasi nintzen bilketa lanetan”. Besterik gabe, gordetzeko intentzioarekin
|
hasi
zena, ondoren bertso eskolan ere erabili izan dute, eta web orrian ere eskegi izan ditu hainbat bideo eta argazki. “Hasi nintzenean saioak audioz grabatzen genituen walkman batekin, eta argazkiak atera.
|
|
|
Nafarroan ere sarri ikusiko dugu Julen Zelaieta oholtza azpian, grabagailua utziz. “Orain lauzpabost urte
|
hasi
nintzen saioak grabatzen. 2008an Xorroxin Irratian lanean hasi eta 2010ean bertako Bertsoinka saioa gidatzeko ardura hartu nuen.
|
|
|
“Orain lauzpabost urte hasi nintzen saioak grabatzen. 2008an Xorroxin Irratian lanean
|
hasi
eta 2010ean bertako Bertsoinka saioa gidatzeko ardura hartu nuen. Aitzaki horrekin saioak grabatzen hasi nintzen, bai saiorako eta baita bertzela ere, grabagailua beti eskura izaten dudala baliatuz”.
|
|
|
2008an Xorroxin Irratian lanean hasi eta 2010ean bertako Bertsoinka saioa gidatzeko ardura hartu nuen. Aitzaki horrekin saioak grabatzen
|
hasi
nintzen, bai saiorako eta baita bertzela ere, grabagailua beti eskura izaten dudala baliatuz”. Baina bere lana Xorroxin irratitik harago doa:
|
|
|
“Hasierako helburua, irratsaioa hornitzeko saioak grabatzea zen. Hala ere, gero Xenpelarrera bidaltzen
|
hasi
nintzen, eta, orain, ia saioa dokumentatua geratzeko helburuarekin ere grabatu izan ditut saioak. Grabatutako saio aunitz Nafarroan egiten ditut –hor mugitzen gara eta–, eta gure herrialdean, urtean zehar saioak egiten direla ‘aldarrikatzeko’ modu bat ere bada.
|
|
|
Bertso eskoletan emozioak modu zehatz batean landu behar direla erakusten
|
hastearekin
, kontuz ibili behar da Igor Elortzaren iritziz, “patroi modukoetan” ez erortzeko. “Seguru hor badela egin bako bidea, baina kontu eduki behar da seguru ez dagoelako mundu guztiarentzat balio duen patroirik.
|
|
|
“Bertso eskoletan ikasi behar dugu emozio denak normaltzat onartzen”, Onintza Enbeitaren ustez. “Gu bertsotan
|
hasi
ginenean jarrera bat zen jarrera nagusia —bai kantatzeko posturari zegokionez, baita kantaerari zegokionez ere—, hori zen normala, eta beste guztia arraroa. Nik uste dut bertso eskoletan erakutsi behar duguna dela dena dela normala:
|
|
|
Adinari bizipenei maila gehitu zion Amaia Agirrek: “Hiru bertso sortzeko ezintasunetik
|
hasten
gara sekulako bidaia egiten, eta asmatzen ditugu gauza batzuk gure egunerokotasunarekin ez daukatenak zerikusirik”.
|
|
|
adinarekin, Enbeitak; adinarekin eta rol maskulinoekin, Agirrek. “Gu
|
hasi
ginenean oso oso rol maskulinoak betetzen genituen, eta estereotipo maskulinotik abiatu zen lehenengo nesken loraldi hori. Atzera sekula geratzen ez zena, beti ausarta eta beti lotsagabea”, lotu zuen Agirrek.
|
|
|
burutik kantatzen zen”, osatu zuen. Orain ere burutik kantatzen den arren, emoziotik kantatzen
|
hasita
sumatu ditu bertsolariak. “Psikologikoki funtzionamendu egokia burua eta emozioa uztartuz joatea da.
|
|
2016
|
|
|
50 urteurrena izan zenean, artean gu umeak ginela, Gerediaga elkarteak erakusketa bat antolatu zuen, baina Durangon apenas gogoratzen zen ezer bonbardaketa hartaz. 65 urteurrena iritsi zenean, Berbaro, Gerediaga eta Kriskitiña
|
hasi
ginen bonbardaketa hori gogora ekartzen, bizi zirenak omentzen… Aurretik ez Udalak ez beste inork ez zuen ezer egin. Apurka apurka, horrek beste presentzia bat hartu du, baina kostata.
|
|
|
Bertsotan ari garenean, gu ez goaz obra berdinarekin Abadiñora edo Gasteiza. Gu Abadiñora edo Gasteiza goaz, eta ez dugu berdin kantatzen,
|
hasi
euskalkitik eta segi beste guztiarekin. Gure jarduna, gainera, hasi eta amaitu egiten da, momentuan, eta inguruko baldintzek eragin handia daukate.
|
|
|
Gu Abadiñora edo Gasteiza goaz, eta ez dugu berdin kantatzen, hasi euskalkitik eta segi beste guztiarekin. Gure jarduna, gainera,
|
hasi
eta amaitu egiten da, momentuan, eta inguruko baldintzek eragin handia daukate.
|
|
|
2010 urtean Errautsak antzezlanarekin abiatu zuten aipatu hiru antzerki taldeek elkarlana, helburu berdinen bueltan indarrak batuz; Euskal teatroa egitea, euskaraz eta euskalki desberdinetan, mugak gaindituz, zazpi herrialdeetako aktoreekin, tematika propioak landuz, zerotik
|
hasitako
antzezlanak sortuz… Errautsak Ximun Fuchsek zuzendu zuen, eta antzezlaneko hitzak Igor Elortzak eta Unai Iturriagak idatzi zituzten. Eta oraingoan, berdin.
|
|
|
19 urte zituen orduan, eta Oiartzunen igo zen oholtzara. Ikasketak amaitu eta aktibitate intelektuala martxan jartzen ari zela
|
hasi
zen herriko Lartaun antzerki taldearekin; ondoren Donostiako Jarrai antzerki taldean ere aritu zen”. Jarrai erreferente argi eta garbia izan zen euskarazko antzerkigintzan.
|
|
|
Idatziak ere egiten zituen garai hartan; adibidez, Zeruko Argian, “Gazte naiz” sailean. Hor
|
hasi
zen jendea ohartzen idazteko zuen gaitasunaz, eta Lete bera ere orduan hasi zen poesia lantzen; hori izan zuen ibilbide literarioaren abiapuntua. Ez dok Amairu taldean, berez, testuak lantzeko sartu zen; Lurdes Iriondo ezagutzeak eraman zuen kantura.
|
|
|
Idatziak ere egiten zituen garai hartan; adibidez, Zeruko Argian, “Gazte naiz” sailean. Hor hasi zen jendea ohartzen idazteko zuen gaitasunaz, eta Lete bera ere orduan
|
hasi
zen poesia lantzen; hori izan zuen ibilbide literarioaren abiapuntua. Ez dok Amairu taldean, berez, testuak lantzeko sartu zen; Lurdes Iriondo ezagutzeak eraman zuen kantura.
|
|
|
Ez ginen geldirik egoten. Seguran orain egingo zituen 40 urte dantza txapelketak, hura ere guk
|
hasi
genuen. 18 lagun ginen, eta 18 saio inguru egingo genituen obra horrekin.
|
|
|
Heroina kontsumitzen zuen jendea ere bazen herrian, hondamendi hutsa zen hura. Lanean
|
hasteko
ordua iritsi eta lau falta, bost falta… Baina Xabier gogorra zen oso, hura haserretuz gero goizeko ordubiak arte egon gintezkeen antzezten”.
|
|
|
Zeozer gaizki egingo genuen, fokuak entxufatzean bonbillak lehertu eta argia joan baitzen elizan. Orduan Bartolo, Txirritaren papera egiten zuen aktorea, buila batean
|
hasi
zen, ‘mekauen dios’ oihuka, eta apaiza, aldamenean. Halakoren batean ohartu zen horretaz, eta barkamena eskatu zion apaizari; eta honek bueltan erantzun:
|
|
|
kontra egiten
|
hasten
zaizkigu
|
|
|
bertso eskolan
|
hasi
zen haurra
|
|
|
frantsesten
|
hasi
zirela.
|
|
|
|
hasi
gintezke gaur berdin.
|
|
|
eta hutsetik
|
hasteko
.
|
|
|
lanean
|
hastea
dut
|
|
|
“Hizkuntza txikiak”. Gaia entzun eta hitzik ere egin gabe, Eurig Salisbury eta Karen Owen oholtzaren ertz batera joan eta eseri egin ziren, eta bata telefono mugikorrean, bestea kaiera txiki batean, idazten
|
hasi
. Aquariumeko saioak aurrera jarraitzen zuen mikrofonoetan, eta artean eurak han, izkina batean eserita, isilik, hatz puntekin silabak zenbatzen, lurrera bergira, sabaira begira eta, tarteka, idaztera jarriz.
|
|
|
Nik neure kabuz ikasi dut. Gaztetan, modu hippy eta cool batean
|
hasi
nintzenean, nire irakasle Jick Johnsek —XX. mendeko bardorik onena denak— esan zidan: “Agian oso olerki ona egin duzu, munduko onena nahi baduzu, baina hain gaizki eta zatar irakurrita ez du batere balio! ”.
|
|
|
Ondorio horretara heldu naiz: akaso hizkuntza salbatzeagatik
|
hasi
nintzen, eta horrek oraindik ere bere papera jokatzen du, baina poetaren funtzioa gizarte guztietan eta tradizio guztietan da jendeari sentiaraztea, eta jendearen sentimentuak plasmatzea. Eta hori da nire ofizioa.
|
|
|
Galesen ere bada garaia pixka bat gauzak berritzen
|
hasteko
, hemen egiten duzuen bezala. Gazteak gehiago erakartzeko.
|
|
|
Saio ederra izan zen, entzuleak aurrean txaloka, arrainak atzean musuka. Gogoratzen ditut bi lurralde puskatutako bi ahots mugaz hizketan, gogoratzen dut Yunetek eragin zidan hotzikara, kantatzen
|
hasterako
. Hauskortasunaren aldeko edo kontrako iraultza oihu baten antzeko zerbait sartu zidan sabelean.
|
|
|
Larunbatean, aurreko egun guztietan bezala, Irati eta Maddalen saioa
|
hasi
baino lehen jendeari umore ona itzultzen ari ziren, Jon, Esti, Iñaki, Xabi, Haritz… eta beste hainbeste, pastel gaineko ginga gorriz tindatzen, eta gainerakook metro karratuetan kilometroak egiten. Galestarrak izan ezik, galestarrak izozki bana jaten ari ziren marko konparaezineko ertzen batean.
|
|
|
Alondrek “eskerrik asko benetan” esan ziguten eta geuk ere zainetan, benetan generaman eskerrik askoa. Pentsa, konturatu gabe pluralean idazten
|
hasi
naiz, orain dela hitz batzuk.
|
|
|
Baina jakin nahi nuke, gure pastoraletan bezala, greko eta turko horien atzean nor ezkutatzen den benetan. Zeren eta inpresioa dut, egun, bi jendeok elkar ulertzeko gai direla, baina
|
hasten
direnean elkarrekin mintzaira bat adosten, beste norbait etortzen dela eta hitzak trukatzen dizkiela, segitu dezaten elkar ulertu gabe, Mediterraneoaren ertz horretan
|
|
|
Lehenengo diskorako baxu jotzaile bat sartu zen, talde ikuskera hartu genuen eta gure kantak jotzen genituen. Espazio aldetik bertsozaleek antolatutako saioak izatetik, musika eszenan sartzen
|
hasi
ginen. Bigarren diskoa izan da horren konfirmazioa.
|
|
|
norberaren buruari ez onartzea zulora sartu izana. Onartzen duzun mementoan
|
hasten
zara gora egiten. Letrak ez dira horretaz, baina sakonean hori badute.
|
|
|
A.B.: Heroi ez dut uste, izatekotan antiheroi, mezutik bertatik
|
hasita
. Gure kontraesanei buruz kantatzen dugu, eta, neurri batean, jendeak entzun nahi ez dituen gauzez.
|
|
|
I.G.: Oso desberdina da, erantzukizunetik
|
hasita
. Bertsolaritzan askoz indibidualagoa da uneko jarduna:
|
|
|
Engranaje guztiak funtzionatzeko baldintzak asko dira. Egoera pertsonaletik
|
hasi
, eta egoera pertsonal hori taldeari komunikatzetik uneko bizipenak oholtzan zauden bitartean konpartitzera. Oriotarra izanda, sekulako konparaketa egingo dut:
|
|
|
Gurasoengandik informazio, material eta tresna horiek jasotakoan, jasotako interesaren arabera,
|
hasi
ziren irakurketa idazketarako, matematikarako, musikarako, eskulanetarako, esperimentaziorako, pentsamendurako eta bestetarako tresnak sortzen. Gonbidatuen ekarpenek sustatu zituzten jolas eta esparru berriak ere:
|
|
|
“Bizipenetik eta plazeretik oso garrantzitsua da haurrek bizi izatea garapen hori eta une bakoitzaren garrantzia”, adierazi zuen. “Oinarri oinarritik”
|
hasi
ziren. Artzaintzaren doinuak, txalaparta, bertsolaritza, garai zahar eta berrietako musika, kantautoreak eta beste hainbat arlo landu zituzten, sorreratik gaur egunera.
|
|
|
Bertsoz ‘kutsatua’ zegoen dena.
|
Hasteko
eta behin, ez zen bertsolari ‘profesionala’ izan behar bertsotan aritzeko: behin ordu batzuetatik aurrera, edozeinek egingo zizun bertsotan.
|
|
|
Horren harira, amaitzeko, Bernardo Atxagaren hitz batzuk gogoratuko ditugu: «Jakina den bezala, joan den mendeko 30eko hamarkadan
|
hasi
zen ikuspuntu aldaketa hura 60koan gorpuztu zen, eta erabat indartu, mende bukaeran».
|
|
|
Kuban berriro ikusi nuen printza txiki hura, eta dezimekin betiko maitemindu nintzen. Kanpoko inprobisatzaileen maila (ordura arte gutxiesten nuena) zenbateko altua izan zitekeen ikasten
|
hasi
nintzen. Las Tunaseko Cornito hartan jakin nuen bazirela beste gune batzuk munduan, guri Belodromoak edo Bertso Eguneko afalosteak sentiarazten digutena sentiarazteko gai.
|
|
|
Antzeko zerbait gertatu da sare sozialetan ere. Bertsolaritzaren bueltako mundutxoa biltzen
|
hasi
nintzen, intuitiboki, duela zenbait urte. Garai hartan egiten nuenak ez zuen community manager izen ponposorik, baina horixe ari nitzen egiten konturatu gabe:
|
|
|
Norbera etxetik lanean ari denean, telefonoa inork hartzen ez dionean, emailak erantzunik ez duenean, iragarki bat lortzeko dozena bat ezezko jarraian jaso direnean, bilerara deitu eta bi lagun bakarrik azaltzen direnean, irudi dezake bakarrik ari dela borrokan bat. Baina argitaraturikoei errepaso bat ematen
|
hasi
eta bat bi hiru lau… seko harrituta utzi gaitu urte hauetan guztietan aldizkarian parte hartu dutenen kopuruak: 411.
|
|
|
Joxean erretiratuta Bertsolarirako lanetatik betiko libre ginelakoan nengoen, Antxokaren eskaera jaso nuenean, iazko azaro abenduan, oker ez banago. Aldizkariaren 25garren urtemuga ospatzeko ale berezia lantzen ari zirela, eta nire ekarpena ezinbestekoa zela hor noski…, eta horrelakoak esaten
|
hasi
zitzaidan. “Gainera”, errematatu zuen, “bolada batean zu zeu izan zinen, ofizialki, aldizkariaren atzean dagoen elkartearen estatutuetan lehendakari…” Joño!, pentsatu nuen, sekulako lana egin izango nuen, antza, batere ohartu gabe bada ere.
|
|
|
“Hi, Andoni”, esan nion, “dena esaten
|
hasita
, aldizkariarekin hastea erabakitzen badugu, nire kezkaren zerrendan hamaseigarrena edo izango duk hau, eta jakin nahi nikek hire kezken artean zenbatgarrena izango den…”. Isiltasuna are lodiago eta astunago bihurtu zen nire galderaren ostean, harik eta Andonik, bere estiloaren ezaugarri behinena den ironiarekin, honako erantzun hau eman zidan arte:
|
|
|
“Hi, Andoni”, esan nion, “dena esaten hasita, aldizkariarekin
|
hastea
erabakitzen badugu, nire kezkaren zerrendan hamaseigarrena edo izango duk hau, eta jakin nahi nikek hire kezken artean zenbatgarrena izango den…”. Isiltasuna are lodiago eta astunago bihurtu zen nire galderaren ostean, harik eta Andonik, bere estiloaren ezaugarri behinena den ironiarekin, honako erantzun hau eman zidan arte:
|
|
|
Horrelaxe
|
hasi
zen, kontrako eztarritik, Bertsolari aldizkaria, eta uste dut gutako inork ez zuela uste izango pare bat urte iraungo zuenik, batez ere kontuan hartuta geu ginela Erredakzio Kontseiluko kideak.
|
|
|
Laurogeiko hamarraldiaren hasieran bertsomindu ginenok, orduan kultur espresamolde asko ertzekotua zena gunerantz ekartzen egin genuen ahalegina. Bertsozale Elkartea oinarri, bertsolaritzaren transmisioari, jakintza arloari eta zabalpenari garrantzia ematen
|
hasi
ginen. Zabaldu egin nahi genuen bertsolaritza.
|
|
2017
|
|
|
22) [5]. Eta txistuak ez zirela Xalbadorrentzat izan dio, ezta epaimahaiarentzat ere, antolatzailearen, Euskaltzaindiaren, aurka egin nahi izan zela nolabait; txapelketa
|
hasi aurretik
ere hasita zeudela batzuk bazterrak nahasten (Esnal: 87) [6].
|
|
|
22) [5]. Eta txistuak ez zirela Xalbadorrentzat izan dio, ezta epaimahaiarentzat ere, antolatzailearen, Euskaltzaindiaren, aurka egin nahi izan zela nolabait; txapelketa hasi aurretik ere
|
hasita
zeudela batzuk bazterrak nahasten (Esnal: 87) [6].
|
|
|
|
Hasi
da saioa, bada bertso ederrik… eta elkarren teman, hasera haseran, berriz ere harritu egin ninduen gizon horrek (apaiz bizkaitarra zen askorentzat). Bata, Garmendia, kaiolan zegoen txoria zen, eta Amuriza, kaiolan pausatu zena,
|
|
|
Eta, gero, arratsaldean, inoiz inon entzun gabeko doinu hartan
|
hasi
zenean…
|
|
|
Eta aitortu beharra daukat (hau kontrastea), etxera bidean tristura puntu bat sentitzen
|
hasi
nintzela, inpotentziaren eragin nabarmena. Mutil debutatu berri hura bere buruarekin lotsatzen hasi zen pittin bat, lurretik eguzkira adinako distantzia sumatu izan balu bezala gizon harengandik bereganaino.
|
|
|
Eta aitortu beharra daukat (hau kontrastea), etxera bidean tristura puntu bat sentitzen hasi nintzela, inpotentziaren eragin nabarmena. Mutil debutatu berri hura bere buruarekin lotsatzen
|
hasi
zen pittin bat, lurretik eguzkira adinako distantzia sumatu izan balu bezala gizon harengandik bereganaino. Berari ez zegokion maitemina ote zen bada?
|
|
|
Tirabira horiek alditxartuta ekin nion Hitzetik Hortzeraren 1993 sasoiari. Urrian
|
hasi
eta urtea amaitu artekoa, nagusiki txapelketako saioekin osatu genuen, eta ezin dut aipatu gabe utzi une larri hartan sekulako laguntza eskaini zidala txapelketako epaile batek, Antton Kazabonek.
|
|
|
Kontuak kontu, txapelketa
|
hasteko
zorian zela uko egin zion Jon Sarasuak bertan parte hartzeari. Patu puta zer den, haren ordez Aitor sartu zen, Jonen anaia, ordezko zerrendan buru buruan zegoen eta.
|
|
|
Arrazoi pertsonalak albora utzita, esango nuke txapelketa
|
hasterako
bertsozale gehien gehienek faborito argi eta garbia zutela: Andoni Egaña.
|
|
|
1993 urtea Txekoslovakia bitan banatu zela iragarriz
|
hasi
zen, eta Egañak eta txapelak bat egin zutela ospatuz amaitu. Txapeldun handi bat agertu zen Ylenia Carrisi desagertu zen garaian.
|
|
|
1993an hamasei urte nituen Belodromoan jokatu zen final hartan; bertso eskolara joaten
|
hasi
nintzela bizpahiru urte. Bertsoak irensten nituen, basamortuko lurrak euria nola.
|
|
|
Ea,
|
has
nadin ganbaratik jaitsi eta txukuntze lanetan. Pentsatzen nuen, bai, emakumezkoen parte hartzea ez zela handia izango, eta halaxe izan.
|
|
|
|
Has
gaitezen, hala ere, Leitzako final laurdenetik. Unai Iturriagak “tanpoi eta konpresa” kantatu zuenekoa daukat gogoan.
|
|
|
|
Hasi
zen oilar jokoa, eta iritsi zen begietako makarrak kentzeko ordua. Euzkitze eta Egañaren bertsoaldi bat.
|
|
|
Gaur egun finala soilik da goiz eta arratsalde, baina orduan finalerdiak ere egun-pasak egiteko arrazoi ziren. Arratsaldean, Anoeta estadio inauguratu berrian Realak eta Madrilek jokatzen zuten partidaren aipamenarekin
|
hasi
zuen Iturriagak bere saioa. Eta Aritz Lopategi kartzelako lanean ari zela Kodrok gola sartu eta Belodromoko barea kanpoko olatuak zapuztu zuen.
|
|
|
Eta halaxe gertatu zitzaion Sorozabali: Apopilo berriak afrikarrak dira, ondorioz, bizilagunak agurra ukatzen
|
hasi
zaizkizu. Kolorea galtzen ari da gisa honetako erkaketa, baina orduan eraginkorra izan zen oso.
|
|
|
2005ean, beste bertsolari batzuengan ere nabaritu genuen joera hori, eta gero eta bakarkako lan landuagoak eta distiratsuagoak entzutera ohitzen
|
hasi
ginen.
|
|
|
2005eko eta 2009ko txapelketetako finalerdi eta finaletan dezente gozatu eta sufritu nuen (bai, sufritu ere bai). Eta, memoriari tiraka
|
hasi
naizenean, jabetu naiz ia oharkabean neure belaunaldiko bertsolariei bultzaka ibili izan naizela entzule egon naizen azken txapelketetan. Eurekin gozatu eta sufritu dudala gehien, alegia.
|
|
|
Maleteroa zabaltzeko esan eta “Aupa Igor eta Unai” pankarta bertan, izar gorri eta guzti. Izar gorriak susmoak biztuta, ea hori zer zen eta ea Igor eta Unai nortzuk ziren galdezka
|
hasi
zitzaizkien guardia zibilak, ongietorriren bat antolatzen zebiltzalakoan edo. Txapelketako eskuorriak aterata eta Gu ta gutarraken diskoko izar gorria erakusten ibili ei ziren, estu.
|
|
|
Nire belaunaldi kideei omenalditxoa egin diet nahi barik, horrelaxe atera baitzait. Eragina izango du ziurrenik plazan eurekin
|
hasitakoa
(eta hazitakoa) izateak, entrenamendu kide ohiak izateak euretako batzuk, eta zergatik ez, beste barik, garai bera konpartitu izanak.
|
|
|
Zerotik
|
hastea
.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, kideen katxea kontuan hartuta, susmoa daukat ez ote den beste zerbaiten tapadera izango. Lan ez egitean tematu ziren lau gazte, helduaroan zamalanetan
|
hastea
ez baita oso sinesgarria. Dena dela, ezohiko entrepeneur hauen aurkezpentxo bat egite aldera, hemen doakizue Bertsolari Aldizkariko Baionako korrespontsalak pasa zidan dosierra:
|
|
|
Iragarkien atala amaitu orduko
|
hasi
da saioa. Ongietorria eman digute Sweet home Alabama doinuan abestutako agurrarekin:
|